Le Monde, ngày 10/03/2023, dẫn lời một số chuyên gia quân sự tin rằng vụ nổ tại khu phố trên ở Kurdyumivka là do Kiev sử dụng một loại bom cỡ nòng lớn, được trang bị một bộ có tên là Bom Tấn công Trực diện Phối hợp (Joint Direct Attack Munition, viết tắt là JDAM).

Đây là loại vũ khí mới nhất mà Mỹ vừa cấp cho Ukraina trong khoảng ba tuần trở lại đây, theo như xác nhận của tướng James Hecker, chỉ huy lực lượng không quân Mỹ tại châu Âu, bên lề một hội thảo tại bang Colorado (Hoa Kỳ). Bộ JDAM này, do hãng Boeing của Mỹ sản xuất, có thể biến các quả bom « nhẵn », nghĩa là bom không có hệ thống dẫn đường, thành những loại tên lửa chính xác nhờ có thêm hệ thống GPS và một bệ phóng thích ứng.

Lợi ích của chúng là gì ? Loại vũ khí này cho phép kết hợp hỏa lực mạnh và độ chính xác, điều mà quân đội Ukraina không phải lúc nào cũng làm được. Kiev có nhiều bệ pháo đa nòng như Himars, bắn đạn với độ chính xác vài mét, nhưng chúng chỉ mang được 90 kg chất nổ. Nhà nghiên cứu Léo Péria-Peigné, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI, đánh giá : « Thứ vũ khí này biến (các loại đạn dược) có hỏa lực mạnh thành những tên lửa không – địa, rất thú vị để phá hủy các mục tiêu trong môi trường cứng rắn như boong-ke hay các chốt chỉ huy nằm sâu trong lòng đất. »

Tầm bắn chính xác

Những bộ JDAM này hữu ích nhiều hơn cho quân đội Ukraina khi họ đã có được phiên bản « tầm bắn mở rộng ». Những quả bom « trụi » này được gắn thêm hai cánh nhỏ, một khi được thả, chúng có thể bay lơ lửng trong một khoảng cách lên tới 70 hay 80 km, tùy theo cao độ của máy bay ném bom. Chuyên gia Léo Péria-Peigné đánh giá tiếp : « Với bộ vũ khí này, phi công Ukraina có thể khai hỏa từ một khoảng cách an toàn từ chiến tuyến và bảo vệ được số chiến đấu cơ của họ, vốn dĩ ít hơn rất nhiều so với Nga ».

Việc cung cấp các vũ khí như vậy là một phần trong chiến lược bắn tầm xa được Kiev lựa chọn kể từ đầu cuộc chiến. Không thể đọ sức với hỏa lực mạnh của Nga, vốn có số lượng đạn pháo lớn, quân đội Ukraina đã ưu tiên chọn cách tập trung hỏa lực chính xác vào các mục tiêu nằm sâu sau chiến tuyến như kho đạn dược, trung tâm hậu cần, trại lính…

Các khẩu Caesar có tầm bắn 40km, và nhất là Himars với bán kính 70 km là những tài sản quý giá trong trận chiến này, nhưng vẫn thiếu uy lực cho đến khi JDAM xuất hiện.

Tuy nhiên, trong cuộc đọ sức tầm xa này, Nga cũng không bị lép vế, nhưng chủ trương sử dụng tên lửa hành trình hay đạn đạo để tấn công sâu vào Ukraina. Thứ Năm 09/3, Nga đã bắn đến 81 tên lửa vào nhiều thành phố khác nhau của Ukraina, phá hủy nhiều cơ sở năng lượng dân sự. Điểm mới là lần đầu tiên, Matxcơva sử dụng 6 tên lửa siêu thanh Kinjal, loại tên lửa đạn đạo có khả năng bay với vận tốc Mach 5 và được coi là khó thể bắn chặn.

Theo bộ Quốc Phòng Ukraina, chỉ có 34 tên lửa trong số này đã bị hệ thống phòng không bắn hạ, 8 tên lửa khác đã bị biện pháp đối phó điện tử làm cho chệch hướng.

Nga cũng thích ứng với tình huống

Tỷ lệ bắn chặn chỉ có 50% so với tỷ lệ được Ukraina công bố những tháng trước đây đã gây ngạc nhiên. Tháng 12/2022, tướng Valeri Zaloujny, tham mưu trưởng quân đội Ukraina từng khẳng định hệ thống phòng không Ukraina đã phá hủy trung bình 76% tên lửa kẻ thù.

Như vậy, Nga dường như cũng đã thích ứng với điều đó. Giờ Nga chọn dùng những loại tên lửa khó bắn chặn hơn. Trong thông cáo hôm thứ Năm 10/3, không quân Ukraina thừa nhận : « Quân đội nước này không có cách nào phá hủy các loại tên lửa Kh-22, Kh-47, Kinjal và S-300 ».

Nhận thức được những điểm yếu này, tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky, tiếp tục đòi các đồng minh phương Tây cấp thêm nhiều loại vũ khí phòng không mới. Theo bộ trưởng Quốc Phòng Ba Lan, Mariusz Blaszczak, hệ thống phòng không Patriot, một trong những hệ thống tên lửa địa đối không hiệu quả nhất, đã được đưa đến Ukraina nhưng những thiết bị này vẫn chưa thể tác chiến được. Về phần mình, Pháp và Ý, hứa gởi một hệ thống tương tự gọi là SAMP/T Mamba. Nhưng chúng chưa thể được giao vào trước mùa xuân này.

Xuất hiện căng thẳng trong quan hệ Mỹ - Ukraine

* Quan hệ Mỹ - Ukraine đang rạn nứt? Trong bài viết đăng ngày 12-3, báo chính trị Mỹ Politico nhận định sự đoàn kết giữa Washington và Kiev liên quan chiến sự Ukraine "đang dần rạn nứt".

Mỹ và Ukraine nhìn chung sát cánh với nhau kể từ khi chính quyền Tổng thống Joe Biden cam kết hỗ trợ Ukraine "lâu nhất có thể" trong việc chống lại chiến dịch quân sự của Nga. 

Tuy nhiên, sau hơn một năm chiến sự, ngày càng có nhiều khác biệt đằng sau hậu trường giữa Washington và Kiev về mục tiêu đặt ra trong cuộc chiến, cách thức và thời điểm cuộc xung đột kết thúc.

Theo Politico, dựa trên các cuộc trao đổi với 10 quan chức, nhà lập pháp và chuyên gia, họ nhận thấy những điểm căng thẳng mới đang nổi lên trong quan hệ Mỹ - Ukraine: Vụ phá hoại đường ống dẫn khí tự nhiên Nord Stream; việc Ukraine không chịu rút khỏi thành phố Bakhmut; và kế hoạch của Ukraine nhằm lấy lại bán đảo Crimea mà Nga đã tuyên bố sáp nhập năm 2014. 

Ngoài ra, một số chính khách Mỹ cũng "càu nhàu" về việc Ukraine liên tục yêu cầu Mỹ cung cấp vũ khí.

Chẳng hạn việc chính quyền Tổng thống Volodymyr Zelensky không chịu từ bỏ thành phố Bakhmut, khu vực Donetsk, đông Ukraine sau nhiều tháng giao tranh ác liệt đã khiến một số quan chức trong chính quyền ông Biden lo ngại rằng Kiev đang "tiêu tốn quá nhiều nhân lực và đạn dược" đến mức không thể tổ chức một cuộc phản công chống lại lực lượng Nga ở những nơi khác vào mùa xuân.

* Cả Nga, Ukraine báo cáo thương vong cao ở Donetsk. "Trong vòng chưa đầy một tuần, bắt đầu từ hôm 6-3, chúng tôi đã tiêu diệt được tổng cộng hơn 1.100 binh sĩ Nga chỉ riêng ở thành phố Bakhmut (khu vực Donetsk, đông Ukraine)" - Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy cho biết trong bài phát biểu hằng đêm hôm 12-3, theo Hãng tin Reuters.

Cùng ngày, Bộ Quốc phòng Nga cho biết các lực lượng của họ đang tiến hành thêm các hoạt động quân sự ở khu vực Donetsk. Bộ này nói rằng Nga đã tiêu diệt hơn 220 quân nhân Ukraine trong 24 giờ qua.

"Ở hướng Donetsk, hơn 220 quân nhân Ukraine, một xe chiến đấu bộ binh, ba xe chiến đấu bọc thép, bảy xe khác, cũng như một khẩu lựu pháo D-30 đã bị phá hủy trong ngày" - Bộ Quốc phòng Nga thông tin.

Tuy nhiên, Hãng tin Reuters nói rằng họ chưa thể xác minh độc lập các thông tin này.

* Ông Biden lên kế hoạch hạn chế khoan dầu ở Alaska, vòng Bắc Cực. Ngày 12-3, Hãng tin AP (Mỹ) dẫn thông tin từ một quan chức trong chính quyền Tổng thống Joe Biden cho biết ông Biden sẽ ngăn chặn hoặc hạn chế khoan dầu ở khu vực Alaska và Bắc Băng Dương.

Kế hoạch được tiết lộ trong bối cảnh chính quyền ông Biden tuần trước nói rằng họ vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc có phê duyệt dự án dầu Willow khổng lồ của công ty năng lượng ConocoPhillips (Mỹ) ở tây bắc Alaska hay không.

Theo AP, kế hoạch có hai phần. Đầu tiên, ông Biden sẽ cấm khoan trong khu vực gần 12.140 km2 ở Bắc Băng Dương, đóng cửa phần còn lại của vùng biển liên bang để không cho thăm dò dầu mỏ. 

Sau đó, chính quyền sẽ phát triển các quy định mới cho khu vực rộng hơn 52.609 km2 trong Khu Dự trữ Dầu mỏ quốc gia ở Alaska.

Anh tăng chi tiêu quốc phòng để đối phó Nga, Trung Quốc

* 8 người chết sau khi 2 tàu lật úp ngoài khơi California. Ngày 12-3, giới chức Mỹ cho biết ít nhất 8 người (chưa rõ quốc tịch) đã thiệt mạng sau khi hai tàu đánh cá bị lật ngoài khơi bờ biển thành phố San Diego, bang California, Mỹ. Đây được coi là vụ vận chuyển người di cư trái phép vào Mỹ.

Theo Hãng tin Reuters, các đội phản ứng khẩn cấp của San Diego bắt đầu hoạt động tìm kiếm và cứu hộ vào tối 11-3, sau khi nhận được cuộc gọi 911 từ một người nói tiếng Tây Ban Nha báo tin về những chiếc tàu đánh cá gặp nạn ngoài khơi bờ biển của San Diego.

Ông James Gartland, người đứng đầu lực lượng lượng cứu hộ San Diego, mô tả khu vực hai tàu bị lật là nơi "nguy hiểm" do có các bãi cạn và dòng chảy rút xa bờ. 

Ông gọi đây là một trong những thảm kịch vận chuyển người di cư trái phép trên biển tồi tệ nhất ở California.

* Anh chi 6 tỉ USD cho quốc phòng để đối phó Nga, Trung Quốc. Ngày 12-3, Thủ tướng Anh Rishi Sunak công bố khoản đầu tư 5 tỉ bảng Anh (hơn 6 tỉ USD) vào quốc phòng. 

Đây là một phần trong kế hoạch nhằm đối phó với các mối đe dọa địa chính trị đang nổi lên từ Nga và Trung Quốc, theo Hãng tin AFP.

Khoản đầu tư này được đưa ra sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace cảnh báo vào tháng 1 rằng các lực lượng vũ trang Anh đang "trống rỗng và thiếu kinh phí".

Khoản đầu tư - một phần trong bản cập nhật chiến lược quốc phòng "Làm mới Đánh giá tích hợp năm 2023" (IR23) - sẽ giúp bổ sung kho đạn dược, hiện đại hóa doanh nghiệp hạt nhân của Vương quốc Anh và tài trợ cho giai đoạn tiếp theo của chương trình tàu ngầm trong AUKUS. IR23 cũng đặt mục tiêu tăng chi tiêu quốc phòng Anh lên 2,5% GDP trong dài hạn.

* Fed hỗ trợ các ngân hàng sau vụ ngân hàng SVB sụp đổ. Ngày 12-3, Hãng tin Bloomberg (Mỹ) dẫn các nguồn thạo tin cho biết Cục Dự trữ liên bang (Fed) - tức Ngân hàng trung ương Mỹ - đang xem xét nới lỏng những điều khoản cho các ngân hàng tiếp cận cửa sổ chiết khấu của mình để ngăn chặn vụ sự sụp đổ khác tương tự vụ Ngân hàng Thung lũng Silicon (SVB).

Cửa sổ chiết khấu (discount window) là công cụ cho vay của ngân hàng trung ương nhằm giúp các ngân hàng thương mại giải quyết nhu cầu thanh khoản trong ngắn hạn. 

Thực tế, một số ngân hàng đã bắt đầu sử dụng cửa sổ chiết khấu này vào hôm 10-3 sau khi SVB đóng cửa.

Động thái trên sẽ nâng cao năng lực của các ngân hàng trong việc đáp ứng yêu cầu rút tiền của người gửi tiền mà không phải bù lỗ bằng cách bán trái phiếu và các tài sản khác vốn đã giảm giá trị trong bối cảnh lãi suất tăng. 

Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên KCNA đưa tin các tên lửa hành trình chiến lược được nước này phóng từ tàu ngầm Yongung 8.24 ở vùng biển ngoài khơi thành phố phía đông Sinpo vào sáng 12/3.

KCNA cho biết các tên lửa hành trình đã đánh trúng mục tiêu trên biển sau khi di chuyển 1.500 km trong khoảng 7,563 - 7,575 giây. Truyền thông Triều Tiên nói thêm vụ phóng tên lửa đã chứng minh mức độ hoạt động hiện tại của các phương thức răn đe chiến tranh hạt nhân ở những không gian khác nhau.

Quân đội Hàn Quốc trước đó thông báo đã phát hiện tên lửa chưa xác định được phóng từ tàu ngầm ở vùng biển ngoài khơi thành phố Sinpo, Triều Tiên, song không cung cấp thêm chi tiết.

"Trong khi tăng cường giám sát và cảnh giác, quân đội chúng tôi đang duy trì tư thế sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với Mỹ", Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hàn Quốc ra tuyên bố.

Vụ phóng tên lửa của Triều Tiên diễn ra trong bối cảnh Mỹ và Hàn Quốc chuẩn bị bắt đầu cuộc diễn tập chung lớn nhất trong vòng 5 năm vào hôm nay. Bình Nhưỡng đã cảnh báo các cuộc diễn tập như vậy có thể được coi như lời "tuyên chiến".

Triều Tiên hôm 12/3 cũng thông báo thông qua các biện pháp "răn đe chiến tranh" nhằm "đối phó với tình hình hiện nay, khi những hành động khiêu khích chiến tranh của Mỹ và Hàn Quốc đang đi đến lằn ranh đỏ".

Căng thẳng tại bán đảo Triều Tiên gần đây tiếp tục leo thang khi Hàn Quốc tham gia các cuộc diễn tập quân sự quy mô lớn với Mỹ và Nhật Bản, trong khi Triều Tiên cũng tổ chức nhiều đợt thử tên lửa và vũ khí mới để đáp trả.

Ngọc Ánh (Theo AFP/Yonhap)

Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine ngày 12.3 thông báo quân Ukraine đã ngăn chặn hơn 92 cuộc tấn công của Nga tại 5 khu vực trong vòng 24 giờ, theo tờ The Guardian.

Cảnh sát quốc gia Ukraine thì thông báo Nga đã tấn công vào Donetsk 48 lần trong 24 giờ qua. Có tổng cộng 15 thành phố và thị trấn tại vùng Donetsk bị tấn công.

Trước đó, phát ngôn viên Serhiy Cherevaty của các lực lượng miền đông Ukraine ngày 11.3 cho biết chiến sự tại Bakhmut trong tuần này dữ dội hơn tuần trước.

Tuy vậy, theo Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW) của Mỹ, lực lượng Nga không đạt được bước tiến nào tại Bakhmut trong ngày 11.3. Hai bên tiếp tục giao chiến dữ dội tại thành phố nhưng lực lượng đánh thuê Wagner của Nga được cho là đang bị giữ chân tại các khu vực đô thị, như khu công nghiệp AZOM, và khó tiến quân.

Giới blogger quân sự Nga tuyên bố Wagner đã vượt sông Bakhmutka tại miền đông Bakhmut và đang tiến về trung tâm thành phố. Đoạn video đã được xác định vị trí của lãnh đạo Wagner Yevgeny Prigozhin cho thấy ông này đã đứng ghi hình ở khu vực cách trung tâm hành chính của Bakhmut chỉ 1,5 km.

Trong bối cảnh chiến sự leo thang, cả hai bên tuyên bố đã gây tổn thất nặng cho đối phương. Quân đội Ukraine ngày 11.3 thông báo hơn 500 binh sĩ Nga thương vong trong 24 giờ tại Bakhmut, trong đó gồm 221 người thiệt mạng và 324 người bị thương. Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nga ngày 12.3 nói Ukraine đã mất hơn 220 binh sĩ tại Donetsk trong ngày.

TASS dẫn lời phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov ngày 12.3 thông báo quân đội nước này đã bắn rơi 2 trực thăng Mi-8, 7 quả rốc két phóng từ các Hệ thống rốc két pháo binh cơ động cao (HIMARS) và Uragan, cùng 1 máy bay không người lái (UAV) của Ukraine trong ngày. Ngoài ra, ông Konashenkov còn nói Nga đã phá hủy một khẩu lựu pháo tự hành Gvozdika tại Kherson.

Từ đầu chiến dịch quân sự, Nga cho biết đã bắn rơi 400 máy bay chiến đấu, 220 trực thăng, 3.385 UAV, 4.011 hệ thống phòng không, 8.275 xe tăng và xe thiết giáp, 1.055 hệ thống rốc két phóng loạt, 4.326 khẩu pháo và súng cối, 8.879 phương tiện quân sự.

Phía Ukraine và Nga chưa bình luận về những con số mà bên còn lại đưa ra.

Mặt khác, đại tá về hưu Edouard Basurin và hiện là chuyên gia quân sự của Nga ngày 12.3 cho biết quân đội nước này đã giành được thị trấn Krasnogorovka (Ukraine gọi là Krasnohorivka) tại Donetsk.

Ukraine áp dụng chiến thuật câu giờ

Trang Kyiv Independent ngày 12.3 dẫn lời Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba cho hay lực lượng nước này sẽ tiếp tục quyết giữ thành phố Bakhmut trước khi tiến hành một đợt phản công.

"Nếu chúng tôi rút khỏi Bakhmut sẽ thay đổi được gì? Nga sẽ kiểm soát Bakhmut và tiếp tục tấn công Chasiv Yar, nên mọi thành phố sau Bakhmut có thể chịu đựng số phận tương tự", ông phát biểu với báo giới.

Tư lệnh các lực lượng trên bộ Ukraine Oleksandr Syrsky cho biết điều đó giúp tranh thủ thời gian cho đợt phản công sắp tới. "Cần tranh thủ thời gian để xây dựng lực lượng dự trữ và tiến hành phản công, điều sẽ không còn xa", ông cho biết.

Thụy Sĩ tuyên bố không gửi vũ khí cho Ukraine

Tổng thống Thụy Sĩ Alain Berset trong cuộc phỏng vấn với tuần báo NZZ am Sonntag đăng ngày 12.3 đã nhấn mạnh tính trung lập của Thụy Sĩ và giải thích cho lệnh cấm chuyển vũ khí do nước này chế tạo cho Ukraine. "Vũ khí của Thụy Sĩ không được sử dụng trong các cuộc chiến tranh", ông Berset nói.

Dù không phải là thành viên của Liên minh châu Âu (EU), Thụy Sĩ vẫn cấm vận Nga nhưng không đồng ý cung cấp vũ khí cho Ukraine, bất chấp sức ép từ Kyiv và các nước châu Âu. Thụy Sĩ cũng đã bác bỏ đề nghị của Đức, Đan Mạch và Tây Ban Nha về việc tái xuất khẩu các vũ khí do nước này sản xuất cho Ukraine.

Ông Berset nhấn mạnh chiến tranh không có trong ADN của Thụy Sĩ và nước này chỉ muốn đóng góp cho hòa giải, hòa bình. Nhà lãnh đạo cho rằng đàm phán với Nga là điều cần thiết để chấm dứt xung đột tại Ukraine và điều này càng được làm sớm thì càng tốt.

The Guardian dẫn bài viết trên tờ Neue Zurcher Zeitung cho biết Thụy Sĩ đang hủy bỏ các tên lửa đất đối không tầm ngắn Rapier thay vì cung cấp cho Ukraine. Quyết định được cho là gây sự phản đối từ một số chính trị gia của Thụy Sĩ.

Thổ Nhĩ Kỳ lạc quan về thỏa thuận ngũ cốc

Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar ngày 12.3 tuyên bố tự tin rằng thỏa thuận giúp Ukraine xuất khẩu ngũ cốc qua biển Đen sẽ được gia hạn trước khi có nguy cơ hết hiệu lực vào ngày 18.3, theo Reuters.

Thỏa thuận giữa Nga và Ukraine được Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc làm trung gian được thiết lập vào tháng 7.2022. Theo đó, các bên mở hành lang an toàn để Ukraine xuất khẩu ngũ cốc quan biển Đen. Thỏa thuận được gia hạn 120 ngày hồi tháng 11.2022 và sẽ được tự động gia hạn vào ngày 18.3 nếu không bên nào phản đối. Tuy nhiên, Nga đã tuyên bố chỉ đồng ý nếu các hạn chế ảnh hưởng đến việc xuất khẩu của nước này được dỡ bỏ.

Phương Tây không cấm Nga xuất khẩu nông sản, nhưng Moscow nói rằng các lệnh trừng phạt lên hệ thống thanh toán, hậu cần và bảo hiểm khiến họ không thể xuất khẩu ngũ cốc và phân bón.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova ngày 12.3 phàn nàn rằng chỉ có phần của Ukraine trong thỏa thuận được thực hiện trong khi xuất khẩu nông sản của Nga vẫn bị ngăn cản do các lệnh trừng phạt đơn phương của phương Tây.

Bà Zakharova cũng cho biết vòng đàm phán kế tiếp về thỏa thuận sẽ diễn ra tại Geneva (Thụy Sĩ) vào ngày 13.3 giữa phái đoàn Nga và quan chức thương mại hàng đầu của Liên Hiệp Quốc.