Nóng chuyện Nga chuyển vũ khí hạt nhân cho Belarus

* Mỹ nói Nga chưa chuyển vũ khí hạt nhân tới Belarus. Ngày 26-3, người phát ngôn của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ John Kirby cho biết Mỹ chưa thấy dấu hiệu nào cho thấy Nga đã di chuyển vũ khí hạt nhân. Trước đó, Matxcơva tuyên bố sẽ đưa vũ khí hạt nhân chiến thuật đến Belarus, nước láng giềng Ukraine.

Ông Kirby khẳng định Mỹ đang theo sát vụ việc nhưng chưa có mối đe dọa nào khiến Mỹ phải thay đổi thế trận răn đe hạt nhân. 

Ông này cũng đồng thời tiết lộ "không thấy dấu hiệu nào cho thấy Tổng thống Nga Vladimir Putin có bất kỳ ý định sử dụng vũ khí hạt nhân bên trong Ukraine".

Theo Điện Kremlin, Nga sẽ bắt đầu huấn luyện binh sĩ vận hành hệ thống vũ khí hạt nhân chiến thuật vào ngày 3-4. Việc xây dựng một cơ sở chứa vũ khí hạt nhân chiến thuật đặc biệt ở Belarus sẽ hoàn tất trước ngày 1-7.

* Ukraine kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc họp khẩn. Cũng trong ngày 26-3, Bộ Ngoại giao Ukraine đã kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc tổ chức một cuộc họp khẩn trước việc Nga đưa vũ khí hạt nhân chiến thuật đến Belarus.

Kiev cũng cáo buộc Nga vi phạm các nghĩa vụ của mình và phá hoại "cơ chế giải trừ vũ khí hạt nhân và hệ thống an ninh quốc tế nói chung". "Chúng tôi kỳ vọng Anh, Trung Quốc, Mỹ và Pháp có hành động hiệu quả để phản ứng với sự đe dọa hạt nhân từ Nga", Bộ Ngoại giao Ukraine kêu gọi.

* EU đe dọa trừng phạt Belarus. Người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU), ông Josep Borrell, tuyên bố Brussels sẵn sàng áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Belarus nếu Minsk là nơi sở hữu vũ khí hạt nhân của Nga.

"Việc Belarus cho phép Nga triển khai vũ khí hạt nhân đồng nghĩa với sự leo thang vô trách nhiệm và là mối đe dọa đối với an ninh châu Âu. Belarus vẫn có thể ngăn chặn điều đó, đó là lựa chọn của họ. EU sẵn sàng đáp trả bằng các biện pháp trừng phạt tiếp theo", ông Borrell cảnh báo trên Twitter.

Bộ Ngoại giao Lithuania cùng ngày cũng lên tiếng ủng hộ ông Borrell và kêu gọi áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt bổ sung cả Belarus lẫn Nga.

"Belarus, một quốc gia ngày càng mất chủ quyền, đang ủng hộ và giúp đỡ hành động gây hấn của Nga, đồng thời tham gia vào các kế hoạch quân sự của Nga. Đó là một yếu tố rủi ro bổ sung đối với khu vực Baltic", cơ quan ngoại giao Lithuania nêu lập luận.

TikTok vẫn chưa yên sau điều trần

Ngày 26-3, Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy tuyên bố Hạ viện sẽ xúc tiến ban hành luật để bảo vệ người Mỹ khỏi các cánh tay nối dài của chính quyền Trung Quốc. 

Tuyên bố của ông McCarthy đề cập trực tiếp đến TikTok, ứng dụng của Trung Quốc có hơn 150 triệu người dùng tại Mỹ.

"CEO của TikTok không thành thật và không thừa nhận điều mà chúng ta biết là sự thật: Trung Quốc có quyền truy cập vào dữ liệu người dùng TikTok", ông McCarthy nêu cáo buộc trên Twitter.

Giám đốc điều hành TikTok Shou Zi Chew đã xuất hiện trước Hạ viện Mỹ trong khoảng năm tiếng hôm 23-3 và đối diện với nhiều câu hỏi từ các nhà lập pháp Mỹ. Tuy nhiên ông khẳng định TikTok không theo dõi người dùng Mỹ theo yêu cầu của Bắc Kinh.

Biểu tình lớn tại Israel vì kế hoạch cải tổ tư pháp

* Thủ tướng Israel sa thải bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Ngày 26-3, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã cách chức Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant, gây ra các cuộc biểu tình rầm rộ với hàng chục ngàn người tham gia ở Tel Aviv và Jerusalem. 

Đám đông tụ tập bên ngoài dinh thự của ông Netanyahu ở Jerusalem, có lúc vượt qua hàng rào an ninh.

Việc sa thải ông Gallant xảy ra chỉ một ngày sau khi ông phản đối chính phủ của ông Netanyahu và kêu gọi dừng một kế hoạch gây nhiều tranh cãi nhằm đại tu hệ thống tư pháp.

Một phần trọng tâm của kế hoạch này là dự luật sẽ thắt chặt kiểm soát chính trị đối với các cuộc bổ nhiệm ngành tư pháp. Theo đó, nó sẽ trao cho cơ quan hành pháp quyền lực lớn trong việc bổ nhiệm các thẩm phán vào Tòa án tối cao.

Nhiều người đã phản đối vì cho rằng Thủ tướng Netanyahu, người đang bị xét xử các cáo buộc tham nhũng, có động cơ chính trị khi cải cách ngành tư pháp.

* Căng thẳng trong nội bộ Israel sắp tới đỉnh điểm?

Cựu bộ trưởng quốc phòng Gallant là thành viên cấp cao nhất trong cùng Đảng Likud của ông Netanyahu phản đối kế hoạch đại tu ngành tư pháp. 

Các cuộc biểu tình ngày càng nhiều quân nhân dự bị của Israel tham gia cũng đang đe dọa an ninh quốc gia của đất nước Do Thái này.

Tại Mỹ, không lâu sau khi ông Netanyahu sa thải bộ trưởng quốc phòng, Tổng lãnh sự Israel tại New York Asaf Zamir cũng tuyên bố từ chức vì "không thể chịu nổi" chính quyền của Thủ tướng Netanyahu. Ông này cũng ám chỉ các động thái của ông Netanyahu là chuyên quyền và phi dân chủ.

* Colombia nhận một phần trách nhiệm vụ ám sát tổng thống Haiti

Ngày 27-3, Tổng thống Colombia Gustavo Petro bất ngờ thừa nhận đất nước của ông phải chịu một phần trách nhiệm về vụ ám sát tổng thống Haiti Jovenel Moise vào tháng 7-2021.

"Đó là vấn đề mà Colombia phải đồng chịu trách nhiệm. Thứ nhất là vì trong quá khứ, chính Haiti đã giúp chúng tôi trở thành một quốc gia, và thứ hai là vì chính lính đánh thuê Colombia đã giết tổng thống Haiti, gây ra một cuộc khủng hoảng thậm chí còn tồi tệ hơn cuộc khủng hoảng mà họ đã trải qua", ông Petro nói với giới truyền thông ở Cộng hòa Dominica.

Ông Moise đã bị một nhóm vũ trang chủ yếu gồm khoảng 20 lính đánh thuê người Colombia bắn chết tại dinh thự của mình ở Port-au-Prince. Vụ ám sát đã làm sâu sắc thêm các cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị đầy rẫy tội phạm của Haiti.

Thủ tướng Netanyahu đưa ra quyết định trên vào ngày 26.3, chưa đầy một ngày sau khi ông Gallant kêu gọi tạm dừng kế hoạch cải cách tư pháp gây tranh cãi cho đến sau kỳ nghỉ vào tháng tới, với lý do tình trạng hỗn loạn trong quân đội về kế hoạch này, theo AP.

Ông Gallant là thành viên cấp cao đầu tiên của đảng Likud cầm quyền lên tiếng phản đối kế hoạch cải cách tư pháp. Ông đã kêu gọi Thủ tướng Netanyahu loại bỏ những đề xuất đã chia rẽ đất nước, dẫn đến các cuộc biểu tình rầm rộ và làm dấy lên sự bất mãn ngày càng tăng trong quân đội Israel.

Ngay sau khi ông Gallant bị cách chức, hàng chục ngàn người Israel xuống đường biểu tình vào tối 26.3 với các báo cáo rằng những người biểu tình đã vi phạm các hàng rào gần nhà của Thủ tướng Netanyahu ở Jerusalem.

Người biểu tình đã chặn đường huyết mạch chính của Tel Aviv, biến đường cao tốc Ayalon thành một biển cờ Israel xanh trắng và đốt một đống lửa lớn giữa đường.

Các cuộc biểu tình đã diễn ra ở Beersheba, Haifa và Jerusalem, nơi hàng ngàn người tụ tập bên ngoài tư dinh của ông Netanyahu. Cảnh sát đã xô xát với người biểu tình và phun vòi rồng vào đám đông. Sau đó, hàng ngàn người đã tuần hành từ dinh thự đến Knesset, quốc hội của Israel, theo AP.

Động thái mới của Thủ tướng Netanyahu cho thấy ông quyết tâm tiến hành kế hoạch cải cách tư pháp bất chấp việc khiến các nhà lãnh đạo doanh nghiệp tức giận và gây quan ngại trong các đồng minh của Israel, theo AP.

Tuy nhiên, khi nhiều người xuống đường biểu tình đến khuya 26.3, các bộ trưởng khác của đảng Likud bắt đầu tỏ ý sẵn sàng dừng lại. Bộ trưởng Văn hóa Micky Zohar, thân tín của Thủ tướng Netanyahu, cho hay đảng Likud sẽ ủng hộ ông nếu ông quyết định tạm dừng kế hoạch cải cách tư pháp.

Dự kiến, quốc hội Israel trong tuần này sẽ tiến hành một cuộc bỏ phiếu về phần trọng tâm của kế hoạch cải cách tư pháp. Nếu được thông qua, dự luật này sẽ trao cho liên minh cầm quyền Israel tiếng nói cuối cùng đối với tất cả các cuộc bổ nhiệm tư pháp. Liên minh này cũng tìm cách thông qua những dự luật mà sẽ trao cho quốc hội quyền bác bỏ các quyết định của tòa án tối cao và hạn chế việc tòa án xem xét lại các luật.

Tình thế tiếp tục khó khăn ở miền đông

Lực lượng Nga đang gây sức ép và cắt đứt tuyến đường tiếp tế đến Avdiivka, thị trấn ở miền đông và cách TP.Donetsk khoảng 25 km về hướng bắc. Đài CNN dẫn lời một người lính Ukraine tên Maksym Morozov cho biết tình hình ở đây đang khó khăn và số đợt không kích gia tăng so với trước đây.

Theo ông Morozov, phía Nga đang áp dụng chiến thuật "máy nghiền thịt" dọc theo tiền tuyến phía đông, bao gồm Bakhmut và Avdiivka, nhưng tình hình hai thành phố khác nhau.

Những đợt tấn công Bakhmut tiếp diễn như các đợt sóng, trong khi ở Avdiivka, lính Nga được sự hỗ trợ của phương tiện hạng nặng như xe tăng. Bên cạnh đó, trong khi cả hai đều bị bao vây, Avdiivka từ đầu chiến sự luôn trong tình thế ngặt nghèo vì gần TP.Donetsk, nơi Nga đang kiểm soát.

Ở Bakhmut, RIA Novosti cho biết các đơn vị lính đánh thuê Wagner đã tiếp quản hoàn toàn nhà máy luyện kim AZOM ở phía bắc thành phố.

Chưa rõ tình trạng chính xác cuộc chiến ở Bakhmut, nhưng nếu thông tin về Wagner được xác nhận, điều này cho thấy Nga tiếp tục đạt được tiến triển bất chấp những tín hiệu mới từ phía Ukraine trong tuần này.

Trong khi đó, một thành phố khác ở Donetsk là Vuhledar "bị san bằng" trước các đợt pháo kích của Nga, theo thông tin từ lực lượng Ukraine. Nga chưa bình luận thông tin này.

Cũng trong ngày 26.3, tướng Igor Konashenkov, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga cho biết lực lượng phòng không nước này trong vòng 24 giờ đã bắn hạ 7 tên lửa xuất phát từ Hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao (HIMARS) và bắn hạn 14 máy bay không người lái Ukraine.

Còn TASS dẫn nguồn tin hành pháp ở tỉnh Tula của Nga cho biết đã có 3 người bị thương trong vụ nổ xảy ra ở thị trấn Kireyevsk của tỉnh này. Phía Nga cho rằng "thủ phạm" là máy bay không người lái Tu-141 Strizh của Ukraine. Tỉnh Tula cách biên giới Nga-Ukraine khoảng 850 km.

Giới hữu trách ở Kireyevsk đã tiếp cận một số mảnh vỡ của máy bay không người lái. Chính quyền Kyiv chưa bình luận về thông tin này.

Khẩu chiến giữa Nga và NATO, EU

Trong lúc chiến sự ở Ukraine tiếp diễn, Tổng thống Putin gọi các nước phương Tây là "những kẻ khởi xướng và xúi giục" dẫn đến cuộc khủng hoảng ở Ukraine.

Theo ông Putin, phương Tây đã vượt mọi lằn ranh đỏ, thậm chí còn vượt sâu với hành động cung cấp vũ khí cho chính quyền Kyiv. Hiện 3 nước cung cấp vũ khí và thiết bị quân sự nhiều nhất cho Ukraine là Mỹ, Anh và Ba Lan.

Về phần mình, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) hôm qua 26.3 chỉ trích Nga có động thái mà họ coi là "nguy hiểm và vô trách nhiệm" khi quyết định đưa vũ khí hạt nhân chiến thuật đến Belarus.

Tổng thống Putin cho hay việc Nga đưa vũ khí hạt nhân chiến thuật đến Belarus cũng giống như Mỹ trước đó đặt một số kho vũ khí hạt nhân của mình trên lãnh thổ đồng minh châu Âu.

Tuy nhiên, người phát ngôn NATO Oana Lungescu bác bỏ lập luận trên của chủ nhân Điện Kremlin, đồng thời khẳng định NATO luôn thực thi cam kết quốc tế liên quan đến vấn đề này.

Về phần mình, Cao ủy chính sách đối ngoại EU Josep Borrell thúc giục Belarus không chứa chấp vũ khí hạt nhân Nga, và cảnh báo Minsk có thể đối mặt các lệnh cấm vận gia tăng nếu nhất quyết hợp tác với Nga.

Trong khi đó, Ukraine yêu cầu nhóm họp phiên khẩn cấp của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc về bước đi mới của Moscow.

Trước câu hỏi về diễn biến ở Belarus, ông John Kirby, người điều phối về chiến lược truyền thông của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, cho biết đến thời điểm hiện tại, Mỹ chưa ghi nhận bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Nga đang di chuyển vũ khí hạt nhân.