Tin
ông Orbán Viktor sang Pháp theo lời mời của tổng thống Emmanuel Macron
để thảo luận về cuộc chiến Nga – Ukraina được công bố trong cuộc họp báo
chung với thủ tướng Bắc Macedonia Hristijan Mickoski đầu giờ chiều hôm
qua 05/03/2025, sau đó được văn phòng của thủ tướng Hungary thông báo.
Trái với thông lệ, không có bất cứ thông tin nào được chính giới và
truyền thông Hungary đưa ra trong dịp này. Tường trình của thông tín
viên Hoàng Nguyễn (Budapest).
Vì sao thủ tướng Hungary đến Pháp vào thời điểm này?
Có
thể thấy rằng trên cương vị một nhà lãnh đạo Liên Âu duy nhất vẫn có
quan hệ thường xuyên với Putin, ông Orbán đã không có mặt tại kỳ thượng
đỉnh Luân Đôn cuối tuần trước - sự kiện mà ông nhận định là đã "quyết
định tiếp tục chiến tranh Ukraina một cách sai lầm và nguy hiểm". Chuyến
công du Paris cũng diễn ra trước hội nghị thượng đỉnh Hội Đồng Châu Âu
có một ngày, nơi thủ tướng Orbán Viktor cùng người đồng nhiệm Slovakia
sẽ phản đối sự đoàn kết của Liên Âu trong việc hỗ trợ Ukraina.
Trả
lời câu hỏi báo giới, ông Orbán khẳng định là vào Chủ nhật, ông đã có
cuộc điện đàm với tổng thống Mỹ Donald Trump, và đôi bên đã "trao đổi về
tất cả" theo lời ông. Được báo chí Ý gọi bằng cái tên "lãnh tụ của lực
lượng chủ hòa châu Âu", người đại diện cho những chính khách đi ngược
lại xu hướng "chủ chiến" của Ủy Ban Châu Âu, thủ tướng Orbán Viktor sang
Pháp để tìm kiếm khả năng hợp tác cho nền an ninh chung của Liên Âu,
điều mà ông thấy có nhiều cơ hội đạt được trong hội nghị thượng đỉnh bất
thường của Liên Âu vào ngày mai, thứ Năm 6/3, theo phát biểu của ông
với báo giới.
Được coi là người có mối quan hệ gần gũi, thậm chí
là người chuyển giao những thông điệp của Putin cho Liên Âu, đồng thời
thường xuyên chống lại chính sách chung của Liên Âu trong vấn đề
Ukraina, cuộc gặp mặt của Orbán và Macron có thể mang ý nghĩa đáng kể
trước hội nghị thượng đỉnh Liên Âu ngày mai. Khả năng Macron muốn gặp
Orbán để tìm kiếm sự đồng thuận hoặc ít nhất là giảm căng thẳng trong
nội bộ Liên Âu, để Orbán không phủ quyết các quyết định quan trọng trong
kỳ hội nghị này.
Mặt khác, Hungary có lợi ích trong hợp tác kinh
tế với Pháp, đặc biệt là về đầu tư và năng lượng hạt nhân. Orbán cũng có
thể tìm kiếm sự nhượng bộ từ Liên Âu về ngân sách hoặc chính sách đối
với Hungary. Và quan điểm của Orbán về việc phải chấm dứt chiến tranh,
lập lại hòa bình giữa Nga và Ukraine bằng mọi giá, đâu đó, có thể có
điểm trùng với đề xuất của Pháp và Anh, theo đó, nên có một lệnh ngừng
bắn kéo dài một tháng tại Ukraina, áp dụng trên không, trên biển và đối
với cơ sở hạ tầng năng lượng.
Đòi hỏi của Orbán: Liên Âu không tiếp tục hỗ trợ quân sự và trực tiếp đàm phán với Nga, “bỏ qua Ukraina”
Trước
đây ít hôm, trong một lá thư được coi là gửi chủ tịch Hội Đồng Châu Âu
Antonio Costa, ông Orbán đề nghị Liên Âu theo đường lối của Hoa Kỳ trong
vấn đề Ukraina và khởi đầu những cuộc đàm phán trực tiếp với ban lãnh
đạo Nga về việc lập lại hòa bình giữa hai nước. Trong lá thư được rò rỉ
mà người nhận là chủ tịch Hội Đồng Châu Âu vào thứ Bảy tuần trước, thủ
tướng Hungary cho hay ông sẽ phủ quyết mọi nghị quyết của hội nghị
thượng đỉnh EU ngày 6/3 theo hướng ủng hộ quân sự cho Ukraina, và điều
này nhìn từ bên ngoài, sẽ còn tệ hơn là không thảo luận về vấn đề đó. Ở
đây, ông Orbán muốn nhắc tới dự thảo của Liên Âu về một quỹ mới trị giá
20 tỷ Euro để cung cấp thêm vũ khí cho Ukraina, cũng như khả năng chuyển
giao tên lửa, đạn dược và các thiết bị phòng không cho nước này.
Để
lý giải cho thái độ đó, thủ tướng Hungary nói rằng thay vì tiếp tục
cuộc chiến, EU cần theo đường lối "chủ hòa" của Hoa Kỳ và tiến hành đàm
phán hòa bình trực tiếp với Nga, thậm chí bỏ qua Ukraina, hoặc cùng lắm
cũng chỉ nên ủng hộ quyết định hôm 24/2 của Hội Đồng Bảo An LHQ đã được
Nga, Mỹ và Trung Quốc ủng hộ, theo đó cần kêu gọi các bên tham chiến
ngừng vũ khí, chứ không lên án hoặc gọi Nga là “kẻ xâm lược”, theo đúng
tinh thần kế hoạch hòa bình của Donald Trump.
Quan điểm của
Hungary là tiến hành đàm phán trực tiếp với Nga, thậm chí có thể là bỏ
qua Ukraina là quan điểm rất khác so với Liên Âu, và kể cả với Mỹ. Có
thể thấy là, trong những phát biểu bên lề, giới cầm quyền Hungary, từ
thủ tướng đến ngoại trưởng, chủ tịch Quốc Hội, đã nhiều lần nói là
Ukraina thực chất không tồn tại với tư cách một quốc gia, với tất cả
những khủng hoảng, tham nhũng, tệ nạn, chiến tranh. Đây có thể nói là
một cái nhìn mang tính chất rất cực đoan của phía Hungary.
Hungary, quốc gia "chủ hòa" duy nhất trong Liên Âu
Kể
từ khi cuộc chiến Ukraina bùng nổ, chính quyền Orbán đã theo đuổi một
chính sách biệt lập so với phần còn lại của châu Âu khi họ chủ trương
không ủng hộ Ukraina về mặt quân sự, và cần thiết lập một nền hòa bình
bất kể bên nào là kẻ xâm lược, bên nào là nạn nhân trong xung đột này.
Tự xưng là quốc gia duy nhất "chủ hòa" ở châu Âu bên cạnh thành quốc
Vatican, Hungary của Orbán không ủng hộ việc trừng phạt Nga, và tuyên bố
cần duy trì mối quan hệ với Putin để dẫn đến đối thoại hòa bình.
Thoạt
tiên, thái độ thù địch của Hungary với Ukraina đang phải cầm cự trong
cuộc chiến không cân sức được xem như là sự tiếp nối của mối quan hệ
"cơm không lành, canh không ngọt" giữa hai nước trong hồ sơ Hung kiều ở
Ukraina, khi Budapest cáo buộc Kiev có chính sách phân biệt đối xử với
người gốc Hung tại vùng đất một thời từng thuộc Vương quốc Hungary, nay
là lãnh thổ Ukraina, và thái độ bị coi là hùa theo chế độ Putin. Với
thời gian, quan điểm của Orbán dần dần được đánh giá theo hướng khác, có
thể như là một nỗ lực đưa châu Âu khỏi ngõ cụt.
Kể từ khi Donald
Trump chiến thắng trong kỳ bầu cử tại Hoa Kỳ và Orbán Viktor là đồng
minh số một tại châu Âu, những chính sách của hai chính khách này trong
vấn đề Ukraina có thể coi là trùng lặp, khi thay vì đụng độ quân sự, cả
hai đều coi đối thoại là giải pháp khả dĩ duy nhất. Gần đây nhất, trong
trả lời phỏng vấn truyền thông Đức, một vị tướng NATO hồi hưu, ông
Harald Kujat nhận xét rằng châu Âu đi theo hướng hoàn toàn sai lầm khi
không có chiến lược hòa bình, trong khi Orbán đã nhận ra điều này từ ba
năm nay..
Theo vị tướng NATO nói trên, "thủ tướng Hungary là vị
chính khách trước sau như một cảnh báo rằng chiến thắng quân sự của
Ukraina là điều bất khả, và cần đạt được hòa bình bằng con đường đàm
phán chính trị", và Donald Trump cùng Orbán Viktor “đang theo con đường
đúng đắn”. Nhận định này có vẻ khớp với một thực tế: chỉ ít giờ sau tin
Macron mời Orbán sang Paris, dưới sức ép của Hoa Kỳ, Ukraina đã kêu gọi
một lệnh ngừng bắn trên không và trên biển "ngay lập tức, nếu Nga cũng
làm như vậy".
Trên thực tế, trong Liên Hiệp Châu Âu, không chỉ thủ
tướng Hungary chủ trương hòa đàm với Nga. Tổng thống Pháp Emmanuel
Macron, trước và ngay khi chiến tranh bùng nổ, cũng như sau này, vẫn
luôn coi đối thoại với Nga là không thể tránh khỏi, và đàm phán để tìm
giải pháp chấm dứt chiến tranh là điều cơ bản. Tuy nhiên, chủ trương đàm
phán của tổng thống Pháp đi liền với việc tăng cường hỗ trợ quân sự cho
Ukraina và nền quốc phòng của châu Âu.
Hungary có vai trò nổi bật hơn trong bối cảnh mới
Nhưng
trong bối cảnh hiện nay, vai trò của Hungary nổi bật hơn khi mà trong
số các nước Liên Âu, quốc gia này được coi là có mối quan hệ khăng khít
nhất với Hoa Kỳ của Donald Trump, vốn đang đóng vai trò chủ chốt trong
việc tìm kiếm một thỏa thuận chấm dứt xung đột. Ông Orbán trong một phát
biểu cách đây vài hôm, có nói là việc ông điện đàm với tổng thống Mỹ-
cũng như việc ngoại trưởng hai nước gặp gỡ trao đổi với nhau - là quá
bình thường, "không còn là tin nóng nữa".
Hôm qua, ngoại trưởng
Hungary Szijjártó Péter cũng gặp người đồng nhiệm Marco Rubio ở
Washington, và tự hào rằng Hungary là quốc gia thành viên EU duy nhất
ủng hộ nghị quyết hòa bình của Hoa Kỳ. Hungary vẫn giữ quan điểm từ ba
năm nay, cho rằng bất kể ai là thủ phạm và nạn nhân, "cần phải có điều
gì mới" trong hồ sơ cuộc chiến Ukraina, và đó chính là các cuộc hòa đàm
do Mỹ chủ trì, theo tuyên bố của ngoại trưởng Hungary tại Mỹ ngày hôm
qua.