Nhân ngày Tù nhân Chính trị 30/10, một quan chức Hoa Kỳ kêu gọi chính quyền Việt Nam trả tự do cho tất cả các tù nhân “bị giam cầm bất công”.

Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ Dafna Rand, phụ trách Vụ Dân chủ, Nhân quyền và Lao động (DRL) hôm 30/10 đưa ra lời kêu gọi trên tại một sự kiện do các tổ chức phi chính phủ gồm Quỹ Quốc gia vì Dân chủ (National Endowment for Democracy), Phong trào Thế giới vì Dân chủ (World Movement for Democracy) và Ngôi nhà Tự do (Freedom House) đồng tổ chức ở thủ đô Washington của Mỹ.

Tại sự kiện này, bà Rand khẳng định rằng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ luôn cam kết đảm bảo việc trả tự do cho các tù nhân chính trị bị giam giữ bất công.

“Chúng tôi rất vui mừng khi biết tin hai tù nhân chính trị Việt Nam được trả tự do, Hoàng Thị Minh Hồng và ông Trần Huỳnh Duy Thức, người đứng đầu tổ chức Con đường Việt Nam”, bà Rand phát biểu tại sự kiện được trang YouTube của National Endowment for Democracy tường thuật trực tiếp.

“Tôi cũng muốn nói rõ rằng tại Việt Nam, chúng tôi đang tiếp tục hợp tác với chính phủ và tìm cách thả thêm nhiều tù nhân chính trị nữa”, bà Rand nhấn mạnh.

Hoa Kỳ hoan nghênh quyết định của chính phủ Việt Nam trả tự do cho bà Hồng và ông Thức vào tháng 9/2024, Vụ DRL viết trên trang X sau bài phát biểu của bà Rand.

“Chúng tôi không ngừng kêu gọi trả tự do cho tất cả những người bị giam giữ ở Việt Nam vì thực thi các quyền con người và các quyền tự do cơ bản của họ”, trang này viết thêm.

Lời kêu gọi của nhà ngoại giao Mỹ được đưa ra khi các tổ chức phi chính phủ đoàn kết tập hợp để yêu cầu thả tù nhân chính trị trên khắp thế giới, trong đó có Việt Nam. Họ nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải tăng cường tiếng nói tập thể toàn cầu để vận động trả tự do cho tù nhân chính trị.

VOA đã liên lạc với Bộ Ngoại giao Việt Nam và đề nghị họ bình luận về lời kêu gọi trên, nhưng chưa được phản hồi.

Từ thành phố Hồ Chí Minh, cựu tù nhân chính trị Trần Huỳnh Duy Thức hôm 1/11 nêu ý kiến với VOA rằng ông hoan nghênh và cảm ơn những nỗ lực kêu gọi và vận động chính quyền Việt Nam phóng thích tù nhân chính trị.

“Những nỗ lực đó cần phải được tiếp tục và tăng cường nhiều hơn nữa để làm sao bảo vệ được những tiếng nói của những người bất đồng chính kiến, họ lên tiếng một cách ôn hòa vì đó là quyền căn bản của họ”.

“Tôi tin rằng những nỗ lực đó sẽ có tác động rất tốt đến công cuộc dân chủ hóa ở Việt Nam và trên thế giới nói chung”, ông Thức bày tỏ kỳ vọng.

Nhà hoạt động dân chủ Trần Huỳnh Duy Thức được chính quyền Việt Nam trả tự do vào tháng 9/2024, 8 tháng trước hạn tù 16 năm cho tội “Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân”.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng, nhà hoạt động môi trường, sáng lập viên của tổ chức CHANGE ở Việt Nam, được nhà chức trách nước này tha tù sớm hôm 21/9. Bà bị bắt vào tháng 5/2023, sau đó bị kết án tù 3 năm về tội “trốn thuế”.

Chính quyền Việt Nam phóng thích ông Thức và bà Hồng ngay trước chuyến công tác tới Hoa Kỳ của Tổng Bí Thư và Chủ tịch nước khi ấy là Tô Lâm.

“Việc ông Trần Huỳnh Duy Thức được trả tự do gần đây nêu bật tác động tiềm tàng của các cuộc đàm phán song phương giữa Hoa Kỳ và Việt Nam trong việc thúc đẩy nhân quyền”, tổ chức Văn Bút Hoa Kỳ nói trong thông cáo hôm 29/10.

Tổ chức này nhận định rằng chính quyền Việt Nam cần phải “làm nhiều hơn nữa” để cho phép các nhà văn, nhà báo và nhà hoạt động bày tỏ quan điểm của mình mà không sợ bị đàn áp hay trừng phạt.

“Khi Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden gặp Tổng Bí thư Việt Nam Tô Lâm vào tháng trước, Văn Bút Hoa Kỳ đã thúc ép đưa vấn đề nhân quyền trở thành một phần của cuộc đối thoại và tiếp tục kêu gọi các đối tác nhà nước quan trọng như Hoa Kỳ tiếp tục ưu tiên nhân quyền trong các cam kết song phương với chính phủ Việt Nam”, tổ chức Mỹ nói thêm.

Hai chiến dịch song hành

Hội thảo trực tuyến nhân Ngày Tù nhân Chính trị hôm 30/10 là một phần trong chiến dịch Trả tự do cho họ (Set Them Free) của Phong trào Thế giới vì Dân chủ, nhằm xây dựng tình đoàn kết quốc tế với các tù nhân chính trị, vận động công chúng toàn cầu hành động và ủng hộ việc trả tự do cho họ.

Chiến dịch này đang vận động trả tự do cho ông Trương Duy Nhất, một nhà báo Việt Nam, đang thụ án 10 năm tù về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.

Song song với chiến dịch này, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cũng thực hiện một chiến dịch mang tên Không Lý do chính đáng (Without Just Cause) nhằm nâng cao nhận thức quốc tế về hoàn cảnh của các tù nhân chính trị bằng cách kết nối với mạng lưới này trên toàn cầu, bà Rand phát biểu tại cuộc hội thảo.

Nhà báo Phạm Đoan Trang của Việt Nam, người đang thụ án 9 năm tù về tội “tuyên truyền chống nhà nước”, là một trong tù nhân của chiến dịch Không Lý do chính đáng của Bộ Ngoại giao Mỹ, khởi động từ tháng 1/2023.

“Họ không bị chính phủ Mỹ lãng quên. Họ không bị thế giới lãng quên”, bà Rand bày tỏ tâm huyết.

Bà Rand nhấn mạnh rằng công chúng Mỹ, Quốc hội Mỹ và toàn bộ chính phủ Mỹ tiếp tục coi việc trả tự do cho những người bị giam giữ oan trái là “một nguyên tắc nền tảng trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ”.

Trong khi chính quyền Việt Nam khăng khăng rằng nước này không có điều gọi là “tù nhân chính trị”, nhiều tổ chức nhân quyền quốc tế, trong đó có Freedom House, cho rằng tính đến cuối năm 2023, Hà Nội đang giam cầm ít nhất 160 tù nhân chính trị.

Hoa Kỳ dự kiến trong vài ngày tới lính Triều Tiên đang có mặt ở khu vực Kursk của Nga sẽ tham chiến chống lại Ukraine, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken loan báo hôm 31/10 khi ông thúc giục Trung Quốc tận dụng ảnh hưởng của mình để kiềm chế Bình Nhưỡng.

Ông Blinken phát biểu sau khi Triều Tiên tiến hành vụ thử phi đạn đạn đạo xuyên lục địa bay xa nhất từ trước đến nay hôm 31/10 và Hàn Quốc cảnh báo rằng Bình Nhưỡng có thể lấy công nghệ phi đạn từ Nga và, để đổi lại, họ hỗ trợ Nga trong cuộc chiến ở Ukraine.

Nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ cho biết có 10.000 quân Triều Tiên ở Nga, bao gồm 8.000 quân ở khu vực Kursk, nơi lực lượng Ukraine vẫn tiếp tục chiếm giữ lãnh thổ sau khi tiến vào vùng biên giới Nga vào tháng 8.

Tại một cuộc họp báo với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và những người đồng cấp Hàn Quốc, Ngoại trưởng Blinken nói Nga đã huấn luyện lính Triều Tiên về pháo binh, máy bay không người lái và các hoạt động bộ binh cơ bản, cho thấy họ “hoàn toàn có ý định” sử dụng lực lượng này trong các hoạt động tiền tuyến.

Ông Blinken cho biết họ sẽ trở thành mục tiêu quân sự hợp pháp nếu họ bước ra chiến trường.

“Chúng tôi vẫn chưa thấy những đội quân này triển khai chiến đấu chống lại lực lượng Ukraine, nhưng chúng tôi dự kiến điều đó sẽ xảy ra trong những ngày tới”, ông nói.

Trong cuộc họp, Hoa Kỳ và Hàn Quốc đã thảo luận về một loạt các phương án ứng phó, ông Blinken cho biết và nói thêm rằng việc Moscow dùng lính Triều Tiên trong cuộc chiến “nồi xay thịt” của họ chống lại Ukraine là “dấu hiệu rõ ràng của sự yếu kém”.

Ông Austin cho hay Hoa Kỳ sẽ công bố hỗ trợ an ninh mới cho Ukraine trong những ngày tới.

Hợp tác gần gũi hơn giữa Nga-Triều

Ông Blinken cùng những người đồng cấp Hàn Quốc và Nhật Bản lên án vụ phóng phi đạn đạn đạo liên lục địa ICBM của Triều Tiên là hành vi vi phạm trắng trợn các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc. Theo Hàn Quốc, thời gian bay của phi đạn là 87 phút, đưa gần như toàn bộ Hoa Kỳ vào tầm bắn.

Điện Kremlin hôm 31/10 đã từ chối bình luận khi được hỏi liệu Nga có đang giúp Triều Tiên phát triển phi đạn và công nghệ quân sự khác hay không.

Ông Blinken cho biết Bắc Kinh, giống như Washington, nên hết sức quan tâm đến những gì Nga có thể đang làm để tăng cường năng lực quân sự của Triều Tiên vì điều này đang gây bất ổn cho châu Á.

Ông Austin nói Ngũ Giác Đài đang ở giai đoạn đánh giá rất sơ khởi về vụ phóng “và chúng tôi không thấy bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy có sự tham gia của Nga tại thời điểm này”.

Ông Blinken cho biết Hoa Kỳ và Hàn Quốc đã nhất trí rằng Trung Quốc nên làm nhiều hơn nữa để kiềm chế các hành động khiêu khích của Triều Tiên và các quan chức Hoa Kỳ đã có một “cuộc trò chuyện nghiêm chỉnh” với Bắc Kinh trong tuần này.

“Họ hiểu rõ những lo ngại của chúng tôi và kỳ vọng rằng, cả bằng lời nói và hành động, họ sẽ sử dụng ảnh hưởng mà họ có để kiềm chế các hoạt động này”, ông Blinken nói về các quan chức Trung Quốc.

Bắc Kinh, đối tác của cả Moscow lẫn Bình Nhưỡng, cho đến nay đã nhiều lần kêu gọi các bên hạ nhiệt căng thẳng và giải quyết vấn đề Triều Tiên bằng biện pháp chính trị.

Hoa Kỳ, Pháp, Nhật Bản, Malta, Hàn Quốc, Slovenia và Anh đã yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc họp về vụ phóng ICBM và hai nhà ngoại giao cho biết cuộc họp có khả năng sẽ diễn ra vào ngày 4/11.

Washington cho biết Trung Quốc, nước đã ký quan hệ đối tác “không giới hạn” với Moscow trước cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine hồi tháng 2 năm 2022, đã hỗ trợ cuộc chiến của Điện Kremlin bằng các mặt hàng sử dụng kép để chống đỡ cho cơ sở công nghiệp quốc phòng của Nga.

Trung Quốc bác bỏ cáo buộc của Hoa Kỳ về cái mà họ gọi là thương mại bình thường với Nga.

Ông Austin nói Ukraine có thể giữ được lãnh thổ của Nga ở Kursk và rằng số lượng lính Triều Tiên không đáng kể so với số thương vong mà lực lượng Nga phải gánh chịu gần đây - khoảng 1.250 người mỗi ngày.

“Tôi tin rằng họ có thể giữ được lãnh thổ, nếu họ chọn làm như vậy. Họ có các lựa chọn”, ông Austin nói về quân đội Ukraine.

Nhiều nhà phân tích phương Tây cho rằng Trung Quốc nên lo ngại về bất kỳ sự tham gia nào của Triều Tiên vào cuộc chiến của Nga, nói rằng đó là dấu hiệu cho thấy Bình Nhưỡng đã giảm bớt sự phụ thuộc vào Bắc Kinh và sự tham gia của họ sẽ thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa các đồng minh châu Âu và châu Á của Washington.

Tuy nhiên, ông Sydney Seiler, cựu sĩ quan tình báo quốc gia Hoa Kỳ phụ trách Triều Tiên, cho biết Trung Quốc không đủ quan ngại để phản đối tích cực trước các đợt triển khai.

“Tôi không nghĩ Trung Quốc công khai ủng hộ điều này. Nhưng đồng thời, họ sẽ không làm những gì cần thiết để ngăn chặn điều đó”, ông nói.