Sự mong đợi lại càng lớn lao hơn, khi tân Tổng thống Iran, Hassan Rohani đã có nhiều động thái mở cửa đối với phương Tây, trước hết là với Hoa Kỳ.

Theo phát ngôn viên của bà Catherine Ashton, người đứng đầu ngành ngoại giao châu Âu và là chủ tọa các buổi thảo luận, thì phía Iran đã trình bày đề nghị của họ ngay từ đầu hội nghị, kéo dài cả tiếng đồng hồ. Đối với Liên hiệp châu Âu, thì « quả bóng đang ở phần sân của Iran ».

Một trong những dấu hiệu cho thấy “bầu không khí mới” này, theo một viên chức Mỹ, là lần đầu tiên cuộc thương lượng được tiến hành bằng tiếng Anh.

Cuộc thương lượng giữa Iran và các nước trong nhóm 5+1 (gồm Hoa Kỳ, Pháp, Anh, Nga, Trung Quốc, Đức) dự kiến diễn ra trong hai ngày, ở cấp độ Thứ trưởng Ngoại giao hay giám đốc phụ trách chính trị. Theo phía Iran, mục đích là nhằm đạt đến một thỏa thuận trong vòng không đầy một năm, với giai đoạn đầu trong một, hai tháng tới. Ngoại trưởng Iran là Mohammad Javad Zarif cũng đã nêu ra sự cần thiết nhanh chóng tổ chức hội nghị mới ở cấp Bộ trưởng.

Lần đầu tiên, đoàn đại biểu Mỹ do Thứ trưởng Ngoại giao phụ trách các vấn đề chính trị là Wendy Sherman dẫn đầu, có sự hiện diện của các viên chức phụ trách thực hiện các biện pháp trừng phạt kinh tế, hiện đang đè nặng lên nền kinh tế Iran. Các chuyên gia Mỹ cho rằng đây là một dấu hiệu cởi mở từ phía Washington.

Phương Tây và Israel nghi ngờ chương trình hạt nhân Iran mang mục đích quân sự, lo sợ trước khả năng Teheran làm giàu uranium ở mức đủ để chế tạo một quả bom nguyên tử.

Phiá Israel hiện khá đơn độc, tiếp tục đề nghị các cường quốc không giảm bớt áp lực lên Teheran. Sau hội nghị tối qua tại Jérusalem với sự tham dự của bảy Bộ trưởng các Bộ chủ chốt, Israel đã cảnh báo « mọi thỏa thuận từng phần dẫn đến việc hủy bỏ chế độ trừng phạt, mà không đưa lại một sự giải trừ toàn bộ chương trình nguyên tử quân sự của Iran ». Theo Tel Aviv, Iran chỉ đưa ra những nhượng bộ ngoài mặt không ảnh hưởng đáng kể đến việc phát triển vũ khí hạt nhân, và có thể chỉ vài tuần sau sẽ trở mặt.

Theo báo cáo của Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) công bố vào cuối tháng Tám, Iran sở hữu 6.774 kg uranium làm giàu ở mức 3,5%, và 186 kg uranium làm giàu 20%. Iran cũng đã chuyển đổi 187 kg uranium làm giàu 20% khác thành các thanh năng lượng. Hiện Teheran có trên 19.000 máy ly tâm, trong đó có 1.000 máy thuộc thế hệ mới, mạnh hơn các loại cũ.

Hồi tháng 8/2005 Iran đã tái lập việc làm giàu uranium, và từ đó trở đi thường xuyên tăng số máy ly tâm và số lượng uranium được xử lý. Teheran lý luận là có quyền tiến hành chương trình nguyên tử dân sự, trong khuôn khổ Hiệp ước cấm phổ biến vũ khí hạt nhân mà Iran có ký kết.

RFI

Lính Dù Post