WASHINGTON — Những lãnh đạo Đảng Cộng hòa của Mỹ đang ăn mừng sau cuộc bầu cử sơ bộ ở sáu tiểu bang vào hôm thứ Ba. Kết quả cho thấy lợi thế rõ ràng cho các ứng viên dòng chính của Đảng Cộng hòa trước những đối thủ từ phong trào Tea Party bảo thủ hơn. Do đó điều này có thể làm tăng hy vọng Đảng Cộng hòa giành được quyền kiểm soát cả hai viện Quốc hội trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11.

Cuộc đua được theo dõi sát nhất là ở bang Kentucky, nơi lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện, chính trị gia kỳ cựu Mitch McConnell, dễ dàng đánh bại đối thủ bảo thủ do phe Tea Party hậu thuẫn.

Ông McConnell có thể trở thành lãnh đạo khối đa số Thượng viện nếu đảng Cộng hòa giành thế đa số vào tháng 11. Ông nói:

"Chúng ta có thể giành lại quyền lực từ tay Harry Reid (lãnh đạo khối Dân chủ Thượng viện) và bắt vị tổng thống này chịu trách nhiệm! Tôi sẽ làm mọi thứ có thể bãi bỏ và thay thế luật Obamacare!"

Ông McConnell đang đối mặt với thách thức nghiêm trọng từ ứng viên Đảng Dân chủ Alison Lundergan Grimes vào tháng 11. Bà Grimes là một trong những ứng viên của Đảng Dân chủ tranh cử vào Thượng viện ở tiểu bang nghiêng về Đảng Cộng hòa, nơi mà Tổng thống Barack Obama không được lòng nhiều người:

"Tổng thống Obama không có tên trên danh sách ứng viên tranh cử 2014 của Kentucky. Không có điều gì về cuộc bầu cử này sẽ thay đổi người ngồi trong Tòa Bạch Ốc, nhưng chúng ta có thể đổi người ở Washington và cuối cùng cử ai đó đại diện cho tiểu bang Kentucky!"

Phe Cộng hòa được nhiều người dự báo sẽ giữ được hoặc mở rộng thế đa số của họ ở Hạ viện trong tháng 11. Cuộc chiến chủ chốt là để kiểm soát Thượng viện hiện do phe Dân chủ kiểm soát. Nếu phe Cộng hòa giành thêm sáu ghế nữa thì họ sẽ chiếm đa số trong Thượng viện và nắm quyền kiểm soát lưỡng viện Quốc hội. Vì thế Đảng Cộng hòa sẽ có quyền chặn những dự luật của tổng thống trong hai năm cuối nhiệm kỳ của ông Obama.

Phe Dân chủ cố gắng giữ thế đa số của họ tại Thượng viện đang đối mặt với một số thách thức lớn. Nhà phân tích Charlie Cook nói mức ủng hộ dành cho Tổng thống Obama lại xuống thấp hơn nữa trong các cuộc thăm dò công luận và Đảng Cộng hòa đang dồn phần lớn chiến dịch tranh cử của họ vào luật chăm sóc y tế gây nhiều chia rẽ của tổng thống:

"Thật đáng lo ngại khi bầu cử diễn ra trong bối cảnh tỉ lệ ủng hộ tổng thống thấp ở mức hơn 40 phần trăm, bộ luật mang dấu ấn nổi bật lại không được lòng dân, và nền kinh tế ì ạch như hiện nay."

Kết quả bầu cử sơ bộ mới nhất củng cố xu hướng năm nay là những ứng viên nòng cốt của Đảng Cộng hòa đánh bật những thách thức từ những ứng cử viên được phe Tea Party hậu thuẫn. Những nhà tranh đấu thuộc Tea Pary đã giúp phe Cộng hòa giành lại quyền kiểm soát Hạ viện vào năm 2010. Nhưng họ cũng góp phần quan trọng trong việc đề cử nhiều ứng viên Đảng Cộng hòa gây tranh cãi tại Thượng viện, bị xem là quá cực đoan trong cuộc bầu cử toàn quốc vào năm 2010 và 2012. Thất bại của họ tước mất cơ hội Đảng Cộng hòa giành thế đa số tại Thượng viện.

Cuộc so kè giữa ứng viên Đảng Cộng hòa dòng chính và phe cực đoan Tea Party có phần chắc sẽ tiếp diễn cho tới vòng bầu cử Tổng thống vào năm 2016, theo lời giáo sư John Sides ngành chính trị học tại Đại học George Washington:

"Chia rẽ trong Đảng Cộng hòa giữa những người có quan điểm tương đối ôn hòa và tương đối bảo thủ tiếp tục và rõ ràng là cả hai phe sẽ tranh giành quyền lực vào năm 2016."

Cả 435 ghế ở Hạ viện, 36 ghế thống đốc tiểu bang và 36 trong số 100 ghế ở Thượng viện Mỹ sẽ có ứng viên dự tranh vào tháng 11 tới.
VOA