13-03-2015

Tôi không phải là cha của cháu bé bị bạn học cùng lớp đánh tập thể, nhưng sự phẫn nộ và đau xót cũng không kém gì cha cháu bé. Tôi cũng may mắn không phải là cha của 7 cháu đánh bạn tàn nhẫn kia, vì nếu không, tôi sẽ không biết phải xử trí thế nào với những măng non thời đại HCM này. Tôi lại là người quá may mắn, vì cả ba con tôi đã thoát khỏi quãng đời học sinh dưới mái trường xã hội chủ nghĩa. Không phải may mắn vì thoát cảnh mỗi đầu năm cha mẹ phải gồng mình đóng bao thứ tiền, mà chủ yếu may vì con em mình không phải đầm mình trong môi trường xú uế đó nữa. Thật hạnh phúc biết bao cho những phụ huynh hôm nay không còn thấy cảnh con mình phải chứng kiến và đằm mình trong cái môi trường giáo dục tồi tệ khó mà diễn tả, cho dù hiện chúng đang phải đằm mình trong một môi trường khác- cái xã hội xã hội  chủ nghĩa, cũng đầy dẫy xấu xa và cạm bẫy giăng mắc…

Quãng đời niên thiếu là quãng đời đẹp nhất của đời người. Ai cũng chỉ có chừng ấy năm và một lần. Nó đã qua thì không thể làm lại, cũng không thể lấy lại được nữa. Mái trường, nơi không chỉ trang bị cho các em kiến thức cho cuộc sống mai sau, mà còn là nơi hình thành nên nhân cách, nơi cung cấp cho các em hành trang đi vào tương lai; mà những hành trang đó đôi khi còn quý giá hơn cả kiến thức.

Hành trang đó là gì? Là tình bạn trong trắng thơ ngây, là tình thầy trò kính trọng và yêu thương. Là những buổi cắm trại, những chuyến picnic lý thú. Ai trong chúng ta cũng đều ít nhất một lần nghe những bài hát đẫm màu tím học trò của cố nhạc sỹ Thanh Sơn: Nỗi buồn hoa phượng, Lưu bút ngày xanh, Trả lại thời gian, Nhật ký đời tôi…Trong series những ca khúc sống mãi với thời gian đó nói về thuở học trò đầy luyến nhớ và đẹp đẽ vô cùng, bởi tâm hồn học trò trong trắng như tờ giấy, bởi những kỷ niệm đẹp in đậm trong tâm trí của mỗi người khó mà nhạt phai.

Khi những kỷ niệm đẹp được tạo ra, được đóng ấn trong trái tim, thì con người ta khó có thể trở nên một con người xấu xa. Ngược lại, khi một tâm hồn đã bị tổn thương, để lại vết sẹo trong tâm khảm, con người đó khó có thể trở thành người tốt trong xã hội trong tương lai, nếu không muốn nói rằng rất có thể con người đó sẽ trở thành tội phạm.  Mức độ gây án cho xã hội trong tương lai tỷ lệ với những thương tổn mà con người đó phải trải qua trong đầu đời.

Chúng ta từng nghe bên Mỹ hay một vài nước tây Phương đôi khi có vụ xả súng vào lớp học, làm cả chục thầy cô và học trò chết thảm. Nhưng tôi dám khẳng định, nỗi đau đó chóng qua hơn, để lại ít di chứng hơn cho phụ huynh cũng như cho xã hội. Bởi vì nguyên nhân của các vụ xả súng đó dễ lý giải, và dễ xử lý, làm trong sạch lại môi trường cũng dễ hơn. Kẻ xả súng rõ ràng mắc chứng tâm thần. Vấn đề còn lại là ở chỗ quản lý xã hội và cơ quan chức năng cần điều chỉnh. Hậu quả vụ xả súng nặng nề hơn so với vụ học sinh đánh bạn tập thể. Nhưng cái nặng nề đó là xét ở góc độ thiệt thòi về nhân mạng. Còn nếu xét ở phạm vi khác, phạm trù đạo lý, ở những tiền lệ mà những vụ đánh bạn tập thể như vừa xảy ra sẽ để lại, là nặng nề gấp bội, là khôn lường.

Không những người bị đánh có thể là tội phạm, mà ngay những kẻ đã tham gia vào trò chơi đánh bạn hội đồng cũng khó mà trở thành người tốt trong tương lai. Khi cái ác nảy nở quá sớm, nó làm cho con người ta chai lỳ. Nó không khác gì khối ung thư, ban đầu còn rất nhỏ, sau tế bào bệnh phát tán rất nhanh. Khi đánh một người khác không vì mối thù, thậm chí không vì một lý do gì cả, chỉ đơn thuần là thấy người khác đánh thì mình cũng đánh, đã có thể cho đáp số không phải số phận một vài cuộc đời, mà có thể cho cả một xã hội.

Đây đã là một biểu hiện khôn lường rồi đấy. Những con người bị đánh, được đánh sẽ có thể trở thành tội phạm trong tương lai với xác suất rất cao. Những kẻ chứng kiến không động lòng, hay có động lòng trắc ẩn nhưng không đủ can đảm can thiệp, thì cũng trở thành những kẻ vô cảm, thiếu trách nhiệm với xã hội trong tương lai. Một người bị đánh. Bảy người tham gia đánh với sự thích thú của dã thú. Bao nhiêu người chứng kiến mà không can thiệp. Tất cả sẽ là chất men kích thích làm dậy nên tội ác trong xã hội tương lai.

Hãy tưởng tượng, nếu xã hội VN cũng tự do như nước Mỹ, súng bán tự do, thì những vụ xả súng sẽ nhiều đến mức nào. Phải nhiều như cơm bữa. Để thấy hết được mức độ nghiêm trọng của vụ việc vừa qua, không thể căn cứ vào vài vết bầm tím trên người cháu bé nạn nhân, vài vết bầm dập trên đầu… mà phải phân tích sự tổn thương tâm lý học sinh bị đánh, sự hoảng loạn tinh thần mà cháu đang gánh chịu.

Hàng ngày nhìn thấy giáo viên, hàng ngày đi học về được gặp cha mẹ, thấy cả xã hội với dòng đời ngược xuôi nhộn nhạo…ấy vậy mà cháu như đang sống giữa sa mạc, giữa đại dương dông tố, giữa bãi tha ma… Cháu muốn la lên “help, help…cứu cứu…” mà không dám!!!  Những ngày đến trường sau ngày bị đánh, cháu còn đầu óc nào học bài. Những giờ trên lớp là cực hình. Những giờ đến trường là giờ lê bước vào trại giam…

Đã ai từng nghe nói tới đòn của đầu gấu trong tù đánh phạm nhân đến chết. Dù nhìn thấy quản giáo nhưng nạn nhân không dám hé răng?! Tại sao, tại sao cháu bé bị đánh hội đồng kia phải gánh chịu tổn thất nặng nề khôn tả về tâm thần như thế? Xã hội này băng hoại đến mức này rồi sao? Xử lý những kẻ đánh bạn mình vô cớ đến tàn nhẫn là cần thiết; nhưng đó là xử lý phần ngọn. Dù mấy kẻ vừa đánh bạn bị đưa đi trại giáo dưỡng, hay đuổi học, hay có vào tù đi chăng nữa, ai dám chắc sẽ không còn hay ít còn những vụ việc tương tự trong tương lai?

Một lớp trưởng, một đứa trẻ ranh nhãi nhép mà đã có hành động sử sự như những trù úm đến mốc đầu kẻ bị trù mà nhiều quan chức trong xã hội đang hành xử với nhân viên dưới quyền, hay như các thế lực cường quyền cư xử với dân đen, thử hỏi sau này, lớn tý nữa nó vào đoàn thanh niên cs HCM, rồi theo cái trật tự ấy, nó vào đảng, tuyên thệ dưới cờ búa liềm, rồi theo thang bậc logic của quyền lực độc tôn, cái mà nó dùng đánh người khác sẽ không phải bằng ghế nhựa nữa…

Dù một đứa trẻ được cô giáo nuông chiều, khiến nó tự cảm thấy có quyền uy để thích hành hạ bạn, huy động “sức mạnh tập thể” vi phạm nghiêm trọng pháp luật, hay những vụ đánh ghen tuổi học trò, mà mức độ tàn bạo cũng không kém… tất cả đều bắt nguồn từ một nguyên nhân. Nguyên nhân ấy chính là môi trường sống của các em. Tuyệt đại các em học sinh là con em người lao động, nên môi trường gia đình có thể không đáng lo. Nhưng môi trường xú uế mà các em đang đằm mình hàng ngày chính là môi trường ở nhà trường, và cái môi trường rộng lớn hơn, là xã hội.

Môi trường nhà trường hiện nay là môi trường xã hội thu nhỏ. Ở đó đừng tưởng những xấu xa ti tiện như tham nhũng, lừa đảo ngoài xã hội không có. Ở đó đừng tưởng không có những biểu hiện của hách dịch, lạm quyền, khổ hình không có. Gọi môi trường nhà trường là xú uế cũng không sai, cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Các phụ huynh đã từng nghe con em mình phàn nàn rằng phải nhịn đi vệ sinh vì vào nhà vệ sinh là khổ hình vì nó quá mất vệ sinh. Các phụ huynh biết. Tất nhiên, các thầy cô, các hiệu trưởng, hiệu phó còn biết hơn. Họ đã làm gì? Họ không làm gì cả, trong khi tiền, mọi thứ tiền, tất nhiên có cả tiền dọn vệ sinh nhà vệ sinh quý phụ huynh phải đóng đầu năm- một trong vô số khoản tiền phải đóng cho năm học. Nhà trường biết nhưng làm ngơ vì có lý do. Tiền chi cho khâu dọn vệ sinh đã không phải chi. Nó sẽ vào túi người khác, vì người dọn vệ sinh, nếu không là người nhà giáo viên, người nhà hiệu trưởng, hiệu phó, thì ít nhất nó cũng là bạn bè, họ hàng được ai đó “tiến cử”.

Đừng tưởng đó là chuyện nhỏ. Một học sinh chịu hơn mười năm đi học khát không dám uống nước, nhất là mùa hè, vì sợ uống rồi mót đi tiểu, sợ phải vào cái nơi nồng nặc xú uế. Hậu quả là nhiều em, rất nhiều em có những quả thận yếu sau này. Nhưng đó chưa phải hậu quả duy nhất. Hệ quả đi sau cũng nặng nề không kém, là việc ý thức giữ gìn vệ sinh chung của các em gần bằng số không. Rác hả, cứ thản nhiên vứt ở sân trường, thản nhiên rơi trên lối đi. Bã kẹo cao su thản nhiên đen kít nơi hành lang, cầu thang, thậm chí trong cả ngăn bàn, trên  mặt bàn…

Rồi cái sự thiếu tôn trọng học sinh, trù úm học sinh, cái sự nói một đàng làm một nẻo của giáo viên xảy như cơm bữa. Mấy thầy cô vào lớp muộn, có khi tới cả mươi, mười lăm phút mà không biết cất lời xin lỗi học sinh. Thay vì phải xin lỗi, thầy cô lại đe nẹt, quát tháo học sinh đang quậy phá vì tưởng trống giờ không người quản.

“Hội chứng” ngày 20/11, ngày 8/3, ngày lễ tết…với biểu hiện “đi” thầy chủ nhiệm này bao nhiêu, “đi” cô bộ môn kia bao nhiêu… phụ huynh còn phải lấy ý kiến “tư vấn” của học sinh- con em mình. Đấy là hối lộ, là tham nhũng của ngoài xã hội mang bộ mặt nhà trường với mặt nạ ngày hiến chương nhà giáo, ngày quốc tế phụ nữ chứ còn gì nữa. Đừng ai nói đó là cá biệt xảy ra chỉ ở đâu đó. Đừng ai nói giáo viên không muốn nhận những phong bì được gài trên những bó hoa. Cũng đừng ai bảo tại phụ huynh họ muốn thế. Mà hãy đặt câu hỏi, nếu họ không làm thế, con em họ có được giáo viên để yên không. Những bó hoa, bông hoa kia, nếu là biểu hiện của lòng tôn trọng, thì cũng rất khiêm tốn, vì cái phong bì đã thổi bay đi cái giá trị nhân văn của ngày hiến chương, ngày phụ nữ đi rồi…

Trình độ giáo viên yếu kém, sự thiếu tận tâm trong giảng dạy, nạn dạy thêm bắt học sinh học thêm, mà lại bắt phụ huynh viết đơn, trong khi bản chất của sự việc dạy thêm là hình thức thu nhập thêm của giáo viên hay nhà trường (nếu nhà trường tổ chức dạy thêm)… Việc ban hành quy định cấm dạy thêm chỉ là hình thức đối phó với công luận, sự bức xúc của xã hội. Nó biến tướng dưới những hình thức khác. Tất cả, tất cả những biểu hiện đó là nét rất chung, nổi bật mà ai cũng có thể thấy, cả xã hội đều thấy, không riêng một ai, không riêng một trường nào. Nhưng thừa nhận nó thì không mấy ai chịu.

Đó, học sinh của ta hàng ngày hàng giờ sống trong cái môi trường rất thiếu dân chủ, sống trong môi trường lừa lọc đó, làm sao chúng có thể làm theo những gì mà các bài học trong giáo trình “giáo dục công dân” dạy dỗ?

Những em học sinh phạm tội hành hạ bạn mình, xét đến cùng cũng đáng thương hơn đáng trách, vì cũng lại xét đến cùng, các em cũng là nạn nhân của môi trường giáo dục xú uế này. Mà trường học không tách rời xã hội. Nhà trường là không gian thu nhỏ của xã hội, chịu tác động trực tiếp của của những biến thiên xã hội. Lại cũng chịu tác động trực tiếp của nền chính trị và sự điều hành của thể chế.

Chúng ta còn phải chứng kiến nhiều nhiều những cảnh tương tự như thế trong tương lai, cho dù có bỏ tù 7 học sinh vi phạm thì cũng không vì thế mà môi trường giáo dục được trong sạch.

Xin chia buồn với cháu học sinh bị các bạn cùng lớp hành hung. Xin cháu sớm vượt qua cơn chấn động tinh thần quá sức này. Mong tương lai không ngoảnh mặt đi với cháu.