Tại Kenya, 1,5 triệu người đang sống với HIV, và có khoảng 100.000 trường hợp nhiễm HIV mới mỗi năm. Bất chấp điều đó một số người làm nghề mại dâm vẫn có quan hệ tình dục không an toàn và sau đó dùng thuốc kháng virus HIV để giảm nguy cơ lây nhiễm. Liệu như vậy liều lĩnh tới mức nào?
"Hãy để tôi nói cho quý vị biết sự thật về lý do tại sao nhiều người trong chúng tôi không sử dụng bao cao su," Sheila, người từng là gái mại dâm tại khu ổ chuột Korogo ở Nairobi trong sáu năm, nói.
"Chúng tôi không có tiền, và khi gặp một khách hàng hứa sẽ cho bạn nhiều tiền hơn mức thường được nhận, thì bạn sẽ đồng ý có quan hệ tình dục mà không dùng biện pháp bảo vệ nào ngay cả khi bạn không biết tình trạng nhiễm HIV của người đó."
Sheila cho biết cô và các cô gái hành nghề mại dâm khác có thể đi đến một phòng khám vào sáng hôm sau để xin thuốc kháng virus fkhẩn cấp - loại thuốc ngăn chặn virus, nếu được uống trong vòng 72 giờ kể từ khi bị nhiễm, và trong nhiều trường hợp đang giúp ngăn chặn sự tiến triển của nó.
"Chúng tôi sử dụng thuốc này như bao cao su," cô nói.
Loại thuốc kháng virus được nói tới này là loại thuốc dự phòng sau phơi nhiễm, hay còn gọi là PEP.
Nó được sản xuất nhằm sử dụng trong trường hợp khẩn cấp. Ví dụ, để đưa cho các nạn nhân bị hãm hiếp nếu kẻ hãm hiếp họ được cho là có HIV dương tính, hoặc cho nhân viên y tế bị kim tiêm có thể đã bị nhiễm HIV đâm.
Không có những con số chắc chắn cho thấy PEP có tác dụng tới đâu. Các chuyên gia nói rằng để ngăn chặn bị lây nhiễm virus thì trước hết và tốt hơn cả là sử dụng bao cao su.
Một số phòng khám sẽ chỉ cung cấp cho khách hàng một đợt PEP một năm. Họ lo rằng nếu họ cung cấp thuốc quá tự do, những người hành nghề mại dâm sẽ hoàn toàn không sử dụng bao cao su nữa.
Điều này vẫn không khiến Pamela, cô gái 24 tuổi hành nghề mại dâm, PEP bốn lần trong năm qua.
"Tôi có quan hệ tình dục không an toàn vào một đêm khi tôi đã rất say và sáng hôm sau tôi đã không đi đến phòng khám mà tôi đã xin thuốc PEP đầu tiên... Tôi đã đi đến một phòng khám khác nhau, nơi họ không có hồ sơ của tôi , và nói dối rằng tôi bị buộc phải quan hệ tình dục không được bảo vệ," cô nói.
Có gợi ý sử dụng thuốc kháng vi rút tiền phơi nhiễm nhằm giảm tác dụng phụ
Cô đã không uống hết cả đợt thuốc vì các tác dụng phụ. "Bạn cảm thấy rất khó chịu, bị nôn mửa, chóng mặt, và nói chung cảm thấy ốm", cô nói. "Vì vậy, tôi đã ngừng không dùng hết thuốc."
Peter Godfrey-Faussett, cố vấn khoa học cao cấp của UNAIDS, nói rằng cần tới thuốc kháng virus cho nhóm hành nghề mại dâm, nhưng chỉ khi được sử dụng một cách đúng đắn.
"Chúng tôi biết rằng mặc dù tỉ lệ sử dụng bao cao su khá cao trong cộng đồng những người hành nghề mại dâm, nhưng vẫn có tỷ lệ bị lây nhiễm HIV rất cao vì vậy chúng tôi cần có thêm các công cụ bổ sung với những gì đã có," ông nói.
Tuy nhiên, sử dụng kháng virus khẩn cấp, PEP, không phải là cách tốt nhất để ngăn chặn lây nhiễm HIV, ông nói. Thay vào đó sẽ tốt hơn cho những người hành nghề mại dâm nếu có một loại thuốc kháng virus được điều chế để dùng trước khi phơi nhiễm HIV - được gọi là Dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP).
Loại này được dùng hàng ngày, và chứa ít các loại thuốc hơn PEP, vì vậy có tác dụng phụ it hơn. Nhưng ông Godfrey-Faussett nhấn mạnh rằng thuốc phải được sử dụng như một phần của một liệu pháp rộng lớn hơn, bao gồm cả xét nghiệm HIV thường xuyên để đảm bảo bệnh nhân dùng đúng thuốc.
Có kế hoạch sẽ tiến hành một một chương trình thí điểm với những người hành nghề mại dâm ở Kenya để xem liệu có thực tế không nếu để họ sử dụng PrEP như một lớp bảo vệ thêm nữa.
Tuy nhiên thuốc không phải là rẻ.
Tại Mỹ, PrEP giá khoảng $14.000 một năm tính giá đầy đủ, tuy nhiên người có thu nhập thấp có thể được mua với giá rẻ hơn nhiều, hoặc thậm chí được cung cấp miễn phí .
Ở các nước đang phát triển, nơi thuốc thuộc loại tương tự được sử dụng, chi phí có thể là khoảng $150 một năm.
Ông Godfrey-Faussett nhấn mạnh rằng loại phòng tránh giá rẻ nhất, mà trong trường hợp này, lại có tác dụng nhất.
"Bao cao su là cách hiệu quả nhất trong việc phòng chống HIV, các bệnh lây truyền qua đường tình dục và tránh thai," ông nói. "PrEP không phải là một viên đạn bằng bạc có thể đột nhiên giải quyết tất cả những vấn đề khác."
BBC
