Trong chuyến trốn chạy chế độ Cộng sản sau ngày 30/4, hoặc di tản bằng máy bay, hoặc vượt thoát bằng thuyền hay được bảo lãnh bởi người thân, bằng cách này hay cách khác họ đã đến Đức, Pháp, Hà Lan.v.v…. Sau đây là hồi ức 40 năm của những người Việt tị nạn tại Âu châu

Ngày thống nhất đất nước cũng là ngày bắt đầu những chia lìa, những bắt bớ, sợ hãi, nghi ngờ và cả một chuỗi tang thương nối tiếp. Kính mời quý vị cùng chúng tôi sống lại một ngày của kinh hoàng, của tiếng cười chìm sâu trong tiếng khóc qua hồi tưởng của một số nhân chứng tại Âu châu.

Nỗi đau và ngày tháng kinh hoàng

Anh Lê Như Quốc Khánh, một kỹ sư tin học, hiện cư ngụ tại Pháp, có cha là một sĩ quan cao cấp trong quân đội VNCH, hồi tưởng lại nỗi sợ hãi và mất mát của chàng trai tuổi đời còn rất trẻ ở thời điểm 30/4 :

« Khi 30/4 tôi còn nhớ mãi : khi Cộng sản họ vào thì Bố tôi hoàn toàn ngủ, nên Mẹ tôi rất là sợ, sợ Bố tôi tự tử. Tại vì trong nhà Bố tôi có 1 cây súng M16 và 1 cây colt 45. Sau đó, vấn đề đầu tiên là phải đi dấu 2 cây súng. Đó cũng là một kỷ niệm kinh khủng, tôi nhớ là khi tôi đem hai cây súng ra thùng rác để quăng , tôi còn nhớ mãi là tôi quăng cái Bảo quốc huân chương của Bố tôi, tôi rất là đau lòng vì Bố tôi rất quý cái Bảo quốc Huân chương. Khi mà mình cầm nó mình bỏ vào thùng rác thì có cái gì đó làm mình rất, rất là đau lòng.

Mình nhìn về biến cố của một đất nước, mình không nhìn vào vấn đề chiến tranh mà mình nhìn vào định mệnh của một đất nước, tôi thì tôi rất  tin vào định mệnh, cái destin (số mệnh) của một con người »

Sau khi nghe ông Dương văn Minh tuyên bố đầu hàng cái cảm giác đầu tiên của chị là cả bầu trời sụp đỗ, không ăn không ngủ suốt 48 tiếng đồng hồ, những ngày sau đó chị sống như 1 cái xác biết cử động, không biết làm sao tâm thần tê liệt, không phải vì sợ hãi mà không thể chấp nhận được sự việc vừa xảy ra

Chị Tuyết Lê

Với chị Tuyết Lê, một thuyền nhân, hiện định cư tại Hoà Lan thì đó là một ấn tượng kinh khủng trong đời. Bản tuyên bố của Tổng thống Dương văn Minh cũng là bản tuyên án cho đời sống yên bình của người con gái Cần thơ. Chị Tuyết Lê hồi tưởng lại:

« Sau khi nghe ông Dương văn Minh tuyên bố đầu hàng cái cảm giác đầu tiên của chị là cả bầu trời sụp đỗ, không ăn không ngủ suốt 48 tiếng đồng hồ, những ngày sau đó chị sống như 1 cái xác biết cử động, không biết làm sao tâm thần tê liệt, không phải vì sợ hãi mà không thể chấp nhận được sự việc vừa xảy ra. Sau những ngày kinh khủng đó thì chị nghĩ chắc chắn là mình phải đi tìm tự do, thà chết trên biển khơi, không thể nào sống với Cộng sản. Tại vì gia đình chị đã trốn chạy Cộng sản từ Bắc vào Nam, thì bây giờ có thêm 1 lần nữa cũng chẳng sao.

Chuyến vượt biên của chị thật ra cũng có nhiều trở ngại, chiếc ghe dài 12 mét, rộng 4 mét, tất cả gồm 65 người kể cả trẻ con lẫn người lớn , lạc phương hướng, 2 đêm 3 ngày lênh đênh trên biển. Bây giờ nhớ lại ấn tượng hãi hùng ngày 30/4 thì nó sẽ mãi mãi là niềm đau của chị »

Những năm đầu tiên sau ngày 30/4, anh Trần Tử Miễn đã không chọn con đường vượt thoát mà đã ở lại để tiếp tục chiến đấu cho đến ngày được Hội Ân xá quốc tế đưa qua Pháp năm 1981, trong khi đó Ba anh, một thành viên nồng cốt của Việt Nam Quốc Dân đảng đã bị bắt vào trại cải tạo. Trong ký ức của anh, sự thất thủ của miền Nam là một sự thật khó chấp nhận:

“Lúc Việt cộng vô, nói là Mỹ thua, thì nó làm cho tôi bàng hoàng, không bao giờ tôi chấp nhận mình thua, đó là tâm trạng của tôi. Cái sự thù hận của tôi là đối với những đứa mà nó giết hại thời đó, chứ còn đối với lớp sau thì tôi không thù hận ai cả”

Từ thành phố Stuggard, Đức quốc, anh Trần Huê cho biết ngày 30/4 với một số sinh viên du học tại đó là nỗi buồn, còn với một số sinh viên theo cộng sản lại là niềm vui. Và theo lời anh Trần Huê, ngay tại Đức, đã xuất hiện những « sinh viên 30/4 » nắm quyền trong giai đoạn chao đảo ấy. Bác sĩ Trần Huê lúc đó đã bắt tay vào việc giúp những người thuyền nhân tị nạn sớm nhất.

« Phải nói là tất cả anh em bị shock trong khi những người theo Cộng sản hội Đoàn Kết thì họ hồ hởi họ lên phá toà đại sứ VNCH ở Bonn, họ hồ hởi ăn mừng. Lúc đó, sau khi ra trường tôi đi làm ở vùng Stuggart, trong số 30.000 thuyền nhân thì họ nhận 4000 người. Mùa thu năm 79, họ cần gấp một bác sĩ Việt Nam biết tiếng Việt chăm sóc cho người tị nạn. Khi tôi nghe đề nghị như vậy thì tôi thích quá, sau giờ làm việc ở nhà thương của tôi làm thì tôi chạy tới để gặp người tị nạn Việt Nam »

Chiến dịch cứu vớt người vượt biển

Sau khi những  buồn bã, thất vọng  vì niềm đau mất nước đã tạm lắng xuống là bắt đầu cuộc vận động cứu vớt thuyền nhân. Những nỗ lực để đánh động lương tâm thế giới trước những con thuyền mong manh giữa đại dương bắt đầu đã có kết quả, Pháp với con tàu Ile de Lumière và Đức với con tàu Cap Anamur đã bắt đầu công việc cứu vớt thuyền nhân, từ Pháp quốc, anh Nguyễn Sơn Hà kể lại :

Từ lúc bài quốc ca trổi lên trong hội trường thì rất là lắng đọng, rất là nhiều người khóc, nhiều người đứng sững. Lần đầu tiên tôi nghe hát quốc ca trên xứ người , nhìn lại lá cờ vàng ba sọc đỏ, lúc đó tôi không biết mình đang đứng đâu và mình làm cái gì nữa, chỉ có biết khóc, và khóc và khóc thôi!

Chị Phương Khanh

« Sau 30/4/1975,  Anh Bá (Trần văn Bá.RFA) kêu Hà và một số thanh niên Âu châu liên lạc với thầy Thích Minh Tâm, Cha Y, Cha Vân cùng đi  qua Thuỵ Sĩ tuyệt thực để mà vận động Liên Hiệp Quốc cứu thuyền nhân Việt Nam.  Vận động ròng rã suốt nhiều năm liên tục thì đến năm 1977 mới có tàu Ile de Lumière (bên Pháp) và đến năm 1979 mới có tàu Cap Anamur  (bên Đức) »

Vượt qua nhiều trở ngại từ phía chính quyền, Tàu Cap Anamur của Đức cũng đã được hình thành và đã vớt được khoảng 30.000 thuyền nhân. Anh Trần Huê cho biêt:

« Khoảng 1978, ông Alfred, thủ hiến của tiểu bang Niederschachen tuyên bố là ổng sẵn sàng nhận 1000 người Việt Nam sang tiểu bang của ông ấy, thì cái quyết định của Doctor Alfred đã mở cửa để các quyết định tiếp theo nó dễ dàng hơn. Buổi tối, giờ tin tức để giúp cho « Một con tàu cho Việt Nam «  thì ngày hôm sau tiền triệu vô…Ông tiến sĩ Neudeck có liên hệ với ông Jean Paul Sartre cho nên ổng nhận lảnh chương trình đó qua Đức . Con tàu Cap Anamur có được sự tài trợ của các thành phần xã hội Đức cởi mở, tiến bộ để tiếp tục chương trình cứu vớt thuyền nhân »

Trên con đường di tản,  người con gái 16 tuổi lúc đó lạc mất  Mẹ Cha. Chị Phương Khanh nhớ lại lúc mới đến Pháp năm 1975, cái Tết đầu tiên của chị với Tổng Hội Sinh Viên sau ngày mất nước là một hồi ức không thể phai nhoà. Chị kể lại:

« Cái sinh hoạt đầu tiên mà tôi đến với Tổng hội sinh viên là cái Tết « Ta Còn Sống Đây » Rạp Maulbert hơn 2000 người chật cứng trong đó. Từ lúc bài quốc ca trổi lên trong hội trường thì rất là lắng đọng, rất là nhiều người khóc, nhiều người đứng sững. Lần đầu tiên tôi nghe hát quốc ca trên xứ người , nhìn lại lá cờ vàng ba sọc đỏ , lúc đó tôi không biết mình đang đứng đâu và mình làm cái gì nữa, chỉ có biết khóc, và khóc và khóc thôi ! Rồi sau đó đến diễn văn của chủ tịch Trần văn Bá thì nó có một cái gì đó rất là thiêng liêng, nó vỡ oà lên trong phòng hội đó. Nó có một cái gì đó đánh động cái lương tâm của mình, cái ý chí đấu tranh của mình, nó bắt mình không được ngồi yên, không được ru ngủ mình với những cái gì mà mình đang có được ở bên Pháp »

Cuộc di tản 40 năm về trước mãi mãi là một cơn mộng dữ. Những cơn mộng có thể phai mờ nhưng không bao giờ mất dấu. Có lẽ ai cũng đồng ý rằng hồi tưởng về quá khứ không có nghĩa là ở lại mãi với ngày tháng đó mà nhớ về quá khứ để không quên mình là ai. Nhớ về quá khứ để chuẩn bị một tương lai, trong đó, những lỗi lầm của ngày hôm qua sẽ không phải lập lại.

RFA