Emily Reynolds, 44 tuổi, điều hành một công ty quan hệ công chúng (PR), thừa nhận cô cố tình tạo vẻ ngoài trẻ hơn tuổi thật. Để làm điều này, Reynolds tiêm botox, filler, bắn laser da mặt và đầu tư mạnh vào mỹ phẩm.

"Tôi thấy mệt mỏi khi vừa phải lãnh đạo, vừa gồng mình để trông thật đẹp", Reynolds nói. Dù biết đó là tiêu chuẩn áp đặt, cô vẫn sợ danh tiếng và công việc bị ảnh hưởng nếu để lộ dấu hiệu tuổi tác.

Nỗi lo của Reynolds không vô căn cứ. Các nghiên cứu chỉ ra ngoại hình đẹp mang lại lợi thế kinh tế thực sự. Khảo sát trên hàng nghìn thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA) của Đại học Nam California cho thấy, những người có ngoại hình ưa nhìn kiếm được nhiều hơn đồng nghiệp khoảng 2,4%. Con số này tương đương 5.500 USD mỗi năm và lợi thế kéo dài suốt 5-10 năm sự nghiệp.

Báo cáo của Harvard Business Review trên 2.000 nhà tuyển dụng cũng ghi nhận thực tế phũ phàng: 71% ưu tiên ứng viên "trông chuyên nghiệp và hấp dẫn" khi trình độ ngang nhau; 61% tin rằng nhân viên đẹp giúp công ty tạo ấn tượng tốt với khách hàng.

Áp lực này càng nặng nề hơn khi hình thức làm việc từ xa phổ biến. Chứng "rối loạn mặc cảm ngoại hình do Zoom" (zoom dysmorphia) khiến nhiều người tự ti vì liên tục phải nhìn mặt mình trên màn hình họp trực tuyến. Alanna Barry, 30 tuổi, nhân viên ngành PR, cho biết cô bị ám ảnh với hàm răng của mình qua camera và đang tính niềng răng để tìm lại sự tự tin.

Không chỉ phụ nữ, nam giới cũng bị cuốn vào cuộc đua này. Theo Hiệp hội Phẫu thuật Thẩm mỹ Mỹ (ASPS), nam giới chiếm 7% số ca phẫu thuật thẩm mỹ hiện nay. Môi trường việc làm cạnh tranh thúc đẩy cánh mày râu quan tâm đến diện mạo để nâng cao vị thế.

Giáo sư luật Deborah L. Rhode, Đại học Stanford, đã phân tích cách ngoại hình được ưu tiên trong tuyển dụng, thăng tiến và đánh giá hiệu suất, dẫn đến bất công xã hội và kinh tế. Bà cho rằng lookism (phân biệt đối xử dựa trên ngoại hình) không chỉ là sở thích cá nhân mà là một hình thức phân biệt có hệ thống, tương tự phân biệt giới tính hay chủng tộc.

Nghiên cứu dựa trên dữ liệu hàng trăm trường hợp cho thấy ngoại hình ảnh hưởng 70-80% quyết định tuyển dụng ở một số ngành như bán lẻ và truyền thông, khiến những người không đạt chuẩn ngoại hình dễ bị loại.

Chuyên gia gọi đây là "cái bẫy nhan sắc". Tại một số ngành như bán lẻ hay truyền thông, ngoại hình có thể chi phối tới 80% quyết định tuyển dụng. Các nhà quản lý thường vô thức chọn ứng viên trẻ, gầy, da đẹp thay vì chỉ đánh giá năng lực. Điều này vô tình đẩy những người lớn tuổi, thừa cân hoặc có khiếm khuyết ngoại hình ra rìa thị trường lao động.

"Việc phân biệt ngoại hình này gây tổn hại cho cả người lao động và công ty. Cá nhân người lao động sẽ mất tự tin, trong khi doanh nghiệp lại vô tình tạo ra một văn hóa bất công", bà nói.

Quyết định liều lĩnh ở tuổi 75, sống lạc quan dù bệnh tật

- Lần đầu diễn xuất trong "Thế hệ kỳ tích", bà tự đánh giá ra sao về hình ảnh NSND Thanh Hoa ở vai trò diễn viên?

Đến giờ tôi vẫn run, ngỡ ngàng! Từ nhỏ tôi thích đóng phim nhưng phải là vai công chúa, hình tượng lãng mạn, đẹp đẽ. Ai ngờ về già lại vào vai một bà lão chậm chạp, không được hóa trang, chải chuốt, trông cứ thế nào ấy. 

Bởi không chuyên, nhiều phân đoạn tôi thể hiện còn bản năng, hồn nhiên. Có lúc tôi tự hỏi sao bà Nga Tứ (vai diễn của NSND Thanh Hoa - PV) cứ mắng con cháu và yêu thương chúng giống hệt mình ở nhà thế.

Tôi mong khán giả xem phim không vì cái tên của Thanh Hoa mà hãy đến vì nội dung và thông điệp tích cực của ê-kíp. 

- Gia đình phản ứng thế nào trước quyết định rẽ hướng đóng phim của bà?

Khi tôi kể ý định đóng phim, gia đình đều phản đối. Con gái nài nỉ, xin mẹ tuổi này đừng liều lĩnh, còn chồng tôi bảo đừng ham hố xốc nổi, cứ yên thân ca hát thôi. Duy nhất con trai là ủng hộ vì tin mẹ một khi nhận lời bất cứ việc gì đều đã cân nhắc kỹ lưỡng. 

Ngày quay đầu tiên, cả nhà không ăn uống gì mà ngồi đợi tôi về. Câu đầu tiên chồng tôi hỏi là: "Thế đạo diễn không hủy hợp đồng, lại cho đóng tiếp à?". 

Với tôi, hát thì dễ chứ diễn xuất nhọc lắm. Nào là phải đội nắng đội mưa, vừa quát vừa khóc, ngồi bệt ra đất lại quay đi quay lại chục lần với công sức của bao nhiêu con người… Phim này có lẽ là duy nhất rồi, tôi không đóng thêm nữa đâu!

- Cả đời gắn với âm nhạc, giờ phút này hành trang mang theo của NSND Thanh Hoa là gì?

Với nghiệp hát, tôi không còn gì nuối tiếc. Gần 60 năm, tôi hát từ thời bình đến thời chiến, ngang dọc khắp Nam Bắc và cả lưu diễn trên thế giới. 

Trời thương nên cho sự nghiệp tôi suôn sẻ. Tôi cứ suy nghĩ hát thôi, không tham vọng nổi tiếng, cứ thế con đường rộng mở và được khán giả thương. 

Tâm thế với âm nhạc của tôi lúc này không còn sục sôi, đam mê như thời trẻ. Nhưng mỗi khi cất giọng, bao nhiêu cảm xúc lại ùa về. Nhiều show tôi chưa xuất hiện, khán giả đã vỗ tay ầm ầm. Chính điều đó tiếp thêm năng lượng để tôi đứng vững trên sân khấu. 

9 năm học thanh nhạc bài bản tại Trường Âm nhạc Việt Nam giúp tôi có nền tảng kỹ thuật vững chắc, không rơi cảnh chông chênh, hụt hơi khi xử lý tác phẩm dù tất nhiên giọng đã hao mòn theo thời gian. 

- Tuổi tác ảnh hưởng đến bà ra sao?

Tôi mắc nhiều bệnh người già: Đau nhức khắp người, đục thủy tinh thể, huyết áp cao… Cách đây 8 năm, tôi gặp tai nạn té ngã trong chuyến lưu diễn ở Hungary, khiến xương tổn thương và dẫn đến vôi hóa đốt sống. Giờ mỗi ngày tôi phải uống thuốc duy trì, không còn cách nào khác nên phải thích nghi thôi. 

May mắn con người tôi sống lạc quan, ít khi nào nghĩ đến chuyện bệnh tật. Nếu cứ mãi canh cánh bản thân đau ra sao, mệt mỏi thế nào sẽ chẳng thể làm được việc gì cả. 

- Bà giữ sự tươi mới, năng lượng cho tâm hồn thế nào?

Tôi nghĩ đơn giản, tự nhủ đừng bao giờ lo lắng, trăn trở quá nhiều về bất cứ việc gì. Chuyện được mất, hơn thua là lẽ tất yếu ở đời, chính điều thiện tâm mới là thứ níu con người ta có được cuộc sống trọn vẹn. 

Cuộc đời tôi truân chuyên, nhiều người yêu và không hiếm người ghét. Có những nỗi oan khuất với người khác có thể sẽ vật vã đau khổ, riêng tôi xem nhẹ. 

Một phần tôi mau quên, không ưa để bụng. Chuyện muộn phiền, tiêu cực, tôi triệt tiêu nó nhanh chóng, không lưu lại trong đầu quá lâu.

Bị đồn "đập mặt xây lại", đã chuẩn bị cho ngày ra đi

- Đâu là tin đồn đáng sợ nhất với bà?

Họ đồn Thanh Hoa thẩm mỹ nát mặt, “đập đi xây lại”. Buồn cười là ngay chính người chê bai tôi còn chưa gặp gỡ lần nào, chỉ thấy qua màn hình điện thoại. 

Tôi vốn nhút nhát, sợ cãi cọ nên thường mặc kệ cho qua. Ai nói sai gì tôi không bao giờ đôi chối hay phân trần. 

Ban đầu, tôi giận, buồn bực lắm chứ. Một lần, con trai thấy mẹ nhiều tâm sự nên an ủi. Con bảo: “Khi nào người thân, chồng, con cháu không hiểu thì mẹ mới nên đau lòng, còn bà hàng xóm hay xã hội ngoài kia không hiểu là chuyện thường”. Con tôi khi ấy mới 16 tuổi, nay đã 40 tuổi. 

Từ đó tới nay, tôi sống y hệt như lời con bảo, bỏ ngoài tai điều không liên quan để nhẹ nhõm. 

Clip NSND Thanh Hoa chia sẻ về ông xã

- Trong giới hay bảo nhau NSND Thanh Hoa được chồng chiều chuộng như em bé, bà thấy mình may mắn trong hôn nhân?

Tôi sung sướng lắm vì tuổi này còn được chồng thương, kề cận chăm sóc từng bữa ăn, giấc ngủ. 8 năm nay tôi không phải vào bếp vì mọi thứ đã có ông xã lo. 

Mỗi sáng ngủ dậy, câu đầu tiên anh hỏi tôi là hôm nay thích ăn gì. Chồng tôi người Huế, là 1 nghệ sĩ xiếc giỏi, đạt nhiều thành tích nổi bật song chọn hy sinh vì gia đình. 

Anh hay bảo với tôi: “Công việc anh nếu nghỉ còn nhiều người khác thay thế, còn tiếng hát của em thì không, nên anh xin về sớm để chăm sóc em và các con”.

Nghe câu nói đó, tôi thực sự xúc động. Những chuyến công tác xa nhà, tôi nhớ nhất bữa cơm nhà do anh nấu bằng tất cả tình yêu thương. 

- Tình yêu tuổi xế chiều được bà và chồng gìn giữ thế nào?

Mọi người hay bảo tôi làm nũng, nhõng nhẽo với chồng, thực ra không phải đâu. Tôi lớn hơn ông ấy 6 tuổi, lúc mới yêu chỉ xưng hô “cậu - tớ”. Sau khi sinh con trai, chúng tôi mới đổi cách gọi thành “anh - em” mà trầy trật mãi vì cứ ngượng mồm. 

Tình yêu của chúng tôi được xây đắp bằng những điều giản dị. Tuổi này đi qua bao bão giông cuộc đời, cần nhất là sự hòa thuận. 

Tôi và ông xã tin tưởng, không giấu giếm nhau bất cứ điều gì. Mỗi ngày ra ngoài, bất kể chuyện lớn bé tôi đều kể với anh. Tôi muốn bạn đời tin tưởng, tránh không vướng suy nghĩ tiêu cực trong đầu. 

Hôn nhân càng thật bao nhiêu lại càng bền vững bấy nhiêu. Chuyện giả dối, che giấu không kéo dài mãi, đến lúc lộ ra chỉ có 'toang' thôi. 

- Bà đã chuẩn bị cho chặng cuối cuộc đời, như 1 chuyến đi xa không trở lại?

Nhiều người già nói đến chết thì sợ, riêng tôi nghĩ khác. Chuyện sinh - lão - bệnh - tử là quy luật tất yếu ở đời, ai rồi cũng phải ra đi. 

Chuyện trăm tuổi già nếu nói không gợn là không đúng. Dẫu vậy, tôi biết không tới lượt mình quyết định nên cứ để nó trôi theo lẽ tự nhiên. 

Bố mẹ tôi trước đây vẫn mua sẵn mộ phần như 1 sự chuẩn bị trước để sau này trăm tuổi già được an nhiên. Tôi ảnh hưởng tư tưởng của họ nên nhìn nhận chuyện ra đi nhẹ nhàng. Miễn sao nhìn lại bạn đã sống và tận hiến, để con cháu, người ở lại nhớ trong tim là đủ. 

Ảnh, clip: HK, NVCC