Theo New York Times, ông Donald Trump gần đây rõ ràng đang làm Bắc Kinh đau đầu. Nhưng tầng lớp lãnh đạo tinh hoa của Trung Quốc có vẻ như đang "tự an ủi" mình rằng vị tổng thống đắc cử sẽ dẫn dắt một nước Mỹ không ổn định, đang trên đường suy thoái và chia rẽ.

Báo đảng Trung Quốc đua nhau "mổ xẻ" nước Mỹ

Trong vài tuần gần đây, một loạt bài viết trên các báo đảng của Trung Quốc đã lập luận và truyền đi thông điệp rằng: Một năm huyên náo vừa qua ở nước Mỹ đã cho thấy quốc gia này đang phải đối mặt với sự rối ren, các giá trị bị xói mòn, tệ tham nhũng và chia rẽ chính trị xã hội tăng cao, nợ nần ở mức nguy hiểm và truyền thông yếu kém.

Tạp chí Hồng Kỳ, do Ủy ban trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc quản lý, đã đăng bài bình luận với hàng tít dài: "Một giấc mơ Mỹ, đang ốm yếu vì mắc phải chứng bệnh Mỹ, có thể tồn tại được lâu?"

Tác giả Liu Weidong - một học giả từ Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc và là cố vấn của chính phủ Trung Quốc viết rằng: "Các vấn đề của nền chính trị Mỹ từ lâu đã là nguồn gốc cho những vấn đề khác của đất nước này".

"Sự sụt giảm niềm tin rõ ràng của người dân Mỹ vào ‘giấc mơ Mỹ’ đã trực tiếp phản ánh sự thật rằng họ thiếu lạc quan vào tương lai của đất nước cũng như của chính mình", ông Liu viết.

"Hệ thống chính trị Mỹ, vốn một thời là niềm tự hào lớn nhất của người Mỹ, đã liên tục bất lực trước những hành vi hèn kém của các chính trị gia thiếu năng lực".

Những nhận định tương tự như của ông Liu thực ra đã xuất hiện từ trước khi tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump có cuộc điện đàm với lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn hôm 2/12, hay lên tiếng thách thức chính sách "Một Trung Quốc" – được Bắc Kinh coi là nền tảng cho quan hệ Mỹ - Trung.

Ngay cả trước khi ông Trump thắng cử, báo chí Trung Quốc cũng đã phác họa một nước Mỹ với nền chính trị lộn xộn.

Các học giả Trung Quốc đã và đang tranh cãi nhau trong nhiều năm, rằng Mỹ là một quốc gia đang suy thoái hay là nó vẫn có sức mạnh đổi mới ghê gớm.

Có vẻ quan điểm Mỹ đang suy thoái đã thắng thế, đặc biệt từ sau khi Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2012 và ông bắt đầu đặc biệt tập trung vào những mối đe dọa đến từ các giá trị phương Tây.

"Quan điểm chính thống của Bắc Kinh về Mỹ đã chuyển từ ngưỡng mộ sang hoài nghi - đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng tài chính, và hiện tại đã ngả sang việc phủ định các giá trị [Mỹ]", ông Shi Yinhong, giáo sư ở Đại học Nhân dân Trung Quốc cho biết.

"Giới học giả Trung Quốc ngày càng ít ‘kiêng nể’ Mỹ hơn", ông Shi nói. "Chiến thắng của ông Trump, cũng giống như Brexit (Anh rời EU), được coi là một cơ hội để truyền thông chính thống Trung Quốc tuyên truyền rằng công chúng Trung Hoa không có lý do gì mà phải ghen tị với phương Tây".

Trong 3 ngày Chủ nhật gần đây nhất, tờ Nhân dân Nhật báo, báo đảng lớn hàng đầu Trung Quốc, đã dành những trang lớn nhất để mổ xẻ các "chứng bệnh" của nước Mỹ trong loạt bài dài kỳ.

Trong bài báo đầu tiên của loạt bài, tác giả Ye Zicheng, giáo sư ĐH Bắc Kinh, bình luận:

"Hiện nay, nước Mỹ đang phải đối mặt với những cải cách lớn ở trong nước, đòi hỏi một người lãnh đạo nhìn xa trông rộng và sắc sảo.

Trump có phải một người như vậy? Sẽ có nhiều ý kiến khác nhau. Nhưng rất nhiều người Mỹ đang lo ngại liệu tổng thống đắc cử của họ có đủ năng lực thực hiện công việc? Nếu câu trả lời là không, thì phải chăng sự suy thoái của nền chính trị Mỹ sẽ ngày càng nghiêm trọng?"

Trong bài báo tiếp theo, Nhân dân Nhật báo đả kích truyền thông Mỹ vì đã không dự báo được chiến thắng của ông Trump, đã nhận định sai lầm về lựa chọn của cử tri, đặc biệt là các cử tri thuộc tầng lớp lao động.

"Các phương tiện truyền thông như thế thì khó mà phản ánh nổi thực tế của Mỹ. Và truyền thông Mỹ có thể đóng góp gì vào sự phát triển của nền dân chủ Mỹ cũng là một điều rất đáng nghi ngờ", tờ báo Trung Quốc bình luận.

Trong bài gần đây nhất của loạt bài phân tích các chứng bệnh của nước Mỹ, tác giả còn cho rằng những chính sách của tổng thống đắc cử Trump sẽ làm trầm trọng hơn tình trạng thâm hụt ngân sách - vốn hiện giờ đã ở mức nguy hiểm:

"Mức nợ công sẽ gia tăng chóng mặt, đó là điều khó tránh khỏi. Không còn nghi ngờ gì nữa, nợ công của chính phủ Mỹ đang ở trong tình trạng không bền vững".

Một tờ tạp chí trên quầy bán tại Thượng Hải với hình ông Trump ở trang nhất (Ảnh: AFP)

Giáo sư Trung Quốc thừa nhận truyền thông "hai mặt"

Sau khi dẫn ra những bình luận, mổ xẻ vể Mỹ trên tờ báo đảng lớn nhất Trung Quốc, New York Times cho rằng việc đưa ra những bình luận như vậy thật đáng mỉa mai khi một tờ báo TQ đi phê phán truyền thông Mỹ là không mạnh mẽ.

NYT chỉ ra rằng nợ công của chính phủ Trung Quốc cũng đã ở cấp độ đáng báo động trong mắt các nhà đầu tư.

Và chính việc xử lý tham nhũng mạnh tay của ông Tập Cận Bình đã cho thấy tham nhũng là vấn nạn lớn của Trung Quốc, lớn hơn rất nhiều so với tình hình tham nhũng ở Washington.

Trong khi các chính trị gia Trung Quốc luôn miệng chê bai và phê phán nước Mỹ, họ vẫn gửi con cái của họ sang đây du học. Ví dụ, con gái của chính ông Tập Cận Bình, cô Tập Minh Trạch, đang học ở đại học Harvard.

Một học giả, nhà nghiên cứu, nhà bình luận tự do tại Đại học Ngoại ngữ Bắc Kinh, ông Qiao Mu cho rằng, việc báo chí Trung Quốc còn tiếp tục chỉ trích Mỹ trong bao lâu, với mức độ gay gắt như thế nào, sẽ phụ thuộc vào các chính sách của Trump sau khi chính thức nhậm chức.

"Họ [báo chí Trung Quốc] luôn luôn hai mặt. Một mặt họ nói về mối quan hệ hữu nghị giữa Trung Quốc và Mỹ, mặt khác họ chỉ trích và hoài nghi về Mỹ cũng như hệ thống chính trị của nó", ông Qiao trả lời NYT.