Bộ trưởng Ngân khố Hoa Kỳ Janet Yellen có chuyến thăm bất ngờ tới Kyiv ngày 27/2 để tái khẳng định sự ủng hộ của Hoa Kỳ đối với Ukraine trong cuộc đấu tranh chống lại cuộc xâm lược của Nga và quảng bá viện trợ kinh tế của Hoa Kỳ nhằm củng cố nỗ lực chiến tranh của Ukraine.

Bà Yellen gặp Tổng thống Volodymyr Zelenskyy và các quan chức chính phủ quan trọng khác, nhắc lại những đảm bảo của Hoa Kỳ do Tổng thống Joe Biden đưa ra một tuần trước tại Kyiv.

“Mỹ sẽ sát cánh với Ukraine cho đến chừng nào còn có thể,” bà Yellen, đứng giữa các bao cát tại văn phòng bộ trưởng nội các, nói với Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal.

Trong cuộc gặp riêng với ông Zelenskyy vào cuối buổi chiều, Bộ Ngân khố nói bà khen ngợi ông “vì sự lãnh đạo và quyết tâm của ông khi đối mặt với cuộc chiến bất hợp pháp và vô cớ của Nga.”

Bộ Ngân khố cho biết bà hoan nghênh các hành động của ông Zelenskyy nhằm tăng cường quản trị và giải quyết nạn tham nhũng - những hành động cần thiết để đảm bảo rằng viện trợ kinh tế của Hoa Kỳ được chi tiêu một cách có trách nhiệm.

“Hoa Kỳ đã hỗ trợ chúng tôi một cách mạnh mẽ kể từ những ngày đầu tiên của cuộc chiến này không chỉ bằng vũ khí mà còn trên mặt trận tài chính”, ông Zelenskyy nói trên kênh truyền thông xã hội Telegram.

“Cần tăng cường hơn nữa các biện pháp trừng phạt nhằm tước đi khả năng tài trợ cho cuộc chiến của Nga”.

Trong bài phát biểu trước công chúng, ông Shmyhal nói ông và bà Yellen đã thảo luận về các biện pháp trừng phạt bổ sung đối với Nga, bao gồm cả việc tịch thu tài sản bị phong tỏa của Nga để mang lại lợi ích cho sự phục hồi của Ukraine.

Nhưng bà Yellen nói với các phóng viên trong một cuộc họp báo rằng vẫn còn những trở ngại pháp lý đáng kể đối với việc tịch thu hoàn toàn khoảng 300 tỷ đô la tài sản của ngân hàng trung ương Nga bị đóng băng và bày tỏ sự thận trọng về những hạn chế mới đối với lĩnh vực năng lượng hạt nhân của Nga.

Bà Yellen tuyên bố chuyển 1,25 tỷ đô la đầu tiên từ đợt hỗ trợ kinh tế và ngân sách mới nhất trị giá 9,9 tỷ đô la từ Washington.

Còi báo động không kích

Chuyến thăm của bà Yellen diễn ra một tuần sau khi ông Biden đến Kyiv không báo trước và hứa hẹn viện trợ quân sự bổ sung 500 triệu đô la cho Ukraine và các chế tài mới nhắm vào Nga được công bố vài ngày sau đó, bao gồm cả việc cấm nhôm của Nga nhập khẩu Mỹ.

Các nhân viên của bà Yellen đã cố gắng giữ bí mật về chuyến thăm cho đến khi bà rời Kyiv.

Ngay trước khi bà đến thủ đô, còi báo động không kích của thành phố đã hú lên như một lời cảnh báo về một cuộc tấn công có thể xảy ra, mặc dù chúng thường hóa ra là báo động sai.

Trong buổi sáng lạnh giá, bà Yellen đã đặt vòng hoa tại bức tường tưởng niệm những người lính Ukraine thiệt mạng trong chiến tranh, và nói: “Tôi đang tận mắt chứng kiến sự tàn phá nặng nề của cuộc chiến tàn khốc của ông Putin.”

Bà dừng lại để xem một chiếc xe tăng Nga bị phá hủy và một khẩu pháo di động được trưng bày tại một quảng trường thành phố vắng bóng du khách và gặp gỡ lực lượng phản ứng đầu tiên từ các dịch vụ khẩn cấp của thành phố.

Hỗ trợ ngân sách

Bà Yellen ghé thăm Kyiv khi trên đường trở về Washington sau cuộc họp của các nhà lãnh đạo tài chính G20 ở Bengaluru, Ấn Độ, nơi bà kêu gọi các đối tác tăng cường viện trợ kinh tế cho Ukraine và nhấn mạnh rằng các bộ trưởng G20 cần lên án mạnh mẽ cuộc xâm lược của Nga.

Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, Hoa Kỳ đã cấp cho Ukraine hơn 13 tỷ đô la tài trợ hỗ trợ kinh tế và ngân sách, và khoản giải ngân mới nhất sẽ nâng con số đó lên hơn 14 tỷ đô la, với 8,65 tỷ đô la bổ sung dự kiến đến hết ngày 30/9.

Bà Yellen cho biết hỗ trợ kinh tế như vậy đang giúp chính phủ Ukraine và các dịch vụ công quan trọng tiếp tục hoạt động, mở cửa trường học và trả lương hưu, tạo ra một “nền tảng ổn định” thúc đẩy sức kháng cự của Ukraine.

“Một nỗ lực quân sự bền vững không thể thành công nếu không có một chính phủ hiệu quả ở trong nước,” bà Yellen phát biểu tại Trường Kyiv Obolon số 168, nơi lương của giáo viên, quản lý và nhân viên hỗ trợ được chi trả từ quỹ hỗ trợ ngân sách từ Hoa Kỳ.

Một chiếc bảng phấn tại trường, bị hư hại trong cuộc tấn công đầu tiên của Nga vào thủ đô năm ngoái, có dòng chữ “Crimea là của chúng ta”, bên cạnh một chiếc bảng ghi dòng chữ “2+2=4”.

Ukraine ước tính cần 40 tỷ đến 57 tỷ đô la tài trợ bên ngoài trong năm nay để hỗ trợ nền kinh tế và đang đàm phán một chương trình cho vay 15,5 tỷ đô la với Quỹ Tiền tệ Quốc tế để lấp đầy một phần thiếu hụt.

Nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ cho biết thêm trận động đất mới đã khiến một người chết và 69 người bị thương, theo Reuters.

Ông Yunus Sezer, người đứng đầu Cơ quan Quản lý Khẩn cấp và Thảm họa Thổ Nhĩ Kỳ (AFAD) nói trong một cuộc họp báo rằng các đội tìm kiếm và cứu hộ đã được triển khai tới 5 tòa nhà.

Trận động đất mới, mạnh 5,6 độ Richter và ở độ sâu 6,15 km, xảy ra 3 tuần sau khi trận động đất mạnh 7,8 độ Richter và một số trận động đất khác đã cướp đi sinh mạng của tổng cộng hơn 50.000 người ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria.

Ông Orhan Tatar, tổng giám đốc phụ trách động đất và giảm thiểu rủi ro của AFAD, cho hay trong 3 tuần qua đã xảy ra 4 trận động đất mới trong khu vực, cùng 45 cơn dư chấn với cường độ từ 5 đến 6 độ Richter.

Sau trận động đất mới nhất, AFAD đã đưa ra một cảnh báo trên Twitter, kêu gọi mọi người không được vào hoặc thậm chí đứng gần các tòa nhà bị hư hại trong vùng động đất.

Nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ cho biết có hơn 173.000 tòa nhà, với khoảng 534.000 căn hộ, đã đổ sập hoặc thiệt hại nghiêm trọng do động đất, theo AP. Gần 530.000 người phải sơ tán khỏi vùng thảm họa và số người ở trong các cơ sở tạm trú là hơn 1,9 triệu người.

Hơn 335.000 căn lều được dựng tạm tại vùng động đất trong khi những ngôi nhà bằng container cũng được bố trí tại 130 địa điểm.

Chương trình Phát triển LHQ (UNDP) ước tính cần xây 500.000 căn nhà mới và tổ chức này đã kêu gọi 113,5 triệu USD từ quỹ của LHQ để dọn dẹp những đống đổ nát sau động đất.

UNDP ước tính thảm họa đã tạo ra khoảng 116 - 210 triệu tấn xà bần, lớn hơn rất nhiều so với 13 triệu tấn sau trận động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ hồi năm 1999.

Khi Tổng thống Nga Vladimir Putin quyết định thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine cách đây một năm, hầu hết các nhà quan sát đều cho rằng Nga sẽ nhanh chóng chiến thắng.

Tuy nhiên, những dự đoán trên đã không thành hiện thực. CNN dẫn lời các chuyên gia cho biết điều này là nhờ vào nhiều yếu tố, bao gồm tinh thần, chiến thuật quân sự vượt trội của Ukraine và chủ yếu là nhờ vào nguồn cung cấp vũ khí của phương Tây.

Dưới đây là 3 loại vũ khí đã giúp lực lượng Ukraine gây ra nhiều thiệt hại cho Nga.

Javelin

Ngay từ đầu cuộc xung đột, lực lượng hai bên dự đoán đoàn xe bọc thép của Nga sẽ bắt đầu tiến vào thủ đô Kyiv của Ukraine trong vài ngày.

Vì vậy, Ukraine cần một loại vũ khí có thể giúp ngăn chặn cuộc tấn công đó. Họ đã tìm thấy Javelin, loại tên lửa chống tăng dẫn đường vác vai chỉ cần một người để triển khai.

Sức hấp dẫn của Javelin nằm ở tính dễ sử dụng. "Để khai hỏa, xạ thủ nhắm vào mục tiêu đã chọn. Sau đó, bộ phận chỉ huy phóng Javelin sẽ gửi tín hiệu khóa mục tiêu trước khi phóng tới tên lửa", Lockheed Martin, công ty đồng phát triển tên lửa Javelin với Raytheon, giải thích.

Javelin là vũ khí "bắn rồi chạy". Ngay sau khi khai hỏa, xạ thủ có thể chạy tìm chỗ ẩn nấp trong khi tên lửa tìm đường đến mục tiêu.

Điều này đặc biệt quan trọng trong những ngày đầu của cuộc xung đột vì lực lượng Nga có xu hướng di chuyển thành hàng khi cố gắng tiến vào các khu vực đô thị. Người điều khiển Javelin có thể bắn từ một tòa nhà hoặc sau một cái cây và biến mất trước khi phía Nga kịp bắn trả.

Theo Lockheed Martin, Javelin cũng rất hiệu quả trong việc nhắm vào điểm yếu của xe tăng Nga - bề mặt nằm ngang - nhờ quỹ đạo của nó sau khi phóng sẽ cong lên trên rồi rơi xuống mục tiêu từ trên cao.

Điều này được thể hiện trong những bức ảnh xe tăng Nga ở đầu cuộc xung đột - chúng bị bay mất tháp pháo. Thiệt hại loại này thường do tên lửa Javelin gây ra.

Tên lửa Javelin còn có một lợi thế khác, đặc biệt thích hợp ở đầu cuộc xung đột. "Chi phí thấp và mục đích sử dụng mang tính phòng thủ khiến việc cung cấp Javelin dễ dàng hơn với các nước. Trong khi đó, các chính phủ sẽ không đồng ý gửi vũ khí tấn công đắt tiền hơn như máy bay chiến đấu", ông Michael Armstrong, phó giáo sư tại Đại học Brock ở Ontario (Canada), đã viết trên The Conversation.

HIMARS

Tên đầy đủ của loại vũ khí này là Hệ thống rốc két pháo binh cơ động cao M142. Đây là "một hệ thống vũ khí tấn công chính xác có bánh xe, đã được kiểm chứng trong chiến đấu, có thể sử dụng trong mọi thời tiết", quân đội Mỹ cho biết. Nói một cách dễ hiểu hơn, HIMARS là một chiếc xe tải 5 tấn chở theo một cái hộp có thể phóng 6 tên lửa gần như cùng lúc đến các vị trí vượt xa tiền tuyến rồi nhanh chóng thay đổi vị trí để tránh bị phản công.

"Nếu Javelin là vũ khí mang tính biểu tượng trong giai đoạn đầu của cuộc xung đột thì HIMARS là vũ khí mang tính biểu tượng của các giai đoạn sau", ông Mark Cancian, cố vấn cấp cao của Chương trình An ninh Quốc tế tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận định hồi tháng 1.

HIMARS bắn loại đạn được gọi là Hệ thống phóng nhiều tên lửa dẫn đường (GMLRS) có tầm bắn từ 70 đến 80 km. GMLRS có hệ thống dẫn đường GPS, khiến tên lửa này tấn công cực kỳ chính xác, chỉ trong phạm vi khoảng 10 m so với mục tiêu đã định.

Trong bài viết cho Nhà xuất bản Đại học Thủy quân lục chiến Mỹ, ông Yagil Henkin, giáo sư tại Trường Chỉ huy và Tham mưu Lực lượng Phòng vệ Israel, nhận định HIMARS có 2 tác động chính.

"Các cuộc tấn công sử dụng HIMARS đã buộc Nga phải di chuyển các kho đạn dược ra xa tiền tuyến, do đó làm giảm hỏa lực sẵn có của pháo binh Nga gần tiền tuyến và khiến việc hỗ trợ hậu cần trở nên khó khăn hơn", ông Henkin nhận xét.

Chuyên gia này cũng cho rằng việc sử dụng tên lửa tầm xa để tấn công các mục tiêu như cầu đã làm gián đoạn nỗ lực tiếp tế của Nga.

Hệ thống HIMARS được Lockheed Martin phát triển và sản xuất.

Máy bay không người lái Bayraktar TB2

Bayraktar TB2, loại máy bay không người lái do Thổ Nhĩ Kỳ thiết kế, đã trở thành một trong những phương tiện bay không người lái (UAV) nổi tiếng hàng đầu thế giới do được sử dụng trong cuộc xung đột ở Ukraine.

Bayraktar TB2 tương đối rẻ, được chế tạo bằng các bộ phận có sẵn, có thể gây chết người và ghi lại video cuộc tấn công của mình.

Những đoạn video đó cho thấy Bayraktar TB2 đã hạ gục thiết giáp, pháo binh và tuyến tiếp tế của Nga bằng tên lửa, rốc két dẫn đường bằng laser và bom thông minh mà nó mang theo.

"Các video nổi tiếng của TB2 là một ví dụ hoàn hảo về chiến tranh hiện đại trong thời đại TikTok", ông Aaron Stein, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, viết trên trang web của Hội đồng Đại Tây Dương.

Ông Stein cho biết Bayraktar TB2 không phải là một "vũ khí ma thuật", nhưng nó "đủ tốt".

Theo chuyên gia này, điểm yếu của Bayraktar TB2 là thiếu tốc độ và dễ bị hệ thống phòng không bắn hạ. Số liệu thống kê trên chiến trường dường như đã chứng minh điều đó. Theo trang web tình báo nguồn mở Oryx, 17 trong số 40-50 chiếc TB2 mà Ukraine nhận được đã bị phá hủy trong chiến đấu.

Tuy nhiên, ông Stein chỉ ra rằng thiệt hại không đáng kể so với việc loại UAV này có chi phí thấp. Điều này nghĩa là Ukraine có thể dễ dàng thay thế những chiếc UAV đã hư hỏng hoặc bị hạ.

Thật vậy, kế hoạch thiết lập một dây chuyền lắp ráp máy bay không người lái ở Ukraine đã được tiến hành ngay cả trước khi Nga thực hiện chiến dịch quân sự. Việc sử dụng máy bay không người lái cũng giảm nguy cơ cho các phi công Ukraine, những người lẽ ra phải thực hiện nhiệm vụ không kích.

Các báo cáo gần đây từ Ukraine cho thấy vai trò của Bayraktar TB2 có thể đã giảm do Nga đã tìm ra cách khắc chế chúng. Tuy vậy, nhiều người cho rằng Bayraktar TB2 đã hoàn thành nhiệm vụ khi tình hình Ukraine khó khăn nhất.

Ông Samuel Bendett, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Phân tích Hải quân Nghiên cứu về Nga (CNAS), cho biết video về các vụ tiêu diệt lực lượng Nga của Bayraktar TB2 là "một sự khích lệ tinh thần tuyệt vời".

Bà Biden: "Vâng, Joe Biden có kế hoạch tái tranh cử tổng thống"

Ngày 27-2, trả lời Đài CNN trong đó có câu hỏi về các dự định của chồng, tổng thống Mỹ, bà Biden cho biết bà mong ông Biden thông báo sẽ tái tranh cử.

Bà bác bỏ câu hỏi về việc ông Biden có thể quyết định không ra tranh cử tổng thống năm 2024. Bà khẳng định mình rất muốn chồng tái tranh cử.

"Tất nhiên là tôi ủng hộ điều đó", bà nói.

* Trung Quốc phản đối các lệnh trừng phạt của Mỹ. Theo Tân Hoa xã, ngày 27-2, Chính phủ Trung Quốc bày tỏ phản đối các lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm vào các công ty nước này với cáo buộc liên quan đến Nga, đồng thời cảnh báo sẽ có biện pháp đáp trả. 

Phát biểu tại một cuộc họp báo, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh (Mao Ning) bày tỏ lấy làm tiếc về các lệnh trừng phạt của Mỹ và nhấn mạnh đây là những biện pháp "đơn phương và trái với luật pháp quốc tế". 

Quan chức của Trung Quốc nêu rõ Mỹ cần rút lại các biện pháp trừng phạt các công ty nước này.

Về vấn đề Ukraine, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định lập trường của nước này là khách quan và công bằng, đồng thời cho biết Bắc Kinh đang tích cực thúc đẩy các cuộc hòa đàm và tìm kiếm một giải pháp chính trị cho xung đột tại Ukraine. 

Bà Mao Ninh nêu rõ việc Mỹ tài trợ vũ khí cho Ukraine sẽ khiến cuộc xung đột kéo dài, cũng như khiến các bên khó đạt được giải pháp hòa bình.

Ukraine tiếp tục kêu gọi đồng minh cung cấp máy bay chiến đấu F-16

Ngày 27-2, Ukraine tiếp tục kêu gọi các đồng minh cung cấp máy bay chiến đấu cho Ukraine dù gần đây nhất, Mỹ cho rằng việc cung cấp máy bay chiến đấu F-16 là không phù hợp vào thời điểm này.

"Mọi cuộc thảo luận về việc cung cấp cho Ukraine một loại vũ khí mới, quan trọng, đều bắt đầu bằng câu trả lời 'không' và kết thúc bằng 'có'", Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba viết trên Twitter.

Ý ông Kuleba nói đến sự miễn cưỡng của các đồng minh phương Tây trong việc gửi cho Ukraine xe tăng và các viện trợ quân sự khác nhưng cuối cùng vẫn quyết định cung cấp.

"Năm ngoái, chúng tôi đã thuyết phục thành công đối với 6/7 loại vũ khí có khả năng chuyển bại thành thắng. Thứ duy nhất còn lại là máy bay chiến đấu", Ngoại trưởng Kuleba viết.

Cùng ngày, trong bài phát biểu mỗi tối, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng Ukraine chỉ có thể bảo vệ vùng trời của mình nếu các đối tác ngừng xem việc gửi máy bay cho Ukraine là điều "cấm kỵ".

* Bộ trưởng Yellen thông báo khoản tài trợ mới cho Kiev. Một tuần sau khi Tổng thống Joe Biden đến Kiev, bà Janet Yellen, bộ trưởng tài chính Mỹ, đã đến thủ đô Kiev, Ukraine ngày 27-2 để thể hiện sự ủng hộ không lay chuyển với Ukraine.

Trong chuyến đi, bà nhấn mạnh Washington vẫn tiếp tục tài trợ cho Ukraine số tiền cần thiết để chính phủ hoạt động.

Tại Kiev, bà Yellen thông báo khoản hỗ trợ kinh tế và ngân sách trị giá 1,25 tỉ USD mới cho Ukraine. Bà cũng ủng hộ việc hoàn tất chương trình "tài trợ đầy đủ và có điều kiện thích hợp" cho Ukraine với Quỹ Tiền tệ quốc tế vào cuối tháng 3.

* Bộ Ngoại giao Mỹ đồng ý bán vũ khí cho Úc. Ngày 27-2, Lầu Năm Góc cho biết Bộ Ngoại giao Mỹ đã đồng ý với dự án bán tên lửa dẫn đường chống bức xạ tiên tiến có tầm bắn mở rộng và các thiết bị liên quan cho Úc trong một thỏa thuận trị giá 506 triệu USD.

Nhà thầu chính của Mỹ trong thương vụ này sẽ là liên minh Javelin giữa Lockheed Martin ở Orlando, Florida và Công ty Raytheon Missiles and Defense ở Tucson, Arizona.

* Tình hình ở Bakhmut xấu hơn. Ngày 27-2, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết tình hình đang ngày càng khó khăn hơn quanh thành phố Bakhmut, tâm điểm của xung đột ở miền đông Ukraine.

Ông Zelensky nói trong bài phát biểu qua video hằng đêm: "Trong khu vực Bakhmut, tình hình ngày càng khó khăn hơn".

Theo ông, Nga liên tục phá hủy mọi thứ có thể được sử dụng để bảo vệ các vị trí công sự và phòng thủ của Ukraine.

Ông Zelensky khẳng định Ukraine sẽ chiến đấu bảo vệ Bakhmut đến chừng nào có thể.

Chiếm được Bakhmut sẽ là một chiến thắng lớn với Nga. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng việc chiếm được Bakhmut chủ yếu mang tính biểu tượng vì thành phố này có ít giá trị chiến lược.

Xuất hiện trên truyền hình Nga ngày 27-2, ông Denis Pushilin, lãnh đạo tỉnh ly khai Donetsk, cho biết tất cả các con đường dẫn vào Bakhmut đều "dưới sự kiểm soát hỏa lực" của các lực lượng Nga.

* Canada cấm TikTok trên thiết bị công. Ngày 27-2, Chính phủ Canada cấm sử dụng TikTok trên tất cả điện thoại và các thiết bị khác của các cơ quan công quyền với lý do lo ngại về bảo vệ dữ liệu.

Lệnh cấm có hiệu lực từ ngày 28-2. Theo đó, "ứng dụng TikTok sẽ bị xóa khỏi các thiết bị di động do chính phủ cấp. Việc tải ứng dụng trong tương lai của người sử dụng các thiết bị này cũng sẽ bị chặn".

Tuyên bố của chính phủ cho biết Canada đã "xác định rằng nó có mức độ rủi ro không thể chấp nhận được đối với quyền riêng tư và bảo mật đối với TikTok".

Ủy ban châu Âu đã cấm ứng dụng TikTok khỏi thiết bị của họ tuần trước. Mỹ cũng đã làm như vậy.

* Mỹ lấp lửng về nguồn gốc COVID-19. Ngày 27-2, người phát ngôn của Nhà Trắng cho biết chưa có kết luận chắc chắn về nguồn gốc COVID-19. 

Báo cáo về nguồn gốc COVID-19 gần đây không thể hiện quan điểm của chính phủ Mỹ. Tổng thống Biden cho rằng điều quan trọng nhất là tiếp tục làm việc cùng nhau để ngăn chặn các đại dịch trong tương lai.

Trước đó, báo The Wall Street Journal dẫn các báo cáo tình báo mật được gửi đến Nhà Trắng và các nghị sĩ cấp cao kết luận rằng đại dịch COVID-19 có khả năng cao nhất là do rò rỉ từ phòng thí nghiệm.

Kết luận này được đưa ra trong báo cáo tình báo do Bộ Năng lượng Mỹ trình lên. Bộ Năng lượng Mỹ trước đó không nghiêng về giả thuyết nào.