Tân Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đàm thoại với Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn hôm 24/1, bà Tammy Bruce, Phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ, loan báo cùng ngày trên trang web của bộ.

“Hai quan chức vui mừng về dịp kỷ niệm 30 năm quan hệ Mỹ-Việt và tiến bộ đạt được từ Đối tác Chiến lược Toàn diện”, nữ phát ngôn viên cho biết. “Tuy ca ngợi sự hợp tác kinh tế của chúng ta, song Ngoại trưởng khuyến nghị Việt Nam hãy giải quyết tình trạng bất cân đối về thương mại”, vẫn lời bà Bruce.

Lời khuyến nghị của ông Rubio được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống thứ 47 của Mỹ Donald Trump, người nhậm chức lần thứ hai hôm 20/1 vừa qua, đòi hỏi một số đối tác phải cân bằng cán cân thương mại với Mỹ và ông xem đây là một trọng tâm trong chương trình nghị sự của mình.

Ông Trump nhiều lần đe dọa sẽ đánh thuế cao vào những nước có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, điều mà một số chuyên gia kinh tế nhận định với VOA là đáng lo ngại trong thời gian tới đối với Việt Nam, nước có thương mại hai chiều với Mỹ đạt hơn 132 tỷ đô la trong cả năm 2024.

Theo Tổng cục Hải quan Việt Nam, năm ngoái, đất nước này xuất khẩu sang Mỹ hàng hóa có giá trị gần 119 tỷ đô la và nhập khẩu từ Mỹ các sản phẩm trị giá 13 tỷ đô la, như vậy hưởng thặng dư lên đến 106 tỷ đô la. Với các con số vừa nêu, Mỹ là đối tác thương mại lớn thứ hai và là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Cũng trong cuộc đàm thoại, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio chúc Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn đón Tết vui vẻ và có một năm an khang thịnh vượng, Phát ngôn viên Tammy Bruce cho biết thêm.

Hai nhà ngoại giao hàng đầu của hai nước điện đàm chỉ ít ngày sau khi ông Sơn gửi thư chúc mừng tới ông Rubio vào ngày 21/1 nhân dịp chính trị gia 53 tuổi này được Thượng viện Mỹ chuẩn thuận làm ngoại trưởng.

Như VOA đã đưa tin, qua bức thư, ông Sơn tái khẳng định Việt Nam coi Mỹ là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu, đồng thời bày tỏ niềm tin rằng hai nước sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ vì lợi ích của nhân dân hai nước, cũng như góp phần bảo đảm hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Vị phó thủ tướng kiêm bộ trưởng ngoại giao của Việt Nam mời tân ngoại trưởng Mỹ thăm đât nước ở Đông Nam Á trong năm kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Hoa Kỳ, 1995-2025.

Khi hai ông Rubio và Sơn điện đàm hôm 24/1, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ “cũng đã thảo luận về các mối quan ngại trong khu vực, bao gồm cách hành xử hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông”, nữ phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ chia sẻ thêm.

Việt Nam, Trung Quốc, Philippines và một số nước có tuyên bố chủ quyền chồng chéo lên nhau ở các vùng của Biển Đông, nhưng Trung Quốc nêu ra yêu sách nhiều nhất, bị Việt Nam và các nước phản đối do thiếu cơ sở pháp lý.

Trong nhiều năm trở lại đây, với sức mạnh kinh tế và quân sự vượt trội, Trung Quốc ngày càng tăng cường quân sự hóa trên các thực thể mà họ chiếm đóng ở biển này, cũng như có nhiều động thái bị xem là bắt nạt, lấn át Việt Nam và Philippines, dẫn đến những tuyên bố của các chính quyền khác nhau ở Mỹ chỉ trích Trung Quốc, yêu cầu họ chấm dứt các hành vi nguy hiểm và gây bất ổn.

Trong cùng ngày 24/1, Ngoại trưởng Mỹ Rubio cũng đã điện đàm với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị nhưng giọng điệu của cuộc này khác hẳn với cuộc giữa hai ông Rubio và Sơn.

Một bản tin của AFP dẫn thông tin từ bà Bruce, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, cho hay rằng ông Rubio – vốn lâu nay có quan điểm diều hâu về Trung Quốc – đã nói với ông Vương rằng chính quyền trong nhiệm kỳ 2 của ông Trump sẽ thực hiện mối quan hệ với Trung Quốc theo cách thức “thúc đẩy lợi ích của Mỹ và đặt nhân dân Mỹ lên trên hết”.

Ngoại trưởng Mỹ cũng nhấn mạnh về “cam kết của Mỹ với các đồng minh của mình trong khu vực và quan ngại sâu sắc về những hành động cưỡng ép của Trung Quốc đối với Đài Loan và ở Biển Đông”.

Đáp lại, ông Vương nói rằng Bắc Kinh sẽ không bao giờ cho phép Đài Loan ly khai khỏi Trung Quốc, theo AFP. Ông Vương cũng nêu ý kiến rằng hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cần làm việc cùng nhau để tìm ra cách thức đúng đắn mang lại sự hòa thuận trong kỷ nguyên mới.

Tổ chức Y tế Thế giới sẽ cắt giảm chi phí và xem xét các chương trình y tế nào cần ưu tiên sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút Hoa Kỳ khỏi WHO, người đứng đầu cơ quan này đã nói với nhân viên trong một bản ghi nhớ nội bộ mà Reuters đã xem.

Ông Trump đã thực hiện động thái này vào ngày 20/1, ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai, cáo buộc cơ quan y tế của Liên hiệp quốc xử lý sai đại dịch COVID-19 và các cuộc khủng hoảng y tế quốc tế khác.

“Thông báo này đã khiến tình hình tài chính của chúng tôi trở nên nghiêm trọng hơn...”, Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nói trong bản ghi nhớ ngày 23 tháng 1. Bản ghi nhớ cho biết WHO đã lên kế hoạch cắt giảm đáng kể chi phí đi lại và dừng tuyển dụng, ngoại trừ các lĩnh vực quan trọng, như một phần của các biện pháp tiết kiệm chi phí.

Phát ngôn viên của WHO đã xác nhận bản ghi nhớ - được Reuters đưa tin lần đầu tiên - là xác thực nhưng từ chối bình luận thêm.

Liên hiệp quốc đã xác nhận vào ngày 23/1 rằng Hoa Kỳ sẽ rút khỏi WHO vào ngày 22 tháng 1 năm 2026, sau thời hạn thông báo một năm theo yêu cầu của nghị quyết chung năm 1948 của Quốc hội Hoa Kỳ. Nghị quyết cũng nêu rõ rằng Washington phải trả phí cho WHO trước khi rời đi.

Hoa Kỳ là nhà tài trợ tài chính lớn nhất của WHO, đóng góp khoảng 18% tổng kinh phí của tổ chức này. Ngân sách hai năm gần đây nhất của WHO, cho giai đoạn 2024-2025, là 6,8 tỷ đô la.

Hoa Kỳ nợ WHO khoảng 130 triệu đô la tiền phí thành viên phải nộp cách đây một năm, vào tháng 1 năm 2024, phát ngôn viên của WHO Christian Lindmeier cho biết trong cuộc họp báo của Liên hiệp quốc tại Geneva vào ngày 24/1, mặc dù ông cho biết sự chậm trễ như vậy không phải là bất thường.

“Chúng tôi cũng chưa nhận được đánh giá năm 2025, tức là phí thành viên, đáng lẽ phải nộp ngay bây giờ”, ông nói. Ông nói thêm rằng khoản đóng góp của Hoa Kỳ cho WHO cũng bao gồm các khoản phí tự nguyện, dành riêng cho một số chương trình nhất định và các khoản thanh toán đó có thể bị dừng bất cứ lúc nào.

Bản ghi nhớ cho biết WHO đã nỗ lực cải tổ tổ chức và thay đổi cách thức tài trợ, với các quốc gia thành viên tăng phí bắt buộc và đóng góp vào vòng đầu tư của tổ chức được khởi động vào năm ngoái.

Nhưng bản ghi nhớ nói sẽ cần thêm kinh phí và đồng thời phải cắt giảm chi phí. Điều này sẽ bao gồm việc mặc định chuyển tất cả các cuộc họp sang hình thức trực tuyến mà không có sự chấp thuận đặc biệt, hạn chế việc thay thế thiết bị Công nghệ Thông tin và đình chỉ việc cải tạo văn phòng trừ khi liên quan đến vấn đề an toàn hoặc cắt giảm chi phí đã được chấp thuận.

“Loạt biện pháp này không toàn diện và sẽ có thêm nhiều biện pháp khác được công bố trong thời gian tới”, bản ghi nhớ viết, đồng thời cho biết WHO có trụ sở tại Geneva sẽ làm mọi thứ có thể để hỗ trợ và bảo vệ nhân viên.