Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hơn 800.000 người trên thế giới hiện đã được xác nhận chết vì covid-19. Mỹ là nước có số người chết cao nhất, khoảng 176.000, theo sau là Brazil với 114.000 người, Mexico 60.000 người và Ấn Độ 56.000 người. Nỗi lo ngại về làn sóng dịch thứ hai ở châu Âu đang gia tăng, với Pháp, Ý và Tây Ban Nha ghi nhận số ca nhiễm mới trong ngày cao nhất kể từ ít nhất là đầu tháng 5.

Hàng nghìn người Belarus đã tràn ngập thủ đô Minsk của nước này để phản đối sự cầm quyền kéo dài của Alexander Lukashenko, người đã đánh cắp cuộc bầu cử tổng thống cách đây hai tuần. Đám đông tuần hành về phía dinh tổng thống kêu gọi ông rời bỏ quyền lực và tiến hành một cuộc bỏ phiếu mới. Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Nga cáo buộc các thành viên đối lập Belarus, những người đã rời bỏ đất nước vì lo sợ ông Lukashenko đàn áp, là đi tìm cách gây “đổ máu”.

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu cho biết ông sẽ chấp nhận thỏa hiệp để lùi thời hạn thông qua ngân sách đến tháng 11. Điều này giúp tránh cho chính phủ mới 4 tháng tuổi của ông bị sụp đổ ngay tức khắc. Đảng Likud của ông đã tranh cãi với đối tác trong liên minh, đảng Xanh Trắng, về việc bổ nhiệm các vị trí cao cấp trong các cơ quan chấp pháp cũng như về ngân sách. Nếu không đạt được thỏa thuận, thời hạn thông qua ngân sách vào hôm nay sẽ bị bỏ lỡ, dẫn đến cuộc bầu cử quốc hội lần thứ tư chỉ sau 20 tháng.

TikTok cho biết họ sẽ thách thức lệnh cấm do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt lên ứng dụng video phổ biến của Trung Quốc. Sắc lệnh hành pháp của ông cấm các giao dịch với công ty mẹ của TikTok, ByteDance, từ giữa tháng 9. Hôm thứ Sáu, một nhóm người Mỹ gốc Hoa cũng đệ đơn kiện về lệnh cấm tương tự của ông Trump đối với WeChat, một ứng dụng nhắn tin thuộc sở hữu của công ty công nghệ Trung Quốc Tencent.

Bang California triển khai gần 14.000 lính cứu hỏa để chống cháy rừng,  cho đến nay đã thiêu rụi gần một triệu mẫu đất trên toàn bang. Các đám cháy giết chết sáu người và thiêu rụi gần 700 tòa nhà kể từ khi khởi phát  do sét đánh hồi tuần trước. Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố thảm họa lớn, giải phóng viện trợ liên bang, dù trước đó đe dọa không giúp đỡ vì bang do đảng Dân chủ kiểm soát.

Ít nhất 13 người đã chết vì giẫm đạp ở Peru sau khi cố gắng chạy trốn khỏi cuộc truy quét của cảnh sát vào một hộp đêm vi phạm các quy định về covid-19. Các bữa tiệc bất hợp pháp đã lan rộng khắp thế giới khi giới trẻ ngày càng mệt mỏi với những quy định hạn chế sự lây lan của dịch bệnh. Chỉ tính riêng cuối tuần này, cảnh sát thành phố Birmingham của Anh đã bắt hơn 70 bữa tiệc bất hợp pháp.

Tổng thống Nicolás Maduro của Venezuela cảm ơn đồng minh Iran đã giúp nước này vượt qua các lệnh trừng phạt xuất khẩu dầu của Mỹ. Ông Maduro cũng gợi ý nước ông có thể mua tên lửa của Iran. Chính phủ của ông đã phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của phương Tây kể từ khi ông thao túng cuộc bầu cử vào năm 2018.

TIÊU ĐIỂM

Biểu tình ở Thái Lan ngày càng lớn

Trong hơn một tháng, các hội sinh viên, nhóm thanh niên và các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ đã tổ chức biểu tình trên khắp Thái Lan. Họ muốn bầu cử, một hiến pháp mới và chấm dứt quấy rối những người phản đối chính phủ. Những người mạnh dạn nhất trong số họ cũng muốn cải cách chế độ quân chủ – mặc dù việc chỉ trích nhà vua bị cấm. Các cuộc biểu tình đang phát triển về quy mô và mức độ phổ biến.

Hơn 10.000 người đã tham dự cuộc biểu tình gần đây ở thủ đô Bangkok. Đây là lần tuần hành lớn nhất kể từ khi Thủ tướng Prayuth Chan-ocha lên nắm quyền trong cuộc đảo chính 2014. Chính phủ của ông đang vật lộn tìm cách đối phó. Các vụ bắt giữ những người biểu tình có ảnh hưởng trong vài ngày qua, với cáo buộc bao gồm cả xúi giục nổi loạn, có thể chỉ châm dầu vào lửa. Biểu tình tiếp tục kéo dài sẽ càng gây khó cho ông Prayuth. Nhiều nhà quan sát hy vọng các cuộc biểu tình không biến thành hỗn loạn đẫm máu trong khuôn viên trường học, như đã từng xảy ra ở nước này vào những năm 1970.

Xét xử thủ phạm vụ xả súng nhà thờ Hồi giáo ở New  Zealand

Brenton Tarrant đã nhận 51 tội danh giết người — một tội cho mỗi tín hữu mà anh ta bắn chết tại hai nhà thờ Hồi giáo ở Christchurch vào năm ngoái. Anh ta cũng thừa nhận 40 tội danh cố ý giết người và một tội danh khủng bố. Tuần này, người đàn ông theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng tự xưng sẽ bị kết án tù chung thân. Nhưng liệu anh ta có bao giờ được tự do nữa không? Trước đây, New Zealand chưa bao giờ kết án chung thân không ân xá.

Nhưng Tarrant đã gây ra vụ xả súng hàng loạt tồi tệ nhất trong lịch sử đất nước. Thẩm phán có thể quyết định trường hợp này chính đáng phải có bản án chung thân hoàn toàn. Điều đó sẽ là niềm an ủi cho những người sống sót và các gia đình đau buồn, những người đã bay từ khắp nơi trên thế giới đến để dự phiên tòa. Hàng chục người sẽ đọc tờ tuyên bố về các tác động mà họ phải chịu.  Tarrant, người đã sa thải các luật sư của mình, cũng sẽ phát biểu. Nhưng nếu anh ta vẫn ngoan cố với những quan điểm thù hận của mình, tòa án sẽ cấm các nhà báo đưa tin.

Apple chia tách cổ phiếu

Giá cổ phiếu tăng thường là tin tốt cho các nhà đầu tư. Nhưng đôi khi chúng tăng cao đến mức ngay cả những cổ phiếu đơn lẻ cũng trở nên khó mua đối với các nhà đầu tư nhỏ. Một trường hợp điển hình là Apple. Sau lần chia cuối cùng của gã khổng lồ công nghệ vào năm 2014, mỗi cổ phiếu của nó trị giá khoảng 100 đô la. Vào thứ Sáu, những cổ phiếu tương tự đạt gần 500 đô la. Để duy trì sự hấp dẫn của chúng đối với nhiều nhà đầu tư, Apple hôm nay sẽ bắt đầu một đợt chia cổ phiếu mới.

Các nhà đầu tư sẽ nhận được bốn cổ phiếu mới (đã điều chỉnh giá) đổi lấy mỗi cổ phiếu họ đang sở hữu. Tesla, một startup ô tô điện, cũng đang chia cổ phiếu của chính mình với công thức 5 ăn 1.Song, những người ủng hộ việc chia cổ phiếu cho rằng động thái này của công ty này sẽ sớm chỉ là dĩ vãng. Các ứng dụng giao dịch mới cho phép người dùng mua một phần của một cổ phiếu của các công ty đại chúng. Tuy nhiên, cổ phiếu chia mảnh có thể đắt hơn và giao dịch chậm hơn. Có vẻ như chia tách cổ phiếu là một thủ thuật thị trường chứng khoán cũ nhưng vẫn dùng tốt.

Đảng Cộng hòa tổ chức đại hội toàn quốc

Tuần trước, đảng Dân chủ đã tổ chức đại hội tuân thủ giãn cách xã hội của họ, về cơ bản biến nó thành một chuỗi các quảng cáo cho ứng viên tổng thống của họ, Joe Biden. Tuần này đến lượt đảng Cộng hòa. Tổng thống Donald Trump sẽ chấp nhận đề cử của đảng mình vào thứ Năm — đêm thứ tư và cuối cùng của đại hội — nhưng có kế hoạch phát biểu hàng đêm. Các diễn giả khác được đồn là Nikki Haley, cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc; Tim Scott, thượng nghị sĩ của Nam Carolina; và nhà McCloskey, một cặp đôi đến từ St Louis đã chĩa súng vào người biểu tình tuần hành trước nhà họ.

Những người Dân chủ đã tổ chức một đại hội lớn, với các đảng viên Cộng hòa ôn hòa, đảng viên Dân chủ trung dung và những người tiến bộ đều đứng sau ông Biden. Liên minh của Đảng Cộng hòa ít đa dạng hơn nhiều về mặt ý thức hệ. Có thể đoán họ sẽ dốc hết sức vào cuộc chiến văn hóa, thêu dệt ông Biden là con ngựa thành Troy cực tả và cảnh báo rằng đảng Dân chủ đang muốn biến Mỹ thành Venezuela.

Tổng giám đốc Bưu chính Mỹ tiếp tục điều trần

Hôm nay, người đứng đầu Dịch vụ Bưu chính Hoa Kỳ (USPS) sẽ điều trần trước một ủy ban giám sát Hạ viện, sau khi đã hoàn thành xong ở Thượng viện. Việc này diễn ra trong bối cảnh phản đối kịch liệt về những động thái cắt giảm hoạt động mà Louis DeJoy, một nhà tài trợ của Đảng Cộng hòa, ban hành sau khi trở thành tổng giám đốc bưu chính vào tháng 6. Ông nói những thay đổi là nhằm cắt giảm lỗ của USPS và tăng tốc độ giao hàng. Nhưng ông thừa nhận vào thứ Sáu rằng việc giao hàng thực ra đã chậm lại.

Các đảng viên Dân chủ cáo buộc đảng Cộng hòa âm mưu phá hủy dịch vụ bưu chính để ngăn các lá phiếu gửi qua thư đến kịp thời gian kiểm phiếu trong  cuộc bầu cử tổng thống tháng 11. Ông DeJoy đã thông báo hoãn các thay đổi do ông đặt ra cho đến sau bầu cử. Hôm thứ Bảy, Hạ viện do Đảng Dân chủ kiểm soát đã thông qua dự luật bơm cho dịch vụ này thêm 25 tỷ đô la và chặn việc cắt giảm; nó có khả năng bị phủ quyết tại Thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát. Tất cả điều này củng cố cho luận điểm cần tư nhân hóa USPS, điều sẽ giúp giải phóng nó khỏi can thiệp chính trị.