Lời bàn về Giáo dục của người giàu nhất hành tinh Bill Gates

"Hè năm ngoái tôi đã đi dạy với Bill G và học được rất nhiều qua kinh nghiệm của người giám đốc điều hành doanh nghiệp này. Khi đi qua nhiều nước, chúng tôi thường xếp hàng ở sân bay. Bill quan sát: “Ông có thể thấy ở một số nước, mọi người chờ đợi kiên nhẫn cho đến lượt họ nhưng ở các nước khác, mọi người thường chen lấn xô đẩy. Mọi người mua vé đều có chỗ trên máy bay rồi vậy sao họ phải xô đẩy người khác? Dường như là giáo dục của họ thiếu đào tạo phép xã giao và sự tự trọng. Nước này vẫn muốn trở thành quốc gia lãnh đạo thế giới nhưng cứ nhìn vào dân chúng sô bồ, hỗn loạn, chen lấn và thiếu tự trọng này thì còn lâu họ mới lấy được sự kính trọng của những quốc gia khác. Họ có thể có sức mạnh kinh tế nhưng muốn đi xa hơn thì còn lâu lắm vì kinh tế là một chuyện nhưng dân trí lại là một chuyện khác. Không phải to tát, lớn lao là quan trọng nhưng thường những điều nhỏ bé xác định ra hệ thống giáo dục của họ tốt thế nào. Chính hành vi của những người dân xứ đó xác định ra liệu một nước đó có là “đẳng cấp thế giới” (World Class) hay không. Một con heo có thể thoa son dồi phấn nhưng nó vẫn là một con heo phải không?”

Khi rời khỏi nước này, Bill kết luận: “Quốc gia này còn phải học nhiều vì không có hệ thống dịch vụ tốt ở đây. Cả nước đang hội tụ vào phát triển sản phẩm để xuất khẩu tối đa nhưng họ sẽ không đi xa được nữa. Họ có thể hiểu kinh doanh sản phẩm nhưng không hiểu kinh doanh con người.

.......Một ngày ở Hàn Quốc, chúng tôi phạm sai lầm bởi việc đi sai chỗ cách xa khách sạn của chúng tôi vài dãy phố. Trời tối khi chúng tôi hỏi đường nhưng không mấy ai nói được tiếng Anh. Cuối cùng một sinh viên đi tới, anh chỉ cho chúng tôi hướng đi tới khách sạn nhưng ngần ngại: “Dễ lạc lắm vì có vài chỗ rẽ phải và rẽ trái và bây giờ đã khuya rồi và rất khó đi khi trời tối, các ông có thể bị lạc lần nữa.

"Thế là anh ta đề nghị đi cùng chúng tôi tới khách sạn để chắc rằng chúng tôi sẽ không bị lạc. Chúng tôi bước đi quãng mười lăm phút cho tới khách sạn. Khi chúng tôi cám ơn người sinh viên, Bill đề nghị anh ta ăn tối với chúng tôi nhưng anh từ chối vì cần về nhà. Vào lúc đó chúng tôi thấy rằng anh ta phải đi lộn lại theo hướng ngược với chỗ chúng tôi bị lạc. Sự kiện là một thanh niên sẵn lòng giúp người lạ cho dù phải đi ngược lại trong đêm tối đã gây ấn tượng cho cả hai chúng tôi. Bill bảo tôi: “Khi một thanh niên của một quốc gia hành động như vậy, nước đó có tương lai. Đó là điều một quốc gia có đẳng cấp thế giới (World Class)."

Theo Bill, “đẳng cấp thế giới” không phải là nền kinh tế mạnh hay có bao nhiêu triệu phú hay tỉ phú, bao nhiêu đại học hay nhà chuyên môn mà đẳng cấp thế giới là về cách công dân của nó hành động ra sao.”

Hà Sĩ Phu - Làm sao cho mỗi con người Việt Nam sống có Nhân cách?

Câu chuyện về nhận định của Bill Gates về tương lai một quốc gia gợi lên cho chúng ta một điều thú vị. Một quốc gia có vĩ đại được hay không hãy đo bằng nhân cách của các công dân nước ấy, trong những ứng xử giao tiếp bình thường hàng ngày.

.....Làm sao cho mỗi con người Việt Nam sống có Nhân cách, đó phải là mơ ước cháy bỏng của một người lãnh đạo tử tế, có thề thỉ hãy thề như thế đi! Nhưng một bộ máy còn thiếu Nhân cách thì làm sao gây được chất men Nhân cách? Và một cá nhân, một đảng hay một dân tộc đã chịu lệ thuộc Tàu thì đừng nói đến Nhân cách làm chi để thành trò cười cho thiên hạ.

Tột đỉnh của tình yêu nhân dân sẽ xuất hiện từ chính hệ thống dân chủ - thị trường - pháp trị mà toàn nhân loại đang đi (mà ta gọi tên là thế giới Tư bản để đối lập với thế giới Cộng sản) chứ đừng tìm ở một thiên đường tưởng tượng nào đó do những đầu óc thừa nhiệt tâm và nóng vội nhưng thiếu hiểu biết.

Thật cảm ơn Bill ở một nhận xét "rất nhỏ" nhưng của một tầm nhìn rất lớn.

*******

Trước sự thể Bill Gates đánh giá Đại Hàn là quốc gia có tầm cở quốc tế vì có công dân chịu khó đưa đường cho khách ngoại quốc trong ba mươi phút trong đêm được Hà Sĩ Phu khen lao là " Nhận xét nhỏ - Tầm nhìn lớn," gã hành chánh già Miền Nam ngày cũ lòng cảm thấy ngậm ngùi!

Ngày xưa ấy, trước ngày định mạng của Đất nước, ngày 30 tháng tư nghiệt ngả, trước khi bọn giặc cờ đỏ hồ tinh bác cụ tràn vào cướp phá Miền Nam, những khi tan học về, trò nhỏ thấy bà cụ yếu đuối sắp băng qua đường, vội vã chạy lại nâng đở giúp cụ qua đường an toàn là chuyện bình thường ít ai để ý. Thảng hoặc có nhìn thấy thì cũng mĩm cười khen cháu ngoan, dễ dạy là cùng.

Vì sao mà trẻ em Miền Nam ngày ấy hành xử tự nhiên như vậy?

Là vì lẽ nầy đây:

Ngay khi cắp cặp đệm học trường làng chưa thông mặt chữ, thầy cô đã dạy đọc thuộc lòng:

Thương người như thể thương thân

Thấy người hoạn nạn thì thương
Thấy người tàn tật lại càng trông nom
Thấy người già yếu ốm mòn
Thuốc thang cứu giúp, cháo cơm đỡ đần
Trời nào phụ kẻ có nhân
Người mà có đức, muôn phần vinh hoa.
(Quốc văn giáo khoa thư, lớp sơ đẳng, 1948).

Tôi sanh ra nơi làng quê xứ Thủ. Mẹ tôi là thôn nữ, chữ nghĩa không bao nhiêu, chỉ dạy con hai điều:

Một là không được dối trá.

Hai là sống cho có Nghĩa, có Nhân.

Thuở nhỏ chỉ biết dối trá là nói láo.

Nhân nghĩa là thương người, không được ỷ lớn hiếp nhỏ là không phải lẽ.

Lớn lên học hỏi mới biết điều Nhân Nghĩa:

Nhân là tình thương ở trong lòng.

Đem tình thương trong lòng ra đối đải với người cho phải lẽ thời kêu là nghĩa.

Người với người đối đải nhau bằng tình thương và lẽ phải cho vẹn bề tình làng, nghĩa xóm ấm êm.

Từ trên căn bản đạo lý Nhân Nghĩa ấy, việc người với người giúp đở, tương trợ nhau là lẽ phải thường hằng.

Cho nên trước ngày giặc dữ vô Nam, chuyện sinh viên VN giúp đở người ngoại quốc việc nầy, việc kia là thường sự, tự nhiên. Có khi còn vui vẻ vì được dịp trau dồi ngoại ngữ.

Ngày nay, thấy ông Hà trầm trồ khen ngợi về tầm nhìn lớn của tỉ phú Bill Gates trong sự kiện kể trên, lòng cảm thấy ngậm ngùi cho thân phận Đất nước tôi chỉ vì họa dữ hồ tinh mà từ một nước trên bốn ngàn năm hiến bỗng chốc rớt xuống thành nước man di trong thế kỷ 21!

                                            Nguyễn Nhơn ( HNPĐ )