Nếu lái xe dọc theo đường South Kolb ở thành phố Tucson, bang Arizona, bạn sẽ chứng kiến một cảnh tượng bất thường.

Từng hàng máy bay quân đội nối tiếp nhau, bất động và yên lặng dưới cái nắng sa mạc gay gắt, từ những chiếc máy bay vận tải to lớn cho đến máy bay thả bom, hay loại chiến đấu cơ F-14 nổi tiếng trong phim Top Gun.

Đây là Căn cứ Quân sự Davis-Monthan, được vận hành bởi 309 AMARG.

Đây là nhà của 4.400 máy bay, với diện tích khoảng 10.5 km vuông.

Một vài chiếc máy bay trông giống như chúng chỉ vừa hạ cánh cách đó vài giờ, một số khác được phủ tấm bạt để tránh bụi và cát.

Bên trong phân xưởng, một số máy bay đã được tháo rời các bộ phận để tái sử dụng.

Đối với những người làm việc ở đây, căn cứ Davis-Monthan còn được biết đến dưới cái tên 'Nghĩa địa'.

Dù không phải là nghĩa địa máy bay duy nhất trên thế giới, nhưng đây cũng là nghĩa địa lớn nhất.

Điều kiện thời tiết tại Arizona - khí hậu khô, độ ẩm thấp, ít mưa - đồng nghĩa với việc máy bay sẽ lâu rỉ rét hơn.

Bên cạnh đó, mặt đất ở đây có đặc tính gần giống như thạch cao, giúp các máy bay có thể được đỗ trên sa mạc mà không cần các thiết bị đắt tiền.

Các máy bay tốn rất nhiều tiền để sản xuất và bảo trì, nhưng ở cuối đời chúng vẫn có công dụng riêng.

Tuy nhiên việc tạo môi trường ấm và khô để bảo quản chúng lại tốn rất nhiều chỗ và nhiều tiền.

Vì vậy nên việc đưa chúng về nơi có điều kiện khí hậu như Tucson sẽ giúp tiết kiệm hơn rất nhiều.

Đây là lý do vì sao nhiều nghĩa địa máy bay lớn nhất thế giới lại đặt ở miền tây nam nước Mỹ.

Tuy nhiên các máy bay này vẫn cần sẵn sàng quay lại phục vụ nếu cần thiết. Và điều này tốn rất nhiều công sức.

Nghĩa địa hậu Liên Xô

Các nhân viên tại nghĩa địa máy bay có một danh sách nhiệm vụ dài.

Các máy bay từng phục vụ trên hàng không mẫu hạm cần được rửa kỹ để tẩy sạch muối.

Tất cả các máy bay đều được rút cạn xăng. Tất cả các thiết bị kích nổ, ví dụ như thiết bị dùng để đẩy phi công ra khỏi ghế trong trường hợp gặp nạn, đều cần được tháo gỡ.

Các máy bay được bảo quản ở các điều kiện khác nhau.

Một số được giữ trong tình trạng gần-như-hoạt-động để phòng trường hợp cần quay trở lại phục vụ, trong khi một số khác được tháo rời các bộ phận.

Trong số các máy bay tại đây có nhiều chiếc B-52, có khả năng mang theo bom hạt nhân.

Theo các hiệp ước hạn chế vũ khí chiến lược với Nga, những chiếc B52 được tháo rời cánh, giúp các vệ tinh của Liên Xô biết chắc rằng chúng đã không còn phục vụ nữa.

Một số máy bay được sử dụng làm nguồn cung cấp các bộ phận riêng khi cần thiết.

Tại căn cứ Davis-Monthan còn có một máy nghiền, nơi các máy bay bị nghiền vụn và kim loại được nung để tái sử dụng.

Davis Monthan là nhà của khoảng 400.000 thiết bị và máy móc cần thiết để chế tạo các bộ phận máy bay cần thiết.

Ông Keith Hayward, từ Royal Aeronautical Society, cho biết máy bay dễ tháo gỡ hơn là các phương tiện lớn khác.

"Có ít vật liệu nặng hoặc nguy hiểm trên máy bay hơn là tàu", ông nói.

Tuy nhiên cũng theo ông, việc ngày càng có ít các chất liệu tái sử dụng được dùng trong các máy bay hiện đại cũng đồng nghĩa với quy mô của những nghĩa địa máy bay có thể giảm xuống trong tương lai.

Tại Tucson, từng hàng máy bay ở căn cứ Davis Monthan nằm yên dưới cái nắng nóng của Arizona.

Đối với một vài chiếc trong số này, cái nắng sa mạc có thể được xem như là môi trường nghỉ hưu lý tưởng, trong khi đối với một số khác, cơ hội được bay trở lại vẫn còn trước mắt.

Bản gốc bài viết đã được đăng trên BBC Future