VAF Sáng Hội Việt Mỹ, Vietnamese American Foundation, tổ chức đang vận động với chính phủ Việt Nam để trùng tu và tôn tạo Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa, vừa thông báo Sở Giao Thông Vận Tải huyện Dĩ An đã cho người cắm cọc gọi là giải phóng mặt bằng để phóng một con đường xuyên qua nơi an nghĩ của 16.000 binh sĩ miền Nam đang trở thành gần như hoang phế này.

Ông Nguyễn Đạt Thành, cựu sĩ quan quân lực miền Nam, người khởi xướng VAF, trả lời Thanh Trúc về thông tin này.

Thanh Trúc: Thưa ông Nguyễn Đạt Thành, hẳn ông cũng hiểu mức độ nhạy cảm từ nguồn tin của VAF về việc có thể một tuyến xa lộ xuyên khu D3 sẽ phóng ngang Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa, trái với dấu hiệu hứa hẹn trước đó khi thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn  của Bộ Ngoại Giao Việt Nam rồi tổng lãnh sự Hoa Kỳ Lê Thành Ân ghé thăm đầu tháng Ba năm nay?

Ông Nguyễn Đạt Thành: Khoảng mười, mười lăm ngày trước và việc cắm cọc đó là có. Tôi xác nhận với cô là có. Được tin phóng con đường đi qua nghĩa trang là cú sốc hết sức to lớn đối với chúng tôi. Là vì đây là nơi an nghĩa của 16.000 tử sĩ Việt Nam Cộng Hòa, những  đồng đội của chúng tôi.

Cho nên VAF đã làm việc với tòa đại sứ của Việt Nam tại Washington DC cũng như thỉnh cầu ông tổng lãnh sự Lê Thành Ân để liên lạc được với chánh quyền địa phương để coi tình hình như thế nào. Vì đây là một vấn đề hết sức nhạy cảm và hết sức quan trọng đối với anh em chúng tôi cũng như đồng bào hải ngoại.

Chúng tôi đã liên lạc với ông Bùi Chí Mạnh, tham tán chính trị tòa đại sứ Việt Nam tại Washington DC, ông tham tán có nói với tôi rằng nghĩa trang đã qui hoạch từ lâu rồi, theo ông nghĩ là sẽ không có vấn đề đó đâu, không có vụ xâm phạm Nghĩa Trang Biên Hòa được. Đó là nguyên văn ông tham tán chính trị tòa đại sứ nói với tôi. Tuy nhiên, sau đó thì ông có nói rằng ông không tin có việc đó, và sẽ không có vấn đề con đường đi ngang qua Nghĩa Trang Biên Hòa.

Sau khi được tòa đại sứ Việt Nam cũng như ông tổng lãnh sự đã thông báo một cách rõ ràng là không có thì căn cứ theo đó chúng tôi trả lời là không có, đồng thời tiếp tục theo dõi sau. Tuy nhiên tôi xác định là có cắm cọc ở trong nghĩa trang.

Ô.Nguyễn Đạt Thành

Lập lại đó là Nghĩa Trang Biên Hòa đã có qui hoạch từ lâu . Đó là thứ nhất. Thứ hai nữa, chính ông tổng lãnh sự cũng đã đi thẳng lên nói chuyện với địa phương, và địa phương có cả quyết là không có vụ giải tỏa Nghĩa Trang Biên Hòa để làm con đường. Đó là tin tức cuối cùng. Chúng tôi đã liên lạc bằng email, bằng điện thoại, và tôi được sự trả lời của ông tổng lãnh sự là như vậy.

Thanh Trúc: Thưa ông Nguyễn Đạt Thành, với tất cả sự dè dặt vốn có trước nguồn tin rất nhạy cảm này, xin được hỏi liệu có thể nào bên chính phủ Việt Nam viện dẫn mọi lý do cần thiết như ích quốc lợi dân, an ninh, kinh tế chẳng hạn, để xây một xa lộ băng ngang Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa, đã qui hoạch từ lâu, theo như lời tham tán chính trị Bùi Chí Mạnh của đại sứ quán Việt Nam ở DC?

Ông Nguyễn Đạt Thành: Tôi không nghĩ chính phủ Việt Nam sẽ làm cái việc tôi cho rằng không có tình người đó. Tôi nghĩ như vậy và tôi hy vọng nó như vậy. Thì xin thưa là chúng ta nên chờ xem. VAF đang hết sức theo dõi, đồng thời chúng tôi cũng muốn có một sự xác nhận nào đó một cách rõ ràng hơn.

VAF không thể nào đưa tin một cách không cẩn thận. Cho nên chúng tôi đã liên lạc với tòa đại sứ, liên lạc với tổng lãnh sự ở Houston, ở San Francisco. Chúng tôi liên lạc cả Bộ Ngoại Giao rồi cả với ông tổng lãnh sự để xác nhận cho rõ ràng trước khi chúng tôi thông báo.

Sau khi được tòa đại sứ Việt Nam cũng như ông tổng lãnh sự đã thông báo một cách rõ ràng là không có thì căn cứ theo đó chúng tôi trả lời là không có, đồng thời tiếp tục theo dõi sau. Tuy nhiên tôi xác định là có cắm cọc ở trong nghĩa trang.

Thanh Trúc: Với kinh nghiệm nhiều năm qua, đi về trong nước và tiếp xúc với cán bộ chính quyền địa phương để xin tìm kiếm hài cốt của đồng ngũ, đương nhiên có sự chấp thuận của thẩm quyền cấp cao nhất, tiếp đến là phía Bộ Ngoại Giao Việt Nam liên quan đến vấn đề tôn tạo Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa, ông có thể lý giải phần nào chuyện dưng không cắm cọc giải phóng mặt bằng nơi đây?

Cọc cắm trong Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa đầu tháng 4 năm 2013 (mũi tên đỏ). Photo courtesy of letungchau.blogspot.com.

Ông Nguyễn Đạt Thành: Đây là ý nghĩ của tôi thôi, ở Việt Nam bộ nào họ làm việc theo bộ nấy, gần như là không có một sự đồng bộ nào hết. Có thể đây là một kế hoạch đưa lên mà chính phủ chưa chấp thuận. Do đó mà chúng tôi nghĩ rằng phải cẩn thận,  nếu không thì chúng ta lại đưa tin không chính xác làm cho bên phía Việt Nam, chính phủ Việt Nam họ có thể trả lời một cách không  hài lòng cho chúng ta bởi vì chúng ta chỉ phỏng đoán thôi. Nếu mà phỏng đoán rồi đưa tin thì tôi cho rằng việc làm không đúng nhiệm vụ truyền thông. Cho nên chúng tôi không thể phỏng đoán mà chúng tôi chờ sự trả lời của bên chính phủ Việt Nam.

Tuy nhiên ông tổng lãnh sự đã nói chuyện với bên Bình Dương rồi, với bên chính quyền địa phương rồi thì chính quyền địa phương xác nhận như vậy. Tôi nghĩ đây là tại vì việc làm của mỗi bộ nó khác nhau. Không đồng bộ thì

có thể mình xem lại và đồng thời chính phủ sẽ không chấp thuận vấn đề này.

Tôi hy vọng như vậy. Tôi xin nói rõ là tôi hy vọng nó như vậy. Trong những ngày tới chúng tôi sẽ liên lạc trực tiếp với bên Bộ Ngoại Giao, với ông Nguyễn Thanh Sơn để xác định rõ vấn đề này. Xin thưa là chúng tôi còn nóng ruột hơn quí vị nữa, bởi vì nếu kết quả mà có thì nó trái ngược lại với những việc đã làm trước đây, nếu có thì việc làm này rất là thiếu tình người. Phải đợi kết quả, việc này do chính phủ Việt Nam quyết định chứ không ai quyết định được cả. Mà quyết định này gây ảnh hưởng rất lớn đối với thế giới chứ không phải riêng cộng đồng hải ngoại không.

Cá nhân tôi không nghĩ việc này xảy ra. Tuy nhiên việc gì cũng có thể xảy ra thì chúng ta nên chờ. Chúng tôi sẽ thông báo nhanh nhất trong cái thông tin mà chúng tôi có. Cũng xin nói rõ tòa đại sứ Việt Nam cũng như bên ủy ban của ông Nguyễn Thanh Sơn và ông tổng lãnh sự Lê Thành Ân là ba cơ quan làm việc rất nhanh chóng và đồng bộ với nhau, nên hy vọng những thông tin mà chúng tôi có phản ảnh đúng sự thật đã có.

Thanh Trúc: Xin cảm ơn ông Nguyễn Đạt Thành của VAF. Kính chúc may mắn và thành công.