(AFP) –  Anh Quốc - Na Uy hợp tác bảo vệ cơ sở hạ tầng ở Biển Bắc. Tiếp đồng cấp Anh tại Oslo hôm 20/02/2025, bộ trưởng Quốc Phòng Na Uy thông báo đôi bên "đẩy mạnh hợp tác bảo đảm an ninh cho các cơ sở hạ tầng trên biển và trong lòng đại dương" của hai nước trước nguy cơ Nga phá hoại các cơ sở hạ tầng ở biển sâu của các nước phương Tây. Hai đường ống dẫn khi đốt xuyên qua lòng Biển Bắc nối liền Na Uy và Anh Quốc đang hoạt động. Na Uy bảo đảm 30 % nhu cầu tiêu thụ về khí đốt cho nước Anh. Tin trên được đưa ra sau nhiều vụ phá hoại diễn ra trong lòng biển Baltic.

(AFP) – Liên Âu gửi sứ giả sang Hoa Kỳ để làm dịu căng thẳng thương mại. Ủy viên châu Âu đặc trách về Thương Mại và An Ninh Kinh tế Marcos Sefcovic vừa kết thúc 2 ngày công tác tại Washington 19 và 20/02/2025. Mục tiêu chính là nhằm "làm dịu" những mối căng thẳng về thương mại đang dấy lên giữa hai bờ Đại Tây Dương. Chính quyền Trump đòi đánh thuế nhôm và thép của toàn thế giới bán sang Mỹ kể từ ngày 01/03/2025 và áp dụng thuế đối ứng từ đầu tháng 4/2025. 

(AFP) – Mỹ : Elon Musk muốn sửa đổi công cụ xác minh tính xác thực trên X, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Ukraina. Nhà tỷ phú, hôm qua 20/02/2025, thông báo sẽ "sửa" tính năng "ghi chú cộng đồng" trên mạng xã hội X, cho phép người dùng phủ nhận hoặc làm rõ các bài đăng có thể sai sự thật, và chỉ trích "các chính phủ và phương tiện truyền thông truyền thống" lạm dụng tính năng này. Gần đây, tổng thống Mỹ Donald Trump đã chỉ trích đồng nhiệm Ukraina Volodymyr Zelensky là một "nhà độc tài", và điều này đã gây sốc cho nhiều người dùng mạng X. 

(AFP) – Mỹ : Tổng thống Donald Trump đả kích mạnh mẽ hãng tin AP. Chủ nhân Nhà Trắng, hôm qua 20/02/2025, đã gọi AP là "tổ chức cánh tả cực đoan" sau khi hãng thông tấn từ chối đổi tên Vịnh Mêhicô thành "Vịnh Mỹ", theo yêu cầu của Donald Trump. Ngoài ra, các phóng viên AP cũng bị cấm tác nghiệp trong Phòng Bầu dục và chuyên cơ của tổng thống, "Air Force One". AP đã phủ nhận cáo buộc của Donald Trump và khẳng định bảo vệ sự độc lập của mình, nhấn mạnh rằng sự thay đổi nói trên chỉ có hiệu lực tại Mỹ và quyền tự do báo chí đang bị xâm phạm.

(AFP) – Đàm phán chấm dứt chiến tranh Ukraina : Belarus lo ngại Mỹ đẩy Nga – Trung vào thế đối đầu, và kinh tế Belarus gặp khó khăn. Theo một tuyên bố của văn phòng tổng thống Belarus, tổng thống Alexander Lukashenko hôm nay, 21/02/2025, bày tỏ : « Với tôi, có vẻ như bây giờ họ sẽ cố gắng để người Nga chống lại người Trung Quốc. Nga phải ngăn chặn điều này ». Ông Lukashenko đặt câu hỏi : « chúng tôi không biết Hoa Kỳ muốn gì (...) Chúng tôi không biết họ sẽ yêu cầu gì ở Nga để chấm dứt chiến tranh » ở Ukraina. Tổng thống Belarus cũng lo ngại việc nối lại các hợp tác kinh tế giữa Hoa Kỳ và Nga có thể ảnh hưởng đến các doanh nghiệp Belarus, nhiều doanh nghiệp Belarus sẽ lao đao trong cuộc canh tranh với các doanh nghiệp phương Tây. 

(Reuters) – Quần đảo Trường Sa ở Biển Đông : Trung Quốc xua đuổi ba máy bay Philippines. Theo phát ngôn viên bộ Tư lệnh Chiến khu Nam của Quân đội Trung Quốc hôm nay, 21/02/2025, máy bay Trung Quốc đã duy trì được quyền kiểm soát và đẩy đuổi được các máy Philippines tại khu vực bãi cạn Scarborough. 

(AFP) – Khoáng sản chiến lược : Ukraina và Mỹ tiếp tục đàm phán. Một quan chức cấp cao của Ukraina nói với AFP hôm nay, 21/02/2025, « các bản dự thảo văn bản liên tục được trao đổi, chúng tôi vừa gửi thêm một bản nữa vào hôm qua » và « chúng tôi đang chờ phản hồi từ phía Mỹ ».

Hội nghị thượng đỉnh tại Riyad, có sự tham gia của lãnh đạo các thành viên tổ chức Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh, gồm Ả Rập Xê Út, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Qatar, Koweit, Oman, Bahrain, cùng quốc vương Jordanie, các tổng thống Ai Cập và Irak. Tất cả các nước tham dự đều thống nhất quan điểm tái thiết dải Gaza mà không di dời dân.

Ý tưởng của tổng thống Trump đưa người Palestine tới Ai Cập và Jordanie gây ra một làn sóng phản đối mạnh mẽ. Trả lời RFI, Hasni Abidi, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Thế giới Ả Rập và Địa Trung Hải tại Genève, nhấn mạnh là « sẽ không có chuyện di tản hay việc chuyển người Palestine đi để bắt đầu tái thiết Gaza », « việc tái thiết phải có sự tham gia của người Palestine, chứ không phải không có, như kế hoạch của Trump đã nêu ».

Một trong những thách thức lớn nhất là tài trợ tái thiết Gaza, với chi phí ước tính lên đến 53 tỷ đô la, theo thẩm định của Liên Hiệp Quốc.

Theo AFP, ông Mohammed Hegazy, thành viên Hội đồng Đối ngoại Ai Cập, một tổ chức tư vấn có ảnh hưởng tại Cairo, cho biết, kế hoạch tái thiết Gaza kéo dài từ ba đến năm năm với ba giai đoạn. Giai đoạn thứ nhất kéo dài 6 tháng, với việc dọn các đống đổ nát và tái định cư người dân. Giai đoạn thứ hai chủ yếu bao gồm việc xây dựng các cơ sở sở hạ tầng nước, điện và viễn thông. Và giai đoạn thứ ba là  « khởi động lại tiến trình chính trị hướng tới giải pháp Hai nhà nước », để giải quyết cuộc xung đột kéo dài hàng thập kỷ giữa Israel và Palestine.

Theo chuyên gia Hasni Abidi, « chỉ có một kế hoạch được tất cả các quốc gia Ả Rập ủng hộ mới có thể nhận được sự quan tâm của tổng thống Donald Trump. »

Vấn đề tái thiết Gaza sẽ được tiếp tục thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh bất thường của Liên đoàn Ả Rập, dự kiến ​​diễn ra vào ngày 4/3 tới tại Cairo, thủ đô Ai Cập.

Ngoại trưởng Marco Rubio nhấn mạnh « thật bất công » và « không đúng sự thực » khi nói rằng Hoa Kỳ đã không tham khảo các đồng minh ở châu Âu trong hồ sơ Ukaina. Lãnh đạo ngoại giao Mỹ cho biết, trước và sau cuộc gặp ngoại trưởng Nga ở Riyad, đích thân ông đã gặp ngoại trưởng 5 nước, cũng như đã thảo luận với Ukraina « trong suốt quá trình này ».

Vẫn theo ngoại trưởng Rubio: « Ukraina nằm ở một lục địa khác, tình hình ở đây không tác động trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày của người Mỹ. Chúng tôi quan tâm đến Ukraina vì các hệ quả đối với các đồng minh của chúng tôi và nhìn chung đối với thế giới ».

Tuyên bố nói trên của lãnh đạo ngoại giao Mỹ được đưa ra trong bối cảnh Kiev và châu Âu lo ngại bị Hoa Kỳ gạt ra bên lề trong các cuộc đàm phán với Nga nhằm chấm dứt chiến tranh ở Ukraina. Ngày 15/02, đặc phái viên của tổng thống Mỹ về Ukraina, ông Keith Kellogg, khẳng định các nước châu Âu không có chỗ trong bàn đàm phán chấm dứt chiến tranh Ukraina.

Hãng tin Anh Reuters hôm nay, căn cứ trên nhiều nguồn tin, khẳng định Mỹ và Nga đã có các tiếp xúc bí mật, không chính thức tại Thụy Sĩ từ nhiều tháng nay, để thảo luận về khả năng chấm dứt chiến tranh Ukraina. Một số tiếp xúc giữa cố vấn của Donald Trump với phía Nga đã diễn ra từ khi ông Trump đắc cử. Dường như trong nhiệm kỳ của Joe Biden, cũng có các tiếp xúc tương tự.

Về các biện pháp trừng phạt Nga, trong một trả lời phỏng vấn của Bloomberg hôm qua, bộ trưởng Tài Chính Mỹ Scott Bessent cho biết, căn cứ vào thái độ của Nga trong tiến trình đàm phán chấm dứt xung đột tại Ukraina mà Mỹ sẽ quyết định siết chặt trừng phạt hay giảm nhẹ.

Giống như châu Âu, Trung Quốc đang bị qua mặt với quyết tâm tăng tốc xử lý hồ sơ chiến tranh Ukraina của tổng thống Donald Trump. Cường quốc lớn thứ hai thế giới, đối thủ cạnh tranh chính của Hoa Kỳ, đang chú ý theo dõi với lo lắng sự xích lại gần nhau ngoạn mục giữa Washington -Matxcơva  được Donald Trump cùng với và Vladimir Putin , "người bạn cũ" của Tập Cận Bình, vừa khởi động.  

Khác với châu Âu, chế độ cộng sản Bắc Kinh đã lên tiếng « hoan nghênh sự đồng thuận » mới được tạo lập giữa Washington và Matxcơva, khuyến khích « mọi nỗ lực hướng tới hòa bình », theo như tuyên bố của Phó Thông, đại sứ Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc. Đồng thời Bắc Kinh cũng khẳng định lại lập trường có vẻ như trung lập từ đầu cuộc chiến tranh tại Ukraina, kêu gọi đàm phán « có sự tham gia của tất cả các bên » liên quan đồng thời đề nghị giải quyết « gốc rễ nguyên nhân » của cuộc xung đột.

Đằng sau những tuyên bố mang tính ngoại giao này, giới quan sát nhận thấy Bắc Kinh không khỏi lo lắng những biến chuyển mới có thể ảnh hưởng tới cuộc cạnh tranh dài hơi với đối thủ Mỹ cũng như tình bạn với « đối tác không giới hạn »  Nga.

Người khổng lồ châu Á coi các cuộc đàm phán được khởi động tại Riyad vào thứ Ba vừa rồi giữa ngoại trưởng Nga, Sergueï Lavrov, và người đồng cấp Mỹ, Marco Rubio, là một cơ hội để thiết lập một « khuôn khổ an ninh bền vững mới » ở châu Âu nhằm đảm bảo « sự ổn định lâu dài » của khu vực. Cách nói  ẩn ý  nhắc đến  vai trò của NATO ở sườn đông châu Âu.

Chứng tỏ một cường quốc hiếu hòa

Một nhà nghiên cứu chính trị tại Bắc Kinh, đề nghị ẩn danh, nhận định : « Trung Quốc sẽ công khai khoác lên mình hình ảnh một cường quốc yêu chuộng hòa bình, khuyến khích các cuộc đàm phán bao gồm các bên đồng thời vẫn giữ được đồng điệu căn bản với lập trường của Nga ».

Ván bài mới  tạo ra cơ hội cho ngoại giao Trung Quốc thúc đẩy ảnh hưởng của mình tại châu Âu, vẫn còn đang bàng hoàng trước chủ trương đơn phương của Washington. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tại Hội nghị An ninh Munich hôm 14/02 vừa qua tuyên bố « Châu Âu cần đóng một vai trò quan trọng trong tiến trình hòa bình » ở Ukraina. Đó cũng là cách Trung Quốc ve vãn Bruxelles, khi vẫn tự cho mình là người bảo vệ chủ nghĩa đa phương và thương mại tự do, đồng thời là người gác đền của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Quan hệ Nga-Mỹ được « cài đặt » lại

Nhưng ở đằng sau,  việc « cài đặt lại » quan hệ Nga-Mỹ đang làm dấy lên lo ngại trong  các nhà chiến lược Trung Quốc. Họ e sợ đối thủ lâu năm của họ và một “đối tác” Nga, nhân tố cốt lõi trong tham vọng toàn cầu của Tập Cận Bình, sẽ có những thỏa thuân sau lưng Bắc Kinh.

Chú tâm theo dõi sát, Trung Quốc tìm cách kiểm soát cặp đôi mới phát sinh này, sợ rằng nó có thể vượt khỏi tầm ảnh hưởng của mình, nhưng thực tế Bắc Kinh khó có thể gây tác động được gì với cặp đôi cường quốc trên.

Theo Wall Street Journal, vài tuần trước, Bắc Kinh đã đề xuất tổ chức hội nghị thượng đỉnh đầu tiên Trump-Putin trên lãnh thổ Trung Quốc. Tuy nhiên, lời đề nghị làm trung gian này đã bị chính quyền Mỹ bác bỏ.

« Trung Quốc lo ngại Trump và Putin xích lại gần nhau. Họ đang cố gắng đóng vai trò trung gian, nhưng có lẽ đã hơi muộn », Jean-Pierre Cabestan, nhà nghiên cứu tại Asia Centre có trụ sở tại Hồng Kông, nhận định.

« Công xưởng của thế giới » đang nổi lên như một tác nhân tiềm năng trong công cuộc tái thiết Ukraina, và một số nhà phân tích Trung Quốc thậm chí đã đề cập đến khả năng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình dưới sự ủy nhiệm của quốc tế. Tuy nhiên đó vẫn chỉ là những giả thuyết suy đoán.

Chỉ là khán giả 

Bắc Kinh cố gắng có tiếng nói trong màn kịch này, nhưng trên thực tế lại bị hai nhân vật quyền lực đẩy xuống vai trò khán giả, giống như châu Âu. « Trump không hề thích thú gì  trao cho Trung Quốc một vai trò quan trọng nào trong các cuộc đàm phán, cũng như ông không muốn chia sẻ vinh quang nếu chẳng may thành công. Putin cũng vậy, vì ông ta không muốn tạo ra ấn tượng rằng mình đang phụ thuộc vào Bắc Kinh », theo nhận định của ông Thời Ân Hoằng ( Shi Yinhong), giáo sư tại Đại học Nhân dân Bắc Kinh.

Mối quan hệ đang thành hình này gợi lại những lo lắng cũ trong nội bộ Đảng Cộng sản Trung Quốc về một người láng giềng từng là kẻ thù trong lịch sử.

Các cuộc thảo luận song phương khép kín giữa Nhà Trắng và Điện Kremlin sẽ là phép thử đối với « quan hệ đối tác không giới hạn » mà Tập Cận Bình và Putin đã đạt được năm 2022, ngay trước thềm cuộc xâm lược Ukraina. Kể từ đó, hai nhà lãnh đạo có chung hoài niệm về thời kỳ Liên Xô đã thể hiện sự gắn kết chặt chẽ, tăng cường hợp tác trên mọi lĩnh vực, đánh dấu bằng quan hệ thương mại và công nghệ phát triển mạnh, củng cố trục « châu Á » của Nga. Cuộc xung đột tại Ukraina làm gia tăng phụ thuộc ngày càng sâu của Matxcơva vào « công xưởng thế giới ». Điều này khẳng định ưu thế  của Trung Quốc trong mối quan hệ đầy mập mờ giữa hai người khổng lồ Á-Âu.

Việc nối lại đối thoại giữa Nga và Mỹ làm dấy lên lo ngại về khả năng hình thành một liên minh bất lợi cho Trung Quốc, có thể đẩy nhanh quá trình « bao vây » nước này trong tương lai. Điều này diễn ra trong bầu không khí bất trắc của quan hệ song phương Mỹ-Trung trong bối cảnh chiến thương mại mà Bắc Kinh tìm cách tránh , do sợ rằng nó sẽ làm trầm trọng thêm đà suy giảm tăng trưởng kinh tế của mình.

Trump và Tập đã khẳng định mong muốn hợp tác trong một cuộc điện đàm ngay trước lễ nhậm chức của vị tổng thống muốn « Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại- MAGA ». Trump thậm chí bày tỏ ý định thăm Trung Quốc trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ. Tuy nhiên, từ đó đến giờ, không có thêm bất kỳ thông báo chính thức nào, nhất là sau khi Mỹ áp thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa Trung Quốc vào đầu tháng Hai, kéo theo các biện pháp trả đũa từ Bắc Kinh trong lĩnh vực khoáng sản thiết yếu. Trong khi đó, Putin và Tập đã thể hiện sự đồng thuận trong điện đàm hôm 21 tháng 1 vừa rồi.

« Trung Quốc đang căng thẳng chứng kiến Mỹ và Nga nói chuyện với nhau. Việc xích lại gần nhau này có thể ảnh hưởng đến quan hệ đối tác không giới hạn với Matxcơva», theo đánh giá của Earl Wang, nhà nghiên cứu tại Trường Khoa học chính trị -Sciences Po Paris, Pháp. Bắc Kinh không quên rằng, rốt cuộc, họ vẫn là đối thủ số một của chính quyền mới ở Mỹ , và sợ Trump có thể tìm cách lôi kéo Putin quay lại chống họ để đạt mục đích cuối cùng là thắng trong « trận đấu thế kỷ » ở châu Á - Thái Bình Dương.

Chuyên gia Jean-Pierre Cabestan nhận định,  lấy cảm hứng từ chiến lược của Richard Nixon thời Chiến tranh Lạnh « Trump mơ ước chia rẽ Trung Quốc và Nga để kéo Matxơva về phía phương Tây ». Đầu những năm 1970, tổng thống Cộng Hòa của Mỹ nhờ vào tài ngoại giao của Henry Kissinger, đã thực hiện một cú xoay trục ngoại giao ngoạn mục khi bắt tay với Trung Quốc của Mao Trạch Đông, nhằm bao vây Liên Xô. Khi đó, hai nước láng giềng cộng sản đang có những hiềm khích sâu sắc. Còn giờ đây, viễn cảnh đầy tham vọng này vấp phải sự gắn kết ý thức hệ giữa hai cường quốc Á-Âu. Cả hai đều nhìn thấy nền dân chủ tự do kiểu phương Tây là mối đe dọa sinh tồn đối với chế độ toàn trị của họ. Cả Bắc Kinh và Matxcơva đều đặt cược vào những hỗn loạn chính trị đang chia rẽ nội bộ phương Tây, với hy vọng có thể xoay ngược dòng chảy của lịch sử.

( Theo Le Figaro)

Tuy nhiên, cuộc gặp này diễn ra trong bầu không khí căng thẳng. Trước đó, nguyên thủ Ukraina bị tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ trích là "nhà độc tài". Trên mạng xã hội X, nhà tỷ phú Elon Musk cũng phụ họa rằng ông Zelensky "bị người dân Ukraina khinh thường", còn Mike Waltz, cố vấn An ninh Quốc gia của tổng thống Mỹ, cho rằng "những lời xúc phạm" của Volodymyr Zelensky nhắm vào Donald Trump là "không thể chấp nhận". Trước đó, tổng thống Ukraina đã chỉ trích Donald Trump sống trong một "không gian thông tin sai lệch" do Nga tạo ra và giúp Vladimir Putin thoát khỏi tình trạng bị cô lập ngoại giao.

Từ Kiev, thông tín viên Emmanuelle Chaze tường trình :

Có rất ít thông tin về cuộc gặp giữa Volodymyr Zelensky và Keith Kellogg ngoài vài bức ảnh chính thức với cái bắt tay, với những nụ cười trên môi, nhưng căng thẳng vẫn lộ rõ trong chuyến thăm Ukraina của đặc phái viên Hoa Kỳ. Vào phút chót, phát ngôn viên của tổng thống Ukraina đã thông báo hủy cuộc họp báo, theo yêu cầu của phía Mỹ.

Chính trên tài khoản mạng xã hội của tổng thống Ukraina mà mọi người đã biết thêm một chút về cuộc gặp này. Nguyên thủ Ukraina một lần nữa cám ơn Washington hỗ trợ Kiev cho đến nay, ông Zelensky cũng cho biết đã có một cuộc thảo luận chi tiết về việc trả tự do cho tất cả các tù nhân chiến tranh Ukraina cũng như tình hình ở chiến tuyến. Ông cũng tái khẳng định, Ukraina đang tìm kiếm cùng với tổng thống Mỹ, một nền hòa bình bền vững và một thỏa thuận có lợi cho đôi bên về đất hiếm và an ninh.

Vì vậy, Kiev luôn thận trọng và duy trì quan hệ với Washington, mặc dù Donald Trump đã đưa ra nhiều lời dối trá để chỉ trích Volodymyr Zelensky và Ukraina.