(Hay, "Tôi đã bắt đầu lo lắng và bảo vệ sự riêng tư của mình trên mạng ra sao")

Doug Bernard | VOA

Minh họa bởi Steve Fuchs

Ở mặt lợi nhất, Internet có thể biến máy tính hoặc thiết bị di động của bạn thành một thư viện nghiên cứu, rạp chiếu phim, một công cụ y tế hoặc một phương tiện để kết nối với bất cứ ai khác trên hành tinh. Đó là một nơi an toàn, rộng mở để bạn là chính mình và phát triển bản thân.

Ở mặt hại nhất, Internet có thể trở thành một nơi tối tăm và đầy mối đe dọa - một công cụ để những kẻ trộm đánh cắp, để những công ty theo dõi và để những chính phủ đàn áp.

Như người ta vẫn nói, chúng ta biến Internet thành thế nào thì nó ra thế ấy.

Thông tin có thể lưu thông tự do, nhưng có rất nhiều thế lực muốn chặn dòng chảy thông tin trên Internet và trừng phạt những người tìm cách kháng cự.

Đặc biệt, một số chính phủ đang ra sức dựng tường ngăn cách một số nơi trên Internet bằng cách lọc và chặn những gì người ta có thể nhìn thấy. Những chính phủ khác thì đang lợi dụng tính chất rộng mở của Internet để theo dõi những cá nhân và trừng phạt họ về những gì họ làm trên mạng.

Khi những công nghệ theo dõi và kiểm duyệt trở nên tân tiến thì những công cụ mới dành cho máy tính hoặc thiết bị di động của bạn cũng vậy, giúp bảo vệ sự riêng tư của bạn và vượt qua sự kiểm duyệt Internet.

Hãy suy nghĩ về công trình này như một cẩm nang giúp tránh kiểm duyệt Internet và ẩn danh.

Đây là phần tổng quan cơ bản về những thách thức và cách thức để kháng cự, nhấn mạnh đến tính chất "cơ bản." Đây không phải là bộ quy tắc hoàn chỉnh, bất di bất dịch, và bất biến. Thay vào đó, hãy xem đây là một chỉ dẫn khái quát bàn về một số khái niệm chủ chốt và giới thiệu một số công cụ có thể giúp bạn giữ cho Internet tương đối tự do và an toàn.

Hãy nhớ

Tránh kiểm duyệt không phải là ẩn danh: Vượt tường lửa không đồng nghĩa với ẩn danh trên mạng. Một số trong những công cụ mà chúng ta sẽ tập trung bàn tới sẽ giúp bạn vừa tránh được những biện pháp ngăn chặn vừa bảo vệ được danh tính của mình khi lên mạng. Một số công cụ có xu hướng hữu hiệu ở mặt này hay mặt kia, nhưng không phải cả hai.

Mỗi quốc gia, giống như mỗi người sử dụng, đều khác nhau: Nếu bạn đang định tải nhiều thứ lên mạng, hoặc sống trong một đất nước mà chính phủ tích cực theo dõi người dùng đang làm gì trên Internet, có thể bạn muốn chọn một công cụ có tính ẩn danh cao. Nếu bạn chủ yếu chỉ muốn truy cập những website mà chính phủ của bạn chặn, bạn có thể sử dụng những công cụ chỉ giúp bạn làm điều đó thôi là được. Và hãy nhớ, không có một công cụ nào có thể làm tất cả mọi thứ, vì vậy bạn có thể muốn thử kết hợp tính năng bảo mật và tránh kiểm duyệt của riêng mình.

Đôi khi chính phủ không phải là vấn đề: Vào đầu những năm 2000, hai nhà bất đồng chính kiến người Trung Quốc, Vương Tiểu Ninh và Sư Đào, bị Trung Quốc bỏ tù vì những hoạt động trực tuyến của họ. Điều mà thời đó không nhiều biết là Yahoo đã tự nguyện giao những email của hai người này cho chính quyền Trung Quốc, sau đó những email này được các công tố viên sử dụng. Điều quan trọng cần nhớ là những công ty tư nhân điều hành những website và những nhà cung cấp dịch vụ Internet thường xuyên thu thập mọi loại dữ liệu về bạn, đôi khi vì lợi nhuận của riêng họ, và đôi khi theo lệnh của chính phủ.

 

Một số công cụ tốt hơn những công cụ khác: Vào năm 2009 trong sự kiện được gọi là cuộc "Cách mạng Twitter," người dân Iran đã xuống đường để phản đối cuộc bầu cử gần đây và sử dụng những website, mạng xã hội và những công cụ trực tuyến khác để tổ chức, cho đến khi chính phủ ra tay trấn áp. Và rồi xuất hiện một công cụ mới được gọi là "Haystack" giúp người dân Iran tránh kiểm duyệt của chính phủ. Tuy nhiên, vì một lỗi lập trình, "Haystack" cũng có thể đã để lộ danh tính của nhiều người sử dụng cho nhà chức trách Iran trước khi nó bị dẹp bỏ. Bài học rút ra: mới không hẳn là tốt.

Thực hành giữ ‘vệ sinh’ trên mạng: Cũng giống như bạn cần một chút kỷ luật trong cuộc sống cá nhân của mình, bạn nên luôn luôn thực hành một số thói quen cơ bản khi lên mạng. Cố gắng không sử dụng mạng WiFi công cộng, vì bất cứ ai cũng có thể dễ dàng theo dõi những gì bạn đang làm và đánh cắp thông tin cá nhân của bạn. Nếu bạn sử dụng một trình duyệt web, hãy cố gắng sử dụng mã hóa HTTPS thường xuyên nhất có thể. Đừng mở email từ những người mà bạn không quen biết, hoặc đừng mở những file đính kèm mà bạn không yêu cầu. Xóa lịch sử trình duyệt của bạn và những file cookies thường xuyên nhất có thể. Bạn không cần phải lo sợ về việc sử dụng Internet, nhưng một chút ngờ vực sẽ đỡ rủi ro cho bạn rất nhiều.

Không có gì là hoàn hảo: Nếu có điều gì đó có thể nói một cách hết sức chắc chắn thì đó là: không có sự bảo đảm tuyệt đối 100 phần trăm tính ẩn danh và tự do truy cập Internet. Nếu một chính phủ đã muốn phải kiểm soát bằng được những gì bạn làm trên mạng thì có lẽ họ sẽ tìm ra cách.

http://projects.voanews.com/circumvention/vietnamese/