Bang California kiện chính quyền ông Trump về thuế quan

Ngày 16-4, thống đốc và tổng chưởng lý California cho biết bang này đang kiện chính quyền liên bang về các mức thuế quan thất thường của Tổng thống Donald Trump. Họ lập luận ông Trump không có quyền áp đặt các mức thuế như vậy, theo Hãng tin AFP.

Động thái này được xem là sự phản kháng mạnh mẽ nhất cho đến nay nhằm chống lại việc Washington triển khai chính sách thuế quan khiến các thị trường chứng khoán toàn cầu chao đảo và khiến các doanh nghiệp trên khắp nước Mỹ lo lắng trước viễn cảnh bất ổn kéo dài.

"Đây là bàn phản lưới nhà tệ hại nhất trong lịch sử đất nước này. Đây là một trong những hành động tự hủy hoại nghiêm trọng nhất mà chúng ta từng trải qua trong lịch sử nước Mỹ hiện đại" - Thống đốc California Gavin Newsom, thành viên Đảng Dân chủ, tuyên bố.

Với 40 triệu dân và nền kinh tế lớn, hướng ra toàn cầu (chiếm đến 14% tổng GDP của Mỹ), bang California được dự báo sẽ gánh chịu phần lớn thiệt hại kinh tế do những biến động gần đây gây ra.

Văn phòng của ông Newsom cho biết California - nơi sẽ là nền kinh tế lớn thứ năm thế giới nếu là một quốc gia độc lập - có thể mất hàng tỉ USD doanh thu nếu chính sách thuế quan của ông Trump thu hẹp thương mại quốc tế.

Ukraine - Mỹ đạt tiến triển đáng kể về thỏa thuận khoáng sản 

Ngày 16-4, Phó thủ tướng thứ nhất của Ukraine, bà Yulia Svyrydenko, thông báo nước này và Mỹ đã đạt được "tiến triển đáng kể" trong các cuộc đàm phán về thỏa thuận khoáng sản và sẽ ký bản ghi nhớ trong tương lai gần.

Trong bài đăng trên mạng xã hội X, bà Svyrydenko cho biết: "Các nhóm kỹ thuật của chúng tôi đã làm việc rất kỹ lưỡng với nhau về thỏa thuận này và đã có tiến triển đáng kể. Đội ngũ pháp lý của chúng tôi đã điều chỉnh một số mục trong dự thảo thỏa thuận".

Theo bà Svyrydenko, công việc liên quan đến thỏa thuận này sẽ được tiếp tục và cả hai bên đã nhất trí ký bản ghi nhớ trong thời gian tới như là giai đoạn đầu tiên để ghi nhận tiến độ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đang tìm kiếm thỏa thuận khoáng sản với Ukraine như một phần trong nỗ lực chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine. Ông Trump cũng coi đó là cách để thu hồi hàng tỉ USD mà Mỹ đã chi để viện trợ quân sự cho Ukraine.

Shein và Temu thông báo tăng giá tại Mỹ do ảnh hưởng từ thuế quan của ông Trump

Theo Hãng tin Reuters, nền tảng thương mại điện tử Temu và hãng thời trang nhanh Shein của Trung Quốc sẽ tăng giá vào tuần tới, khi loạt thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng với việc mạnh tay với hàng nhập khẩu giá trị thấp đẩy chi phí lên cao đối với những công ty nổi tiếng nhờ mức giá bình dân.

Trong thư gần như giống nhau gửi tới khách hàng tuần này, cả hai công ty trên đều thông báo sẽ tăng giá bắt đầu từ ngày 25-4 và khuyến khích người tiêu dùng "mua sắm ngay với mức giá hôm nay".

Shein và Temu - bán đủ loại mặt hàng từ đồ chơi đến điện thoại thông minh - thời gian qua đã phát triển nhanh chóng tại Mỹ một phần nhờ vào chính sách miễn thuế "de minimis", cho phép hàng hóa có giá trị dưới 800 USD được nhập khẩu mà không phải chịu thuế, từ đó giúp các công ty này duy trì mức giá thấp.

Mỹ cân nhắc trừng phạt để ngăn DeepSeek mua công nghệ Mỹ

Ngày 16-4, báo New York Times (Mỹ) đưa tin chính quyền Tổng thống Donald Trump đang cân nhắc các biện pháp trừng phạt nhằm ngăn chặn Công ty DeepSeek của Trung Quốc mua công nghệ Mỹ, đồng thời đang xem xét khả năng cấm công dân Mỹ sử dụng dịch vụ của DeepSeek.

Việc ra mắt mô hình AI giá rẻ DeepSeek đã gây chấn động hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo toàn cầu. Chính phủ Mỹ kể từ đó đã có những động thái nhằm siết chặt hoạt động của start-up này cũng như mối liên hệ giữa họ với nhà sản xuất chip Nvidia của Mỹ.

Trong tuần này, chính quyền ông Trump đã tiến hành hạn chế việc Nvidia bán chip AI cho Trung Quốc.

Bộ Ngoại giao Mỹ đóng cửa văn phòng chống thông tin sai lệch từ nước ngoài

Ngày 16-4, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio thông báo ông sẽ đóng cửa một văn phòng thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ vốn được lập ra để chống lại thông tin sai lệch từ nước ngoài, với lý do văn phòng này thực hiện hành vi kiểm duyệt và lãng phí tiền thuế của người dân Mỹ, theo Hãng tin Reuters.

Trong một tuyên bố, ông Rubio nói sẽ chấm dứt hoạt động của Văn phòng chống can thiệp và thao túng thông tin nước ngoài của Bộ Ngoại giao Mỹ, trước đây được biết đến với tên gọi Trung tâm Tương tác toàn cầu (GEC).

Văn phòng GEC thực chất đã ngừng hoạt động từ tháng 12-2024 dưới thời Tổng thống Joe Biden, sau khi Quốc hội Mỹ không gia hạn nhiệm vụ. 

Văn phòng này sau đó được tái tổ chức và chuyển đổi thành một văn phòng ngoại giao công chúng khác mang tên R/FIMI.

GEC đã bị một số thành viên Đảng Cộng hòa chỉ trích gay gắt. Họ cho rằng văn phòng này đang lệch hướng khỏi sứ mệnh ban đầu.

Israel nói 30% diện tích Gaza đã trở thành vùng đệm

Ngày 16-4, Israel thông báo nước này đã biến 30% Dải Gaza thành vùng đệm trong bối cảnh chiến dịch quân sự không ngừng nghỉ vẫn đang được đẩy mạnh, đồng thời tuyên bố sẽ duy trì phong tỏa viện trợ nhân đạo đối với dải đất bị chiến tranh tàn phá này, theo Hãng tin AFP.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu cũng đã ra lệnh cho các lãnh đạo an ninh và các nhà đàm phán tiếp tục nỗ lực thúc đẩy việc trả tự do cho các con tin đang bị Hamas bắt giữ ở Gaza.

Israel đã nối lại các cuộc tấn công trên không và trên bộ vào ngày 18-3, kết thúc thỏa thuận ngừng bắn kéo dài hai tháng ở Gaza. Quân đội Israel tuyên bố họ đã "giành quyền kiểm soát hoàn toàn về mặt tác chiến đối với nhiều khu vực và tuyến đường trọng yếu trên khắp Dải Gaza".

Đăng ngày: 16/04/2025 - 15:21Sửa đổi ngày: 16/04/2025 - 16:37

9 phút

(Yonhap) – Hà Nội - Seoul tham vấn đối phó với mức thuế cao của Mỹ. Ngày 15/04/2025, ngoại trưởng Hàn Quốc Cho Tae Yul công du Hà Nội và hội đàm với đồng nhiệm Việt Nam Bùi Thanh Sơn. Hai bên đã bày tỏ thiện chí chung tăng cường hợp tác kinh tế song phương và giảm thiểu các hệ quả do quyết định thuế quan từ chính quyền Trump dự kiến áp thuế đối ứng đến 25% đối với hàng hóa Hàn Quốc và 46% đối với Việt Nam, kể từ ngày 09/07/2025.

(RFI) -Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc khẳng định Bắc Kinh « không sợ » lao vào một cuộc chiến với Hoa Kỳ. Thông báo được đưa ra hôm 16/04/2025 Trung Quốc không từ chối đối thoại nhưng quan niệm « để muốn đàm phán giải quyết xung khắc thì Mỹ nên bắt đầu bằng việc ngừng áp dụng chiến lược gây áp lực tối đa, ngừng các đòn bắt chẹt và đối thoại trên cơ sở bình đẳng và trong tinh thần tôn trọng lẫn nhau ». Cùng ngày Trung Quốc thông báo thay thế trưởng đoàn đàm phán thương mại. Ông Lý Thành Cương (Li Chenggang), 58 tuổi, nguyên đại sứ Trung Quốc tại Tổ Chức Thương Mại Thế Giới được đề cử thay thế thứ trưởng bộ Thương Mại Vương Thụ Văn (Wang Shouwen).

(AFP) – Chủ tịch Trung Quốc tiếp tục vòng công du ba nước Đông Nam Á. Tại Kuala Lumpur hôm 16/04/2025 ông Tập Cận Bình tiếp kiến quốc vương Malaysia Sultan Ibrahim trong khuôn khổ chuyến công du cấp nhà nước và có một buổi làm việc với thủ tướng Anwar Ibrahim. Malaysia hiện giữ chức chủ tịch luân phiên ASEAN. Trả lời báo The Star lãnh đạo Trung Quốc khẳng định Bắc Kinh ủng hộ một mô hình quốc tế đa phương với vai trò trung tâm thuộc về Liên Hiệp Quốc. 2025 cũng là năm đánh dấu 50 Bắc Kinh và Kuala Lumpur thiết lập bang giao.

(AFP) – Tổng thống Mỹ thông báo trực tiếp tham gia đàm phán thương mại với phái đoàn của Nhật Bản. Theo thông cáo của Nhà Trắng cuộc thương lượng dự trù diễn ra vào hôm nay 16/04/2025. Ông Trump sẽ gặp đại diện của phái đoàn Nhật Bản Ryosei Akazawa, một cộng tác viên thân tín của thủ tướng Shigeru Ishiba. Nhật Bản là một cường quốc công nghiệp xe hơi. Xe của Nhật và toàn thế giới bán sang Hoa Kỳ đang bị áp thuế 25 %.

(Reuters) – Thái Lan thỏa thuận nhập khẩu thêm khí hóa lỏng từ Mỹ trước phiên đàm phán với Washington về thuế quan. Theo bộ trưởng Tài Chính Thái Lan Pichai Chunhavajira hôm nay, 16/05/2025, Thái Lan có kế hoạch nhập khẩu thêm khí hóa lỏng (LNG) từ Hoa Kỳ trong 5 năm tới. Tuần tới Thái Lan đàm phán với Mỹ về thuế quan. Bangkok đã có một thỏa thuận nhập khẩu 1 triệu tấn LNG trị giá 500 triệu đô la vào năm tới, một phần của kế hoạch 15 năm bắt đầu từ năm 2026 với tổng khối lượng là 15 triệu tấn. Thái Lan là một trong những quốc gia Đông Nam Á chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ ​​mức thuế Trump đe dọa áp dụng, với 36%. 

(Nikkei Asia) – Thêm một hậu quả đối với doanh nghiệp Mỹ từ cuộc đọ sức thương mại Mỹ Trung. Hôm 15/04/2025 đoàn sản xuất chip điện tử Mỹ Nvidia thông báo có lệnh mới phải « hạn chế xuất khẩu linh kiện bán dẫn sang Trung Quốc ». Thất thu từ quyết định này có thể lên tới 5,5 tỷ đô la trong sáu tháng đầu năm nay. Lập tức cổ phiếu của Nvidia mất giá 5 % trong phiên giao dịch cùng ngày.

(AFP) – Cựu tổng thống Mỹ Joe Biden đả kích người kế nhiệm Donald Trump hành động vì lợi ích của giới tài phiệt. Gần ba tháng sau khi rời Nhà Trắng, trong diễn văn đầu tiên trước công chúng hôm 15/04/2025 cựu tổng thống Mỹ đánh giá « Chưa đầy 100 ngày tại chức mà chính quyền hiện tại đã gây ra biết bại nhiêu tai hại và đổ vỡ». Phát biểu nhân một hội nghị về An Sinh Xã Hội tại Chicago chỉ trích người kế nhiệm « mang búa rùi ra tấn công vào hệ thống an sinh xã hội của Hoa Kỳ, sa thải 7.000 nhân viên của chính phủ liên bang trong lĩnh vực này, kể cả những người có nhiều kinh nghiệm nhất » Chỉ vì chính quyền mới muốn « giảm thuế cho các nhà tỷ phú » Mỹ.

(AFP) – Ngoại trưởng Mỹ đến Paris để thảo luận về chiến tranh Ukraina. Ông Marco Rubio có kế hoạch đến Paris hôm nay, 16/04/2025. Cùng đi có đặc phái viên về Trung Cận Đông Steve Witkoff. Mục tiêu là thảo luận với các đồng nhiệm châu Âu về việc « thúc đẩy thực thi mục tiêu chấm dứt chiến tranh giữa Ukraina và Nga của tổng thống Trump ». 

( AFP)- Tổng thống Zelensky bác bỏ đề nghị của đặc sứ Mỹ Steve Witkoff về một thỏa thuận liên quan đến 5 vùng lãnh thổ của Ukraina đang bị Nga chiếm đóng. Phát biểu chiều qua 15/04/2025 Volodymyr Zelensky khẳng định « công nhận các phần lãnh thổ đang bị chiếm đóng thuộc về nước Nga là một lằn ranh đỏ » Kiev không thể vượt qua. Thứ Hai đầu tuần ông Witkoff khẳng định các cuộc đối thoại với tổng thống Vladimir Putin gần đây mang sức « thuyết phục » và « tập trung vào khả năng đạt đến một hiệp định hòa bình liên quan đến 5 vùng lãnh thổ » của Ukraina. Bản thân điện Kremlin cũng đã bác bỏ tuyên bố này mà chỉ nói tới « những cuộc trao đổi tích cực » với Hoa Kỳ.

(AFP) – Có những « tiến triển nhanh chóng » về đàm phán khoáng sản giữa Kiev và Washington. Một quan chức Ukraina xin được giấu tên cho biết như trên vào sáng nay 16/04/2025. Từ nhiều tháng qua tổng thống Donald Trump luôn đòi Ukraina dùng kháong sản để bồi thường cho các khoản viện trợ quân sự đã nhận được của Hoa Kỳ từ 3 năm qua, khi chiến tranh với Nga khai mào. Thông tin này củng cố quan điểm được bộ trưởng Tài Chính Mỹ Scott Bessent đưa ra cách nay 3 hôm. Theo ông Bessent đôi bên đang « cận kề » một thỏa thuận » và có khả năng là văn bản chính thức sẽ được phê chuẩn « nội trong tuần này ».

(AFP) – Phần Lan phát triển phần mềm chống gây nhiễu GPS từ Nga. Ông Mika Saajasto, phụ trách chính của dự án nghiên cứu hôm qua, 15/04/2025, cho biết Phần Lan đang nghiên cứu phát triển một phần mềm chống gây nhiễu các hệ thống định vị bằng vệ tinh. Từ năm 2022 số trường hợp can thiệp đáng ngờ nhắm vào các dịch vụ của hệ thống định vị toàn cầu (GNSS) như GPS hoặc Galileo, đã gia tăng gây ảnh hưởng đến các hoạt động hàng không và hàng hải. Những hành động phá rối này đến từ Nga, làm gián đoạn hình ảnh không gian do quân đội Phần Lan sử dụng. 

(AP) – Mỹ và Philippines chuẩn bị tập trận lớn Balikatan 2025. Từ ngày 21/04 đến ngày 09/05/2025, 14 ngàn binh sĩ Mỹ và Philippines sẽ có đợt thao dợt sẵn sàng chiến đấu, bao gồm các cuộc tập trận bắn đạn thật. Chuẩn tướng Philippines Michael Logico cho biết cuộc tập trận huy động các lực lượng không quân, hải quân và nhiều loại vũ khí, bao gồm cả hệ thống tên lửa chống hạm của Mỹ. Tham gia chiến dịch Balikatan - có nghĩa là « Vai kề vai » theo tiếng Tagalog - còn có sự hiện diện của 200 binh sĩ Úc, cùng nhiều phái đoàn quân sự nhỏ hơn từ Nhật Bản và một số quốc gia thân thiện khác.

(RFI) – Ấn Độ tập trận hải quân với 10 nước châu Phi. Cuộc tập trận diễn ra từ ngày 13 đến 18/04/2025, tại Tanzania. Ấn Độ điều một khu trục hạm, một tầu đổ bộ xe tăng và một tầu tuần tra đến tham gia sự kiện. Sau các cuộc luyện tập tại cảng biển, hôm nay, 16/04, hải quân 11 nước sẽ có các bài diễn tập chống cướp biển, tìm kiếm cứu nạn cũng như là các hoạt động vận chuyển bằng trực thăng.

(AFP) – Miến Điện : 60 nghìn người vô gia cư, sống sót qua trận động đất, đang hứng chịu đợt mưa dữ dội. Các tổ chức nhân đạo hôm nay, 15/04/2025, như Liên đoàn Chữ thập đỏ quốc tế và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế cho biết đợt mưa dữ dội ập xuống tối qua tại khu vực miền trung, khu vực thành phố Mandalay đang gây trở ngại nghiêm trọng cho hoạt động cứu trợ, và việc dọn dẹp thành phố bị tàn phá sau động đất. 

(RFI) – Tổ Chức Y Tế Thế Giới thông qua dự thảo văn bản Hiệp ước chống đại dịch. Văn bản đã được thông qua hôm nay 16/04/2025, cho phép cộng đồng quốc tế đối phó tốt hơn với các đại dịch như kiểu Covid-19, tạo điều kiện cho nước nghèo tiếp cận dễ hơn với vaccin, các phương tiện chẩn đoán và điều trị. Mỹ không tham gia Hiệp định này. Cựu thủ tướng New Zealand Helen Clark, đồng chủ tịch của ủy Ban độc lập về phòng ngừa đại dịch của WHO, nhấn mạnh : « Vào thời điểm cơ chế đa phương đang bị đe dọa, các thành viên của WHO khẳng định, bằng cách duy nhất là hợp tác, chúng ta sẽ chiến thắng các đại dịch tiếp theo ».

(AFP) - Lễ hội âm nhạc Le Printemps de Bourges 2025 đánh dấu sự trở lại của nam danh ca Michel Polnareff. Trong đêm khai mạc hôm qua 15/04/2025 nam ca sĩ người Pháp này, 80 tuổi, đã được khán giả nhiệt liệ chào đón. Festival này là chặng đầu tiên vòng lưu điễn trên đất pháp của tác giả đưa bản Goodbye Marylou đi vào lòng người. Ông sắp cho ra mắt một đĩa hát mới Un Temps pour Elle.

Video: Lực lượng phòng vệ phía nam Ukraine/Ukrinform

Trang RBC Ukraine dẫn thông cáo từ Lực lượng phòng vệ phía nam nước này cho biết, các đơn vị trinh sát đường không của họ đã phát hiện vị trí đối phương triển khai các hệ thống EW Borisoglebsk-2 gần làng Novokamianske thuộc tỉnh Kherson.

“Sau khi xác nhận vị trí các tổ hợp EW của Nga, các binh sĩ Ukraine đã thực hiện đòn tập kích bằng UAV và phá hủy chúng. Đó là những hệ thống rất đắt tiền, có thể thực hiện tới 30 kiểu nhiệm vụ khác nhau”, thông cáo viết.

RBC Ukraine cũng trích dẫn một số báo cáo quân sự cho thấy, mỗi hệ thống EW Borisoglebsk-2 của Nga hiện có giá khoảng 200 triệu USD. Điều này đồng nghĩa, quân đội Ukraine đã khiến đối phương mất 400 triệu USD chỉ với một vài cuộc tấn công.

Đăng ngày: 16/04/2025 - 13:58Sửa đổi ngày: 16/04/2025 - 15:28

4 phút

Bắc Kinh ra tay trước

Quyết định của chính quyền Trung Quốc được đưa ra trong bối cảnh giao thương Mỹ - Trung gần như hoàn toàn đình trệ với việc Trump tăng thuế 145% với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, và Bắc Kinh trả đũa với 125%. Xét thuần túy về mặt tính toán kinh tế, không chỉ ngành hàng không Trung Quốc phải xét lại các đơn đặt hàng, mà hàng không châu Âu, cho dù không bị đánh thuế đến mức như Trung Quốc, cũng ở trong tình trạng tương tự. Ngày hôm qua, 15/05, theo AFP, Michael O’Leary, chủ nhân Ryanair - công ty hàng không dân dụng đứng đầu châu Âu về lượng hành khách - cho biết tập đoàn sẽ phải tính đến việc hoãn tiếp nhận vào tháng 8/2025 tới 25 phi cơ Boeing đã đặt mua, nếu như chính sách tăng thuế quan của Mỹ dẫn đến việc tăng giá.

Quyết định của Trung Quốc đối với Boeing có thể nói là hành động đi trước một bước vào lúc các công ty Trung Quốc trước sau gì cũng sẽ phải đưa ra một quyết định tương tự trong bối cảnh xung đột thương mại Trung - Mỹ không hề có dấu hiệu xuống thang. Hồi tuần trước, theo Bloomberg, công ty Trung Quốc Juneyao Airlines, đã phải hoãn việc nhận máy bay Boeing 787-9 Dreamliner, do thuế quan tăng.

Đòn khốc liệt với Boeing, nhà xuất khẩu lớn nhất nước Mỹ

Một số chuyên gia cho rằng quyết định của Bắc Kinh sẽ làm cho ngành hàng không Trung Quốc hứng chịu các tổn thất, tình trạng thiếu hụt máy bay thêm trầm trọng. Tuy nhiên, thiệt hại đối với Boeing sẽ rất lớn. Trả lời RFI, ông Loïc Tribot, phó chủ tịch Trung tâm nghiên cứu và dự báo chiến lược CEPS, nhận định : « Trung Quốc đã giáng một đòn khủng khiếp vào một doanh nghiệp có vị thế hàng đầu tại Mỹ. Nếu Trung Quốc khẳng định là việc mua Boeing không còn phù hợp nữa, và xem xét lại các đơn đặt hàng đã có, điều này có nguy cơ khiến cho tình hình trầm trọng hơn một nấc đối với Boeing. Boeing vốn đã trong tình cảnh khó khăn, và khó mà đáp ứng các đơn đặt hàng hiện có, và gặp rất nhiều thách thức trong việc thu hút trở lại các nhân tài đã rời hãng trong thời gian Covid. Việc Trung Quốc giáng một đòn tàn nhẫn này có nguy cơ gây một không khí hỗn loạn tại tập đoàn. »

Boeing là tập đoàn xuất khẩu lớn nhất nước Mỹ, đóng góp 84 tỉ đô la cho nền kinh tế Mỹ, sử dụng đến hơn 1,8 triệu nhân công. Cuộc khủng hoảng phi cơ 737MAX của Boeing hồi 2019, sau hai tai nạn khiến hơn 340 người chết, từng có nguy cơ khiến tăng trưởng kinh tế Mỹ sụt đến 0,5%.

Gia tăng áp lực chống Trump tại Mỹ, khẳng định Trung Quốc không sợ Trump

Tổng thống Trump có thể tung ra chính sách miễn tăng thuế nhập khẩu với các hàng hóa công nghệ cao do các tập đoàn Mỹ sản xuất tại Trung Quốc để hạn chế thiệt hại cho các công ty Mỹ, như Apple (do chính sách của chính nước Mỹ), nhưng với đòn đánh của Bắc Kinh nhắm vào Boeing, Trump không có cách hóa giải.

Trung Quốc được dự đoán sẽ chiếm 20% thị phần phi cơ thương mại trong hai thập niên tới. Theo một số nhà quan sát, quyết định của Trung Quốc đối với Boeing cho thấy Bắc Kinh quyết tâm sử dụng thị trường nội địa khổng lồ của mình làm lợi thế trong đàm phán với Mỹ. Không những thế, Trung Quốc còn muốn chứng minh là nước Mỹ sẽ phải trả giá rất đắt về kinh tế và chính trị do chính sách đơn phương áp « thuế đối ứng ».

Chiến thuật này củaTrung Quốc một mặt có thể làm gia tăng các áp lực nội bộ trong nước Mỹ buộc Donald  Trump thay đổi chính sách, mặt khác, thể hiện trước thế giới là Bắc Kinh không sợ Mỹ, và sẵn sàng đi đầu trong cuộc chiến toàn cầu chống lại hành xử độc đoán của chính quyền Trump. Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà quyết định của Bắc Kinh được tung ra đúng vào lúc lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đang trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên, kể từ khi Mỹ tung ra cuộc chiến tăng thuế chống lại toàn thế giới : Một trong các mục tiêu chủ yếu của ông Tập là vận động các nước hợp lực chống cuộc chiến thuế của Donald Trump.

Cách đây hơn 5 năm, ngày 11/01/2020, Trung Quốc công bố ca tử vong đầu tiên do một loại virus chưa xác định, mà sau này mới biết đó là virus corona gây bệnh Covid-19. Đại dịch Covid-19 đã nhanh chóng lan rộng và gây xáo trộn cả thế giới trong một thời gian dài. Gần 800 triệu người bị nhiễm, ít nhất 10 triệu người tử vong theo các số liệu chính thức. Trên thực tế, số nạn nhân có thể còn nhiều hơn nữa, theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới ( WHO ). 

Hơn năm năm sau, virus vẫn còn đó, nhưng lây lan “âm thầm” hơn, cơn bão đã được kiểm soát nhờ những nỗ lực ngăn chặn đại dịch. Nhưng chúng ta có đã rút ra được những bài học từ cuộc khủng hoảng hay chưa, và nếu có thì liệu những bài học đó có đủ để giúp nhân loại đối đầu với một đại dịch mới, mà theo tất cả các chuyên gia là gần như không thể tránh khỏi?

Covid-19 không còn nguy hiểm?

Hiện giờ đại dịch Covid-19 đã qua rồi và virus gây bệnh này không còn nguy hiểm như trước đây, thậm chí một số người nghĩ rằng Covid nay cũng giống như một loại cúm theo mùa. Nhưng trả lời phỏng vấn đài RFI ban Pháp ngữ ngày 13/01/2025, giáo sư Jean-Daniel Lelièvre, bác sĩ chuyên khoa truyền nhiễm tại bệnh viện Henri - Mondor, ngoại ô Paris và cũng là một chuyên viên bên cạnh Tổ chức Y tế Thế giới, lưu ý:

“Hiện nay chúng ta được chuẩn bị tốt hơn so với cách đây 5 năm, khi mà dịch Covid đã bùng phát mà không ai ngờ đến. Khả năng miễn nhiễm của chúng ta đã được tăng cường do đã bị lây nhiễm Covid và do được chích ngừa, nhờ vậy mà chúng ta đã có thể kềm chế được con virus. Cho nên, dịch bệnh này không còn gây tác hại như cách đây 5 năm. 

Nói đó là một bệnh nhẹ thì đúng mà cũng không đúng. Đúng là Covid nay là một bệnh nhẹ hơn so với ban đầu vì nhiều lý do mà chúng ta có thể nêu lên ở đây, nhưng đó vẫn là một căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao. Vẫn còn những người phải nhập viện vì bị nhiễm Covid. Vẫn còn những người chết vì Covid, cho dù có thể không có liên hệ trực tiếp với Covid bằng trước đây. Covid ngày nay vẫn còn có thể làm trầm trọng hơn các bệnh nền, khiến ta phải nhập viện và có thể tử vong”.

Như vậy, liệu thế giới có được chuẩn bị tốt hơn so với năm 2020? “Câu trả lời là có và không”, theo phát biểu gần đây của Tedros Adhanom Ghebreyesus, tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới, tổ chức đóng vai trò trung tâm trong cuộc chiến chống Covid-19. Ông nhấn mạnh: “Nếu đại dịch tiếp theo xảy ra ngày nay, thế giới vẫn sẽ phải đối mặt với một số điểm yếu và nguy cơ tương tự. Nhưng thế giới cũng đã học được nhiều bài học đau đớn từ đại dịch và thực hiện các bước quan trọng để tăng cường khả năng phòng chống".

Maria Van Kerkhove, nhà dịch tễ học người Mỹ, đứng đầu bộ phận Phòng ngừa và Chuẩn bị cho Dịch bệnh và Đại dịch của WHO, cũng ghi nhận: “Nhiều thứ đã được cải thiện nhờ đại dịch cúm A năm 2009 ( dịch do virus H1N1 gây ra ), nhưng cũng nhờ Covid. Tuy nhiên, tôi nghĩ thế giới chưa sẵn sàng cho một đại dịch hoặc dịch bệnh hàng loạt khác".

Hơn nữa, không chỉ có virus gây bệnh Covid-19, mà một số virus khác cũng có thể đẩy nhân loại vào một đại dịch mới. Vào cuối tháng 12 năm ngoái, nhà chức trách Hoa Kỳ vừa xác nhận ca nhiễm cúm gia cầm nghiêm trọng ở nước này và bang California đã ban hành tình trạng khẩn cấp y tế. Cụ thể, vào tháng 12, một đứa trẻ ở Quận Marin, bang Califorrnia, đã bị sốt và nôn mửa sau khi uống sữa thô, chưa tiệt trùng. Thật ra đó là vì trước đó bệnh nhân đã tiếp xúc với những con chim bị bệnh và chết. Xét nghiệm cho thấy đứa bé có kết quả  dương tính với chủng virus cúm gia cầm H5N1, chủng virus mà các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm lo ngại có thể trở thành nguồn gốc của đại dịch tiếp theo. Tại Hoa Kỳ, ít nhất 61 người đã nhiễm virus này, hầu hết là thông qua tiếp xúc trực tiếp với gia cầm hoặc bò. 

Trước đó, vào tháng 11, một thiếu niên ở tỉnh British Columbia của Canada, sau khi đi khám vì bị viêm kết mạc và ho, đã được đưa vào bệnh viện ở Vancouver, phải thở bằng máy và phải nằm trong phòng điều trị tích cực trong nhiều tuần. Xét nghiệm cho thấy thiếu niên này có kết quả dương tính với chủng virus cúm gia cầm H5N1.

Mỗi khi con người bị bệnh, virus lại có thêm cơ hội để lây lan từ người sang người. Một khi rào cản quan trọng này bị vượt qua, nó có thể gây ra một đại dịch. Không có bằng chứng nào cho thấy virus H5N1 hiện đã vượt qua ngưỡng quan trọng này. Có thể virus này sẽ không bao giờ vượt qua được cột mốc đó. Tuy nhiên, theo ông Matthew Binnicker, nhà vi sinh học đường hô hấp tại bang Minnesota, Hoa Kỳ, "dựa trên những gì chúng ta biết về các loại virus  này, xu hướng là không khả quan". Ông nói thêm là cần phải thực hiện "các biện pháp nghiêm ngặt". Nói chung, các chuyên gia khẳng định rằng chuẩn bị cho một tình huống tệ hại hơn không phải là quá sớm và cũng không phải là  phi lý. Trong bài trả lời phỏng vấn RFI, giáo sư Jean-Daniel Lelièvre cũng cảnh báo:

“Một cách tự nhiên, virus đã nhanh chóng thích ứng. Chúng ta đã tìm ra phương cách để cố gắng kiểm soát nó. Nhưng không chỉ có virus gây bệnh Covid, mà trên thế giới ngày nay, một số virus khác cũng có thể đẩy nhân loại vào một đại dịch toàn cầu mới. Như tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới đã nói: Chúng ta có đã làm một cách tối ưu chưa? Có thể là chưa. Bởi vì người ta vẫn quên rằng, dĩ nhiên Covid 19 trước hết là một vấn đề y tế, nhưng đó cũng là tấm gương phản chiếu thực trạng của thế giới hiện nay: dân số vẫn tăng mạnh, trao đổi ngày càng nhiều giữa các quốc gia, những vấn đề liên quan đến việc kềm chế sự lây lan của dịch bệnh. Đại dịch bùng phát chính là do có sự tương tác giữa con người, càng có nhiều sự tương tác đó thì dịch bệnh càng dễ bùng phát. Như tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới đã nói: Chắc chắn chúng ta sẽ gặp một đại dịch toàn cầu mới.”

Vac-xin: Bất bình đẳng Bắc - Nam

Vào tháng 12/2021, các nước thành viên WHO đã quyết định xây dựng một thỏa thuận về phòng ngừa và ứng phó đại dịch để tránh những sai lầm nghiêm trọng của Covid. Nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi lớn, bao gồm việc chia sẻ dữ liệu về các tác nhân gây bệnh mới nổi và những lợi ích từ chúng, cụ thể là vac-xin, xét nghiệm và phương pháp điều trị cũng như giám sát đại dịch.

Các nhà đàm phán đã đặt ra thời hạn tháng 5/2025 để đạt được sự đồng thuận. Ngoài ra, hơn 200 nhà khoa học từ hơn 50 quốc gia đã đánh giá dữ liệu về 1.652 tác nhân gây bệnh, chủ yếu là virus, để từ đó WHO lập danh sách khoảng 30 tác nhân gây bệnh có khả năng gây ra đại dịch trong tương lai, chẳng hạn như Covid-19, sốt Lassa và các loại virus Ebola, Zika và Marburg.

Thế nhưng, nhóm chuyên gia độc lập về phòng ngừa và ứng phó với đại dịch của WHO tuyên bố thẳng: "Vào năm 2025, thế giới chưa sẵn sàng để chống lại mối đe dọa đại dịch mới". Lý do là vẫn tồn tại sự bất bình đẳng trên thế giới trong việc tiếp cận các  nguồn tài trợ và các công cụ để chống lại đại dịch, chẳng hạn như vac-xin.

Trong bài trả lời phỏng vấn RFI, giáo sư Jean-Daniel Lelièvre chia sẽ ý kiến đó:

“Chúng ta có thể thấy vấn đề đó đối với các loại vac-xin thông thường nhất. Vac-xin ngừa cúm A có thể được tiếp cận dễ dàng ở các nước phía Bắc, nhưng lại rất khó được tiếp cận ở các nước phía Nam. Những người làm việc trong lĩnh vực cung cấp vac-xin đều biết là có rất nhiều khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu về vac-xin cho châu Phi.

Có thể lấy ví dụ về một đại dịch mới bùng phát gần đây, rất may là không gây nhiều ca tử vong, đó là dịch đậu mùa khỉ Mpox. Vac-xin ngừa bệnh này được phân phát rộng rãi ở các nước phía Bắc, nhưng chúng ta lại chưa bao giờ chích ngừa cho người dân châu Phi. Đây chính là nơi đã từng bùng phát dịch bệnh trước đó, thế mà vac-xin lại chỉ được sản xuất ở các nước phía Bắc.”

Khả năng của thế giới ứng phó với đại dịch mới lại càng bị ảnh hưởng bởi quyết định của tổng thống Donald Trump rút Hoa Kỳ ra khỏi WHO, trong khi Mỹ là nhà tài trợ lớn nhất và đối tác lớn nhất của tổ chức Liên Hợp Quốc có trụ sở tại Geneva này. Việc Hoa Kỳ rời khỏi WHO có thể gây tổn hại đến các nỗ lực y tế công cộng toàn cầu, bao gồm cả việc giám sát và ứng phó với các đợt bùng phát dịch bệnh. WHO vẫn đóng vai trò điều phối đặc biệt quan trọng trong các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu. 

Đăng ngày: 16/04/2025 - 13:59Sửa đổi ngày: 16/04/2025 - 14:41

2 phút

24 giờ trước đó, Algérie đã ra lệnh trục xuất 12 nhân viên ngoại giao Pháp, trong đó đa phần là hiến binh và cảnh sát. Chính quyền Alger viện cớ Paris bắt ba công dân Algérie, trong đó có một nhân viên lãnh sự, với lý do họ có liên quan đến vụ « bắt cóc » một nhân vật đối lập, Amir Boukhors, cách nay một năm. Ba người này chính thức bị khởi tố từ hôm 11/04/2025.

Chính quyền Alger phản đối Paris về quyết định nói trên nhưng thực ra là nhắm thẳng vào bộ trưởng Nội Vụ Pháp Bruno Retailleau, người có lập trường cứng rắn với chính quyền Alger, đặc biệt trong hồ sơ trục xuất những người Algérie bị coi là mối đe dọa đối với an ninh, trật tự của Pháp.

Hôm qua, phủ tổng thống Pháp cho biết việc bắt giữ ba công dân Algérie là thẩm quyền của tư pháp độc lập. Ngoại trưởng Jean-Noël Barrot tố cáo Algérie chọn giải pháp leo thang gây thêm căng thẳng nhưng Paris vẫn « sẵn sàng để ngỏ cánh cửa đối thoại nhưng đó không là một giải pháp một chiều ». 

Quan hệ Pháp-Algérie đã trở nên căng thẳng sau khi Paris vào cuối tháng 10/2024, đã khẳng định lại sự ủng hộ đối với Maroc trong hồ sơ chủ quyền ở Tây Sahara, nơi Mặt Trận Polisario đòi độc lập nhận được sự ủng hộ của Algérie.

Căng thẳng song phương tưởng chừng hạ nhiệt sau cuộc điện đàm giữa tổng thống Pháp Macron và đồng cấp Algérie Tebboune cũng như chuyến công du Alger của ngoại trưởng Pháp cách nay vài tuần. Nhưng việc trục xuất các nhân viên ngoại giao của nhau cho thấy viễn cảnh hàn gắn quan hệ Pháp-Algérie còn xa vời.

Thêm một hồ sơ khác thể hiện bang giao phức tạp giữa Pháp với một nước thuộc địa cũ : nhà văn Pháp Boualem Sansal 80 tuổi, gốc Algérie đang bị bắt giữ tại Alger, từ nhiều tháng qua. Sáng nay thân nhân của nhà văn này kêu gọi tổng thống Macron can thiệp, trả Boualem Sansal về với gia đình.

Đăng ngày: 16/04/2025 - 13:11Sửa đổi ngày: 16/04/2025 - 13:12

4 phút

Trong khi đó, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tiếp tục vòng công du ba nước Đông Nam Á, đồng thời Bắc Kinh ra lệnh cho các hãng hàng không tạm ngừng nhận máy bay Boeing, tạm ngừng nhập khẩu phụ tùng máy bay của Mỹ. Đây là một bước căng thẳng mới trong cuộc đọ sức thương mại Mỹ - Trung. Boeing bị kẹt trong thế trên đe dưới búa. Cổ phiếu của tập đoàn mất giá trong hai phiên giao dịch 15-16/04/2025.

Thông tín viên RFI Cléa Broadhurst từ Bắc Kinh cho biết thêm thông tin:

Quyết định này ảnh hưởng trược tiếp đến các hãng hàng không Air China, China Eastern và China Southern. Cả ba dự trù nhận 179 chiếc phi cơ Boeing trong giai đoạn 2025 và 2027. Tùy theo từng trường hợp, một số hợp đồng giao hàng đã hoàn tất có thể sẽ được cứu xét nhưng nhiều đơn đặt hàng thì sẽ bị đóng băng vô thời hạn.

Chính quyền Trung Quốc dự trù hỗ trợ các tập đoàn hàng không quốc gia bằng cách cho các hãng này thuê máy bay Boeing để hạn chế những thiệt hại tài chính. Vốn đã bị suy yếu sau các vụ tai tiếng liên quan đến mức độ an toàn của máy bay, rồi các vụ đình công và những chậm trễ trong khẩu sản xuất, tập đoàn Mỹ Boeing, có thể bị thất thu đến 2 tỷ rưỡi đô la.

Với quyết định ngừng giao dịch với hãng Mỹ, Trung Quốc đang xem xét nhiều giải pháp thay thế. Trước hết Airbus có vẻ là đang nắm lấy phần thắng. Thật vậy, Bắc Kinh có thể mua thêm máy bay của nhà sản xuất châu Âu, nhất là Airbus đã có một nhà máy lắp ráp ở Thiên Tân.

Một khả năng khác là đánh cược vào máy bay tầm trung của Trung Quốc COMAC C919. Dòng máy bay này đang trong quá trình được triển khai nhưng một phần lớn các phụ tùng lại lệ thuộc vào Mỹ. Đây là một nghịch lý trong lúc Bắc Kinh tìm cách thu hẹp mức độ phụ thuộc vào các sản phẩm của Hoa Kỳ.

Ngoài ra còn nhiều giải pháp khác, bao gồm cả việc thắt chặt quan hệ với các nhà cung cấp mới nổi như của Nga chẳng hạn.

Việc ngừng giao dịch với Boeing đánh dấu một sự leo thang trong chiến tranh thương mại Mỹ-Trung và kèm theo đó là những tác động đối với ngành công nghiệp hàng không trên toàn thế giới.

Mỹ : Tổng thống Trump tiếp tục tấn công đại học Harvard

Còn tại Mỹ, đại học danh tiếng Harvard tiếp tục trong tầm ngắm của tổng thống Trump. Sau khi đã đình chỉ trợ cấp hơn 2 tỷ đô la để trừng phạt đại học này vì đã không chấp nhận tuân thủ theo chính sách của Nhà Trắng, nguyên thủ Mỹ dọa dẫm tước quyền được hưởng miễn thuế của trường.

Thông tín viên Guillaume Naudin tường thuật từ Washington :

Liệu có nên tước quy chế miễn thuế và phải chịu thuế như một thực thể chính trị của đại học Harvard hay không nếu như trường này tiếp tục truyền bá các loại "bệnh tật" chính trị, ý thức hệ và lấy cảm hứng hay ủng hộ khủng bố ?

Đây là những gì Donald Trump đăng tải trên mạng xã hội của cá nhân ông. Tổng thống Mỹ còn nói thêm rằng tư cách miễn thuế hoàn toàn phụ thuộc vào cách thức hàng động vì LỢI ÍCH CÔNG ! Đối với Nhà Trắng, đây không phải là những gì Harvard đang làm, và cáo buộc trường này cổ súy cho tư tưởng bài Do Thái.

Phát ngôn viên Nhà Trắng, Karoline Leavitt phát biểu : "Tổng thống đã rất rõ ràng với Harvard. Hãy tôn trọng luật lệ liên bang và quý vị sẽ nhận được trợ cấp liên bang. Thật không may, Harvard đã không xem xét nghiêm túc các yêu cầu của chính phủ và tổng thống. Tổng thống đã đề cập đến một vấn đề thú vị : Tài trợ hơn hai tỷ đô la cho Harvard trong khi trường có đến 50 tỷ đô la tài sản ? Tại sao người đóng thuế Mỹ phải tài trợ cho một trường đại học có đến nhiều tỷ đô la trong ngân hàng ? Và chúng ta có lẽ cũng không nên trợ cấp cho một định chế ở đó có tư tưởng bài Do Thái đến như thế !"

Phát ngôn viên Nhà Trắng đề nghị Harvard phải xin lỗi. Tuy nhiên, mạnh về nguồn tài chính, đại học danh tiếng này dường như chọn sự độc lập.