Cà Kê Dê Ngỗng
Mỹ-Trung trong mối ‘quan hệ kiên nhẫn’
Cuộc họp tại Rancho Mirage ở California kéo dài hai ngày giữa Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ là cơ hội để cả hai tạo lập mối quan hệ nồng ấm hơn.
Thu hẹp khoảng cách
Cuộc họp tại Rancho Mirage ở California kéo dài hai ngày giữa Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ là cơ hội để cả hai tạo lập mối quan hệ nồng ấm hơn.
Dù cuộc họp mang tinh thần hội nghị thượng đỉnh và cả đôi bên đều muốn đề cập đến những vấn đề quan trọng như an ninh mạng và các quyền sở hữu trí tuệ cũng như sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ ngày càng mạnh mẽ ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương; tuy nhiên, nhiều người cho rằng cuộc gặp gỡ này sẽ không mạng lại kết quả hoặc thỏa thuận nào cụ thể. Có thể nói rằng đây chỉ đơn thuần là một cuộc họp để cả hai nước ngồi lại nhằm tìm hiểu sâu hơn về đối phương.
Tương tự như Hội nghị Thượng đỉnh Geneva năm 1985 giữa Tổng thống Reagan và Tổng Bí thư Liên Xô Gorbachev, cuộc họp đang diễn ra tại Annenberg Retreat có thể trở thành bước đầu tiên để giúp giảm đi rào cản giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc và đặt nền móng cho các hội nghị tiếp theo trong tương lai.
Nhưng trước khi các vấn đề cụ thể như an ninh mạng và các quyền sở hữu trí tuệ có thể được giải quyết, hai nhà lãnh đạo phải có khả năng giao tiếp với nhau một cách thẳng thắn và hữu hiệu.
Thu hẹp khoảng cách
Hai nhà lãnh đạo nên hướng tới thành lập các kênh thông tin để việc liên lạc trở nên hữu hiệu hơn. Bên cạnh đó, để giải quyết những khác biệt giữa hai nước thì ngoài một mối quan hệ tốt đẹp giữa ông Obama và ông Tập còn là mối quan hệ của các thế hệ lãnh đạo tương lai.
Nhưng trước tiên, để thu hẹp khoảng cách giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc thì cuộc họp này là cơ hội để cả đôi bên thiết lập các nền tảng cần thiết. Trong lúc Trung Quốc còn đang tiếp tục phát triển thì họ sẽ phải học cách để lèo lách cũng như cách đáp ứng với những mong đợi từ phía Hoa Kỳ. Ngược lại, Hoa Kỳ phải học cách thích ứng trong một thế giới mà Trung Quốc ngày càng có vai trò to lớn hơn.
Mặc dù sự cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc vẫn tiếp tục diễn ra nhưng trong tình thế hiện nay, việc hợp tác chắc chắn sẽ mang lại nhiều thuận lợi hơn thay vì đối đầu. Cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang và sẽ không thể tránh khỏi vì cả hai đều muốn gây ảnh hưởng cũng như chiếm giữ vai trò chính trên trường quốc tế.
Cạnh tranh – khi diễn ra một cách công bằng – là điều cần thiết và nên làm, nhưng việc này đòi hỏi các nguyên tắc cơ bản hoặc ít nhất là các hướng dẫn cụ thể mà ông Obama lẫn ông Tập phải thiết lập. Việc này sẽ giúp tạo ra một nền tảng để các thế hệ lãnh đạo tương lai tiếp tục xây đắp và tránh các cuộc xung đột cũng như đối đầu không cần thiết.
 |
Câu hỏi cấp bách đang được nhiều người đặt ra là khi nào thì khoảng cách này mới được thu hẹp lại. Đặc biệt nếu Trung Quốc muốn đảm trách vai trò của một cường quốc thì khi nào họ mới mạnh dạn chịu trách nhiệm với các hoạt động trên mạng chống lại Hoa Kỳ? Khi nào thì các công ty Hoa Kỳ mới được mời làm việc tại Trung Quốc một cách công bằng thay vì bị Trung Quốc thu mua lại?
Và tất cả những điều này chưa kể đến các tranh chấp ngày càng căng thẳng ở Biển Đông và Biển Hoa Đông, hoặc tình trạng nhân quyền tồi tệ ở Trung Quốc.
Ngoại giao kiên nhẫn
Đối với ông Obama, thời gian là điều cốt yếu vì ông chỉ còn vỏn vẹn hơn ba năm nữa để thực hiện các chính sách mà ông đang đeo đuổi. Cải thiện chứ chưa hẳn là tiến bộ trong mối quan hệ Mỹ-Trung sẽ là một di sản mà ông Obama muốn để lại, mặc dù còn nhiều câu hỏi liệu ông có đủ thời gian để hoàn tất hay không.
Chính quyền Obama không thể giải quyết tất cả mọi thứ. Thay vào đó, họ sẽ phải chọn các trận đánh mà họ tin rằng có thể chiến thắng, hoặc ít nhất là đạt được các tiến bộ cụ thể. Và việc này không có cách nào khác ngoài đường lối ngoại giao.
Như vậy, những bước đi như tăng cường cách tiếp cận thị trường ở Trung Quốc có thể là ưu tiên hàng đầu mà không phải là chủ đề an ninh mạng (là điều Trung Quốc sẽ tiếp tục phủ nhận) trong các cuộc đối thoại giữa hai nhà lãnh đạo. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ tiếp tục trì hoãn thêm thời gian đối với bất kỳ mối quan hệ thương mại nào được đưa ra từ phía Nhà Trắng.
Đối với ông Tập, ông hy vọng sẽ để lại di sản rằng ông là người đặt vị thế của Trung Quốc ngang bằng với Hoa Kỳ cũng như mang lại một hình ảnh Trung Quốc hùng cường và có trách nhiệm trên trường quốc tế.
Để đạt được điều này, Trung Quốc có thể sẽ có những cách làm của riêng họ mà không phải chống lại Hoa Kỳ. Họ sẽ làm một cách chậm chạp nhưng chắc chắn.
Chính vì vậy, chính quyền Obama và các chính quyền Hoa Kỳ trong tương lai phải kiên nhẫn. Nếu đi quá nhanh thì sẽ gặp trở ngại. Nhưng nếu đi quá chậm thì Nhà Trắng có thể lạc mất mục tiêu của mình. Cần biết rằng bất kỳ sự nhượng bộ hoặc thỏa thuận lớn lao nào được đưa ra từ phía Trung Quốc đều là những quyết định diễn ra ở giờ phút cuối cùng.
Vị thế của Việt Nam
Khi làm việc với Trung Quốc, kiên nhẫn là yếu tố chính. Các nhà quan sát không nên quá kỳ vọng vào sự đột phá cũng như thành quả nào trong cuộc họp hôm nay giữa hai nhà lãnh đạo Trung–Mỹ. Thành công không nên và không thể được đo lường qua một sự kiện mà cần được chắt góp từ nhiều bước nhỏ.
Việt Nam đã công khai nhấn mạnh tầm quan trọng của Hoa Kỳ đối với an ninh châu Á-Thái Bình Dương và hoan nghênh sự can dự của “các cường quốc ngoài khu vực” đối với khu vực. Điều này cuối cùng vẫn tùy thuộc vào sự hợp tác cũng như sự cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc nhằm giúp mang lại hòa bình và an ninh trong khu vực.
Cho đến giờ phút này, Việt Nam đã hiểu quá rõ vị trí của mình trong mối quan hệ Mỹ–Trung. Nếu Việt Nam ngã về phía Hoa Kỳ thì sẽ gặp các trở ngại từ phía Trung Quốc và ngược lại.
Trước khi hai nước này có các đường lối ngoại giao rõ ràng hay đạt đến một kết quả thỏa thuận nhất định nào đó thì có lẽ Việt Nam vẫn phải kiên nhẫn và cẩn trọng trong các bước đi của mình.
Tuy nhiên, đó chưa hẳn là giải pháp tối ưu. Như Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã phát biểu tại Singapore, Việt Nam phải “tìm giải pháp cho mọi vấn đề, cho dù là nhạy cảm và khó khăn nhất”.
Một nền ngoại giao tự chủ là sức mạnh vững chắc cần thiết trong giai đoạn hiện nay cũng như trong tương lai.
Nhưng điều đó không thể được xây dựng nếu thiếu tinh thần dân tộc, lòng yêu nước và tư duy dân chủ. Quan trọng hơn hết, Việt Nam cần xây dựng lòng tin với nhân dân trong nước để làm nền tảng và chỗ dựa để giải quyết những khó khăn phía trước.
Vũ Đức Khanh* và Võ Tấn Huân**
——-
* Vũ Đức Khanh là luật sư và giáo sư luật bán thời gian tại Đại học Ottawa, chuyên nghiên cứu về chính trị Việt Nam, quan hệ quốc tế và luật pháp quốc tế.
** Võ Tấn Huân là bác sĩ dược khoa tại Hoa Kỳ.
(TCPT)
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
Mỹ-Trung trong mối ‘quan hệ kiên nhẫn’
Cuộc họp tại Rancho Mirage ở California kéo dài hai ngày giữa Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ là cơ hội để cả hai tạo lập mối quan hệ nồng ấm hơn.
Cuộc họp tại Rancho Mirage ở California kéo dài hai ngày giữa Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ là cơ hội để cả hai tạo lập mối quan hệ nồng ấm hơn.
Dù cuộc họp mang tinh thần hội nghị thượng đỉnh và cả đôi bên đều muốn đề cập đến những vấn đề quan trọng như an ninh mạng và các quyền sở hữu trí tuệ cũng như sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ ngày càng mạnh mẽ ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương; tuy nhiên, nhiều người cho rằng cuộc gặp gỡ này sẽ không mạng lại kết quả hoặc thỏa thuận nào cụ thể. Có thể nói rằng đây chỉ đơn thuần là một cuộc họp để cả hai nước ngồi lại nhằm tìm hiểu sâu hơn về đối phương.
Tương tự như Hội nghị Thượng đỉnh Geneva năm 1985 giữa Tổng thống Reagan và Tổng Bí thư Liên Xô Gorbachev, cuộc họp đang diễn ra tại Annenberg Retreat có thể trở thành bước đầu tiên để giúp giảm đi rào cản giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc và đặt nền móng cho các hội nghị tiếp theo trong tương lai.
Nhưng trước khi các vấn đề cụ thể như an ninh mạng và các quyền sở hữu trí tuệ có thể được giải quyết, hai nhà lãnh đạo phải có khả năng giao tiếp với nhau một cách thẳng thắn và hữu hiệu.
Thu hẹp khoảng cách
Hai nhà lãnh đạo nên hướng tới thành lập các kênh thông tin để việc liên lạc trở nên hữu hiệu hơn. Bên cạnh đó, để giải quyết những khác biệt giữa hai nước thì ngoài một mối quan hệ tốt đẹp giữa ông Obama và ông Tập còn là mối quan hệ của các thế hệ lãnh đạo tương lai.
Nhưng trước tiên, để thu hẹp khoảng cách giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc thì cuộc họp này là cơ hội để cả đôi bên thiết lập các nền tảng cần thiết. Trong lúc Trung Quốc còn đang tiếp tục phát triển thì họ sẽ phải học cách để lèo lách cũng như cách đáp ứng với những mong đợi từ phía Hoa Kỳ. Ngược lại, Hoa Kỳ phải học cách thích ứng trong một thế giới mà Trung Quốc ngày càng có vai trò to lớn hơn.
Mặc dù sự cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc vẫn tiếp tục diễn ra nhưng trong tình thế hiện nay, việc hợp tác chắc chắn sẽ mang lại nhiều thuận lợi hơn thay vì đối đầu. Cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang và sẽ không thể tránh khỏi vì cả hai đều muốn gây ảnh hưởng cũng như chiếm giữ vai trò chính trên trường quốc tế.
Cạnh tranh – khi diễn ra một cách công bằng – là điều cần thiết và nên làm, nhưng việc này đòi hỏi các nguyên tắc cơ bản hoặc ít nhất là các hướng dẫn cụ thể mà ông Obama lẫn ông Tập phải thiết lập. Việc này sẽ giúp tạo ra một nền tảng để các thế hệ lãnh đạo tương lai tiếp tục xây đắp và tránh các cuộc xung đột cũng như đối đầu không cần thiết.
|
Câu hỏi cấp bách đang được nhiều người đặt ra là khi nào thì khoảng cách này mới được thu hẹp lại. Đặc biệt nếu Trung Quốc muốn đảm trách vai trò của một cường quốc thì khi nào họ mới mạnh dạn chịu trách nhiệm với các hoạt động trên mạng chống lại Hoa Kỳ? Khi nào thì các công ty Hoa Kỳ mới được mời làm việc tại Trung Quốc một cách công bằng thay vì bị Trung Quốc thu mua lại?
Và tất cả những điều này chưa kể đến các tranh chấp ngày càng căng thẳng ở Biển Đông và Biển Hoa Đông, hoặc tình trạng nhân quyền tồi tệ ở Trung Quốc.
Ngoại giao kiên nhẫn
Đối với ông Obama, thời gian là điều cốt yếu vì ông chỉ còn vỏn vẹn hơn ba năm nữa để thực hiện các chính sách mà ông đang đeo đuổi. Cải thiện chứ chưa hẳn là tiến bộ trong mối quan hệ Mỹ-Trung sẽ là một di sản mà ông Obama muốn để lại, mặc dù còn nhiều câu hỏi liệu ông có đủ thời gian để hoàn tất hay không.
Chính quyền Obama không thể giải quyết tất cả mọi thứ. Thay vào đó, họ sẽ phải chọn các trận đánh mà họ tin rằng có thể chiến thắng, hoặc ít nhất là đạt được các tiến bộ cụ thể. Và việc này không có cách nào khác ngoài đường lối ngoại giao.
Như vậy, những bước đi như tăng cường cách tiếp cận thị trường ở Trung Quốc có thể là ưu tiên hàng đầu mà không phải là chủ đề an ninh mạng (là điều Trung Quốc sẽ tiếp tục phủ nhận) trong các cuộc đối thoại giữa hai nhà lãnh đạo. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ tiếp tục trì hoãn thêm thời gian đối với bất kỳ mối quan hệ thương mại nào được đưa ra từ phía Nhà Trắng.
Đối với ông Tập, ông hy vọng sẽ để lại di sản rằng ông là người đặt vị thế của Trung Quốc ngang bằng với Hoa Kỳ cũng như mang lại một hình ảnh Trung Quốc hùng cường và có trách nhiệm trên trường quốc tế.
Để đạt được điều này, Trung Quốc có thể sẽ có những cách làm của riêng họ mà không phải chống lại Hoa Kỳ. Họ sẽ làm một cách chậm chạp nhưng chắc chắn.
Chính vì vậy, chính quyền Obama và các chính quyền Hoa Kỳ trong tương lai phải kiên nhẫn. Nếu đi quá nhanh thì sẽ gặp trở ngại. Nhưng nếu đi quá chậm thì Nhà Trắng có thể lạc mất mục tiêu của mình. Cần biết rằng bất kỳ sự nhượng bộ hoặc thỏa thuận lớn lao nào được đưa ra từ phía Trung Quốc đều là những quyết định diễn ra ở giờ phút cuối cùng.
Vị thế của Việt Nam
Khi làm việc với Trung Quốc, kiên nhẫn là yếu tố chính. Các nhà quan sát không nên quá kỳ vọng vào sự đột phá cũng như thành quả nào trong cuộc họp hôm nay giữa hai nhà lãnh đạo Trung–Mỹ. Thành công không nên và không thể được đo lường qua một sự kiện mà cần được chắt góp từ nhiều bước nhỏ.
Việt Nam đã công khai nhấn mạnh tầm quan trọng của Hoa Kỳ đối với an ninh châu Á-Thái Bình Dương và hoan nghênh sự can dự của “các cường quốc ngoài khu vực” đối với khu vực. Điều này cuối cùng vẫn tùy thuộc vào sự hợp tác cũng như sự cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc nhằm giúp mang lại hòa bình và an ninh trong khu vực.
Cho đến giờ phút này, Việt Nam đã hiểu quá rõ vị trí của mình trong mối quan hệ Mỹ–Trung. Nếu Việt Nam ngã về phía Hoa Kỳ thì sẽ gặp các trở ngại từ phía Trung Quốc và ngược lại.
Trước khi hai nước này có các đường lối ngoại giao rõ ràng hay đạt đến một kết quả thỏa thuận nhất định nào đó thì có lẽ Việt Nam vẫn phải kiên nhẫn và cẩn trọng trong các bước đi của mình.
Tuy nhiên, đó chưa hẳn là giải pháp tối ưu. Như Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã phát biểu tại Singapore, Việt Nam phải “tìm giải pháp cho mọi vấn đề, cho dù là nhạy cảm và khó khăn nhất”.
Một nền ngoại giao tự chủ là sức mạnh vững chắc cần thiết trong giai đoạn hiện nay cũng như trong tương lai.
Nhưng điều đó không thể được xây dựng nếu thiếu tinh thần dân tộc, lòng yêu nước và tư duy dân chủ. Quan trọng hơn hết, Việt Nam cần xây dựng lòng tin với nhân dân trong nước để làm nền tảng và chỗ dựa để giải quyết những khó khăn phía trước.
Vũ Đức Khanh* và Võ Tấn Huân**
——-
* Vũ Đức Khanh là luật sư và giáo sư luật bán thời gian tại Đại học Ottawa, chuyên nghiên cứu về chính trị Việt Nam, quan hệ quốc tế và luật pháp quốc tế.
** Võ Tấn Huân là bác sĩ dược khoa tại Hoa Kỳ.
(TCPT)
