Bàn bán sổ xố kiến thiết chính thống trên vỉa hè Hà Nội. Ảnh: AFP

Ngoài chương trình xổ số kiến thiết của nhà nước và một vài casino của nước ngoài, cá độ là trò bị cấm ở Việt Nam, nhưng ở nhiều nơi, pháp luật vẫn bị coi thường. Cứ mỗi mùa giải vô địch bóng đá thế giới (World Cup) hay giải vô địch bóng đá châu Âu (EURO), số tụ điểm cá độ lại tăng đột biến, cảnh sát cho biết.

Những bộ óc sáng tạo đã nghĩ ra cách sử dụng chương trình sổ xố kiến thiết làm nền tảng cho một trò chơi bất hợp pháp gọi là "lô đề", trong đó người đánh đề dự đoán hai số cuối của giải độc đắc, trong chương trình rút thăm xổ số chính thống hàng ngày.

Chỉ vì chơi lô đề mà anh Nguyễn Văn Thịnh mất 1,3 tỷ đồng, một gia tài đối với người công nhân xây dựng 41 tuổi này. Chính vì thua lô mà anh Thịnh cuối cùng phải bán cả căn nhà ở Hà Nội để trả tiền cho chủ nợ.

"Đúng là sống du kích", Thinh kể về tháng ngày sống dưới đất, tồn tại bằng đồ ăn và nước uống vợ đem đến.

Những trường hợp nghiện cờ bạc như của Thinh thực ra không phải hiếm ở Việt Nam, một đất nước có 86 triệu người. Mỗi tỉnh thành lại có một chương trình xổ số kiến thiết chính thống, và một trò lô đề đi kèm.

"Lô đề đã phá hoại hàng trăm, hàng nghìn gia đình và đang phá tan kết cấu xã hội của chúng ta", cảnh sát Võ Quang Hưng, thuộc một đội cảnh sát phòng chống tội phạm cho biết, và nói thêm rằng nó đã gây ra cả những vụ tự vẫn và ly hôn.

Mặc dù quy mô của tệ nạn này không hề nhỏ, hiện chưa có các tổ chức hỗ trợ để giúp đỡ những người nghiện lô đề. Kể từ khi chính phủ hạn chế tiếp cận vốn tín dụng đầu năm 2011 để kiềm chế lạm phát hai con số, các tay cờ bạc gặp khó khăn hơn khi muốn vay tiền từ ngân hàng để trả nợ.

Kết quả là, những người tổ chức lô đề trở thành những kẻ cho vay không chính thức, những người thường thuê đầu gấu để tịch thu tài sản có giá trị và thậm chí cả nhà của người thua lô, những người phải chạy trốn vì không thể trả nợ.

Chênh vênh tự tử

Những con nợ do lô đề khác thì tự nguyện trình diện với cảnh sát. Họ cho rằng thà phải nộp phạt hay đi tù vì cá độ trái phép còn hơn là chịu hiểm nguy trong tay của những chủ nợ và chủ lô.

"Hàng chục người hàng xóm của tôi hè này đã phải chạy trốn. Một số còn trốn ra nước ngoài sau khi tuyên bố phá sản. Họ không thể trở về cho tới khi các khoản nợ được trả hết", Nguyễn Thị Thu, chủ một quán cafe cho biết.

Người phụ nữ 36 tuổi này tự nhận mình cũng là người nghiện lô đề và vừa gặp khó khăn kinh tế do cờ bạc.

"Tôi bị chủ lô truy đuổi. Sau lưng tôi là tường. Tôi định tự tử để cứu gia đình. Nhưng may thay trời đất còn thương tôi", Thu nói và cho biết gia đình nhà chồng cho cô vay hơn 120.000 USD, tương đương 2,4 tỷ đồng để trả nợ.

Dù nạn cờ bạc không phải là mới ở Việt Nam, nền kinh tế suy giảm khiến hàng chục nghìn doanh nghiệp phá sản trong năm nay cũng không làm thuyên giảm tệ nạn này.

"Nạn cờ bạc từ lâu đã ăn sâu vào xã hội của chúng tôi, làm tan vỡ nhiều gia đình", cô Nguyễn Thị Kim, nhà xã hội học thuộc đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội cho biết. "Cuộc sống càng khó khăn thì tệ nạn càng phát triển. Ngày càng nhiều người bị cám dỗ bởi ý tưởng kiếm tiền dễ dàng, nhanh chóng", cô cho biết.

Phải hiếm lắm mới có một người thắng lô đề, nhưng khi đã thắng, phần thưởng có thể cao gấp 70 lần số tiền họ đặt cược. Người chơi lô có thể đặt từ 1.000 đồng cho tới hàng chục nghìn USD cho những người chủ lô trên đường phố, những người ăn "hoa hồng".

Tệ nạn khó ngăn ngừa

Để đối phó với tệ nạn gây ảnh hưởng tới mọi đối tượng trong xã hội, từ trẻ em tới người về hưu, chính quyền Việt Nam đã có những tuyên bố trừng trị mạnh mẽ. Tệ nạn này được luật pháp xử lý nghiêm và mỗi năm, có hàng nghìn con nghiện lô đề cờ bạc và chủ chứa bị bắt giữ.

Cảnh sát tập trung trừng trị những kẻ chủ lô, những người đứng đằng sau các ổ cờ bạc thay vì hướng tới những người đánh lô riêng lẻ, nhưng họ cho rằng hướng triệt phá này sẽ không có hiệu quả lâu dài.

"Chúng ta thấy loại hình cờ bạc này diễn ra khắp nơi ở Việt Nam, trong từng ngôi làng, từng huyện thị ở cả miền bắc và miền nam Việt Nam", Trần Thanh Lâm, một sĩ quan cảnh sát tại Hà Nội cho biết. Dù chưa có con số thống kê chính thức, Lâm tin rằng thị trường cờ bạc trái phép có thể trị giá hàng chục triệu USD mỗi năm.

"Thật không may, chúng tôi không thể ngăn chặn tất cả", viên cảnh sát phòng chống tội phạm ở Hà Nội cho hay.

"Lô, đề giống một sòng bạc khổng lồ bao trùm toàn đất nước, và kết quả của cuộc chiến chống tệ nạn này còn rất hạn chế, bởi nó ăn theo chương trình xổ số kiến thiết chính thống".