Hãng tin RT dẫn lời ông Sobyanin nói, ít nhất một tòa nhà dân cư ở thủ đô bị hư hại do các mảnh vỡ rơi xuống. Trong khi đó, thống đốc vùng Moscow Andrey Vorobyev xác nhận, bên ngoài thủ đô, ít nhất một người thiệt mạng và nhiều nhà cửa khác bị hư hại. 

Trong một bài đăng trên kênh Telegram, ông Sobyanin viết, sáng sớm nay (11/3), các hệ thống phòng không của Nga ở phía đông nam Moscow đã bắn hạ ít nhất 69 UAV hướng tới thủ đô. Theo quan chức này, hầu hết các UAV đã bị chặn bên ngoài thủ đô và chỉ một tòa nhà dân cư trong thành phố bị ảnh hưởng, song không có thương vong. 

Ông Sobyanin cho hay: "Hiện tại, mái của một ngôi nhà ở Moscow bị hư hại nhẹ do mảnh vỡ từ một UAV bị bắn hạ trên phố Domodedovo rơi xuống". 

Trong khi đó, ông Vorobyev xác nhận, ít nhất 3 tòa nhà dân cư ở Domodedovo, Vidnoye và Ramenskoye bị hư hại. Quan chức này cũng xác nhận có 1 người thiệt mạng, 3 người khác bị thương trong các vụ việc trên. 

                                         Tòa nhà dân cư bị hư hại sau cuộc tấn công của Ukraine. Video: RT

Các sân bay quốc tế Domodedovo, Sheremetyevo, Vnukovo và Zhukovsky của Moscow đã ra thông báo tạm dừng hoạt động do cuộc đột kích UAV.

Vụ tấn công xảy ra chỉ vài giờ trước cuộc họp quan trọng giữa phái đoàn Mỹ và Ukraine tại Ảrập Xêút để bàn cách chấm dứt cuộc xung đột đã kéo dài 3 năm qua giữa Nga và Ukraine.

Lần gần đây nhất Ukraine mở các cuộc tấn công bằng UAV vào thủ đô Nga là tháng 11/2024. Khi đó, 32 UAV của Ukraine bị hệ thống phòng không Nga bắn hạ hoặc ngăn chặn ở một số khu vực trước khi tiếp cận Moscow. 

Ngoài Moscow, một số vùng chịu sự kiểm soát của Nga như Belgorod, Bryansk, Kursk, Kherson và Donetsk cũng hứng chịu các cuộc tấn công bằng pháo và UAV của Ukraine. Hôm 10/3, ít nhất 4 người thiệt mạng trong một cuộc tấn công bằng tên lửa vào một trung tâm mua sắm ở Kursk. 

Bộ Quốc phòng Nga thống kê, các hệ thống phòng không của nước này đêm 10/3 đã bắn hạ tổng cộng 337 UAV ở 10 vùng khắp cả nước, đánh dấu vụ tấn công bằng UAV dường như lớn nhất của quân Ukraine vào Nga kể từ khi xung đột giữa hai nước bùng phát hồi cuối tháng 2/2022.

Ngay từ đầu nhiệm kỳ 2, tổng thống Trump liên tục dùng thuế hải quan để uy hiếp các đối thủ và đối tác thương mại. Trung Quốc, Canada và Mêhicô là ba mục tiêu đầu tiên đã bị nhắm tới. Liên Hiệp Châu Âu, Brazil là những nạn nhân tiếp theo trong danh sách đen của Nhà Trắng.

Trên nguyên tắc, đến ngày 01/04/2025, các cơ quan của chính phủ liên bang, các bộ phải đệ trình lên tổng thống « kết quả điều tra về các mối quan hệ và hiệp định thương mại của Hoa Kỳ với phần còn lại trên thế giới ». Đây là cơ sở để chính quyền Washington áp dụng chính sách thương mại « chính xác và hiệu quả ». Mỹ cần thu hẹp thâm thủng mậu dịch đã lên tới gần 1.000 tỷ đô la năm ngoái.

Nhiều lý do để quốc tế xa lánh đô la

Tổng thống Trump đã khẳng định « thuế quan » là từ ngữ đẹp nhất trong tự điển và xem đây là vũ khí lợi hại nhất để đánh gục kẻ thù, là công cụ đàm phán hiệu quả nhất để giải quyết mọi vấn đề, kể cả những hồ sơ về địa chính trị hay quân sự. Quan điểm này có khuynh hướng khiến cộng đồng quốc tế « xa lánh đô la ».

Thứ nhất là tấm gương của Nga. Do tổng thống Vladimir Putin đưa quân xâm chiếm Ukraina từ 2022, hàng trăm tỷ đô la dự trữ ngoại tệ của Nga bằng đô la ở hải ngoại bị phong tỏa. Trao đổi mậu dịch với Nga bằng đô la đã trở nên vô cùng khó khăn.

Lý do thứ hai: chính nhờ đô la là một đơn vị dự tiền tệ dự trữ quốc tế mà Hoa Kỳ có nhiều lợi thế và cả quyền « sinh sát » trong tay. Thí dụ như hồi 2018, trong nhiệm kỳ đầu, tổng thống Trump rút Mỹ ra khỏi hiệp định hạt nhân Iran, tái lập các biện pháp trừng phạt Teheran và cấm tất cả những ai giao thương với Iran làm ăn với Mỹ. Lập tức các tập đoàn của châu Âu vừa bắt đầu hợp tác trở lại với Iran vội vã rút khỏi quốc gia Hồi Giáo này vì biết rằng Washington có thể áp dụng nguyên tắc « ngoài lãnh  thổ » cho phép tư pháp Hoa Kỳ truy tố bất kỳ một doanh nghiệp nào trên thế giới không tuân thủ luật pháp của Hoa Kỳ, trong đó có việc sử dụng đô la. Cũng chính vì thế mà lãnh đạo điện Kremlin năm ngoái đã lên án Hoa Kỳ « sử dụng đô la như một vũ khí quân sự ».

TT Putin : "Đô la là một vũ khí quân sự của Mỹ"

Lý do thứ ba là ngày càng có nhiều tiếng nói trong hàng ngũ các nền kinh tế đang trỗi dậy phản đối thế bá chủ của đô la trên trường quốc tế, đứng đầu là Trung Quốc. Mùa thu năm 2024, trước bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, khối BRICS ( gồm 5 nước thành viên ban đầu là Brazil, Nga, Trung Quốc, Ấn Độ và Nam Phi và nay đã chính thức kết nạp thêm nhiều thành viên mới) « nghiêm túc nghiên cứu khả năng phi đô la hóa ».

Mỹ không thể mất quyền sinh sát nhờ đô la

Lập tức ứng viên tổng thống Cộng Hòa Donald Trump đòi « áp thuế quan 100 % nhắm vào những quốc gia nào dám tách rời khỏi đồng đô la ».

Trên thực tế, từ nhiệm kỳ trước của ông Trump và những năm dưới thời chính quyền Biden, Nga, Trung Quốc bắt đầu đi tìm những « giải pháp thay thế đồng đô la » trong các giao dịch song phương với các bạn hàng quốc tế. Ả Rập Xê Út chẳng hạn đã cam kết mở rộng cac khoản giao dịch với Bắc Kinh bằng đồng nhân dân tệ khi xuất khẩu năng lượng cho Trung Quốc.

Nguy cơ bất ổn tài chính 

Ngoài yếu tố căng thằng về địa chính trị, viễn cảnh chính sách thương mại của Donald Trump gây bất ổn cho toàn cầu cũng khiến một phần của thế giới thận trọng hơn với đồng đô la Mỹ.

Trả lời RFI Việt ngữ, giáo sư Jérôme Héricourt, thuộc đại học Evry-Paris Saclay, cố vấn khoa học trung tâm nghiên cứu Pháp CEPII, phân tích : 

« Donald Trump nhậm chức hôm 20/01/2025 trong sự hứng khởi. Mọi người chờ đợi chính quyền mới sẽ giảm thuế, tạo lực đẩy cho các công ty của Mỹ. Hoa Kỳ đứng trước nhiều hứa hẹn tươi sáng về kinh tế. Nhờ vậy, chỉ số chứng khoán đã tăng mạnh, đồng đô la lên giá. Đặc biệt là khi so sánh với Liên Hiệp Châu Âu thì viễn cảnh của khối 27 nước thành viên có nhiều dấu hiệu lo ngại : tăng trưởng đình đốn, xung đột Ukraina ngay sát cạnh kéo dài… Thế rồi ở Nhà Trắng, ông Trump loan báo một loạt các đòn thuế quan, kèm theo đó là sắc lệnh trục xuất người nhập cư bất hợp pháp. Cả hai biện pháp này có khuynh hướng đẩy lạm phát ở Hoa Kỳ lên cao. Giới tài chính dự trù Mỹ bị lạm phát và trong trường hợp đó, Ngân Hàng Trung Ương sẽ phải tăng lãi suất chỉ đạo. Hậu quả kèm theo là đô la lại càng có giá hơn nữa so với ngoại tệ khác.

Thực tế cho thấy là từ gần hai tháng qua, chính quyền Trump tuyên chiến với hết nước này đến nước khác để rồi lại tạm ngưng áp dụng các biện pháp mạnh tay đó trong một vài tuần… Những tuyên bố gần như hàng ngày của lãnh đạo Nhà Trắng về thuế quan gây bất ổn cho thương mại toàn cầu và ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế Mỹ. Chỉ số S&P500 trượt giá hơn 5 %. Donald Trump đổi ý như chong chóng và chính sách của ông rất khó lường. Đó là điều giới đầu tư chứng khoán tối kỵ. Thị trường tài chính cũng như đô la mất giá. Đô la mất giá so với đồng euro của châu Âu chẳng hạn

Chi nhánh của Cục Dự Trữ Liên Bang Hoa Kỳ ở Atlanta vừa hạ dự báo tăng trưởng cho quý 1 năm 2025 và thậm chí chờ đợi là GDP của Hoa Kỳ trong ba tháng đầu năm bị sụt giảm. Đây là một sự điều chỉnh quá đột ngột vì cách nay không lâu, cũng định chế này dự báo GDP của Mỹ trong quý 1 tăng hơn 2 %. Hai yếu tố giải thích cho sự thay đổi nói trên : cán cân thương mại của Hoa Kỳ trong thời gian qua bị thâm hụt nặng hơn, tiêu thụ nội địa sụt giảm. Một chính sách kinh tế bất định cộng thêm với các chỉ số không mấy khả quan về tình trạng kinh tế của Hoa Kỳ khiến đô la bị mất giá. Trong khi đó thì châu Âu lại có những thông báo chuẩn bị ồ ạt đầu tư thêm hàng trăm tỷ euro để tái vũ trang… ».

Cơ hội lớn cho nhân dân tệ của Trung Quốc ?

Chính sách thuế quan của Washington liệu có thể làm suy yếu uy tín của đồng đô la và qua đó tăng thêm cơ hội cho đồng nhân dân tệ của Trung Quốc trở thành một đơn vị dự trữ của thế giới hay không ?

Chuyên gia về tiền tệ đại học Evry-Paris Saclay Jérôme Héricourt trả lời là không: 

« Phi đô la hóa đơn giản là khi vị trí của đồng đô la trong hệ thống kinh tế, tài chính quốc tế bị thu hẹp lại. Đô la hiện tại là đơn vị tiền tệ quốc tế và đã chinh phục được vị trí này từ sau Thế Chiến Thứ Hai nhờ Hoa Kỳ trở thành nền kinh tế số 1 toàn cầu. Hiện tại đô la Mỹ thống lĩnh kinh tế, thương mại và tài chính trên thế giới. Nếu bị mất ưu thế này, đồng tiền của Mỹ sẽ không còn là một phương tiện dự trữ giá trị, không còn là đơn vị thanh toán phổ biến nhất trong các hoạt động giao thương quốc tế.

Trở lại câu hỏi, chính sách của Donald Trump có khiến mọi người xa lánh đô la, và liệu rằng một đơn vị tiền tệ nào khác có thể soán ngôi của đồng tiền Mỹ hay không ? Tôi cho là trong ngắn hạn, câu trả lời là không. Chỉ cần nhìn vào cấc thống kê về kinh tế vĩ mô trong hai thập niên đầu thế kỷ 21, chúng ta thấy ngay vị thế áp đảo của đô la.

Tại Châu Mỹ, 87 % giao thương được thanh toán bằng đô la ; tỷ lệ này là 75 % tại khu vực Châu Á -Thái Bình Dương và là 80 % tại phần còn lại trên thế giới. Riêng Liên Âu nhờ có đồng euro nên 2/3 giao thương của châu lục này được thành toán bằng đồng tiên chung châu Âu.

Trong lĩnh vực ngân hàng, 60 % các khoản tín dụng được cấp bằng đô la và khi mà một quốc gia nào đó phat hành công trái phiếu bằng ngoại tệ, thì 70 % là công trái phiếu được phát hành bằng đô la. Cần nói thêm là 88 % các khoản giao dịch ngoại tệ sử dụng đô la. Cho tới nay, đông tiền Mỹ chiếm 58 % dự trữ ngoại tệ trên toàn cầu ».

Cơ hội lớn cho nhân dân tệ của Trung Quốc ?

Giáo sư Héricourt không tin đây là cơ hội để đồng tiền Trung Quốc thay thế vai trò của đô la : 

« Thành thử câu hỏi đặt ra là trong hoàn cảnh đó, liệu có đơn vị tiền tệ nào đủ sức cạnh tranh để thay thế đồng đô la ? Thử hỏi hiện tại có đơn vị tiền tệ nào hội đủ các điều kiện của một đồng tiền quốc tế, có nghĩa vừa là một phương tiện trao đổi được chấp nhận rộng rãi trong các khoản giao dịch quốc tế, vừa là một thước đo để tính toán giá trị của hàng hóa- dịch vụ, vừa là một phương tiện dự trữ giá trị. Đồng tiền chung châu Âu được sử dụng từ 25 năm nay vẫn không đủ sức đảm nhiệm vai trò này – euro thành công trên nhiều phương diện khác, nhưng để trở thành một đồng tiền quốc tế như đô la thì không.

Chúng ta có thể nghĩ đến đồng nhân dân tệ Trung Quốc hay không ? Cũng có thể, bởi vì Trung Quốc hiện nay là một cường quốc kinh tế của thế giới. Dù vậy đồng tiền của Trung Quốc không phải là một phương tiện được trao đổi tự do trên trường quốc tế. Bắc Kinh muốn kiểm soát các luồng vốn thanh toán bằng nhân dân tệ. Ngày nào mà Trung Quốc còn chưa sẵn sàng để đồng tiền quốc gia được tự do trao đổi trên trường quốc tế, thì chưa thể nói là đồng nhân dân tệ sẽ lấp vào chỗ trống của đô la.

Tôi không tin là Trung Quốc sẽ chóng thay đổi để nhân dân tệ được sử dụng như một phương tiện thanh toán trong các hoạt động thương mại, tài chính… Trong ngắn hạn tôi không tin đồng tiền Trung Quốc là một đối thủ có thể cạnh tranh với đô la Mỹ ». 

Với hơn một chục nhà tỷ phú Mỹ đang cố vấn cho Nhà Trắng trên hồ sơ kinh tế hoặc trực tiếp tham gia nội các Donald Trump (bản thân tổng thống Hoa Kỳ cũng là một nhà tỷ phú dù đã 6 lần suýt phá sản), khó có thể tin rằng Washington dễ chấp nhận để mất đi các lợi thế của đô la trên bàn cờ quốc tế cả về mặt tài chính lẫn thương mại.

Không có đồng đô la, Mỹ không thể nào có thể ngồi trên một núi nợ công 36.000 tỷ đô la mà gần ¼  là do các chủ nợ ngoại quốc nắm giữ. Không có đô la, Hoa Kỳ cũng sẽ không thể giữ được ổn định tài chính, tiếp tục thống trị hệ thống tiền tệ quốc tế.

Các nhà phát triển năng lượng tái tạo quốc tế được cho là đã bày tỏ lo ngại về kế hoạch của chính phủ Việt Nam nhằm thay đổi các quy định về giá trợ cấp cho năng lượng gió và mặt trời cũng như báo động về khả năng ảnh hưởng đến hơn 13 tỷ USD đầu tư.

Các nhà phát triển và đầu tư vào ngành này đã viết một bức thư gửi tới các nhà lãnh đạo Việt Nam trong tuần trước để bày tỏ lo ngại của họ về một sự thay đổi trong chính sách mà họ cho là có thể làm suy yếu niềm tin vào lĩnh vực năng lượng tái tạo của đất nước, theo Reuters.

Trong bức thư mà hãng tin Anh xem được, các nhà đầu tư bày tỏ “báo động sâu sắc” về khả năng chấm dứt biểu giá năng lượng ưu đãi và lưu ý rằng thay đổi này có thể làm suy yếu sự ổn định tài chính nói chung cũng như làm họ mất niềm tin vào chính phủ Việt Nam.

Cũng đưa tin về việc này, Tuổi Trẻ cho biết 27 nhà đầu tư, tổ chức tài chính và đại diện các nhà máy điện gió, điện mặt trời, đã kiến nghị các cơ quan chức năng của Việt Nam liên quan việc 173 dự án điện tái tạo có nguy cơ bị tính lại giá điện.

Dẫn thông tin từ bức thư, Tuổi Trẻ cho biết các nhà đầu tư nói rằng “nếu ngày vận hành thương mại của 173 dự án năng lượng tái tạo bị điều chỉnh hoặc thu hồi, hậu quả kinh tế sẽ vô cùng nghiêm trọng.” Các nhà đầu tư cho rằng nếu áp dụng quy định này, thiệt hại tương ứng sẽ là “gần 100% vốn chủ sở hữu của các dự án bị ảnh hưởng, đe dọa hơn 13 tỷ USD đầu tư.”

Trong số hàng chục bên ký vào bức thư có quỹ đầu tư tư nhân Dragon Capital, công ty con của tập đoàn năng lượng Philippines ACEN, và các nhà đầu tư từ Thái Lan, Hà Lan, Singapore và Trung Quốc, theo Reuters.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã chứng kiến sự bùng nổ trong các khoản đầu tư vào năng lượng tái tạo được thúc đẩy bởi biểu giá ưu đãi, trong đó nhà nước cam kết mua điện trong 20 năm với giá cao hơn giá thị trường.

Tuy nhiên, mức thuế cao đã làm tăng thêm tổn thất cho công ty điện lực nhà nước EVN, đơn vị mua điện duy nhất của các nhà đầu tư nước ngoài ở Việt Nam, và dẫn đến giá điện cho hộ gia đình cũng như các nhà máy tăng cao.

Các nhà chức trách Việt Nam đã nhiều lần tìm cách giảm mức thuế cao. Hiện tại, theo bức thư của các nhà đầu tư, chính phủ đang cân nhắc xem xét lại các tiêu chí được đặt ra để tiếp cận mức thuế suất ưu đãi, ngay cả sau khi các dự án đã sản xuất điện.

Bức thư không nói rõ liệu tất cả các khoản tiền đã được chi hết hay chưa và không rõ Việt Nam có dự định xem xét lại các quy định hiện hành như thế nào và khi nào, theo Reuters.

Các nhà đầu tư cho biết trong thư rằng EVN đã trì hoãn thanh toán vô thời hạn hoặc chỉ thanh toán một phần cho lượng điện do các dự án năng lượng tái tạo đã tạo ra, theo Tuổi Trẻ. Điều này, theo các nhà đầu tư được tờ báo trích lời cho biết, đã dẫn đến một số dự án “vi phạm nghĩa vụ trả nợ với các tổ chức cho vay trong nước và quốc tế.”

Kiến nghị của các nhà đầu tư được đưa ra trong bối cảnh Việt Nam đang có kế hoạch mở rộng đáng kể năng lực sản xuất năng lượng mặt trời và năng lượng gió theo dự thảo kế hoạch điện lực đã sửa đổi trong thập kỷ này mà Reuters xem được. Theo kịch bản đó, công suất lắp đặt từ các trang trại điện gió và điện mặt trời sẽ tăng lên hơn 56 gigawatt vào năm 2030, chiếm gần 1/3 tổng công suất lắp đặt theo kế hoạch từ tất cả các nguồn, bao gồm cả nhiên liệu hóa thạch.

Tuy nhiên, tham vọng về năng lượng xanh của Việt Nam đã vấp phải một bước thụt lùi khi một số hãng năng lượng hàng đầu của nước ngoài gần đây bỏ kế hoạch đầu tư vào điện gió ngoài khơi của Việt Nam, trong đó có Equinor do nhà nước Na Uy kiểm soát. Tập đoàn Enel của Italy cũng được cho là đã chuẩn bị rời khỏi Việt Nam vào tháng 9 năm ngoái.

Trước đó không lâu, Bộ Công an đã yêu cầu EVN cung cấp thông tin, tài liệu về 32 dự án năng lượng sạch tại các địa phương ở Việt Nam trong khi chính phủ quốc gia Đông Nam Á tiếp tục cuộc chiến chống tham nhũng. Một số nhà đầu tư từng nói với Reuters rằng việc ông Tô Lâm lên nắm giữ chức vụ cao nhất có thể giúp chấp dứt tình trạng bất ổn chính trị gần đây, vốn đã làm chậm lại các dự án và cải cách.

Việt Nam cam kết đạt mục tiêu phát thải carbon ròng bằng không vào năm 2050 và một nhóm các quốc gia giàu có đã cam kết huy động ít nhất 15,5 tỷ USD để giúp quốc gia Đông Nam Á từ bỏ nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, Mỹ dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump vào tuần trước đã rút khỏi thỏa thuận JETP, vốn sẽ giúp Việt Nam chuyển đổi từ than đá sang năng lượng sạch.