Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang thúc đẩy Liên minh châu Âu (EU), Anh, và Nhật Bản ngưng thoả thuận thương mại song phương với Trung Quốc nhằm tiếp tục cô lập đối thủ thương mại của mình, tờ Financial Times ngày 7.10 đưa tin.

Thoả thuận thương mại mới giữa Mỹ với Canada và Mexico bao gồm một điều khoản yêu cầu hai quốc gia láng giềng thông báo mỗi khi cần thoả thuận với một “nền kinh tế phi thị trường” (NME). Điều khoản có thể buộc các quốc gia này tiết lộ chi tiết các đàm phán đồng thời cho phép Washington từ bỏ thoả thuận NAFTA mới một khi các thoả thuận riêng được ký kết.

Biện pháp này đã bị giới quan sát Canada chỉ trích, cho rằng quyền tự chủ và chính sách thương mại của Ottawa sẽ bị hạn chế. Tuy nhiên, một quan chức cấp cao của Nhà Trắng tiết lộ Mỹ sẽ tiếp tục đề ra điều khoản này trong các thoả thuận đang được tiến hành với EU, Nhật Bản cũng như thoả thuận với Anh trong tương lai một khi nước này rời liên minh 28 nước.

Tổng thống Trump buộc các nước đồng minh chọn lựa giữa Mỹ và Trung Quốc – Ảnh: Reuters

“Liệu đây có phải là tiền đề cho tương lai không? Chắc chắn rồi”, tờ báo Anh dẫn lời vị quan chức cấp cao. “Chúng tôi cần phải chắc chắn bất kỳ thoả thuận nào chúng tôi ký kết sẽ không bị Trung Quốc phá hoại và rằng Trung Quốc không tìm được cửa sau để tiếp cận thị trường Mỹ”.

Điều 32.10 của Thoả thuận Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) khá đặc biệt bởi nó quy định các đồng minh Mỹ phải chọn giữa Washington và Bắc Kinh.

“Thông điệp chính trị còn quan trọng hơn hiệu lực pháp lý”, ông Roland Paris, giáo sư quan hệ quốc tế của Đại học Ottawa nhận định. “Thông điệp gửi đến Canada là “Cẩn thận với Trung Quốc”, và thông điệp gửi đến Trung Quốc là “Đừng rớ tới Bắc Mỹ””.

Ông Arthur Dong, giáo sư Trường Kinh doanh Mc Donough của Đại học Georgetown nói rằng nỗ lực thúc đẩy các nước ngừng giao dịch với Trung Quốc đánh dấu “một bước tiến so với quan điểm thương mại trước đây của Mỹ” và “không gì khác ngoài dự tính tái khởi động chiến lược cho trật tự thương mại toàn cầu”.

“Nếu EU hay Nhật Bản tiến hành thoả thuận thương mại trực tiếp với Trung Quốc, họ cần phải cẩn trọng bởi chắc chắn sẽ có hậu quả”, ông Dong nói.

Chính quyền Tổng thống Trump có thể sẽ đưa ra điều khoản tương tự khi đàm phám với Anh trong năm sau, một khi nước này rời EU.

“Tôi có thể nói là chúng tôi chắc chắn sẽ đề cập đến NME trong thoả thuận đó… nếu chúng tôi bước vào thoả thuận thương mại tự do với Anh, vậy chúng tôi có yêu cầu, bạn có cần phải hợp tác với chúng tôi để đối phó với mối đe doạ thương mại toàn cầu lớn nhất không? Chắc chắn rồi”, quan chức Nhà Trắng cho biết.

Việc các đối tác thương mại của Mỹ tiến hành thoả thuận với Trung Quốc là điều khó xảy ra. Mỹ, Nhật Bản và EU từ lâu đã đồng thanh phê phán các hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc. Tuy nhiên, Mỹ vẫn quan ngại về khả năng đó.

“Chúng tôi luôn quan ngại về nỗ lực cản phá Mỹ của Trung Quốc bằng cách thoả thuận với các nước khác”, vị quan chức Mỹ khẳng định. “Quan điểm của chúng tôi là mối đe doạ từ Trung Quốc là điều chúng ta cần phải đối phó… và chúng ta cần phải hợp lực”.

Thanh Le