Đăng ngày: 11/06/2024 - 15:45

2 phút

(AFP) – Bốn giảng viên đại học người Mỹ làm việc tại Trung Quốc bị thương trong một vụ đâm tại công viên. Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Lâm Kiếm, hôm nay 11/06/2024, thông báo “tất cả những người bị thương đã được đưa đến bệnh viện để điều trị, và không ai bị nguy hiểm đến tính mạng”. Vụ việc đang được cơ quan chức năng tích cực điều tra.

(AFP) – Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường công du Úc cuối tuần này. Đồng nhiệm Úc Anthony Albanese, hôm nay 11/06/2024, thông báo như trên, trong bối cảnh quan hệ thương mại giữa hai nước có phần cải thiện. Chuyến đi kéo dài bốn ngày của ông Lý bắt đầu ngày 15/06, diễn ra sau khi Bắc Kinh dỡ bỏ hàng loạt rào cản thương mại đã áp đặt với hàng xuất khẩu của Úc, bao gồm than, gỗ, lúa mạch và rượu vang.

(AFP) – Nga tuyên bố chiếm được hai ngôi làng mới ở miền đông Ukraina. Bộ Quốc Phòng Nga, hôm nay 11/06/2024, thông báo quân đội nước này đã giành được quyền kiểm soát Miasojarivka ở vùng Lugansk (phía đông) và Timkivka ở vùng Kharkiv (đông bắc). Từ nhiều tháng qua, quân Nga đã giành được nhiều vị trí ở miền đông và miền nam Ukraina, nhưng vẫn chưa xuyên thủng được phòng tuyến nước láng giềng. 

(Reuters) – Việt Nam mong muốn giải quyết tốt tranh chấp lãnh hải. Tiếp đại sứ Trung Quốc Hùng Ba hôm nay, 11/06/2024, chủ tịch nước Tô Lâm khẳng định điều quan trọng là các tranh chấp lãnh hải phải được giải quyết tốt và lợi ích mỗi bên được tôn trọng. Hôm qua, bộ Ngoại Giao Việt Nam bày tỏ quan ngại về sự hiện diện tàu khảo sát Trung Quốc tại vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam.

(The Times of India) – Trung Quốc, Pakistan : Trọng tâm chính sách đối ngoại nhiệm kỳ ba thủ tướng Modi. Trả lời phỏng vấn truyền thông Ấn Độ hôm nay, 11/06/2024, S Jaishankar, trước khi nhậm chức ngoại trưởng nhiệm kỳ mới, cho biết chính phủ do thủ tướng Modi lãnh đạo trong nhiệm kỳ ba sẽ tập trung tìm giải pháp cho các vấn đề tranh chấp biên giới với Trung Quốc và nạn khủng bố xuyên biên giới với Pakistan. 

Họ là ai? Phải chăng "miệng của kẻ có tiền như có gang có thép?" Tại sao nói họ còn quyền lực hơn cả chính phủ? Quyền lực của họ liệu có phải chỉ đến từ số tài sản kếch xù mà họ sở hữu?

Qua so sánh tài sản của các tỷ phú thế giới mà tạp chí Forbes công bố với số liệu từ Quỹ tiền tệ Quốc tế IMF cùng thời điểm, ta có thể thấy nhiều người trong số họ còn sở hữu tổng tài sản cao hơn tổng sản phẩm quốc nội của nhiều nước. Chẳng hạn như Bernard Arnault (ông chủ tập đoàn LVMH, sở hữu nhiều nhãn hiệu thời trang và làm đẹp xa xỉ bậc nhất thế giới như Louis Vuitton, Dior, Celine, v.v) có tổng tài sản cao hơn GDP năm 2023 của Qatar. Elon Musk, (nhà sáng lập hãng xe điện Tesla và tập đoàn công nghệ không gian SpaceX) với tổng tài sản cao hơn GDP của Hungary. Hay Mark Zukerberg với tài sản cao hơn GDP của Slovakia cùng thời điểm đó.

Không phải "đại gia" nào cũng nắm trong tay quyền lực đủ để ảnh hưởng đến cả thế giới. Đa số những người này chỉ đơn giản là các chủ doanh nghiệp và đương nhiên họ vẫn có quyền lực, chẳng hạn như quyết định đặt công xưởng ở một nước, giúp tạo ra công ăn việc làm cho vài ngàn người ở nước đó hay tác động đến một dự luật về thuế quan mà họ cho rằng có thể gây bất lợi đến việc kinh doanh của mình. Tuy nhiên, có không ít tỷ phú có "thế lực", đủ khả năng tác động đến trật tự thế giới, áp đặt mô hình xã hội của họ lên nhân loại mà không cần nghe theo ý kiến của các chính phủ.

Vì sao họ lại ham muốn quyền lực đến vậy?

Trả lời RFI Pháp ngữ, bà Christine Kerdellant, tác giả cuốn sách “Ces milliardaires plus forts que les États” (Tạm dịch : Những tỷ phú quyền lực hơn Nhà nước) người đã từng thực hiện nhiều nghiên cứu về giới tài phiệt trên thế giới sẽ lý giải cho chúng ta nguyên nhân vì sao các tỷ phú này lại ham muốn quyền lực đến vậy :

“Họ cho rằng các chính phủ không đủ khả năng để lãnh đạo thế giới hay tạo ra các bước tiến cho nhân loại. Thay vào đó, giới cầm quyền chỉ dành thời gian để thu thuế hay áp đặt mọi việc. Những tỷ phú này tin rằng chính họ mới đủ khả năng điều hành, thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu trên mọi lĩnh vực.”

Ngoài ra theo bà Christine Kerdellant, tâm lý muốn kiểm soát quyền lực của họ cũng có thể bắt nguồn từ những biến cố gia đình thưở thiếu thời :

“Trong cuốn sách được xuất bản trước đó, tôi đã tìm hiểu về nhiều chủ doanh nghiệp lớn tại Pháp trong những năm 1980. Đa số họ đều mất cha từ nhỏ. Vì vậy họ bắt buộc phải trở thành người đàn ông của gia đình để gánh vác mọi chuyện cùng với mẹ. Dần dần, ham muốn quyền lực, nhu cầu được kiểm soát và thúc đẩy mọi chuyện của họ ngày càng lớn hơn so với những người khác.”

Vậy những vị tỷ phú này là ai?

Elon Musk kiểm soát bầu trời

Quay trở lại thời điểm tháng 02/2022 khi Nga bắt đầu xâm lược Ukraina, Elon Musk đã cung cấp dịch vụ Internet cho Ukraina thông qua các vệ tinh Starlink mà công ty SpaceX của ông phóng lên. Kể từ đó, khoàng 20.000 thiết bị đầu cuối (terminal) đã được triển khai ở Ukraina cho phép người dân và quân đội nước này truy cập Internet đáng tin cậy và ít bị ảnh hưởng bởi các cuộc tấn công và gây nhiễu của Nga. Theo tờ Washington Post, Starlink thể hiện ưu thế vượt trội hơn hẳn so với các dịch vụ Internet mặt đất truyền thống và bởi vậy nó đã nhanh chóng trở thành một phần thiết yếu trong hệ thống quân sự của Kiev, giúp binh lính điều khiển drone trong thời gian thực, xác định mục tiêu cho hoả lực pháo binh hoặc đơn giản là liên lạc với gia đình. Thậm chí một sỹ quan chỉ huy của lực lượng Ukraina còn từng nhận định : “Chiến đấu mà không có Starlink ở tiền tuyến giống như ra trận mà không có vũ khí.”

Tuy nhiên chỉ vài tháng sau đó, Musk bất ngờ tuyên bố trên mạng xã hội Twitter (sau này là mạng X) rằng ông “không thể tiếp tục tài trợ vô thời hạn cho hệ thống này”. Theo tờ Courrier International, quyết định này được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Ukraina từ chối “kế hoạch hoà bình” mà Elon Musk đề xuất nhằm chấm dứt chiến tranh ở Ukraina. Theo đó, vị tỷ phú đề nghị Ukraina từ bỏ bán đảo Crimée và cam kết giữ thái độ trung lập với Nga và phương Tây.

Ông Olivier Lascar, tổng biên tập bộ phận kỹ thuật số của tạp chí Khoa học và Tương lai (Sciences et Avenir), trong cuộc phỏng vấn trên kênh Sénat Public bày tỏ lo ngại khi giờ đây “một cá nhân, một ông chủ dù không được người dân bầu ra nhưng vẫn có thể tác động, thay đổi cục diện của cả một cuộc chiến.”

Ngoài ra Elon Musk còn thừa nhận trong cuốn tự truyện của mình rằng ông từng bí mật ngắt kết nối mạng Starlink để ngăn drone của Ukraina tấn công một hạm đội của quân Nga :

“Khi quân đội Ukraina muốn tấn công một căn cứ hải quân của Nga ở bán đảo Crimée, Elon Musk đã có cuộc điện đàm với một nhân vật thân thích với Putin. Người này đã cảnh báo Elon Musk rằng nếu Ukraina tập kích lần này, Matxcơva sẽ đáp trả bằng vũ khí hạt nhân. Elon Musk nói rằng ông ta cảm thấy sợ hãi và bởi vậy đã ngăn Ukraina truy cập Internet vì ông không muốn phải  trách nhiệm về một thảm hoạ như Hiroshima.”

Bill Gates nắm giữ sức khoẻ thế giới

Vào năm 2000, tỷ phú Bill Gates và vợ đã quyết định thành lập quỹ từ thiện Bill and Melinda Gates (BMGF) với mục đích cải thiện hệ thống y tế, giáo dục, xoá đói giảm nghèo trên thế giới. Từ lâu quỹ Gates đã là một trong những tổ chức phi chính phủ quyền lực nhất hành tinh với nguồn vốn hỗ trợ lên tới 46,8 tỷ đô la tính đến năm 2018. Con số này thậm chí còn cao hơn GDP của Côte d’Ivoire (Bờ Biển Ngà) hay Jordanie vào cùng thời điểm. Nếu quỹ Gates là một Nhà nước thì đây sẽ là quốc gia giàu thứ 91 trên thế giới, theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới (WB).

Quỹ Gates cũng là nhà tài trợ lớn cho các cơ quan Liên Hiệp Quốc phụ trách các vấn đề sức khoẻ, đặc biệt là cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Theo số liệu năm 2020-2021 trên trang web chính thức của WHO, quỹ Bill and Melinda Gates là nhà tài trợ lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Đức, với số tiền lên tới 751 triệu đô la. Là nhà tài trợ lớn, đương nhiên ảnh hưởng của Bill Gates đến tổ chức này cũng không nhỏ. Politico trích lời đại diện một tổ chức phi chính phủ có trụ sở ở Geneve, Thuỵ Sĩ, cho biết “Ở WHO, ông ấy được đối xử như một nguyên thủ quốc gia.” Phân tích về tầm ảnh hưởng của quỹ Gates, bà Stéphanie Tchiombiano, giảng viên khoa khoa học chính trị tại đại học Panthéon Sorbonne Paris cho biết :

“Quỹ Gates có thể ảnh hưởng đến các chính sách y tế thế giới thông qua nhiều kênh như : hiện diện trong các hệ thống quản lý y tế toàn cầu, là một thành viên trong nhóm không chính thức H8 (Health 8) quy tụ các nhà lãnh đạo thế giới về y tế. (…) Nhiều người còn lo ngại rằng các quyết định của WHO đều phải đợi quỹ Gates phê duyệt thì mới được thông qua.”

Còn theo tờ Politico, có người thậm chí đã chỉ trích rằng ưu tiên của Bill Gates giờ đây đã trở thành ưu tiên của WHO. Theo quan điểm của họ, thay vì tập trung vào việc nâng cao hệ thống chăm sóc y tế lâm sàng ở một số nước kém phát triển để ngăn chặn các đại dịch có thể bùng phát trong tương lai hay các loại bệnh thông thường khác thì WHO lại chi một nguồn lực quá lớn cho các dự án chống lại một số loại bệnh đặc biệt mà Gates ưu tiên như sốt rét hay bại liệt. Những người chỉ trích cho rằng các tổ chức y tế cũng như quỹ Gates đã quá đề cao quan điểm cá nhân của chủ tịch Microsoft thay vì nghiên cứu, đánh giá tình hình thực tế.

Và hậu quả là gì? Theo điều tra của tờ Los Angeles Times, trước khi quỹ Gates xuất hiện, nhiều nước châu Phi vốn đã phải đối mặt với tình trạng thiếu bác sĩ trầm trọng. Sau đó Gates đến và “đổ phần lớn đóng góp vào cuộc chiến chống một số loại bệnh cụ thể như bại liệt hay AIDS, làm tăng nhu cầu đào tạo chữa trị các loại bệnh này và các bác sĩ chuyên về những bệnh này cũng được trả lương cao hơn”, gây ra tình trạng chảy máu chất xám. Số lượng bác sĩ đa khoa vốn đã ít ỏi nay lại chuyển sang các lĩnh vực chuyên khoa này khiến cho người dân tại các nước châu Phi cận Sahara ngày càng khó tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc cơ bản.

Ngoài ra, cũng có nhiều đồn đoán xung quanh quỹ Gates, như quỹ được thành lập ra để giúp các tỷ phú trốn thuế hay rửa tiền thông qua các hoạt động từ thiện. Tuy nhiên vẫn chưa có chứng cứ xác thực nào được đưa ra để chứng minh cho những lời đồn này. Bên cạnh đó cũng có nhiều người cho rằng : “Tôi không nghĩ là họ có ý đồ xấu. Họ chỉ đơn giản là những người chơi lớn, đến mức mà nếu họ rút tiền ra thì cuộc chơi sẽ kết thúc”, Politico dẫn lời một nhà ngoại giao giấu tên.

Mark Zukerberg thống trị truyền thông

Sáng đăng tải một dòng trạng thái lên Facebook, trưa chia sẻ một hình ảnh lên Instragram, chiều gửi một tin nhắn qua Messenger và tối gọi một cuộc điện thoại qua Whatsapp, một ngày làm việc bình thường của người trẻ hiện nay. Trong thời đại công nghệ số, thật không dễ để tìm được một người không dùng đến bất cứ mạng xã hội nào trong số này. Và cả bốn nền tảng trên đều thuộc tập đoàn Meta, một trong những công ty công nghệ lớn nhất thế giới do Mark Zukerberg sáng lập.

Theo báo cáo tài chính quý 2/2023 của Meta, số lượng người dùng hoạt động hàng tháng trên toàn bộ hệ sinh thái Meta rơi vào khoảng 3,88 tỷ người, một con số khổng lồ. Nắm trong tay dữ liệu của một phần ba dân số thế giới, ông chủ Facebook hiển nhiên có khả năng gây ảnh hưởng rất lớn.

Theo bà Christine Kerdellant, “Mark Zukerberg có thể tác động đến cuộc tổng tuyển cử ở Mỹ. Trước đó, Mark Zukerberg đã từng cho phép một trường đại học tiếp cận với cơ sở dữ liệu của Facebook với mục đích ban đầu nhằm thực hiện một cuộc khảo sát. Tuy nhiên sau đó, trường đại học này đã bán những dữ liệu được cung cấp cho một công ty làm việc cho cơ quan vận động tranh cử của Donald Trump và cho cả một số chính khách của Anh Quốc, những người theo chủ nghĩa Brexit (đưa nước Anh ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu). Những người trả lời khảo sát, khoảng gần một triệu người, cho biết họ đã nhận được những tin nhắn, quảng cáo được cá nhân hoá gây ảnh hưởng đến lá phiếu của họ. Đa số những tin nhắn này đưa ra những nhận định tích cực về Trump và tiêu cực về Hilary Clinton.”

Không chỉ thay đổi được lá phiếu của các cử tri, các nền tảng mạng xã hội của Mark Zukerberg còn có thể thay đổi cả quan điểm thẩm mỹ của người dùng :

“Theo số liệu từ Viện thẩm mỹ Champs Élysées ở Paris, Pháp, số lượng người trẻ từ 15-25 tuổi đến yêu cầu phẫu thuật thẩm mỹ đã tăng lên gấp 10 lần. Họ muốn phẫu thuật vì họ đã quen với những hình ảnh của bản thân trên những filter (công nghệ chỉnh sửa hình ảnh) có sẵn trên Facebook hay Instagram. Thường xuyên nhìn vào khuôn mặt của mình thông qua những filter làm đẹp này, họ thấy bản thân trẻ hơn, đẹp hơn, không còn những khuyết điểm, các bộ phận như mắt, mũi, lông mày, v.v đều được chỉnh sửa lại. Và sau đó những người trẻ này đến các viện thẩm mỹ để yêu cầu chỉnh sửa lại mặt mình cho giống với những hình ảnh trên các filter kia.”

Chấp nhận đau đớn và tốn kém, nhiều người trẻ giờ từ chối khuôn mặt thật để đeo lên lớp mặt nạ giả, chạy theo một thế giới ảo mà các nền tảng mạng xã hội tạo ra. Và ông chủ Meta, thay vì có những biện pháp để ngăn ngừa hay cảnh báo, trước khi người trẻ, đặc biệt là trẻ em, sa lầy trong thế giới ảo đó, thì lại biến nó ngày càng trở nên cuốn hút hơn, gây nghiện hơn, miễn sao có thể giữ chân họ ở lại càng lâu càng tốt để tiện cho việc quảng cáo.

Vậy các chính phủ có thể làm gì để hạn chế quyền lực của những tỷ phú này?

Bà Christine Kerdellant nhận định : “Ta có hai cách. Cách đầu tiên là làm như chính quyền Trung Quốc. Cách của họ là ngăn chặn các doanh nghiệp Mỹ phát triển ở Trung Quốc, thay vào đó là khuyến khích các doanh nghiệp trong nước, tạo thế cân bằng giữa các tỷ phú Trung Quốc với Mỹ. Rồi đến một ngày, khi các doanh nghiệp này đã lớn mạnh và có đủ khả năng đe doạ đến quyền hành của chính phủ Trung Quốc trong một số lĩnh vực, cây gậy bấy giờ mới bắt đầu được giáng xuống. Chẳng hạn như Jack Ma, vị tỷ phú ngày càng giàu có và quyền lực, ông chủ của tập đoàn thương mại điện tử Alibaba với vị thế ngang ngửa Amazon, chỉ sau một lần chỉ trích hệ thống tài chính của Trung Quốc khiến các doanh nghiệp thụt lùi mà đã phải trả giá đắt. Trung Quốc và Tập Cận Bình sau đó đã quyết định phải “quản lý” lại các chủ doanh nghiệp. Jack Ma đã bị giam giữ trong ba tháng và chịu cảnh « tra tấn trắng ». Ông không bị nhốt trong một nhà tù mà là một khách sạn, nơi mà ánh đèn trắng được bật suốt cả ngày để tra tấn tinh thần. Sau đó, họ thuyết phục Jack Ma rằng ông ta phải từ bỏ tập đoàn của mình vì lợi ích của nước Trung Quốc, ông ta phải để cho chính phủ can thiệp vào việc kinh doanh của Alibaba. Sau khi Jack Ma bị bắt, tập đoàn của ông đã mất ba phần tư giá trị thương mại và bản thân ông cũng chỉ còn nắm giữ 8% cố phần của tập đoàn này. Và sau đó, chế độ Tập Cận Bình đã làm tương tự với các công ty khác thuộc BATX (các công ty công nghệ hàng đầu của Trung Quốc bao gồm : Baidu, Alibaba, Tencent và Xiaomi). 60 tỷ phú trong số 600 tỷ phú Trung Quốc đã biến mất, trong đó có nhiều người đã phải rời bỏ quê hương, nhiều người khác thì bị bắt hoặc bị yêu cầu phải bỏ lại quyền lợi của mình ở các tập đoàn mà chính mình đã lập ra.

Cách thứ hai là làm như châu Âu, vốn không thể thực hiện các biện pháp như Trung Quốc. Họ cố gắng mua lại 900 công ty, tức là muốn diệt từ trong trứng việc cạnh tranh và hưởng lợi từ những gì mà các công ty này tạo ra. Ngoài ra còn các biện pháp về thuế quan, như áp 15% mức thuế tối thiểu toàn cầu với các công ty đa quốc gia, v.v”   

Thật khó có thể phủ nhận tài năng cũng như những đóng góp của các vị tỷ phú này cho xã hội. Họ thúc đẩy nền kinh tế, cải thiện đời sống và tạo ra các bước tiến cho nhân loại. Cảm ơn và thậm chí là biết ơn họ, đương nhiên. Nhưng phải chăng vì vậy mà người dân và các chính phủ - đại diện của người dân – chấp nhận trở thành quân tốt trên bàn cờ của các tỷ phú? 

Kết quả cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu (EP) vừa kết thúc sẽ định hình cách khối 27 nước đối mặt với các thách thức, từ cuộc cạnh tranh với Trung Quốc, biến đổi khí hậu cho tới vấn đề người di cư và cuộc chiến ở Ukraine.

Tăng rào cản với người nhập cư

Trong thập niên qua, ít chủ đề nào gây chia rẽ Liên minh châu Âu (EU) như chính sách di cư và tị nạn, vấn đề cũng đã thử thách sự đoàn kết vốn được coi là nền tảng của khối này.

Mức độ ủng hộ gia tăng với các đảng cực hữu trong cuộc bầu cử EP có khả năng sẽ giúp củng cố những đề xuất tăng cường rào cản với người nhập cư và làm quan hệ nội khối thêm căng thẳng.

Các đảng cực hữu đã giành được vị trí hàng đầu ở Ý, Áo và Pháp được nhận định sẽ sớm mở rộng ảnh hưởng của họ đối với các chính sách của EU với người di cư. Gần 1/4 số ghế sắp tới tại EP sẽ do các nhà lập pháp theo chủ nghĩa dân tộc, dân túy và hoài nghi về châu Âu nắm giữ.

Tại Pháp, chính trị gia Marine Le Pen đã giành thắng lợi lớn trong cuộc bầu cử EP. Bà Le Pen tuyên bố Đảng Mặt trận quốc gia theo đường lối cực hữu của bà sẵn sàng "nắm quyền, bảo vệ lợi ích của Pháp và chấm dứt tình trạng di cư hàng loạt". Đảng của bà giành được hơn 30% số phiếu, gấp đôi đảng trung dung của Tổng thống Macron.

Giáo sư luật Barbou des Places tại Đại học Paris 1 Panthéon-Sorbonne giải thích: "Cuộc khủng hoảng di cư đã làm tăng nhận thức về mối đe dọa và càng cho thấy thái độ "hướng nội" của các quốc gia thành viên, với mong muốn tự bảo vệ mình bằng cách tái áp dụng các biện pháp kiểm soát biên giới, gồm cả trong khu vực Schengen".

Hồi năm 2016, EU đã đạt được thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ, đồng ý trả 6 tỉ euro để đổi lấy cam kết của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc ngăn chặn bớt dòng người di cư bất hợp pháp.

EU cũng đã tăng gấp đôi ngân sách phân bổ hằng năm cho Cơ quan Biên phòng và bảo vệ bờ biển châu Âu (Frontex) lên 900 triệu euro, với mục tiêu có một lực lượng biên phòng và bảo vệ bờ biển thường trực gồm 10.000 người vào năm 2027.

Năm nay, các nhà lập pháp EU đã thông qua Hiệp ước mới về di cư và tị nạn, trong đó thiết lập một thủ tục để "lọc" người di cư tại biên giới các nước EU và trả về những trường hợp có cơ hội xin tị nạn thấp. Hiệp ước này cũng yêu cầu các quốc gia có ít người nộp đơn phải đồng ý tiếp nhận nhiều hơn hoặc đóng góp tài chính cho những nước có số người nộp đơn cao nhất.

Hiệp ước này mất gần bốn năm đàm phán khó khăn, nhưng chỉ vài ngày sau khi thông qua, 15 quốc gia thành viên đã gửi thư tới Ủy ban châu Âu (EC) kêu gọi đưa ra biện pháp cứng rắn hơn.

"Nhiều quốc gia tin rằng chính sách di cư của EU vẫn chưa đủ mạnh", giáo sư Barbou des Places chỉ ra. Bà cho rằng người di cư "vẫn là vấn đề chính trong nhiệm kỳ tiếp theo tại EP với sự chia rẽ rõ ràng giữa cánh tả và cánh hữu".

Các đảng ủng hộ Ukraine vẫn giữ đa số

Theo tờ Euromaidan Press ngày 11-6, kết quả bầu cử EP nhiệm kỳ 2024 - 2029 cho thấy các đảng cực hữu đã đạt được một số thắng lợi, nhất là kết quả ở Pháp và Đức. Các đảng cực hữu ở châu Âu, như Đảng Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) bị cáo buộc có quan hệ với Nga và trong hàng ngũ có người chịu ảnh hưởng của Điện Kremlin.

Theo Hãng tin AP, kết quả tại Pháp gây lo lắng cho Tổng thống Macron trong lúc ông cố gắng dẫn dắt nỗ lực trên toàn châu Âu để bảo vệ Ukraine và thúc đẩy phòng thủ của EU.

Tuy nhiên về tổng thể, các nhóm trung dung ủng hộ Ukraine vẫn giữ được thế đa số tại EP. Đảng Nhân dân châu Âu (EPP) trung hữu vẫn dẫn đầu khi giành được 186 trong số 720 ghế tại EP. Đảng này nhìn chung ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến với Nga.

Trong khi đó, bà Ursula von der Leyen - chính trị gia đến từ EPP - một lần nữa được kỳ vọng trở thành ứng cử viên cho chức chủ tịch EC. Kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra vào tháng 2-2022, bà Ursula von der Leyen là người ủng hộ nhiệt thành cho Ukraine, ủng hộ các biện pháp trừng phạt kinh tế nhắm vào Nga và cung cấp viện trợ tài chính, nhân đạo cho Ukraine.

Kết quả bầu cử EP cho thấy đứng sau EPP là hai đối tác chính - Liên minh Xã hội và dân chủ (S&D) theo đường lối trung tả với 135 ghế và Đảng Renew Europe (RE) theo đường lối trung dung với 79 ghế.

Tiếp đến là hai nhóm cực hữu - gồm Đảng Bảo thủ và cải cách châu Âu (ECR) với 73 ghế và Đảng Bản sắc và dân chủ với 58 ghế.

Các chuyên gia quân sự đang cảnh báo về nguy cơ chiến tranh gia tăng với Trung Quốc sau những thông báo gần đây của Bắc Kinh về việc thực thi mạnh mẽ hơn các yêu sách của họ đối với các khu vực tranh chấp ở Biển Đông.

Cuối tháng trước, Trung Quốc tuyên bố lực lượng tuần duyên của họ sẽ được trao quyền điều tra và giam giữ tới 60 ngày “những người nước ngoài gây nguy hiểm cho an ninh và lợi ích quốc gia của Trung Quốc” trong vùng biển tranh chấp. Chính sách này sẽ có hiệu lực vào ngày 15 tháng 6.

Và vào ngày 8 tháng 6, họ tuyên bố sẽ cho phép Philippines cung cấp vật tư và sơ tán nhân sự khỏi một tiền đồn của Philippines trên Bãi Cỏ Mây (Bãi cạn Second Thomas) đang tranh chấp, nơi được tòa án quốc tế xác định là nằm trong vùng biển của Philippines, chỉ khi nào Manila thông báo trước cho Bắc Kinh.

Hội đồng An ninh Quốc gia Philippines khẳng định nước này sẽ tiếp tục duy trì và tiếp tế cho các tiền đồn của mình ở Biển Đông mà không cần xin phép bất kỳ quốc gia nào khác.

Trong một tuyên bố chính thức, cố vấn an ninh quốc gia Eduardo Ano nói khuyến nghị của Trung Quốc là “vô lý, lố bịch và không thể chấp nhận được”.

Theo bản tin ngày 10 tháng 6 trên tờ South China Morning Post, một cuộc khảo sát do cơ quan khảo sát độc lập OCTA Research công bố cho thấy 73% người Philippines ủng hộ có thêm hành động quân sự để bảo vệ quyền lãnh thổ của Philippines, bao gồm mở rộng tuần tra hải quân và điều động thêm quân.

Truyền thông Philippines tin rằng các đòi hỏi mới của Bắc Kinh sẽ trao quyền cho lực lượng tuần duyên Trung Quốc bắt giữ “tùy tiện” người Philippines trong vùng biển của họ. Tuyên bố của Trung Quốc đối với gần như toàn bộ vùng biển này vươn tới các vùng đặc quyền kinh tế được quốc tế công nhận của một số nước Đông Nam Á.

Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. gọi các quy định mới của Trung Quốc là “hoàn toàn không thể chấp nhận được” và cho biết ông sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để “bảo vệ công dân” và tiếp tục “bảo vệ lãnh thổ đất nước”.

Trong bài phát biểu quan trọng của mình tại Đối thoại An ninh Shangri-La ở Singapore vào ngày 31 tháng 5, Tổng thống đã chỉ ra rằng nếu một người Philippines thiệt mạng trong cuộc xung đột ở Biển Đông với Trung Quốc, điều đó “gần như chắc chắn” sẽ vượt qua ranh giới đỏ và “rất gần” với những gì Philippines định nghĩa là một hành động chiến tranh.

Ông John C. Aquilino, cựu Tư lệnh Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, đã khai chứng trước Quốc hội Hoa Kỳ vào tháng trước rằng Manila có thể viện dẫn Hiệp ước phòng thủ chung Hoa Kỳ-Philippines năm 1951 trong trường hợp như vậy.

Ông Bob Savic, người đứng đầu thương mại quốc tế tại Viện Chính sách Toàn cầu ở London, tuần trước cho biết điều này có thể khiến Mỹ và Trung Quốc rơi vào xung đột trực tiếp.

“Ngòi nổ của Thế chiến thứ nhất xảy ra vào ngày 28/6/1914 với vụ ám sát Thái tử Áo Franz Ferdinand tại một quốc gia ở Đông Nam Âu. Lần này, ngòi nổ có thể là cái chết của một thủy thủ Philippines ở vùng biển nhiệt đới Đông Nam Á”, ông viết trong một bài báo đăng trên tờ Asia Times.

Ông tin rằng nếu Manila buộc phải yêu cầu sự hỗ trợ của Mỹ theo Hiệp ước phòng thủ chung, có thể hình dung rằng các tàu Tuần duyên Trung Quốc sẽ nhanh chóng đối đầu với các tàu chiến Mỹ đang duy trì tự do hàng hải trong khu vực. Ông Savic viết: “Mỹ và Trung Quốc phải đảm bảo rằng họ không mộng du lặp lại thảm kịch năm 1914 vào nửa cuối tháng 6 năm 2024 hoặc thực tế là vào bất kỳ thời điểm nào trong tương lai”.

‘Việc này có thể kích hoạt leo thang’

Bà Andrea Chloe Wong, một nhà nghiên cứu không thường trú tại Viện Các vấn đề Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nói với đài VOA tại hội thảo ngày 6 tháng 6 do Cục Nghiên cứu Châu Á của Quốc gia tổ chức rằng nếu Hiệp ước Phòng thủ Chung được viện dẫn, “nó có thể gây ra leo thang hoặc xung đột giữa các nước Philippines và Trung Quốc.”

Sự an toàn của nhân sự Philippines đã trở thành tâm điểm trong các vòng tranh chấp gần đây ở Biển Đông. Vào ngày 7 tháng 6, Philippines cáo buộc một tàu tuần duyên Trung Quốc đã đâm vào một tàu Philippines, ngăn cản việc sơ tán một bệnh binh khỏi một tàu chiến đang mắc cạn đóng vai trò là tiền đồn quân sự của Philippines trên Bãi Cỏ Mây (Bãi cạn Second Thomas.)

Ông Romeo Brawner, Tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Philippines, nói với các phóng viên ngày 4/6 rằng lực lượng tuần duyên Trung Quốc đã ‘cướp’ một số thực phẩm mà một máy bay thả xuống cho nhân viên hải quân Philippines trên chiếc tàu chiến cũ kỹ làm tiền đồn này. Ông cũng đã công bố video về vụ việc.

Bất chấp căng thẳng gia tăng, bà Oriana Skylar Mastro, thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế Freeman Spogli của Đại học Stanford, nói với VOA rằng khả năng Thế chiến III nổ ra ở Biển Đông là không cao.

Bà tin rằng Trung Quốc sẽ không lựa chọn phát động chiến tranh ở Biển Đông vào thời điểm này vì họ biết mình sẽ thua.

“Họ chưa thể triển khai sức mạnh ở những khoảng cách như vậy. Khi tôi nói chuyện với PLA [Quân đội Giải phóng Nhân dân, lực lượng quân sự chính của Trung Quốc], họ nói lý do duy nhất họ chưa tuyên bố vùng nội thủy ở [chuỗi] Trường Sa là bởi vì không có cách nào họ có thể thực thi điều đó."

Mỹ hứa hẹn khí tài

ABS-CBN News hôm 11/6 dẫn lời Tuần duyên Philippines cho biết Tuần duyên Hoa Kỳ đã hứa sẽ gửi khí tài tới Biển Đông để giúp Manila duy trì quyền chủ quyền trong vùng đặc quyền kinh tế của mình.

Trong một tuyên bố, Lực lượng Tuần duyên Philippines cho biết Lực lượng Tuần duyên Hoa Kỳ sẽ triển khai Lực lượng Tuần duyên Bắc Thái Bình Dương theo đề nghị của Đô đốc Philippines Ronnie Gil Gavan. Ông Gavan kêu gọi “việc triển khai nhiều hơn” ở vùng biển khơi “để giải quyết mối đe dọa sắp tới” do lời đe dọa của Trung Quốc nhằm bắt giữ người nước ngoài bên trong vùng mà họ tuyên bố là ranh giới biển của mình.

Trong một phúc trình nghiên cứu do Cục Nghiên cứu Châu Á của Quốc gia công bố vào tháng trước, ông Michael Shoebridge của Cơ quan Phân tích Chiến lược Úc đã chỉ ra rằng hành động tập thể của Philippines và các đồng minh có thể giảm thiểu rủi ro ở Biển Đông một cách hiệu quả.

Ông viết: “Nguy cơ hành động tập thể như vậy leo thang thành xung đột là có thật. Tuy nhiên, nó có thể được giảm thiểu bằng cách quân đội hành động rõ ràng theo luật pháp quốc tế và phối hợp một phản ứng chính trị thống nhất để thể hiện và truyền đạt điều này”. Việc này sẽ chống lại những nỗ lực của Trung Quốc “đe dọa các nước khác và xem những hành động hợp pháp như vậy là gây hấn.”

Ông Shoebridge, người cũng đã tham dự hội thảo ngày 6 tháng 6 của Cục Nghiên cứu Châu Á, đã phát biểu tại cuộc họp rằng “trừ khi chúng ta làm cho chính sách và hành động của Trung Quốc thất bại, chúng ta sẽ để lại tất cả đòn bẩy cho Bắc Kinh, và chúng ta đang chờ đợi các quân nhân của chúng ta bị PLA giết chết và đó không phải là tương lai mà tôi mong muốn.”

WHO cảnh báo tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em tại Dải Gaza

WHO cho biết có hơn 8.000 trẻ em, ở độ tuổi dưới 5, đang được điều trị tại Dải Gaza vì suy dinh dưỡng cấp tính kể từ khi xung đột nổ ra.

Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nhấn mạnh, 28 em trong tổng số nêu trên đã thiệt mạng và một bộ phận đáng kể dân số ở Dải Gaza đang phải đối mặt với các hiểm họa nhân đạo, điển hình như nạn đói.

Mặc dù có báo cáo về việc tăng cường cung cấp thực phẩm nhưng hiện tại, chưa có bằng chứng nào cho thấy những người cần nhất nhận được đủ số lượng và chất lượng thực phẩm.

Hơn 8.000 trẻ em dưới 5 tuổi đã được chẩn đoán và điều trị suy dinh dưỡng cấp tính. Trong số này, 1.600 trẻ đang bị suy dinh dưỡng cấp tính nghiêm trọng.

Tuy nhiên, do tình trạng mất an ninh và thiếu khả năng tiếp cận, hiện chỉ có hai trung tâm ổn định cho bệnh nhân suy dinh dưỡng nghiêm trọng có thể hoạt động.

WHO không thể cung cấp dịch vụ y tế an toàn và với tình trạng thiếu nước sạch, ngày càng nhiều nguy cơ trẻ em mắc suy dinh dưỡng.

Hamas giục Mỹ gây áp lực lên Israel

Hamas tuyên bố đã thể hiện "hoàn toàn tích cực" trong các nỗ lực đạt được thỏa thuận ngừng bắn với Israel trong cuộc xung đột tại Dải Gaza.

Lực lượng này kêu gọi Mỹ, đồng minh lớn nhất của Israel, gây áp lực buộc Israel chấp nhận một thỏa thuận dẫn đến ngừng bắn vĩnh viễn trong khu vực.

Hamas cho biết mặc dù các quan chức Mỹ đã nói rằng Israel đã chấp nhận đề xuất ngừng bắn do Tổng thống Joe Biden đưa ra vào ngày 31-5, "chúng tôi chưa nghe bất kỳ quan chức Israel nào xác nhận việc này".

Houthi tiếp tục bắn tàu hàng trên Biển Đỏ

Ngày 12-6, lực lượng Houthi ở Yemen đã lên tiếng thừa nhận tiến hành vụ tấn công nhằm vào một tàu chở hàng trên Biển Đỏ và sử dụng tên lửa và máy bay không người lái tấn công hai thành phố của Israel.

Trong tuyên bố được phát sóng trên truyền hình, người phát ngôn của lực lượng Houthi, Yahya Sarea nêu rõ nhóm này đã nhằm vào tàu nêu trên, được xác định có tên là “Tutor”, sử dụng thuyền không người lái cùng một số máy bay không người lái và tên lửa đạn đạo để tấn công mục tiêu này.

Ông Sarea cho biết vụ tấn công đã gây ra “một số hư hại” cho tàu này và khiến con tàu “có nguy cơ bị chìm”.

Theo người phát ngôn trên, lực lượng Houthi đã tấn công tàu chở hàng trên do chủ tàu này đã vi phạm lệnh cấm đi vào các cảng của Israel, vốn do phía Houthi đơn phương áp đặt.

Công dân Pháp tại Iran được thả

Tổng thống Pháp Macron thông báo Louis Arnaud, một trong bốn công dân Pháp bị giam giữ tại Iran từ năm 2022, đã được thả tự do.

Đây là một tin tức tích cực hiếm hoi về quan hệ giữa Pháp và Iran. Quan hệ song phương đã xấu đi trong những tháng gần đây khi Tehran giam giữ bốn công dân Pháp.

Paris gọi động thái này là bắt giữ tùy tiện, tương đương với việc bắt con tin của nhà nước.

Pháp cũng ngày càng lo ngại về các hoạt động khu vực của Iran và sự tiến triển của chương trình hạt nhân của nước này.

Arnaud, người đã bị giam giữ từ tháng 9-2022 sau khi du lịch tới Iran, bị kết án 5 năm tù vào tháng 11 cùng năm với các cáo buộc liên quan đến an ninh. Arnaud bị giam tại nhà tù khét tiếng Evin ở Tehran.

Trong những năm gần đây, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã bắt giữ hàng chục công dân mang hai quốc tịch và người nước ngoài, chủ yếu với các cáo buộc liên quan đến gián điệp và an ninh.

Các tổ chức nhân quyền đã cáo buộc Iran cố gắng giành được nhượng bộ từ các quốc gia khác thông qua các vụ bắt giữ này. Iran, quốc gia không công nhận song tịch, phủ nhận việc bắt giữ tù nhân để giành lợi thế ngoại giao.

Fed giữ nguyên lãi suất lần 7

Sau cuộc họp chính sách thường kỳ, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã quyết định giữ nguyên lãi suất ở mức hiện tại 5,25%-5,50%, đồng thời hạ dự báo cắt giảm lãi suất xuống một lần duy nhất trong năm nay thay vì 3 lần như dự báo hồi tháng 3-2024.

Việc Fed chỉ hạ lãi suất một lần có thể sẽ làm thất vọng các thị trường, vốn cho rằng Fed sẽ thực hiện ít nhất 2 đợt cắt giảm lãi suất sau khi một báo cáo đáng khích lệ công bố ngay trước đó cho thấy lạm phát tại Mỹ đã chậm lại hơn dự kiến.

Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) - cơ quan hoạch định chính sách của Fed, thừa nhận đã đạt được ít nhất một số thành tựu trong cuộc chiến kiềm chế lạm phát. Ngân hàng trung ương Mỹ cho biết trong những tháng gần đây, đã có thêm tiến bộ khiêm tốn hướng tới mục tiêu lạm phát 2%.

Trước đó cùng ngày, Bộ Lao động Mỹ công bố báo cáo cho thấy lạm phát giá tiêu dùng tại nước này tiếp tục giảm trong tháng trước, một số liệu tích cực ngay trước khi Fed công bố quyết định lãi suất. Cụ thể, chỉ số giá tiêu dùng tăng 3,3% trong tháng 5-2024 so với cùng thời kỳ năm ngoái, giảm nhẹ so với tháng trước và vượt kỳ vọng của các kinh tế gia.

Tốc độ tăng giá chậm lại đáng kể so với mức đỉnh khoảng 9% vào năm ngoái, nhưng lạm phát vẫn cao hơn một điểm phần trăm so với mục tiêu 2% của Fed.

Campuchia đề cao hợp tác với quốc gia láng giềng

Tối 12-6, tại trụ sở Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Campuchia ở Thủ đô Phnom Penh, diễn ra diễn đàn "Chính sách đối ngoại của Campuchia trong bối cảnh ASEAN".

Phát biểu tại diễn đàn, ông Kung Phoak, Quốc vụ khanh kiêm người phát ngôn Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Campuchia khẳng định Chính phủ nước này tiếp tục tăng cường quan hệ hợp tác với các quốc gia láng giềng nhằm đảm bảo duy trì an ninh, ổn định dọc tuyến biên giới, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, kim ngạch thương mại song phương và nâng cao đời sống người dân địa phương.

Bên cạnh việc chú trọng quan hệ đối ngoại với các nước láng giềng và các nước thành viên ASEAN, Phnom Penh cũng đã nâng cấp quan hệ đối tác và hợp tác sâu rộng với các quốc gia khác vì lợi ích cốt lõi của Campuchia theo châm "duy trì bạn cũ, tăng cường quan hệ với bạn mới" vốn được xác định từ thời cựu Thủ tướng Samdech Techo Hun Sen.

Theo đó, chính sách đối ngoại hiện nay của Campuchia nhằm tiếp tục thúc đẩy, phát huy vai trò của Campuchia tại các tổ chức khu vực, đặc biệt là ASEAN, đồng thời tích cực tham gia các hoạt động đối ngoại trên trường quốc tế.

Iran mở rộng làm giàu uranium

Iran đang đáp trả nghị quyết của Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) bằng cách mở rộng khả năng làm giàu uranium tại hai cơ sở ngầm, nhưng mức độ mở rộng không lớn như nhiều người lo ngại.

Iran thường phản ứng mạnh mẽ trước các nghị quyết của Hội đồng Thống đốc IAEA gồm 35 quốc gia. Lần trước cách đây 18 tháng, Iran đã tăng cường làm giàu uranium lên tới độ tinh khiết 60%, gần đạt mức vũ khí.

Lần này, Iran dự định lắp đặt thêm các cụm máy ly tâm, những thiết bị làm giàu uranium, tại cả hai cơ sở ngầm của mình, theo lời năm nhà ngoại giao. Các thanh tra của IAEA đang quan sát tiến trình của Iran và dự kiến sẽ đưa ra báo cáo cho các quốc gia thành viên vào ngày 13-6.