Ông Paul Ryan phát biểu trong sự kiện tranh cử của ứng viên tổng thống Mỹ đảng Cộng hòa Mitt Romey (phía sau, bên trái) ở bang Wisconsin. Ảnh: AFP

Ryan là con út trong một gia đình 4 con thuộc hàng trung lưu. Năm 16 tuổi, cha ông là luật sư Paul qua đời vì bệnh tim. Theo chính sách của chính phủ, ông được hưởng trợ cấp cho đến năm 18 tuổi và đã dùng số tiền này để trang trải học phí ở đại học Miami, bang Ohio, nơi ông tốt nghiệp ngành kinh tế và khoa học chính trị.

Sau khi tốt nghiệp đại học, ông từng làm việc cho nhiều thượng nghị sĩ Mỹ và là người viết diễn văn cho ứng viên phó tổng thống của đảng Cộng hòa năm 1996 Jack Kemp. Năm 1998, ông Ryan giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào Hạ viện của bang Wisconsin, trở thành đại diện cho bang quê nhà từ khi chỉ mới 28 tuổi và hiện đã giữ cương vị này ở nhiệm kỳ thứ 7.

Ông kết hôn với bà Janna, một luật sư về thuế 43 tuổi. Họ có một cô con gái 10 tuổi, cùng hai con trai 8 và 7 tuổi. Gia đình ông sống trong một căn biệt thự hai tầng rưỡi, giá 420.000 USD, gồm 6 phòng ngủ, 7 phòng tắm, được xây theo phong cách phục hưng.

Ryan từng tự nhận mình là "một gã quái gở" khi mày mò nghiên cứu về ngân khố từ năm 22 tuổi. Năm 2011, Ryan được tín nhiệm vào cương vị chủ tịch Ủy ban Ngân sách Hạ viện Mỹ nhờ tầm hiểu biết sâu rộng và những đề xuất táo bạo về cắt giảm ngân sách công. Ông trở thành ngôi sao của đảng Cộng hòa, một lãnh đạo tài năng về các vấn đề tài chính và ngân sách.

Là một tín đồ của tác giả theo chủ nghĩa tự do cực đoan Ayn Rand, Ryan mô tả Rand "là lý do ông tham gia chính trường". Đúng như tư tưởng của Rand, tháng 4 năm ngoái, Ryan đã đề xuất một kế hoạch ngân sách 3,5 nghìn tỷ USD gây tranh cãi mang tên "Đường đến Thịnh vượng". Cũng được biết đến dưới một cái tên khác là "Kế hoạch Ryan", vị chủ tịch Ủy ban Ngân sách Hạ viện này đã đề xuất cắt giảm nhiều khoản chi tiêu liên bang nhằm giảm nợ công và thâm hụt ngân sách. Hạ viện đã thông qua kế hoạch này nhưng đảng Dân chủ và một số nghị sĩ Cộng hòa lên tiếng phản đối.

Ryan bị chỉ trích gay gắt khi đòi hủy bỏ cả chương trình đã giúp ông học đại học, cũng như cắt giảm mạnh chi phí cho các chương trình Medicare và Medicaid dành cho người già và người nghèo của Mỹ.

Hôm 11/8, ứng viên tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa Mitt Romney tuyên bố chọn ông trở thành phó tướng trong liên danh tranh cử của mình. Cặp đôi này sẽ cạnh tranh với Tổng thống Barack Obama và phó tổng thống Joe Biden trong cuộc bầu cử dự kiến diễn ra vào tháng 11 năm nay.

Các nghị sĩ của đảng Cộng hòa đã hết lời ca ngợi "quyết định sáng suốt và cần thiết" của ông Romney. Romney, vốn bị xem là "kẻ ngoại đạo" với thế giới chính trị ở Washington, có thể được ông Ryan, với kinh nghiệm 13 năm trên chính trường, hỗ trợ để đương đầu với quốc hội. Trong khi đó, ông Romney có thể bù lấp cho kinh nghiệm về kinh doanh và quản trị cho người đồng hành.

Chọn Ryan cũng là thông điệp mà ông Romney muốn gửi gắm về tình trạng thâm hụt ngân sách của Mỹ. Tuy nhiên, kế hoạch cắt giảm chi tiêu gây tranh cãi của ông Ryan cũng là điểm yếu để đảng Dân chủ xoáy vào trong chiến dịch tranh cử của mình. Các nghị sĩ đảng Dân chủ, trong đó có ông Obama, gọi kế hoạch này là một cuộc tấn công vào đa số người nghèo của nước Mỹ.

Dự kiến liên danh tranh cử Romney - Ryan sẽ được đảng Cộng hòa chính thức công nhận tại đại hội toàn quốc sắp tới. Cặp đôi này sẽ bắt đầu chuyến đi tranh cử bằng xe buýt qua 4 bang mà cử tri còn chia rẽ, để thu hút phiếu bầu, nếu muốn chiến thắng vào tháng 11 tới. Các bang đó gồm là Virginia, Bắc Carolina, Florida và Ohio. Các nhà phân tích nhận định chuyến đi này sẽ là cuộc thử nghiệm chân thực nhất để xem các cử tri phản ứng ra sao với hai ứng viên tổng thống và phó tổng thống này.

Anh Ngọc