Tại hội nghị thượng đỉnh diễn ra ở thủ đô Vilnius của Lithuania (Litva) tuần qua, đề cập Trung Quốc, thông cáo chung của lãnh đạo các nước NATO nêu: "Trung Quốc sử dụng một loạt công cụ chính trị, kinh tế và quân sự để tăng cường dấu ấn toàn cầu và phô trương sức mạnh". Cũng theo thông cáo, "các hoạt động phối hợp độc hại trên không gian mạng của Trung Quốc cũng như những luận điệu đối đầu và thông tin sai lệch của họ nhắm vào các đồng minh và gây tổn hại cho an ninh" của NATO. Bên cạnh đó, lãnh đạo của Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc và New Zealand cũng được mời dự hội nghị trên và được NATO chỉ định là "đối tác trên toàn cầu" và có một phiên họp riêng cùng các đối tác châu Á - Thái Bình Dương này.

Động thái trên của NATO đã khiến Bắc Kinh phản ứng mạnh mẽ. Cụ thể, Phái bộ Trung Quốc tại Liên minh Châu Âu (EU) cho rằng nội dung liên quan Trung Quốc của thông cáo trên đã bóp méo quan điểm và chính sách của Trung Quốc, đồng thời cố tình hạ bệ uy tín của Trung Quốc. Bắc Kinh cũng phản đối "NATO dịch chuyển về phía đông, hướng sang khu vực châu Á - Thái Bình Dương".

Tiến trình lâu dài

Thực tế, không phải đến hội nghị thượng đỉnh tuần qua thì NATO mới thể hiện động thái mạnh mẽ trước Trung Quốc và nỗ lực tăng cường hoạt động ở châu Á - Thái Bình Dương. Đầu năm nay, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đã đến Nhật Bản và có cuộc gặp với Thủ tướng chủ nhà Fumio Kishida. Tại cuộc hội đàm, Tổng thư ký Stoltenberg và Thủ tướng Kishida cam kết tăng cường quan hệ, chỉ trích hành động quân sự của Nga ở Ukraine cũng như hợp tác quân sự ngày càng tăng giữa Nga với Trung Quốc đã tạo ra môi trường an ninh căng thẳng nhất kể từ Thế chiến 2. Gần đây, một số thông tin cho hay NATO sắp thành lập văn phòng đại diện tại Nhật Bản để hai bên tăng cường hợp tác.

Tháng 3.2022, Thủ tướng Kishida cũng đã có cuộc hội đàm với Tổng thư ký Stoltenberg bên lề Hội nghị thượng đỉnh G7 diễn ra ở Bỉ. Tại cuộc gặp, ông Stoltenberg cho biết NATO sẽ hợp tác chặt chẽ hơn với các đối tác châu Á - Thái Bình Dương, bao gồm Nhật Bản cũng như Hàn Quốc và Úc.

Không chỉ bình diện chung NATO hay tính riêng Mỹ, các thành viên của khối này thuộc châu Âu gần đây liên tục tăng cường hoạt động ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (Indo-Pacific) để phản ứng các hành vi của Trung Quốc.

Tháng 9.2021, Hải quân Anh thông báo 2 tàu tuần tra HMS Tamar và HMS Spey đã bắt đầu chương trình tuần tra 5 năm tại Indo-Pacific. Cũng trong năm 2021, tàu sân bay Anh đã có chuyến hải hành đến khu vực và có thời gian hoạt động ở Biển Đông. Tương tự, Đức cũng điều tàu đến khu vực này mà một trong các lý do được lãnh đạo Bộ Quốc phòng Đức từng đưa ra là để Bắc Kinh "đang phá hoại một trật tự thế giới dựa trên luật pháp". Những năm gần đây, Hà Lan, Canada, Pháp… cũng đã điều động tàu chiến đến Indo-Pacific.

Mối lo ngại của các thành viên NATO

Nhận định khi trả lời Thanh Niên về việc NATO tăng cường hoạt động ở Indo-Pacific nói chung, châu Á - Thái Bình Dương nói riêng, TS Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) khẳng định: "Thật vậy, các nước châu Âu có lợi ích trong việc đảm bảo an ninh ở Indo-Pacific".

Theo đó, việc Trung Quốc và Nga gần đây tăng cường hợp tác càng thúc đẩy NATO và Nhật phải tăng cường ứng phó. Tài liệu Định hình Chiến lược 2022 của NATO cũng đã nhấn mạnh: "Mối quan hệ đối tác chiến lược ngày càng sâu sắc giữa Trung Quốc và Nga, cùng những nỗ lực củng cố lẫn nhau của họ nhằm thay đổi trật tự quốc tế dựa trên luật lệ đi ngược lại các giá trị và lợi ích của chúng ta".

Việc Trung Quốc thực hiện sáng kiến Vành đai và Con đường cũng tạo nên thách thức mới nhằm vào nhiều thành viên NATO ở châu Âu. Bên cạnh đó, sự tăng cường hoạt động của quân đội Trung Quốc cũng tạo nên mối lo mới cho nhiều thành viên NATO. Cuối năm 2020, đô đốc Tony Radakin, khi đó là tư lệnh hải quân Anh, phân tích biến đổi khí hậu đang khiến dần hình thành nên tuyến hàng hải chạy theo vùng biển ngoài khơi nước Nga, xuyên qua Bắc Băng Dương thì tàu biển có thể đến châu Âu mà không cần tàu phá băng suốt nhiều tháng trong năm.

Từ đó, đô đốc Radakin đặt ra rủi ro Trung Quốc với lực lượng tàu chiến ngày càng hùng hậu có thể dễ dàng tiếp cận châu Âu bằng nhiều hướng. Tuyến hàng hải phía bắc, vượt qua Bắc Băng Dương, rút ngắn thời gian từ 10 - 12 ngày so với tuyến hàng hải phía nam truyền thống (từ Trung Quốc đi đến Biển Đông, lần lượt qua eo biển Malacca, Ấn Độ Dương rồi đến châu Âu).

Chính vì thế, Trung Quốc dần trở thành mối lo chung của nhiều thành viên NATO. 

* Phóng viên ảnh trong chiến tranh Việt Nam qua đời. Bà Marie-Laure de Decker, phóng viên ảnh chiến trường người Pháp, vừa qua đời ở tuổi 75, theo thông tin từ gia đình bà công bố ngày 15-7.

Theo đó, bà Decker mất trong bệnh viện sau một thời gian dài chống chọi với bệnh tật.

Theo Hãng tin AFP, bà Decker sinh ra ở Algeria, khi đó vẫn còn là thuộc địa của Pháp. Bà bắt đầu sự nghiệp với tư cách là người mẫu, trước khi lấn sân sang nhiếp ảnh.

Bà Decker đưa tin về Chiến tranh Việt Nam ngay từ những ngày đầu sự nghiệp và đã gặt hái được nhiều thành công.

Bà từng trả lời phỏng vấn nhìn nhận đã gặp phải nhiều thách thức khi là phóng viên ảnh chiến trường. "Nếu là phụ nữ, bạn sẽ không bao giờ được coi trọng".

Bà Decker được biết đến với những bức ảnh chụp người nổi tiếng như diễn viên Catherine Deneuve và Charlotte Rampling, ca sĩ Serge Gainsbourg, công chúa Caroline của Monaco và cựu tổng thống Pháp Valery Giscard d'Estaing.

Nga ngăn chặn âm mưu giết nhà báo

* Tòa án Matxcơva cáo buộc hình sự 7 người âm mưu giết hai nhà báo nổi tiếng của Nga. Theo Hãng thông tấn TASS, âm mưu này do Ukraine hậu thuẫn.

TASS cho biết Tổng cục An ninh Liên bang Nga (FSB) của Nga đã bắt giữ vài người ngày 14-7, vì đã theo dõi nhà và nơi làm việc của hai nhà báo Margarita Simonyan và Ksenia Sobchak. Trong đó, bà Margarita Simonyan là tổng biên tập Đài Russia Today (RT) của Nga.

Hãng thông tấn Interfax dẫn lời FSB cho biết 7 người nói trên đã thừa nhận thay mặt Ukraine chuẩn bị tấn công 2 nữ nhà báo và được hứa thưởng 1,5 triệu rúp (16.620 USD) mỗi người.

Đặc vụ FSB thu giữ một khẩu Kalashnikov, 90 viên đạn, dao, còng và một số hung khí khác. FSB cũng tịch thu nhiều tài liệu và vật dụng mang biểu tượng phát xít, thiết bị liên lạc và máy tính có bằng chứng liên quan.

Ủy ban Điều tra Nga đang chuẩn bị hồ sơ truy tố các nghi phạm với cáo buộc hoạt động khủng bố và cực đoan. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga bình luận sự việc cho thấy "bản chất khủng bố" của chính quyền Ukraine, nhắc lại cáo buộc Kiev đứng sau nhiều "vụ tấn công khủng bố trên lãnh thổ Nga" trong thời gian qua.

Trong khi đó, Kiev chưa lên tiếng về cáo buộc này. Trong quá khứ, Kiev luôn phủ nhận có liên quan đến các vụ ám sát những nhân vật ủng hộ chiến tranh của Nga.

* Mỹ tính "va chạm" với Nga ở Syria. Một quan chức Lầu Năm Góc nói với Hãng tin AP rằng Mỹ đang cân nhắc phản ứng bằng quân sự đối với sự hiện diện của Nga trên bầu trời Syria.

Quan chức đề nghị không nêu tên cho hay Mỹ đang có ý định "giải quyết sự hung hăng ngày càng tăng của Nga ở Syria".

Đầu tháng này, phía Mỹ cáo buộc Nga quấy rối máy bay không người lái (drone) MQ-9 Reaper của họ 3 lần/tuần.

Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã mời quân đội Nga hỗ trợ các lực lượng của ông trong cuộc chiến chống lại các chiến binh Hồi giáo vào năm 2015. Nga đã duy trì sự hiện diện quân sự ở Syria kể từ đó.

Còn Mỹ là quốc gia đã phát động chiến dịch ném bom chống lại Nhà nước Hồi giáo (IS, trước đây là ISIS) vào năm 2014.

Ông Assad nhiều lần kêu gọi Mỹ rời khỏi Syria nhưng Washington từ chối. Khoảng 900 lính Mỹ đang đóng quân ở nước này.

Thời tiết nắng nóng cực đoan

* Mỹ đang nắng nóng khủng khiếp. Cơ quan thời tiết Mỹ đã cảnh báo cuối tuần này nhiệt độ sẽ cực kỳ nóng và nguy hiểm.

Cư dân miền Trung và Nam California có thể đối mặt với nhiệt độ cao lên tới 38-43 độ C. Đến giữa ngày 15-7, khu vực Thung lũng chết nổi tiếng của bang California, một trong những nơi nóng nhất trên Trái đất, ghi nhận mức nhiệt 48 độ C và dự đoán sẽ tăng tới 54 độ C.

Nắng nóng sẽ duy trì ở miền Tây vào cuối tuần và "ngày càng nóng hơn ở miền Nam vào đầu tuần tới".

Thủ phủ Phoenix của bang Arizona ghi nhận 16 ngày liên tiếp nhiệt độ trên 43 độ C. Tại bang Texas, thành phố biên giới El Paso trải qua 29 ngày liên tiếp nhiệt độ trên 38 độ C.

Các nhà chức trách đã cảnh báo trong nhiều ngày qua, khuyên mọi người tránh các hoạt động ngoài trời vào ban ngày và đảm bảo bù nước.

* Thủ tướng Israel bị chóng mặt khi đi biển. Ông Benjamin Netanyahu nhập viện ngày 15-7 vì bị chóng mặt, sau khi nghỉ ngơi bên bờ biển trong tiết trời nắng nóng.

Văn phòng của ông Netanyahu cho biết vị thủ tướng 73 tuổi được đưa vào Bệnh viện Sheba, gần nhà riêng, và sẽ ở lại đó qua đêm.

Trong một đoạn video từ bệnh viện, ông Netanyahu tươi cười cho biết ông đã đi nghỉ vào ngày 14-7 tại biển hồ Galilee, nơi có nhiệt độ lên tới 38 độ C.

"Cảm ơn Chúa, tôi thấy khỏe - ông Netanyahu nói - Tôi đề nghị các bạn hãy ở ngoài trời ít thôi, uống nhiều nước hơn và chúc mọi người có tuần mới tốt lành".

Theo Hãng tin Reuters, nhà lãnh đạo tại vị lâu nhất của Israel đang ở giữa cuộc khủng hoảng, với các cuộc biểu tình phản đối nỗ lực cải cách tư pháp diễn ra trên diện rộng.

Phan Châu Thành

15-7-2023

1. Trung tướng Ivan Popov, chỉ huy trưởng Quân đoàn Phòng không số 58 quân đội Nga, hiện đang phụ trách bảo vệ vùng trời tại Zaporizhzhia, đã bị cắt chức bởi dám công khai phát biểu tình hình thật trước Bộ chỉ huy quân sự Nga với sự có mặt của Tổng tham mưu trưởng, tướng Gerasimov, về việc Quân đoàn của ông ta không có khả năng phản công cũng như thiếu hụt các phương tiện trinh sát. Trong lời chia tay gửi tới những người lính dưới quyền, ông ta nói rằng: “Bộ Chỉ huy quân sự Nga đã đâm sau lưng những người lính trong thời điểm khó khăn nhất”.

Theo The Wall Street Journal, có ít nhất 12 tướng lĩnh Nga, trong đó có tướng Surovikin, Tư lệnh Lực lượng Không quân Vũ trụ Nga và trung tướng Mikhail Mizintsev, “tên đồ tể ở Mariupol”, đã bị bắt, do có dính dáng tới “cuộc nổi dậy” của Prigozhin và lực lượng Wagner.

Prigozhin không còn công khai xuất hiện từ sau ngày 29-06-2023, ngày chính phủ Nga thông báo rằng ông ta cùng 34 chỉ huy cao cấp của Wagner đã có cuộc thảo luận 3h với tổng thống Nga Putin. Phía Nga đưa các tin tức cho rằng, tại cuộc họp này, tổng thống Nga Putin đã đề nghị Wagner một cơ hội tiếp tục tham gia chiến đấu, nhưng phải chuyển quyền chỉ huy của Prigozhin sang cho người khác. Phía Wagner đã không đồng ý điều kiện này.

Không ai biết Prigozhin đang ở đâu, số phận thế nào từ hôm đó. Tổng thống Mỹ Biden trong một bài phát biểu, có nhắc tới Prigozhin và cho rằng: “Nếu tôi là ông ta, tôi sẽ rất cẩn thận với những gì tôi ăn” – ngụ ý cho rằng Prigozhin có thể đã, đang hoặc sẽ bị đầu độc.

2. Hội nghị thượng đỉnh NATO tại Vilnius đã ra quyết định rất quan trọng đối với các quốc gia có chung đường biên giới với Nga mà giả định có khả năng có thể bị tấn công, là tăng cường lực lượng phản ứng nhanh từ 60.000 quân hiện có lên tới 300.000 lính, với khả năng có thể huy động 100.000 quân tới mọi khu vực nguy hiểm trong lãnh thổ NATO chỉ trong vòng 1 ngày.

…bao gồm cả hệ thống cảnh báo sớm:

…cũng như khả năng bảo vệ bầu trời:

…bờ biển:

Chỉ huy trưởng lực lượng phản ứng nhanh Eurocorps lúc này là tướng Ba Lan, ông Jaroslav Gromadzinski:

3. Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh ISW, quân Ukraina ngày càng đạt được nhiều lợi thế tại khu vực Bakhmut:

Ukrainian forces continued counteroffensive operations in the Bakhmut area on July 12. pic.twitter.com/XZhElrVtbu

— GMan (Ґленн) (@FAB87F) July 14, 2023

Từng chút, từng chút một, phía Ukraina đánh bật quân Nga ra khỏi các vị trí dọc theo kênh đào Seversky Donets, tiến sát tới làng Klishchiivka và Andriivka:

Dựa vào lợi thế pháo binh, quân Ukraina phá hủy thành công một đoàn xe quân sự của Nga:

Bên trong Bakhmut lúc này hoàn toàn là 1 thành phố chết:

Lính Chechens đã tới Bakhmut thay thế cho lực lượng Wagner, sau khi đưa phim tuyên bố “đã bắt được 8 tù binh Ukraina ở làng Kleshovka”, phía nam Bakhmut:

Những người lính thuộc Lữ đoàn số 72 của Nga đưa phim đám tang “những gì còn lại của những đồng đội ngồi bên trong hệ thống tên lửa Grad, chờ đợi mệnh lệnh từ cấp trên, mà cấp trên thì lề mề, không chịu ra lệnh hành động”. Lên lửa chính xác của Ukraina đã tìm thấy họ và phá hủy tất cả. Đồng thời, những người lính này còn phản ánh về việc không được cung cấp đủ đạn. Lữ đoàn 72 được cử tới thay thế vị trí của Wagner ở phía nam Bakhmut và vấn đề thiếu đạn ở mặt trận này cũng là vấn đề mà lực lượng Wagner liên tục đả kích Bộ chỉ huy quân sự Nga.

4. ISW công nhận thông tin rằng tướng Ivan Popov, chỉ huy trưởng Quân đoàn số 58 của Nga đã bị cắt chức, nên tại chiến trường Zaporizhzhia, phía Nga đang thiếu các chỉ huy cao cấp, đồng thời công nhận rằng quân Ukraina đã chiếm được phía bắc làng Robotyne hôm 12-07-2023

Bản đồ xung quanh Robotyne, quân Ukraina tiến sâu được thêm 1km:

Ngay cả nguồn Nga cũng đã thừa nhận rằng quân Ukraina lọt vào được làng Robotyne:

Vị trí của Nga bị tấn công:

Xe tăng Leopard 2A6 của Ukraina được nhìn thấy tại chiến trường:

Các xe này được trang bị hệ thống chống mìn, phim một xe Leopard trúng mìn nhưng không hề hấn gì, tiếp tục chiến đấu:

Vũ khí Nga bị phá hủy:

Phía Nga đã cài rất nhiều mìn tại khu vực: một xe ô tô của lính Ukraina vướng mìn, nhưng rất may không ai việc gì, chỉ bị thuong nhẹ.

5. Nhiều đụng độ nhỏ diễn ra tại mặt trận Svatove-Kreminna, phía Nga chiếm được 1 vị trí từ tay phía Ukraina tại làng Novoselivske:

Phía Ukraina cho rằng quân Nga đang tập trung tấn công tại đây theo hướng Kupyansk và Lyman nguồn ISW:

Một xe bọc thép Bradley M2A2 do Mỹ viện trợ bị trúng đạn từ xe tăng T-72 của Nga, nhưng vẫn hoạt động, chiến đấu bình thường.

6. Tư lệnh Quân đội Ukraina, tướng Valery Zaluzny trả lời phỏng vấn The Washington Post đã cho rằng: “Nếu chúng tôi có đủ năng lực, chúng tôi sẽ giải phóng Crimea. Không ai có thể ngăn cản được điều đó”… “tại sao chúng tôi không thể sử dụng vũ khí sản xuất tại Ukraina tấn công bên trong lãnh thổ Nga? Để bảo vệ Tổ quốc, tại sao tôi phải xin phép ai để làm gì trong lãnh thổ kẻ thù? Bởi Putin sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân ư? Khi nhìn thấy những đứa trẻ (Ukraina) đang bị giết thì chuyện đó chẳng còn ý nghĩa gì cả… Đó là vấn đề nội bộ của chúng tôi và chúng tôi tự quyết định sẽ tiêu diệt kẻ thù bằng cách nào. Khi cần sẽ có thể và phải sử dụng vũ khí để giết kẻ thù trên đất của chúng. Nếu những người bạn của chúng tôi ngại muốn chúng tôi dùng vũ khí của họ, thì chúng tôi sẽ sử dụng vũ khí của mình. Nhưng sẽ chỉ giết khi nào bắt buộc, khi không còn cách nào khác…”

Tình hình Belgorod tiếp tục rối loạn bởi sự tấn công của lực lượng du kích Binh đoàn nước Nga tự do:

Trong vài ngày tới, chỉ sau khi phía Ukraina nhận được các vũ khí mới, thì may ra mới có những thay đổi đáng kể trên chiến trường. Lại phải chờ thôi.

Viva Ukraina