VIỆT NAM (NV) – Ông Mai Tiến Dũng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Việt Nam vừa chính thức xác nhận, Tòa Trọng Tài Quốc tế tại Paris đang phân xử vụ ông Trịnh Vĩnh Bình kiện chính phủ Việt Nam.

Đây là lần đầu tiên nhà cầm quyền Việt Nam xác nhận đang là bị đơn trong vụ kiện mà chắc chắn họ sẽ thua kiện.

Theo dự trù thì Tòa Trọng tài Quốc tế tại Paris sẽ phân xử vụ Trịnh Vĩnh Bình kiện chính phủ Việt Nam đòi bồi thường tối thiểu 1,25 tỉ Mỹ kim từ ngày 21 tháng 8 đến ngày 31 tháng 8. Cơ chế xét xử của hệ thống tòa trọng tài khác với hệ thống tòa án thông thường: Xử kín giữa các bên có liên quan, kèm nhiều ràng buộc liên quan đến việc công bố thông tin nên đến nay, người ta chưa biết nội dung phán quyết. Tuy nhiên một số video clip và hình ảnh được chia sẻ trên Internet cho thấy, hôm 27 tháng 8, ông Bình với nét mặt rạng rỡ, vung cao hai tay khi bước ra khỏi trụ sở của cơ quan tài phán này.

Ông Trịnh Vĩnh Bình, 70 tuổi, cư ngụ tại Sài Gòn, vượt biên năm 1976, đến Hà Lan định cư trong cùng năm rồi trở thành triệu phú nhờ cung cấp chả giò cho thị trường Hà Lan, Bỉ Anh.

Năm 1990, ông Bình được các cơ quan ngoại giao của Việt Nam ở châu Âu mời gọi về Việt Nam đầu tư. Ông Bình bán toàn bộ cơ sở thương mại, mang về Việt Nam 2,3 triệu Mỹ kim và 96 ký vàng để đầu tư vào nhiều lĩnh vực: Nuôi – chế biến – xuất cảng hải sản, trồng rừng lấy gỗ, du lịch,… Trong sáu năm, tài sản của ông Bình tại Việt Nam tăng lên khoảng 8 lần.

Năm 1996, ông Bình đột nhiên bị bắt với hai cáo buộc “trốn thuế” và “đưa hối lộ”. Hai năm sau, Tòa án tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đưa ông Bình ra xử sơ thẩm, phạt ông Bình 13 năm tù. Ông Bình kháng cáo, Tòa án Tối cao đưa vụ án ra xử phúc thẩm, giảm hình phạt xuống còn 11 năm tù. Nhờ sự can thiệp của chính phủ Hà Lan, ông Bình được tại ngoại và trước khi bị bắt để “thi hành án”, ông Bình vượt biên lần thứ hai.

Có nhiều bằng chứng cho thấy, vụ tống giam – kết tội ông Bình là sử dụng cường quyền để cưỡng đoạt tài sản cá nhân một cách trái phép, vi phạm nghiêm trọng cả luật pháp Việt Nam lẫn các cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế và giới đầu tư.

Năm 2003, ông Bình nộp đơn kiện chính phủ Việt Nam ra Tòa Trọng tài Quốc tế, đòi bồi thường 100 triệu Mỹ kim. Năm 2006, chính phủ Việt Nam chủ động thương lượng với ông Bình bên ngoài phạm vi Tòa Trọng tài Quốc tế, cam kết bồi thường cho ông Bình 15 triệu Mỹ kim và trả lại toàn bộ tài sản mà ông Bình đã thủ đắc hợp pháp tại Việt Nam. Truy cứu trách nhiệm hình sự một số cá nhân lạm quyền, đẩy ông Bình vào vòng lao lý và đi đến chỗ trắng tay. Theo thỏa thuận này, ông Bình rút lại đơn kiện và không tiết lộ nội dung thỏa thuận.

Tuy ông Bình đã thực hiện đúng các thỏa thuận trong phạm vi trách nhiệm của ông nhưng chính phủ Việt Nam lại bội tín thêm một lần nữa (lần đầu là bội tín vì không thực hiện đúng các cam kết khi mời gọi đầu tư). Tháng 1 năm 2015, ông Bình kiện chính phủ Việt Nam ra Tòa Trọng tài Quốc tế lần thứ hai.

Hồi trung tuần tháng này, nhân sự kiện Tòa Trọng tài Quốc tế tại Paris sẽ đưa vụ Trịnh Vĩnh Bình kiện chính phủ Việt Nam, VOA đã công bố một loạt bài, phục dựng toàn bộ bối cảnh dẫn tới vụ kiện. Trong loạt bài vừa kể, có một điểm đáng chú ý là VOA đã tiếp cận và thuyết phục được ông Nguyễn Mạnh Cầm, cựu Phó Tủ tướng kiêm Ngoại trưởng Việt Nam và ông Đinh Hoàng Thắng, cựu Đại sứ Việt Nam tại Hà Lan lên tiếng. Cả ông Cầm lẫn ông Thắng cùng tiết lộ rằng, họ và nhiều viên chức cao cấp khác của hệ thống công quyền Việt Nam đã nỗ lực hết mức để giải quyết hậu quả của việc hệ thống tư pháp (công an, Viện Kiểm sát, Tòa án) tống giam – kết tội ông Bình nhưng không thành công vì nội bộ có quá nhiều phe phái mâu thuẫn với nhau về lợi ích và sự chi phối của lực lượng an ninh Việt Nam.

Cũng theo lời ông Cầm thì sở dĩ chính phủ Việt Nam bội tín lần thứ hai là vì tài sản của ông Bình đã bị thất thoát, đổi chủ. Theo ông Cầm, bất luận phán quyết cuối cùng của Tòa Trọng tài như thế nào thì vụ kiện vẫn có nhiều bài phải học. Việt Nam đang trên đường hội nhập vào mọi mặt của sinh hoạt quốc tế nên phải tuân thủ những cam kết quốc tế. Phải như thế mới bảo vệ được hình ảnh Việt Nam, không chỉ vì lợi ích của Việt Nam, mà còn vì lợi ích của các đối tác quốc tế khác, bất luận đó là cá nhân hay quốc gia.

Khoan nói tới chi phí bồi thường, chắc chắn là không nhỏ, chi phí mà chính phủ Việt Nam phải trả cho các hãng luật quốc tế đứng ra bảo vệ mình lần trước (từ 2003 đến 2006) và lần này chắc chắn đã rất lớn, 100 triệu công dân Việt Nam, bất kể giới tính, tuổi tác, gia cảnh sẽ chia nhau chịu toàn bộ những chi phí ấy. Đó cũng là lý do chính phủ Việt Nam bị dân chúng Việt Nam chỉ trích kịch liệt.

Thep tường thuật của tờ Thanh Niên về cuộc họp báo mới diễn ra hôm 30 tháng 8, ngoài việc chính thức thừa nhận chính phủ Việt Nam là bị đơn, ông Bình đòi bồi thường 1,2 tỉ Mỹ kim, ông Dũng nói thêm rằng, quan điểm của chính phủ Việt Nam là “minh bạch”, “tạo môi trường kinh doanh bình đẳng cho các doanh nghiệp ngoại quốc đầu tư vào Việt Nam” và “tạo niềm tin”. Ông Dũng nói thêm là nếu cơ quan hay địa phương nào vi phạm cam kết thì nhà đầu tư sẽ kiện chính phủ Việt Nam. Tuy nhiên ông Dũng không đề cập đến nội dung và kết quả phân xử mà chỉ bảo rằng phải chờ. (G.Đ)