Thổ Nhĩ Kỳ - Israel so kè ảnh hưởng ở Syria

Thổ Nhĩ Kỳ và Israel được coi là những bên hưởng lợi nhiều nhất khi chính quyền tổng thống Syria Bashar al-Assad sụp đổ, sự kiện phản ánh rõ đà suy giảm ảnh hưởng của Iran cũng như Nga ở Trung Đông.

Nhưng hiện tại, hai cường quốc khu vực, vốn có mối quan hệ căng thẳng kể từ khi xung đột Gaza bùng phát hồi năm ngoái, đang trên đà hướng tới một kịch bản đối đầu ở Syria và nhiều nơi khác.

Với Thổ Nhĩ Kỳ, việc nhóm vũ trang Hồi giáo Hayat Tahrir al-Sham (HTS) do Ankara hậu thuẫn lên nắm quyền ở Damascus sẽ thúc đẩy những lợi ích chiến lược, đặc biệt là trong nỗ lực chống lại lực lượng dân quân người Kurd đang kiểm soát vùng đất rộng lớn ở đông bắc Syria. Thổ Nhĩ Kỳ luôn coi dân quân người Kurd là "cái gai trong mắt" mà họ muốn xóa bỏ.

"Giới chức Thổ Nhĩ Kỳ muốn chính quyền mới ở Syria nhanh chóng thành công để Ankara có thể tăng ảnh hưởng ở quốc gia láng giềng phía nam, nhưng họ đang cảm thấy Israel có thể phá hỏng mọi thứ", Gonul Tol, giám đốc chương trình Thổ Nhĩ Kỳ thuộc Viện Trung Đông, trụ sở tại Washington, nhận xét.

Với Israel, việc "trục kháng chiến" do Iran dẫn dắt, vốn trải dài từ Iraq qua Syria đến Lebanon, bị suy yếu nghiêm trọng từ sự sụp đổ của chính quyền Assad, tạo ra lợi ích an ninh tức thời và đáng kể.

Tuy nhiên, các quan chức Israel cho biết họ lo ngại rằng một trục Hồi giáo Sunni mới do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn có thể trở thành mối nguy hiểm nghiêm trọng theo thời gian, đặc biệt là khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan công khai ủng hộ những kẻ thù của Israel, như lực lượng Hamas.

Lãnh đạo trên thực tế mới của Syria, thủ lĩnh HTS Ahmed Hussein al-Shara, nói rằng ông không muốn xung đột mà chỉ muốn tập trung vào việc xây dựng lại đất nước. Tuy nhiên, al-Shara và nhiều cộng sự từng giữ các vai trò chủ chốt trong al-Qaeda và tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, cả hai đều là các nhóm cực đoan bị Mỹ liệt vào danh sách khủng bố.

Các chuyên gia cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã "bật đèn xanh" cho chiến dịch của liên minh chống chính phủ do HTS dẫn đầu, dù không tham gia trực tiếp. Và khi trật tự mới ở Syria dần hình thành, Ankara đã nổi lên như một thế lực có ảnh hưởng đặc biệt lớn tại Damascus.

Điều này đưa Tổng thống Erdogan đến gần hơn bao giờ hết tới tham vọng của mình về việc thiết lập một phạm vi ảnh hưởng trải dài khắp các vùng đất của Đế chế Ottoman trước đây, cho đến tận Libya và Somalia.

"Mối quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ chắc chắn đang ở trong tình trạng tồi tệ, nhưng luôn có khả năng xấu đi hơn nữa", Yuli Edelstein, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại và Quốc phòng của quốc hội Israel, cho biết trong một cuộc phỏng vấn. "Không phải hai bên đang đe dọa lẫn nhau, nhưng nó có thể phát triển thành xung đột liên quan đến Syria, các cuộc đụng độ với những lực lượng ủy nhiệm được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn và trang bị vũ khí".

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump hồi đầu tuần mô tả chiến dịch lật đổ chính quyền tổng thống Assad là "một cuộc tiếp quản không thân thiện" của Thổ Nhĩ Kỳ đối với Syria.

Tổng thống Erdogan hai ngày sau đó thể hiện rõ tầm nhìn về việc biến Thổ Nhĩ Kỳ thành một cường quốc hàng đầu Trung Đông. "Mọi sự kiện trong khu vực chúng ta, và đặc biệt là ở Syria, nhắc nhở mọi người rằng Thổ Nhĩ Kỳ lớn hơn chính Thổ Nhĩ Kỳ", ông nói. "Thổ Nhĩ Kỳ không thể né tránh số phận của mình".

Ngoại trừ Qatar, quốc gia có liên minh chặt chẽ với Thổ Nhĩ Kỳ, các đối tác khác của Mỹ trong khu vực, như Arab Saudi, Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Bahrain và Jordan, đều có những mối lo ngại riêng về ảnh hưởng mới mà Ankara có được. Họ sợ rằng nền chính trị Hồi giáo hồi sinh từ Damascus có thể làm suy yếu an ninh quốc gia của chính họ.

Chính sách đối ngoại và quốc phòng của Thổ Nhĩ Kỳ từ lâu đã làm các lãnh đạo Mỹ khó chịu. Họ tức giận về hợp tác quân sự và năng lượng hạt nhân giữa chính quyền Tổng thống Erdogan với Nga, cũng như trước các cáo buộc rằng Ankara hỗ trợ bí mật cho IS ở Iraq và Syria.

"Thổ Nhĩ Kỳ suốt một thời gian dài đã là một đồng minh bất kham trong mắt liên minh phương Tây", Jonathan Schanzer, giám đốc điều hành Quỹ Bảo vệ Dân chủ, nhóm nghiên cứu tại Washington, cho hay.

Sau khi HTS lật đổ chính quyền tổng thống Assad, giao tranh vẫn chưa kết thúc. Lực lượng Quân đội Quốc gia Syria (SNA) được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn vẫn mở chiến dịch chống lại người Kurd ở phía đông bắc đất nước, nơi có một số căn cứ quân sự Mỹ. Thổ Nhĩ Kỳ coi dân quân người Kurd ở Syria là một nhánh của đảng Công nhân người Kurd (PKK), tổ chức mà cả Ankara và Washington đều liệt vào danh sách khủng bố.

Lập trường ủng hộ của Washington đối với các nhóm vũ trang người Kurd ở Syria từ lâu đã là một "cái gai" trong mắt Thổ Nhĩ Kỳ.

"Những gì đang xảy ra lúc này là một quốc gia NATO đang ủng hộ tổ chức khủng bố hoạt động chống lại một quốc gia NATO khác", Mehmet Sahin, nhà lập pháp đảng AKP cầm quyền của Thổ Nhĩ Kỳ, nói, thêm rằng ông hy vọng Tổng thống đắc cử Trump sẽ từ bỏ lập trường đó.

Nhưng Ngoại trưởng Israel Gideon Saar tuần qua đã khiến Ankara phẫn nộ khi tuyên bố Tel Aviv nên coi người Kurd là "đồng minh tự nhiên" của mình và phải tăng cường quan hệ với họ cũng như các nhóm thiểu số khác ở Trung Đông.

Israel gần đây cũng điều quân chiếm gần như toàn bộ Cao nguyên Golan của Syria, trong đó có điểm cao chiến lược Hermon. Thổ Nhĩ Kỳ coi đây là mối đe dọa mới, cáo buộc Israel tìm cách phá hoại quá trình chuyển giao quyền lực ở Syria và liên tục yêu cầu Tel Aviv rút quân.

"Bằng cách lợi dụng khoảng trống hiện tại, Israel muốn tiếp tục các chính sách chiếm đóng. Đây không phải là điều tốt cho Syria hoặc khu vực", nghị sĩ Thổ Nhĩ Kỳ Sahin nói.

Ngoài việc kiểm soát đất ở miền nam Syria, trong hai tuần qua, Israel đã không ngừng ném bom cơ sở hạ tầng quân sự chiến lược của chính quyền Assad, đảm bảo rằng những người lãnh đạo mới tại Syria sẽ không thể kế thừa lực lượng phòng không, hải quân, không quân hay tên lửa và rocket.

Trả lời yêu cầu rút quân của Ankara, Bộ Ngoại giao Israel cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ không có tư cách nêu vấn đề "chiếm đóng ở Syria", vì quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã hoạt động ở quốc gia này kể từ năm 2016, ủng hộ các lực lượng đối lập và cung cấp dịch vụ ngân hàng cũng như bưu chính quốc gia trên phần lớn lãnh thổ Syria.

Thủ lĩnh HTS đến nay vẫn cố gắng thể hiện hình ảnh ôn hòa. Ông đã nhiều lần lên tiếng bảo vệ quyền của các nhóm thiểu số và khẳng định một Syria mới quan tâm đến việc tái thiết sau gần 14 năm nội chiến thay vì đối đầu với Israel.

Tuy nhiên, những lời đảm bảo đó không thuyết phục được nhiều người trong giới lãnh đạo Israel, bởi al-Shara từng lên tiếng ủng hộ cuộc tấn công ngày 7/10/2023 của Hamas vào lãnh thổ Israel. Bí danh của ông, Abu Mohammed al-Jawlani, ám chỉ nguồn gốc gia đình ông ở Cao nguyên Golan, khu vực mà Israel đã giành quyền kiểm soát từ Syria vào năm 1967 và sáp nhập kể từ đó.

"HTS đang nắm quyền kiểm soát ở Damascus, dưới bảo trợ của Thổ Nhĩ Kỳ, làm dấy lên nỗi lo của Israel về những người Hồi giáo thù địch nắm quyền ở biên giới đông bắc. Tình thế khó khăn đó có thể trở nên tồi tệ hơn nữa nếu người Kurd bị đẩy lùi, tạo cơ hội cho IS trỗi dậy trở lại", Shalom Lipner, thành viên cấp cao tại Hội đồng Đại Tây Dương, người từng là cố vấn cho một số đời thủ tướng Israel, nhấn mạnh.

Edelstein, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại và Quốc phòng của quốc hội Israel, cho biết mối đe dọa từ Syria sẽ không nổi lên ngay lập tức, nhưng về trung hạn, các nhóm Hồi giáo ở miền nam Syria có thể đe dọa cộng đồng Israel ở biên giới. Về lâu dài, quân đội Syria được xây dựng lại bằng vũ khí và hỗ trợ từ Thổ Nhĩ Kỳ có thể một lần nữa gây ra rủi ro với Tel Aviv không khác gì chính quyền Tổng thống Assad.

Tuy nhiên, giới chuyên gia tin rằng cuộc ganh đua ảnh hưởng giữa Israel và Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria sẽ khó bùng phát thành xung đột, bởi hai cường quốc vẫn duy trì những kênh liên lạc cần thiết.

"Hai nước đều là đồng minh của Mỹ, do đó vấn đề giữa họ có thể được giải quyết", Eyal Zisser, chủ tịch khoa lịch sử Trung Đông đương đại tại Đại học Tel Aviv, bình luận, thêm rằng một Syria chịu ảnh hưởng từ Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tốt hơn nhiều cho Israel so với một Syria chịu ảnh hưởng từ Iran.

"Thổ Nhĩ Kỳ không mong muốn Israel bị hủy diệt, không phát triển vũ khí hạt nhân, không cung cấp cho Hezbollah kho tên lửa khổng lồ và không gửi hàng chục nghìn dân quân vào Syria", ông nói.

Omer Onhon, nhà phân tích chính trị từng là đại sứ Thổ Nhĩ Kỳ tại Damascus, cho rằng còn quá sớm để thảo luận về một cuộc đối đầu sắp xảy ra giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Israel tại Syria.

"Thổ Nhĩ Kỳ phản đối các chính sách của chính phủ Netanyahu và nếu những chính sách này thay đổi thì quan hệ hai bên có thể trở lại bình thường như trong suốt chiều dài lịch sử", ông lưu ý.

Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)

Chỉ thị bí mật và các cuộc đàn áp làm tê liệt xã hội dân sự ở Việt Nam

Cập nhật ngày 23 tháng 12 lúc 12 giờ chiều, giờ miền đông, Hoa Kỳ.

Những năm gần đây, Bình đã quen sống trong trạng thái sợ hãi thường trực. Giống như nhiều người làm việc trong lĩnh vực xã hội dân sự ở Việt Nam, người phụ nữ 44 tuổi này luôn ám ảnh rằng: Cô có thể bị bắt giam vào một ngày bất kỳ nào đó, đơn giản chỉ vì đi làm.

“Tất cả mọi người bây giờ đều trở nên cảnh giác” – cô nói với Đài Á Châu Tự Do (RFA) trong một cuộc trao đổi qua điện thoại vào tháng 11 vừa qua. “Những người tôi biết đã bị bắt giữ vì những lý do không rõ ràng”. 

Bình, người đã yêu cầu chúng tôi sử dụng tên giả vì lý do an ninh, đã làm việc hơn 20 năm trong lĩnh vực trợ giúp nhân đạo cho một số tổ chức cả trong nước và quốc tế ở Việt Nam. Ở mỗi tổ chức này, cô đều đã tránh được sự dọa nạt và đàn áp của Đảng Cộng sản (ĐCS) cầm quyền ở Việt Nam. Nhưng gần đây, tình hình đã trở nên tồi tệ một cách rõ rệt. 

Mặc dù làm việc cho một tổ chức phi chính phủ (NGO) quốc tế, Bình cho hay cứ ba tháng một lần, toàn bộ nhân viên của cơ quan cô thường bị triệu tập lên văn phòng Liên hiệp các Tổ chức Hữu nghị Việt Nam – cơ quan quản lý các tổ chức NGO quốc tế – để được “phỏng vấn”. 

“Họ thường hỏi chúng tôi đã đi đâu gần đây và chúng tôi đang làm gì. Điều này rất kỳ cục. Rõ ràng là họ muốn chúng tôi biết là chúng tôi đang bị giám sát” – cô nói. 

Bình cho biết, một số lần khác, công an đã theo dõi cô và đồng nghiệp khi họ xuống làm việc tại cơ sở. 

Thậm chí các cơ quan của Liên Hợp Quốc cũng bị “giám sát chặt chẽ” và o ép  – Bình, người có kinh nghiệm cộng tác với một số cơ quan của Liên Hợp Quốc (LHQ), cho biết. 

“Có những lúc người ta cắt điện và yêu cầu chủ nhà không cho họ thuê văn phòng nữa” – cô nói.

RFA đã liên lạc với Văn phòng Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam – nơi quản lý các cơ quan của LHQ  tại Việt Nam – để yêu cầu bình luận về thông tin này nhưng đã không nhận được phản hồi. 

Bình đã làm mọi thứ có thể để bảo vệ bản thân và cho đến nay những biện pháp này vẫn tỏ ra có hiệu quả. Tuy nhiên những người khác, trong đó có cả những đồng nghiệp và bạn thân của cô, đã không được may mắn như vậy. 

Theo Dự án 88, một tổ chức nhân quyền Việt Nam, trong bốn năm qua, gần một chục nhân viên của các tổ chức NGO đã bị bắt hoặc giam giữ chỉ vì làm công việc của họ. Dự án 88 cũng cho biết ít nhất bốn người trong số này hiện vẫn còn đang bị tù đày cùng với hơn 175 nhà hoạt động khác. 

Những cuộc bắt giữ này – nhiều trường hợp được tiến hành với cáo buộc trốn thuế hoặc các cáo buộc khác mà các nhà giám sát luật pháp nói là có động cơ chính trị - là một phần của một cuộc đàn áp rộng lớn hơn do chính phủ tiến hành nhằm hạn chế xã hội dân sự ở Việt Nam. 

Hàng loạt các quy định mang tính bóp nghẹt, rất nhiều trong số đó được giấu kín, đã tạo cơ sở cho nỗ lực thắt chặt quyền lực của ĐCS.

Một trong số đó và có thể xem là hà khắc nhất, là Chỉ thị 24 – được ban hành tháng 7/2023. Trong bối cảnh Việt Nam đang gia tăng toàn cầu hóa, văn bản này lại coi tất cả các hoạt động hợp tác với nước ngoài là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia. 

Chỉ thị bí mật mà Dự án 88 tiếp cận được vào hồi đầu năm 2024 này chưa bao giờ được chính quyền Việt Nam công bố. Văn bản này cung cấp thông tin chi tiết về sự phản đối của nhà cầm quyền Việt Nam với quyền tự do biểu đạt, viện trợ quốc tế, công đoàn và thậm chí với việc đi nước ngoài. Theo giới chuyên gia, tác động của chỉ thị này là việc hình sự hóa một cách hiệu quả các hoạt động vận động chính trị, xã hội. 

Tháng 10 vừa qua, chính phủ đã củng cố những biện pháp này bằng Nghị quyết 126 – một văn bản đã bổ sung thêm những hạn chế đối với việc thành lập bất kỳ loại hình hội nhóm nào ở Việt Nam. 

Đàn áp được triển khai cùng với chiến dịch chống tham nhũng rộng khắp khiến phần lớn xã hội dân sự rơi vào bế tắc. Bầu không khí sợ hãi gia tăng, vì vậy, các chính trị gia không sẵn sàng thông qua các dự án và kinh phí. 

Trong bốn tháng qua, RFA đã trao đổi với hơn một chục nhà hoạt động, nhân viên các tổ chức NGO, các nhà tài trợ quốc tế, các nhà ngoại giao và các chuyên gia để tìm hiểu xem các chỉ thị, mệnh lệnh của chính quyền và các cuộc đàn áp sau đó đã được tăng cường như thế nào và ảnh hưởng của chúng đối với những người làm việc trong lĩnh vực xã hội dân sự ở Việt Nam. 

Lo sợ về ảnh hưởng của nước ngoài

Xã hội dân sự không phải lúc nào cũng là mục tiêu đàn áp của chính phủ Việt Nam. Một thập kỷ trước, rất nhiều người đã có cái nhìn lạc quan hơn nhiều. 

Nguyễn Tiến Trung, một nhà hoạt động dân chủ hiện sống tại Đức, từng bị bắt vào năm 2009 vì chống đối ĐCS. Ông nói rằng ông được ra tù 5 năm sau đó – vào thời điểm mà sự hỗ trợ đối với xã hội dân sự khác xa so với hiện nay. 

“Khi tôi được ra tù vào năm 2014, các tổ chức xã hội dân sự mọc lên như nấm ở Việt Nam. Rất nhiều tổ chức, cả đã đăng ký và không đăng ký [hoạt động] với chính quyền cộng sản Việt Nam, đều hoạt động tự do thoải mái” – ông Trung nói. 

Nhưng vào khoảng năm 2016, tình hình bắt đầu thay đổi. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tuyên bố nghỉ hưu và ông Nguyễn Phú Trọng, người khi đó là Tổng Bí thư ĐCSVN, tái đắc cử cho nhiệm kỳ thứ hai. Ông Trọng đã qua đời vào giữa năm nay. 

Không giống như ông Dũng - người tương đối  thiện cảm với xã hội dân sự - ông Trọng có một cách tiếp cận rất khác. Ông không đồng tình với các mối quan hệ nồng ấm, thân thiện mà ông Dũng đã xây dựng với phương Tây và bắt đầu triển khai một loạt các biện pháp để hạn chế ảnh hưởng của nước ngoài. 

Việt Nam có mạng lưới các tổ chức hoạt động ở nhiều cấp độ khác nhau, từ các nhóm không chính thức, không đăng ký ở cấp địa phương tới những tổ chức phi chính phủ quốc tế (INGOs) lớn như Save the Children hay Oxfam. 

Hầu hết các tổ chức NGO quốc tế đăng ký hoạt động với Bộ Ngoại giao trong khi các tổ chức NGO trong nước lại đăng ký với Bộ Khoa học và Công nghệ. Những biện pháp được đưa ra dưới thời ông Trọng nhắm vào mục tiêu tăng cường sự quản lý giám sát của chính phủ đối với các tổ chức này. 

Bắt đầu từ năm 2020, chính phủ Việt Nam đã đưa ra một loạt các nghị định và quyết định để ngăn chặn tiếp cận đối với các nguồn tài trợ nước ngoài và gia tăng việc kiểm soát thông qua cái mà hai báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc gọi là “những đòi hỏi nặng nề quá đáng” cho các hoạt động. 

"Các lãnh đạo ĐCS muốn duy trì sự độc quyền về quyền lực của họ. Họ lo ngại rằng  ảnh hưởng của nước ngoài có thể làm mất ổn định quyền kiểm soát của họ. Các tổ chức NGO quốc tế và các thể nhân/tổ chức nước ngoài thường quảng bá, thúc đẩy các giá trị dân chủ và nhân quyền - điều mà ĐCS xem là những mối đe dọa đối với chế độ độc đảng cầm quyền của mình" -  ông Trung, nhà hoạt động dân chủ nói. 

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng, các quan ngại đặc biệt tập trung vào những ảnh hưởng của phương Tây trong khi các nước, ví dụ như Trung Quốc và Nga là “những hình mẫu cho Đảng Cộng sản [Việt Nam] noi theo”. 

Các  bộ ngành quản lý các tổ chức NGO ở Việt Nam đã không hồi đáp những đề nghị bình luận của RFA cho bài viết này. 

Không gian bị bóp nghẹt

Trong môi trường hoạt động này, vô số tổ chức phi chính phủ đã phải đóng cửa trong những năm gần đây. 

Trong số đó có Towards Transparencey, một chi nhánh của tổ chức Transparency International toàn cầu, đã phải đóng cửa vào cuối năm 2021 do những quan ngại về an ninh. Không lâu trước đó, chính quyền thành phố Hà Nội đã tước tên miền trang web của tổ chức này – điều mà nhiều người xem là một động thái đe dọa sau khi website này đăng tải một tấm bản đồ thiếu các đảo ở Biển Đông [mà Việt Nam, Trung Quốc và một vài nước trong khu vực] đang tranh chấp chủ quyền. 

Trung tâm Phát triển Cộng đồng LIN – một mạng lưới mang tính đầu mối của 400 tổ chức phi lợi nhuận đã công bố sẽ đóng cửa vào tháng 1/2023 mà không nêu lý do cụ thể và Viện Nghiên cứu và Phát triển Công nghệ (SENA) đã buộc phải giải thể vào tháng 7/2023 – một năm sau khi giám đốc của họ bị bắt và cáo buộc “lợi dụng các quyền tự do dân chủ” vì đã gửi các góp ý xây dựng ĐCS. 

Chính quyền cũng nhắm vào các cá nhân, tiêu biểu bằng việc sử dụng luật thuế. Luật lệ xung quanh vấn đề chiếm dụng thuế hiện khá mơ hồ và có thể bị lợi dụng để truy tố bất cứ ai mà chính quyền muốn ngăn chặn – ông Trung nói. 

Kết quả là “nỗi sợ hãi bị bắt giữ bởi cáo buộc ‘trốn thuế” đã tạo ra sự cẩn trọng, nếu không muốn nói là sự tê liệt hoàn toàn trong lĩnh vực này” – ông nói. 

Một trong những vụ án nổi nổi bật nhất trong những năm gần đây là việc bắt giữ nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng vào tháng 5/2023. Cô đã bị kết án 3 năm tù về tội trốn thuế nhưng đã được thả sớm vào tháng 9 năm nay. 

Dự án 88 phát hiện ra rằng “Chính phủ Việt Nam có truyền thống sử dụng cáo buộc trốn thuế để truy tố những người bất đồng chính kiến mà họ không thể buộc tội một cách thuyết phục theo các điều khoản về an ninh quốc gia của Bộ luật Hình sự.” 

Ông Nguyễn Quang A - một nhà hoạt động nhân quyền nổi bật ở Việt Nam đồng thời là cựu Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển đã giải thể - nói với RFA rằng ông đã bị bắt về tội trốn thuế “ít nhất bốn hay năm lần” nhưng lý do đó thực ra luôn là cái vỏ bọc cho các vấn đề liên quan đến bất đồng chính kiến. 

Các luật khác cũng đã được vũ khí hóa. Tháng 4 năm nay, ông Nguyễn Văn Bình, khi đó là Vụ trưởng Vụ Pháp chế của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, đã bị bắt và truy tố vì bị cho là đã tiết lộ bí mật nhà nước. 

Ông đã nỗ lực hỗ trợ nhằm mang đến cho người lao động quyền được thành lập công đoàn – một loại hình tổ chức vốn bị cấm ở Việt Nam trừ một ngoại lệ là công đoàn trực thuộc nhà nước. 

Chiến dịch Đốt lò

Những sự đàn áp này chỉ là một mảng thách thức mà các tổ chức NGO ở Việt Nam phải đối mặt và vượt qua. Đốt lò - chiến dịch chống tham nhũng gây nhiều tranh cãi đã khiến việc có được sự phê duyệt của chính phủ đối với các tổ chức  xã hội dân sự trở nên khó hơn bao giờ hết, trong tất cả các vấn đề từ đi lại cho đến kinh phí. 

Kể từ khi chiến dịch này được phát động vào năm 2013, chính phủ Việt Nam đã nỗ lực kiểm tra, bắt giữ các quan chức ở tất cả các cấp, bao gồm cả các thành viên cấp cao của Bộ Chính trị và các bộ trong chính phủ. Tính đến năm 2023, gần 200.000 đảng viên đã bị kỷ luật trong khuôn khổ chiến dịch này. 

Mặc dù chiến dịch này đã đưa Việt Nam từ vị trí 113 lên vị trí 83 về Chỉ số Cảm nhận Tham nhũng nhưng nó cũng làm đóng băng cả những hoạt động hợp pháp - các nhà vận động chính sách cho biết. 

“Các quan chức không rõ là những hoạt động nào có thể khiến ai đó gặp rắc rối. Vì thế, tất cả mọi người đều luôn đề cao cảnh giác” – ông Minh, một nhà hoạt động lâu năm phát biểu. Ông cũng đã yêu cầu chúng tôi sử dụng tên giả vì lý do an toàn. 

"Tác động lớn nhất của chiến dịch chống tham nhũng là các quan chức chính phủ không muốn làm việc nữa, họ không muốn ủng hộ, tạo điều kiện cho xã hội dân sự. Họ thường giữ im lặng vì nói không thì dễ dàng hơn”. 

Điều đó có nghĩa là trong 3 năm gần đây, Việt Nam đã đánh mất khoảng 2,5 tỷ USD viện trợ nước ngoài. Một tỷ USD nữa hiện đang chờ được thông qua. 

Phần lớn tài trợ đó đã được dành cho những thứ như các dự án phát triển và cơ sở hạ tầng, trong đó các cơ quan của Liên Hợp Quốc hoặc Liên minh Châu Âu (EU) đôi khi hợp tác với các tổ chức trong nước của Việt Nam. 

Một người từng là nhà tài trợ phương Tây cao cấp nói với RFA rằng rất nhiều tổ chức trong nước "không còn muốn nhận tiền [tài trợ của] nước ngoài vì việc này mang đến quá nhiều rủi ro" và do đó, họ buộc phải thu hẹp quy mô hoạt động. 

Tìm kiếm những giải pháp thay thế

Để hoạt động, các nhóm xã hội dân sự đã tìm đến một số giải pháp. Một trong những giải pháp này là đăng ký hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp xã hội – một dạng kết hợp giữa tổ chức từ thiện và doanh nghiệp hoạt động vì lợi nhuận – thay vì là một tổ chức phi chính phủ. Cách này đã giúp một số tổ chức hoạt động dễ dàng hơn nhưng điều đó cũng có nghĩa là họ phải trả nhiều thuế hơn. 

“Họ không trực tiếp hối lộ chính phủ nhưng dành rất nhiều tiền của, công sức để vun đắp các mối quan hệ đó để tránh các vấn đề [có thể xảy ra]” – ông Bình nói.

Nhưng sự thanh thản, yên bình có được những lựa chọn này không phải là lý tưởng và nhiều khả năng chỉ mang tính tạm thời. Những người làm việc trong khu vực xã hội dân sự ở Việt Nam lo lắng rằng môi trường hoạt động của họ sẽ tiếp tục tồi tệ hơn. 

Sau khi ông Trọng qua đời vào tháng 7 năm nay, người kế nhiệm ông là ông Tô Lâm – một cán bộ lâu năm của Đảng đồng thời đã giữ những vị trí cấp cao trong chính phủ trong nhiều thập kỷ. 

Ở cương vị Bộ trưởng Bộ Công an, ông đã thực hiện nhiều hoạt động đàn áp đối với các tổ chức xã hội dân sự, trong đó có việc sử dụng tội danh trốn thuế như một cách để bịt miệng người bất đồng chính kiến. 

“Ông Tô Lâm đã làm cả đời trong ngành công an. Ông ta coi tất cả các tổ chức không nằm dưới sự kiểm soát của ĐCS là những kẻ thù tiềm năng” – ông Trung, nhà hoạt động dân chủ nói.

“Tôi không nghi ngờ việc ông ấy sẽ tiếp tục đàn áp các phong trào dân chủ và dân sự xã hội” – ông Trung dự đoán. 

Biên tập bởi Abby Seiff và Boer Deng.

Điện Kremlin cáo buộc Ukraina âm mưu phóng hỏa các cơ sở hành chính tại Nga

Truyền thông Nga đưa tin các ngân hàng, trung tâm thương mại, bưu điện và các tòa nhà hành chính đã là mục tiêu của hàng loạt âm mưu phóng hỏa từ ngày 20/12/2024. Điện Kremlin khẳng định chính quyền Ukraina đứng sau những hành động "phá hoại" này.

Đăng ngày: 23/12/2024 - 12:01Sửa đổi ngày: 23/12/2024 - 12:51

1 phút

Từ Matxcơva, thông tín viên Jean-Didier Revoin tường trình :

Đây là những cá nhân đơn lẻ, hoạt động chủ yếu tại Matxcơva và Saint-Petersburg, cũng như tại các vùng ngoại ô của những thành phố này. Nhà chức trách đã ghi nhận khoảng 20 vụ từ thứ Sáu tuần trước.

Những người nói trên đã tìm cách kích nổ các thiết bị nhỏ hoặc phóng pháo hoa vào các tòa nhà. Các máy rút tiền tự động của những ngân hàng công, trung tâm thương mại, bưu điện, văn phòng tuyển quân, xe cảnh sát và các tòa nhà hành chính khác là mục tiêu phóng hỏa. Những hình ảnh từ camera giám sát còn cho thấy những người này dùng điện thoại di động quay những đám cháy họ tìm cách gây ra.

Sberbank, ngân hàng lớn nhất của Nga, cho biết trong tuần qua, con số các mưu toan phóng hỏa đã tăng 30%. Hầu hết những đối tượng bị bắt là những người về hưu, có thể đã được Ukraina tuyển mộ.

Cơ quan tình báo Nga FSB cảnh báo người dân Nga rằng những người Ukraina đóng giả nhân viên an ninh đã gọi điện cho những người già và yêu cầu họ thực hiện những hành động phóng hỏa để nhận được một khoản tiền, hoặc để lấy lại quyền truy cập vào các tài khoản bị khóa. Kiev vẫn chưa có phản ứng trước những cáo buộc này.

Quân đội Hàn Quốc: Hơn 1100 lính Bắc Triều Tiên thương vong khi tham chiến cùng Nga

Quân đội Hàn Quốc hôm nay, 23/12/2024, khẳng định hơn 1100 lính Bắc Triều Tiên đã chết hoặc bị thương kể từ khi tham chiến cùng quân Nga chống Ukraina, đồng thời Bình Nhưỡng đang chuẩn bị triển khai thêm quân và cung cấp vũ khí hỗ trợ Matxcơva.

Đăng ngày: 23/12/2024 - 10:42Sửa đổi ngày: 23/12/2024 - 13:22

2 phút

Hãng tin AFP dẫn thông cáo của Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân ( JCS) của Hàn Quốc cho biết : « Chúng tôi thẩm định quân Bắc Triều Tiên gần đây tham chiến chống quân đội Ukraina đã bị tổn thất khoảng 1.100 người », cả chết và bị thương.

Bộ tổng tham mưu quân đội Hàn Quốc cũng ghi nhận những dấu hiệu cho thấy Bắc Triều Tiên đang chuẩn bị gửi quân tăng viện đến Nga. Những thông tin tình báo mà Hàn Quốc thu thập được còn cho biết  Bình Nhưỡng đang sản xuất và chuyển cho Nga các loại drone cảm tử.

Vẫn theo Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân, Bình Nhưỡng còn cung cấp cho Matxcơva các loại pháo 170 mm Koksan có tầm bắn từ 40km đến 60km, cùng nhiều dàn phóng rốc két đa nòng 240 mm.

Theo quân đội Hàn Quốc, Bắc Triều Tiên tham chiến chống Ukraina là nhằm cải thiện khả năng tiến hành chiến tranh quy ước nhờ sự hỗ trợ của Nga. Seoul đánh giá « điều đó có thể sẽ dẫn đến việc gia tăng đe dọa quân sự của miền Bắc đối với miền Nam ».

Hôm 17/12 vừa qua, tổng tư lệnh quân đội Ukraina Oleksandre Syrsky cho biết quân Nga đã mở « các chiến dịch tấn công dồn dập trong vùng Kursk với việc tích cực huy động các đơn vị  Bắc Triều Tiên ». Tướng Ukraina cho biết thêm là quân Bắc Triều Tiên đã « chịu những tổn thất nặng nề ».

Quân Ukraina hồi đầu tháng 8 năm nay đã mở cuộc tấn công bất ngờ vào vùng biên giới Kursk của Nga và hiện vẫn kiểm soát một phần nhỏ vùng lãnh thổ này.

Bình Nhưỡng chưa bao giờ xác nhận hay phủ nhận sự hiện diện của quân đội Bắc Triều Tiên tại Nga. Hai nước đã tăng cường quan hệ quân sự kể từ khi Matxcơva xâm lược Ukraina vào tháng 2/2022.

Một hiệp ước phòng thủ chung mang tính lịch sử giữa Bình Nhưỡng và Matxcơva, được ký vào tháng 6, đã có hiệu lực vào đầu tháng 12 này, theo đó hai nước sẽ hỗ trợ quân sự nhau ngay lập tức trong trường hợp bị nước thứ ba tấn công.

Trung Quốc tập trận ở Biển Đông giữa lúc Việt Nam tổ chức triển lãm vũ khí