Đô đốc Nhật Bản Yamamoto từng học tại Harvard này có tầm nhìn của một vĩ nhân. Ông biết thật là sai lầm khi đánh thức nước Mỹ đang ngủ quên. Thời điểm đó, gã khổng lồ Mỹ đã ngủ quên trước sự trỗi dậy của chủ nghĩa Phát xít tàn bạo. Mỹ đã ngủ quên trước thành tích tăng trưởng kinh tế vượt trội của Đức Quốc Xã, trước các ca ngợi của phương Tây cho thể chế tà ác này và các thông tin tuyên truyền dối trá mà Hitler tạo ra khi đó.

Mỹ đã từng thức tỉnh khỏi “chủ nghĩa phát xít” như thế. Mỹ đã tham gia vào liên minh quân sự với Nga, Anh… đánh đổ chủ nghĩa Phát xít và phơi bày “tội ác chống lại loài người”. Rất nhanh sau đó, Mỹ đã có bước phát triển vượt bậc về công nghệ, kỹ thuật quân sự.

Tinh thần ái quốc của người Mỹ khi chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sụp đổ

Sự gián đoạn chuỗi cung ứng của Trung Quốc khiến Mỹ lúng túng: từ mọi thành phần của vitamin, vải vóc may khẩu trang, đồ bảo hộ cho tới thành phần nước rửa tay khử trùng… Nhưng điều này không có nghĩa Trung Quốc không thể thay thế hoặc là Mỹ không thể thay đổi.

Những chủ hãng rượu bourbon hay whisky địa phương ngừng nấu rượu để tập trung nấu cồn 70% (isopropyl alcohol) làm nước rửa tay khô. Ba công ty xe hơi lớn General Motors (GM), Ford và Tesla chuyển công xưởng lắp ráp xe hơi thành xưởng chế tạo máy trợ thở (ventilator) sau khi được bản quyền của hãng chuyên sản xuất thiết bị y tế. Năng lực sản xuất máy thở của 3 đại công ty xe hơi này có thể đáp ứng tốt nhu cầu nội địa của Mỹ. Gần đây, chính quyền bang New York yêu cầu chính quyền liên bang hỗ trợ thêm hàng chục ngàn máy trợ thở dù trong kho đã sẵn hàng ngàn máy trợ thở chưa dùng đến. Đương nhiên, chính quyền bang New York chỉ yêu cầu để “phòng trường hợp” dịch bệnh gia tăng theo quy mô lớn và họ muốn đảm bảo năng lực chăm sóc y tế mà thôi.

Hãng Abbott phát triển bộ thử test kit dành riêng cho virus Vũ Hán. Từ khắp 50 tiểu bang, người dân Mỹ làm thiện nguyện khắp nơi, cung cấp thức ăn miễn phí cho học sinh và người nghèo, và hiến tặng khẩu trang và vật dụng y tế mà mình tích trữ được. Tinh thần Mỹ lan tỏa tới mọi ngóc ngách của cuộc sống.

Gói cứu trợ chưa từng có tiền lệ trong lịch sử nước Mỹ, với giá trị kỷ lục 2.200 tỷ USD, bao trùm một loạt lĩnh vực rộng lớn của xã hội. Dự luật này bao gồm các khoản hỗ trợ tiền mặt cho hầu hết những người dân Mỹ, trợ cấp thất nghiệp và trợ cấp thực phẩm, các khoản vay cho các doanh nghiệp nhỏ, các quỹ hỗ trợ cho các bệnh viện bị quá tải và những ngành chịu ảnh hưởng lớn như hàng không. Lần đầu tiên trong lịch sử, người Mỹ có thể nhận tiền trực tiếp gửi vào nhà băng của mình. Một gia đình 4 người có thể nhận tới 3.400 đô la nếu hai vợ chồng không kiếm được hơn 198.000 đô la một năm theo hồ sơ khai thuế năm trước.

Theo gói cứu trợ, tiền trợ cấp thất nghiệp sẽ tăng thêm 600 USD/tuần và những người trước đó không đủ điều kiện được hỗ trợ như những người tự làm chủ cũng sẽ được nhận trợ cấp. Trong khuôn khổ gói cứu trợ này, mỗi người Mỹ trung lưu và thu nhập thấp sẽ được nhận một tấm séc trị giá 1.200 USD, người có con nhỏ sẽ được nhận thêm 500 USD/người.

Các nghị sĩ đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Thượng viện đã làm việc suốt đêm để thông qua gói cứu trợ này, và đã đưa lên Hạ viện để phê chuẩn lần cuối trước khi Tổng thống Donald Trump ký thành luật.

Phát biểu trên kênh CNBC ngày 26/3, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin kêu gọi các nhà lập pháp nhanh chóng và đồng lòng thông qua dự luật nói trên. Ông nói, gói cứu trợ sẽ bảo vệ tất cả các lao động Mỹ. Các lao động và doanh nghiệp Mỹ cần tiền ngay lúc này. Vì vậy, ông cho rằng, giờ không phải lúc để cân nhắc về một dự luật có thể được mọi lá phiếu tán thành.

Đó mới là điều làm nước Mỹ vĩ đại. Trên thế giới này, người dân Mỹ làm thiện nguyện nhiều nhất thế giới. Tiền của Mỹ bao phủ toàn cầu, từ tổ chức WHO, Liên Hiệp Quốc hay NATO. Đóng góp của Mỹ luôn là nhiều nhất.

Dịch Covid-19 kích thích chủ nghĩa "thoát Trung" tại Mỹ

Trong những tuần qua, hàng loạt quan chức Nhà Trắng trực tiếp hoặc gián tiếp đặt vấn đề "thoát Trung". Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross và Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Larry Kudlow đều mô tả dịch Covid-19 sẽ có lợi cho nền kinh tế Mỹ.

Nhà kinh tế Jeff Ferry thuộc Liên minh vì nước Mỹ thịnh vượng (CPA) - một tổ chức ủng hộ ông Trump - cũng cho rằng thuế trừng phạt 25% đánh lên tất cả hàng hóa Trung Quốc sẽ tạo ra 1 triệu việc làm tại Mỹ.

“Việc Mỹ phụ thuộc vào sản xuất ở Trung Quốc trong nhiều thập kỷ vừa là vấn đề kinh tế, vừa là vấn đề an ninh quốc gia. Một cuộc khủng hoảng - ví dụ như dịch virus corona chủng mới - có thể làm sản xuất Trung Quốc ngừng trệ hoặc chậm lại và nạn trộm cắp bản quyền sở hữu trí tuệ cũng như sản xuất hàng giả ở Trung Quốc vẫn rất nghiêm trọng", ông phát biểu.

Dịch virus corona chủng mới càng gây sức ép nặng nề lên quan hệ kinh tế Mỹ - Trung khi các dây chuyền sản xuất ở Trung Quốc ngưng trệ, hàng loạt chuỗi cung ứng đứt quãng. Khi hậu quả kinh tế của dịch ngày càng trở nên rõ ràng, càng nhiều người ở Washington kêu gọi "phân ly kinh tế".

Trong các phiên điều trần tại Quốc hội Mỹ những cuộc họp của nhiều tổ chức nghiên cứu, hàng loạt quan chức và chuyên gia Mỹ khẳng định rằng nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc không thể đi cùng một hướng.

Từng bước thay thế nguồn cung từ Trung Quốc

Dưới thời Tổng thống Donald Trump, chính phủ Mỹ hạn chế dòng chảy vào Trung Quốc của các loại hàng hóa bị xem là “nhạy cảm” đối với an ninh quốc gia và đối ngoại. Năm ngoái, Bộ Thương mại Mỹ lập ra "Danh sách hạn chế", qua đó cấm 100 cá nhân và công ty Trung Quốc mua hàng hóa Mỹ.

Khi tác động của dịch Covid-19 đối với chuỗi cung ứng toàn cầu trở nên rõ ràng, nền kinh tế Mỹ chịu nhiều thiệt hại. Tuần trước, thị trường chứng khoán Mỹ lao dốc nặng nề nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008. Giới quan sát nhận định việc nền kinh tế Mỹ lao đao càng khiến các chính trị gia và chuyên gia Mỹ kêu gọi doanh nghiệp tư duy lại về tình trạng phụ thuộc vào sản xuất và tiêu thụ ở Trung Quốc.

Nikkei Asian Review đưa tin Google và Microsoft đang đẩy nhanh quá trình giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Khảo sát của Hội đồng Kinh doanh Mỹ - Trung mới đây cho thấy các doanh nghiệp thành viên cũng đã tính toán đến chuyện rời Trung Quốc.

Gần đây nhất, Bộ Tài nguyên Thiên nhiên Canada và Bộ Năng lượng Mỹ vừa ra thông báo cho biết hai nước này đã ký Biên bản ghi nhớ giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc đối với khoáng sản đất hiếm - vốn được sử dụng nhiều trong lĩnh vực hàng không vũ trụ, quốc phòng, công nghệ sạch...

Giới chức Mỹ và Canada đã làm việc từ tháng 8/2019 để xây dựng một kế hoạch hành động đối với các dự án khoáng sản đặc biệt này, cũng như kế hoạch đầu tư chiến lược vào các cơ sở xử lý khoáng sản ở Bắc Mỹ, đồng thời mở rộng hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) trong việc khai thác khoáng sản đất hiếm.

Pierre Gratton, Chủ tịch Hiệp hội khai khoáng Canada cho biết Trung Quốc đang kiểm soát các kim loại và khoáng sản quan trọng như uranium, lithium, cesium và cobalt. Mỹ muốn được tiếp cận với một nguồn cung tin cậy đối với các kim loại được sử dụng trong lĩnh vực quốc phòng và chế tạo. Trong khi đó, Canada có ngành khai khoáng vững mạnh và thị trường hai nước có sự “tích hợp” lớn.

Hồi tháng 6/2019, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Justin Trudeau đã nhất trí đàm phán nhằm xây dựng một chiến lược chung về hợp tác trong lĩnh vực khoáng sản. Mỹ cũng đang tìm hướng liên minh với Australia, Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU) - những đối tác cùng chia sẻ mối lo ngại của Mỹ về sự phụ thuộc vào khoáng sản của Trung Quốc.

Các nhà phân tích cho rằng sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020, thỏa thuận thương mại "giai đoạn 1" giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ bị lãng quên, và mối quan hệ Mỹ - Trung sẽ đối mặt với những sóng gió mới. “Ai làm chủ Nhà Trắng đi chăng nữa thì mối quan hệ mang tính xây dựng và tích cực giữa Mỹ và Trung Quốc cũng sẽ chỉ còn là quá khứ”, ông Jake Parker, Phó chủ tịch cấp cao của Hội đồng Kinh doanh Mỹ - Trung, khẳng định.

Thử thách cũng là Cơ hội. Thử thách trước nạn dịch virus Corona Vũ Hán cũng là cơ hội của nước Mỹ, ít ra cũng là cơ hội hết phụ thuộc vào Chuỗi Cung Ứng của Trung Quốc.

Người khổng lồ Mỹ đã thức dậy rồi, tỉnh thức rời “giấc mộng Trung Hoa”! Sau Mỹ có lẽ còn nhiều nơi khắp thế giới buộc phải thức tỉnh khỏi “giấc mộng Trung Hoa” - giấc mộng không dành cho người dân Trung Quốc thiện lương, không dành cho hòa bình và tương lai của thế nhân này.

Mộc Trà   S Truong chuyen