Vũ khí nguyên tử : Trò bịp của Putin
L’Express nhận
định, một lần nữa Vladimir Putin lại đem bóng ma chiến tranh hạt nhân
ra dọa dẫm, săng-ta từ một tổng thống độc tài có quyền quyết định về kho
vũ khí nguyên tử lớn nhất thế giới là vô cùng nguy hiểm.
Putin
muốn gieo rắc sợ hãi, dọa tận thế nguyên tử hay liên tục cho drone xâm
nhập một số nước đều nhằm gây chia rẽ, làm giảm sự ủng hộ Ukraina của
phương Tây. Châu Âu cần tái lập sự thăng bằng đã giúp tránh được xung
đột hạt nhân trong thời chiến tranh lạnh. Bởi vì bản thân Vladimir Putin
dù huênh hoang nhưng rất sợ chết, bằng chứng là ông ta núp rất kỹ trong
đợt đại dịch Covid.
Anh và Pháp, hai cường quốc nguyên tử của cựu
lục địa, đặc biệt có trọng trách răn đe, nhưng phải tỉnh táo. Đáp trả
bằng vũ khí truyền thống trước cuộc tấn công quy ước của Nga vào một
nước Baltic chẳng hạn, sẽ tránh được mưu toan dùng hạt nhân đe dọa. Sẽ
là ảo tưởng khi chỉ trông cậy vào hệ thống chống hỏa tiễn hay bức tường
drone, cần cả những thanh kiếm sắc để chiến đấu chứ không chỉ những
chiếc khiên để tự vệ.
Đòn tâm lý khiến phương Tây chùn tay
Cũng theo L’Express,
trong một cuộc chiến, bên nào làm cho đối thủ tin rằng sẵn sàng tấn
công hạt nhân trong trường hợp tối cần, sẽ giành được lợi thế tâm lý vô
cùng lớn. Đó là điều mà Putin tìm kiếm từ khi xâm lăng Ukraina năm 2022,
với những thủ thuật khác nhau.
Lần đầu tiên một hỏa tiễn Orechnik
được dùng để đánh vào một nhà máy vũ khí ở thành phố Dnipro của
Ukraina. Hỏa tiễn tầm trung này có khả năng mang theo nhiều đầu đạn
nguyên tử. Cũng trong năm 2024, Nga sửa đổi chủ thuyết hạt nhân, hạ thấp
ngưỡng có thể sử dụng quả bom. Những ngày gần đây, Kremlin loan báo đã
thử nghiệm « thành công » hai loại vũ khí được cho là rất lợi hại. Đó là
một drone dưới biển có thể mang đến 2 mégatonne (2 triệu tấn chất nổ)
để biến cả một cảng thành tro bụi, và một hỏa tiễn liên lục địa có động
cơ nguyên tử, có thể gây nổ ở khoảng cách 14.000 kilomet và đổi hướng
nhiều lần để tránh bị chặn. Dù có hiệu quả thật hay không, thông báo này
khiến tổng thống Donald Trump hàm ý Hoa Kỳ có thể tái lập các vụ thử
hạt nhân đã bị ngưng từ 33 năm qua.
Vladimir Putin đáp trả là
trong trường hợp đó Nga cũng hành động tương tự. Bạo chúa ở Kremlin muốn
chứng tỏ sẵn sàng chấp nhận rủi ro để đạt hai mục đích : Chiếm Ukraina
và làm NATO tan rã. Nhưng đây cũng là sự thú nhận yếu kém - nhịp tiến
của quân Nga chỉ tính bằng milimet, và trừng phạt của Mỹ vào dầu khí gây
thiệt hại rất lớn. Dù sao đi nữa, châu Âu cũng không thể trông cậy hoàn
toàn vào chiếc dù hạt nhân của Mỹ. Một tầm vóc răn đe nguyên tử châu
Âu, phối hợp giữa Pháp và Đức, là vấn đề khẩn cấp.
Kremlin đàn áp dữ dội những người chống chiến tranh
Cũng liên quan đến Nga, L’Express nói về « Những chiến binh trong bóng tối chống lại Putin ».
Trong khi đại đa số công dân Nga ủng hộ ông chủ điện Kremlin, một số
người vô cùng dũng cảm đang chiến đấu theo cách của mình. Từ khi đem
quân sang xâm lăng Ukraina, chế độ tăng cường đàn áp. Trên mạng xã hội,
chỉ trích « chiến dịch quân sự đặc biệt » có thể bị khởi tố, từ 2022 đến
2024 đã có trên 950 công dân Nga bị điều tra hình sự.
Alexei
Gorinov, một đại biểu ở Matxcơva lãnh 7 năm tù chỉ vì trong một phiên
họp Quốc Hội đã đề nghị dành một phút mặc niệm cho thường dân Ukraina.
Hai nghệ sĩ Svetlana Petritchouk và Jenia Berkovitch bị 6 năm tù vì dựng
một vở kịch « phản động ». Alexei Moskaliov bị tống giam 2 năm vì con
gái Macha 11 tuổi viết chữ « Nói không với chiến tranh » trong lớp, và cô bé bị đưa vào một gia đình bảo trợ.
Khoảng
1 triệu người đã chạy khỏi Nga, những người ở lại bị tuyên truyền
thường trực, rằng toàn quốc đứng sau tổng thống để chống lại phương Tây.
Nhưng cũng có những con người can đảm, trả lời tuần báo Pháp với những
cái tên giả, bằng ứng dụng Signal vì Telegram dễ bị FSB xâm nhập.
Các chiến binh can trường trong bóng tối
Chẳng
hạn Victor, nhân viên một căn cứ quân sự Nga, phẫn nộ trước vụ thảm sát
thường dân ở Bucha, không muốn bị coi là đồng phạm nên quyết định liên
lạc với « Binh đoàn Tự do Nga » để cầm súng. Nhưng anh được thuyết phục
là nên ở tại chỗ, giúp đưa tin cho binh đoàn dù biết công việc rất nguy
hiểm, có thể bị kết tội phản quốc. Sofia, tình nguyện viên của Memorial
(hiệp hội nhằm duy trì ký ức về thời kỳ Liên Xô đàn áp đã bị cấm hoạt
động), tham gia biểu tình, dán áp-phích chống chiến tranh trong thành
phố. Theo cô cho dù chế độ có sụp đổ, vẫn còn rất nhiều việc phải làm,
đã có quá nhiều người chết, nhiều đổ nát. Cần một tiến trình rất dài để
Nga nhìn nhận tội ác chiến tranh, những thủ phạm bị xét xử.
Pavel,
tình nguyện viên giúp đỡ thường dân Nga coi đây cũng là nhiệm vụ chính
trị. Hôm 06/08/2024 khi quân đội Ukraina bất ngờ tấn công vào Kursk và
Belgorod, hàng ngàn thường dân Nga phải di tản, nhưng chính quyền địa
phương và Kremlin tỏ ra bất lực trong việc trợ giúp người tị nạn. Đội
ngũ người tình nguyện địa phương đã gánh vác công việc này, và đối với
một số người như Pavel, đây là lúc để lan tỏa thông điệp chống chiến
tranh.
Zirka (bí danh kháng chiến) cô gái có mái tóc vàng, tốt
nghiệp đại học ở Paris và làm việc cho một nhà thời trang lớn. Nhưng khi
cuộc xâm lăng diễn ra, cô bất ngờ vì những người quen biết ở Nga đều
ủng hộ chiến tranh, nên viết thư xin gia nhập quân đội Ukraina. Cô không
được nhận vì là người Nga, nên dành sáu tháng để học cứu thương, học
điều khiển drone, và rốt cuộc được Binh đoàn Tự do Nga nhận làm y tá
chiến trường. Zirka mơ đến ngày chiến thắng, lính Nga rời khỏi Ukraina.
Putin và Nga phải nhìn nhận tội ác, bồi thường chiến tranh, phá hủy lăng
Lênin để dựng lên đài tưởng niệm tất cả các nạn nhân đã thiệt mạng, và
nước Nga phải nhớ lại tất cả những gì đã làm.
Chiến tranh tương lai : Một số kịch bản
Nhìn rộng ra phạm vi quốc tế, theo Le Point,
mai này các quân đội sẽ phải đối phó với các siêu virus ngày càng nguy
hiểm, những địch thủ có vũ khí điện từ và chiến đấu « trên mây » với kẻ
thù có thể gây biến đổi khí hậu…Ngày nay tại Ukraina, chiến tranh với
cuộc cách mạng drone đã là một thực tế.
Một chiến binh thời điện
tử sẽ như thế nào ? Làm sao để một bầy drone kích thước chỉ 1 milimet
đóng vai trò tương tự như đàn châu chấu trong Kinh Thánh, phá hủy tất cả
những gì trên đường đi ? Làm cách nào cấy những kỷ niệm giả vào đầu kẻ
địch để giành chiến thắng ? Một tài liệu độc đáo vạch ra những kịch bản
điên rồ nhất cho chiến tranh tương lai mang tên « Những mối đe dọa 2035. Nếu muốn hòa bình, hãy chuẩn bị chiến tranh », được Le Point giới thiệu một số trích đoạn.
Theo
sáng kiến của bộ Quân Lực, một nhóm làm việc gồm các tác giả truyện
viễn tưởng, nhà khoa học, kịch tác gia phim bộ đã cùng hình dung ra
những mối đe dọa trong thập niên tới ; chuẩn bị đối phó với những mối đe
dọa mới trong một thế giới luôn hỗn loạn. Dự án trước đây mang tên Red
Team, nay là Radar dựa trên cơ sở khoa học vững chắc, những chuyên gia
tên tuổi trong kỹ nghệ, y tế hay trí thông minh nhân tạo (AI).
Những
ví dụ về nguy cơ mới rất nhiều : một máy tổng hợp ADN có khả năng tạo
ra mầm bệnh chết người giá chưa đầy 20.000 đô la. Hoặc Trung Quốc vừa
chế drone siêu nhỏ chỉ dài 1,3 centimet và nặng 0,3 gam ; có thể bay như
một đàn muỗi nhờ AI. Tại Hoa Kỳ, một phòng thí nghiệm của Lầu Năm Góc
lập ra một « nhà máy hồng cầu » giúp chiến binh tăng khả năng kháng cự.
Một
trong những kịch bản là kỹ nghệ châu Âu không còn lithium năm 2030 do
Trung Quốc ngưng xuất khẩu, đồng thời khóa chặt Brazil bằng một hiệp ước
thương mại khắt khe. Vài tuần sau, Chilê và Bolivia quốc hữu hóa các
mỏ, cấm xuất khẩu. Các hãng xe hơi châu Âu chuyển sang sản xuất xe điện,
mua bình điện từ địa phương, nhưng vẫn lệ thuộc vào lithium : tổng
thống Mỹ ra sắc lệnh chấm dứt xuất nguyên liệu này sang châu Âu. Những
nhà máy bình điện cuối cùng của châu Âu chỉ còn dự trữ dành cho ba tuần
lễ.
Một giả thiết khác là chiến tranh giữa Trung Quốc và Ấn Độ
bằng các « binh sĩ được tăng cường năng lực ». Vào năm 2037, quân Trung
Quốc tấn công chớp nhoáng vào Aksai Chin, vùng đất núi non ở độ cao
6.000 mét có thời tiết khắc nghiệt. Lực lượng Ấn Độ bị đè bẹp chỉ trong
ba ngày vì lính Trung Quốc không bị ảnh hưởng bởi tình trạng giá lạnh và
thiếu oxy. Kịch bản một bệnh dịch mang tên Épiplastie làm nhựa biến mất
cũng được nêu ra : Loại vi khuẩn ban đầu dùng để làm sạch đại dương,
trừ ô nhiễm nhựa vào năm 2034 đã lan tràn, tấn công vào tất cả các loại
nhựa. Cáp đáy biển, túi truyền dịch, bánh xe, bao bì thực phẩm...bị tiêu
hủy.
Ukraina, phòng thí nghiệm của chiến tranh thời hiện đại
Le Point nhận xét, « Tại Ukraina, chiến tranh tương lai đã hiển hiện ».
Phóng sự chiến trường của tuần báo tả lại cảnh các drone hiện diện khắp
nơi, tiếp tế cho những người lính đang bị bao vây và truy lùng địch
quân. Một cuộc chiến tranh do công nghệ thống trị, xác định lại vai trò
của các chiến binh. Ở một địa điểm bí mật cách Pokrovsk và thành phố bên
cạnh là Myrnohrad vài chục cây số, các quân nhân điều khiển một drone
mặt đất Lynx thế hệ mới.
Từ cuối tháng Tám, không còn có thể tiếp
tế bằng đường bộ dưới lưới lửa của drone Nga. Ngay cả thiết giáp hạng
nặng có lưới bảo vệ cũng không thể di chuyển vì hàng đàn drone Nga sẽ sà
xuống vây chặt và cuối cùng bị phá hủy. Để về hậu cứ, phải đi bộ 20
kilomet xuyên qua những cánh đồng, núp sau những lùm cây. Lần đầu tiên
trong lịch sử, hai thành phố trên được tiếp vận bằng robot mặt đất và
thả dù. Vùng tử địa nay trải rộng từ 15 đến 20 kilomet ở đôi bên chiến
tuyến. Le Monde cuối tuần cho biết thêm, từ mùa hè, số tấn công
có trí thông minh nhân tạo trợ lực của Ukraina đã tăng lên. Hệ thống AI
được gọi là TFL-1 thay thế được người điều khiển trong 500 mét cuối
cùng trước khi chạm mục tiêu.
Chiến binh có bí danh Tores của lữ
đoàn thủy quân lục chiến 38 mang đến cho nhà báo xem một va li lớn, chỉ
trong vài phút đã lắp ráp được chiếc Vector, loại drone của Đức giá đến
500.000 euro nhưng vô cùng hiệu quả. Với drone này, có thể quan sát
trong thời gian thực các nhóm quân địch, hầm hào, kho đạn, ụ súng, drone
địch. Một khi xác định mục tiêu, vị trí sẽ được chuyển cho pháo binh
thậm chí không quân. Theo lý thuyết quân sự, phòng thủ cần ít quân gấp
ba lần phía tấn công, vận dụng drone giúp tỉ lệ càng có lợi cho Ukraina,
nhưng vẫn không chặn được quân Nga. Diệt được đợt này thì đợt khác lại
tiến lên, đến nỗi một chiến binh từ Pokrovsk trở về phải kêu lên : « Họ là những xác sống ! ».
Matxcơva
muốn chiếm Pokrovsk bằng mọi giá và không tiếc mạng lính để mong giành
một chiến thắng mang tính biểu tượng. Courrier International cho biết
báo chí Nga háo hức chờ đợi cắm được lá cờ lên Pokrovsk. Một trang web
độc lập nhận định nếu chiếm được Pokrovsk, sẽ là chiến thắng lớn nhất
của Kremlin từ sau trận Avdiivka tháng 2/2024. Đây là cơ hội cho
Vladimir Putin loan báo tạm ngưng « chiến dịch quân sự đặc biệt », sau
chiến dịch quan trọng cuối cùng – ít nhất trong giai đoạn này.
Thế giới không thể thiếu internet
Đặt vấn đề « Nếu internet không còn hoạt động », Courrier International
đề nghị nhìn vào bản đồ Hoa Kỳ, sẽ thấy một vùng dày đặc cơ sở dữ liệu ở
phía bắc Virginia, mang tên « Data Center Alley ». Hạt Loudoun là nơi
tập trung dự trữ và xử lý dữ liệu với gần 200 data center. Tại đây hôm
20/10 đã xảy ra sự cố máy chủ của Amazon Web Service (AWS)làm ngưng trệ
hoạt động của mạng lưới trên toàn thế giới. Zoom, WhatsApp,
Perplexity…trên 11 triệu người và 2.500 công ty đã bị ảnh hưởng vì sự cố
lớn nhất trong năm của cloud (đám mây) Amazon. Bên cạnh trục trặc kỹ
thuật và sai lầm khi thực hiện, cần phải chú ý đến mối đe dọa tấn công
tin học ngày càng lớn.
Theo một chuyên gia, nếu một trận bão tàn
phá Data Center Alley, hay tin tặc đánh vào tất cả trang web có đuôi
« com » hay « net », trái tim internet vẫn tiếp tục đập vì vẫn có các
mạng xã hội phi tập trung, các tên miền đặc biệt…Vấn đề là mạng internet
không được xây dựng dựa trên an ninh, mà để tương tác với nhau, có
nhiều điểm yếu có thể khai thác. Một vấn đề khác là AWS, Google,
Microsoft kiểm soát trên 60 % thị trường quốc tế, chỉ một sai sót nhỏ
nơi một người khổng lồ ở Virginia sẽ làm thiệt hại cho toàn thế giới.
Khủng bố Paris 13/11, mười năm sau…
Le Nouvel Obs tuần này chạy tít trang nhất « Khủng bố ngày 13/11 : Sống với nguy cơ ». Le Point trong số báo ra đúng ngày 13/11 dành hồ sơ cho « Những mối đe dọa mới », từ drone, chiến tranh điện từ cho đến vũ khí vi trùng. Courrier International đặt ra giả thiết « Nếu không còn internet » : Những vụ tấn công tin học và lỗ hổng kỹ thuật lộ ra ngày càng nhiều khiến người ta lo ngại nguy cơ tê liệt trên toàn thế giới. L’Express quay lại với một năm thương lượng bí mật để giải thoát nhà văn gốc Algérie « Boualem Sansal, người bị Alger giam cầm ». The Economist giải thích « Thị trường có thể làm sụp đổ nền kinh tế như thế nào ».
Tác giả Sophia Aram trên Le Point
phê phán, là người vô tình chứng kiến vụ khủng bố đẫm máu ngay trên lề
đường trước mặt, bà không thể hình dung là mười năm sau những điều nước
Pháp làm được lại ít ỏi như thế để chống lại Hồi giáo cực đoan. Le Nouvel Obs rút ra « Những bài học của ngày 13/11 », vụ án đại quy mô « V13 » đã chứng tỏ sức mạnh của Nhà nước pháp trị. La Croix Hebdo đặt vấn đề « Làm thế nào tự vệ trước khủng bố », thuật
lại câu chuyện của những người sống sót, trong đó có những trẻ mồ côi
đã mất cha mẹ vào cái ngày không thể nào quên của nước Pháp.