Đó là mấy câu « hát - nói « trong lối « hát chơi « ( 1 trong 3 lối hát chính của ca – trù ) nổi tiếng của cụ Dương Khuê , khởi đầu là mấy câu mưỡu ( thể lục bát ) :
Mưỡu I.
Ngày xưa Tuyết muốn lấy ông,
Ông chê Tuyết bé, Tuyết không biết gì.
Bây giờ Tuyết đã đến thì,
Ông muốn lấy Tuyết, Tuyết chê ông già.
Mưỡu II.
Nước, nước biếc, non, non xanh,
Sớm, tình tình sớm, trưa, tình tình trưa.
Nhớ ai tháng đợi năm chờ,
Nhớ người độ ấy, bây giờ là đây.
Tôi đọc « Hồng Hồng , Tuyết Tuyết « lần đầu năm đệ Tứ ( ? ) , cùng lúc với mấy câu của cụ Nguyễn Công Trứ : « Thị tại môn tiền náo / Nguyệt lai môn hạ nhàn … » nhưng chỉ nhớ mấy câu « hát nói « , còn phần mưỡu « chơi trống bỏi « ( Bây giờ Tuyết đã đến thì, / Ông muốn lấy Tuyết, Tuyết chê ông già ) thì hoàn toàn không ?!
Cụ Dương Khuê là bạn thân với cụ Nguyễn Khuyến ( Bác Dương thôi đã thôi rồi ) , cùng với người em Dương Lâm , cả hai nổi tiếng danh sĩ . Riêng cụ Khuê , ngoài tài học , còn lẫn tài .. tình, . Nên , không có gì lạ khi cháu chích cụ : người lừng danh nhạc ( Dương thiệu Tước ) , kẻ nổi tiếng học ( Dương nguyệt Ánh ) .
Sử - Địa , Việt-Văn , là 2 trong những môn tôi thích nhất từ lúc vào trung học . Nếu địa lý đưa tôi viễn du khắp thế giới , sử ký cho tôi biết lịch sử Việt Nam , từ dựng nước đến giữ nước , thì Việt Văn dạy tôi biết « yêu ( thêm ) tiếng nước tôi « . Hơn nữa , qua các danh nhân, anh hùng , thi sĩ , tôi biết được « tên » nào đã có từ lúc nào . Như Quyền ( Ngô ) , Hoàn ( Lê ) … từ thế kỷ 10 . Tuấn ( Trần quốc ) , Khải ( Trần quang ) , Duật ( Trần nhật ) … : thế kỷ 13e , An ( Chu văn ) , Chi ( Mạc đỉnh ) : thế kỷ 14 / nhà Trần . Vinh ( Lương thế ) : thế kỷ 15 . Xuân ( Bùi thị ) đã có từ thời Tây Sơn , Điểm ( Đoàn thị ) : thế kỷ 18 , chứ không là « đế « quốc ( nước « đế « ) Bà - Điểm của Hóc Môn .
Riêng Hồng , Tuyết trên đây , tôi nghĩ , có lẻ là mấy tên mới được « đặt « vào thế kỷ 19 . Hay Tâm , Huy , Dung …. : đầu thập niên thế kỷ 20 ( ? ) .
Tên « mới » hay « xưa « cũng tùy vào cách đặt tên của các Cụ ta ngày trước .
Thí dụ như gia đình Nguyễn Tường của anh em Tự Lực văn đoàn , mà trước 75 , có người cho rằng cụ Nguyễn tường Nhu đặt tên các con theo câu chữ Hán « Thụy Cẩm Tam Long Vinh Bách Thế « ( 3 con rồng như gấm đẹp , vinh hiển muôn đời ) . Nhưng trong quyển hồi ký của mình ( 1980 / hải ngoại ) BS Nguyễn Tường Bách , người em út , đã cải chánh . Theo ông , nếu như thế thì phải là … Thế ( chị thứ năm ) Vinh Bách . Ngoài ra , nhà văn Nhất Linh tên Tam vì là đứa con thứ ba , nhà văn Hoàng Đạo đúng ra là tên Nguyễn tường Tứ ( hay Tư ) và ông Bách đúng ra là tên Nguyễn tường Bảy . Một giả thuyết khác thì cho rằng tên các anh em là do nhà văn Nhất Linh đặt lại để các em « học nhảy lớp « . Như Thạch Lam Tường Lân đổi thành Tường Vinh ..
Riêng nhạc sĩ Phạm Duy đặt tên 4 đứa con đầu theo 4 chữ « Quang Minh Hùng Cường « , tên nghe « võ « nhưng các con đều theo nhạc như Bố
Ngày xưa , trường tôi , có một nữ giáo sư tên Hạ Tùng . Tôi không học với cô nhưng , theo một người bạn , tên chị em cô được đặt theo thứ tự : Xuân Mai / Hạ Tùng / Thu Cúc / Đông Phong . Dường như cô nói tiếng Bắc nhưng tôi ngờ cô gốc Huế . Tôi đã viết cảm nghĩ của mình về tên các cô gái Huế ( khi chị Hà Thanh « ra đi « ) . Rằng tên của họ vừa đẹp lại vừa lạ . Diễm là « một tên như mọi tên « nhưng Bích Diễm lại là một « Diễm xưa « , mưa từ tháp cổ mưa qua lòng người ! Đã thế lại thêm Dao Ánh ( em cô Bích Diễm ) : Kim Trọng tân thời Trịnh công Sơn chết là phải !
Tên « Bắc « lại khác : « Anh » đa số là tên các… em ( Phương Anh , Lan Anh , Ngoc Anh… ) , cũng như : Hằng , Lan , Ngọc …vv
Người Nam đặt tên ( các cô gái ) có vẻ « thiết thực « hơn : Lợi , Sang , Hoa ( tôi biết có mấy chị em tên Hoa Xinh , Hoa Đẹp ) .. vv
Dĩ nhiên đó là nói một cách tổng quát , đại khái , tùy theo thời đại , tùy theo sở thích . Chẳng hạn như lấy chữ cái đứng đầu tên Bố / Mẹ đặt cho con . Như tên các con ông Nguyễn tường Tam đều bắt đầu bằng chữ « T « ( Thoa , Triệu , Thạch , Thiết … ) . Hay ông bố danh tướng oai hùng thì lấy chiến thắng đặt tên con ( người con út tướng Trưởng tên Trị Thiên . An Lộc là tên con một vị tiểu đoàn trưởng sư đoàn 18 ... vv ) . Tôi còn nhớ cô Mai dạy tôi năm … mẫu giáo , chồng tên Bạch , 2 đứa con được đặt tên là Đằng và Giang . Không biết sau này , thầy cô có thêm em bé không . Nếu có chắc phải là Sông , Hùng , Dũng …vv Đặc biệt một gia đình lao động đông con ở quê tôi ngày xưa , cũng đặt tên mấy đứa con trai rất ư là gợi hình : Hai Hòn , Ba Dái , Tư Cu , Năm Mu , Sáu Thẹo !
Ngược với xứ ta : nhiều tên , ít họ , Tây-phương ; nhiều họ , ít tên . Khác biệt lớn giữa « ta « và « tây » là tên của ta có « nghĩa « ( ngay cả bà Triệu .. Ẩu ) trong khi tên tây chỉ có « âm « ( Jacques , François , Michael … vv ) .
Trước đây , người Pháp hay lấy tên thánh đặt cho con : Pierre ( nếu trai ) , gái : Pierrette ; Paul , Paulette ; Yves , Yvette ; Bernard , Bernadette ; Hăng-ri , Hăng – rết , Louis / Louise ; Michel/ Michèle … nhưng Jacques thì không có Jac.. ket ! Về sau , theo với phát triển của xã hội , nhiều tên « lạ « ra đời « . Như môt cái « mốt « . « Mốt đi rồi mốt lại về « .
Ở Pháp , năm nay , các tên bé gái thịnh hành nhất là ( theo thứ tự ) : Emma / Louise (xưa) / Jade / Alice ( xưa ) / Mila / Chloé ( xưa ) / Ines … vv , các bé trai : Gabriel / Louis / Raphaël / Léo / Adam ( xưa như trái đất ! ) / Jules / Lucas …
Ở Mỹ , « mốt « 2019 , bé gái : Luna / Adeline / Aurora / Mila ( giống Pháp ) / Selene / Olivia ( thế kỷ 17 ) … ; bé trai : Liam / Olivier / Noah / Gaivan / Ethan (con cầu tự ? Mission Impossible ?) …
Ở Việt Nam « đổi mới « thì cái gì tư bản có là .. « thị-trường-định-hướng-XHCN « có ngay ! Ngay cả màn đặt tên ..
Trên một web site VN, một trong những tên đứng đầu top-ten các bé trai là Gia Bảo , được giải thích là « của để dành của bố mẹ đấy « ( !) nhưng tôi ngờ rằng « của « này là của .. nợ , nó không nằm trong … « dự án « của bố mẹ nó . Ra đời do « tai nạn « , nó mang tên Gia Bảo vì Bố nó muốn nhắc nhỡ mình cái tội ham rẻ mà mua nhằm … bao-giả !
Thiên Ân , Gia Bảo , Thành Công …vv Chỉ khéo bày trò câu khách !
Trước kia mà đưa cái danh sách này ra là chỉ có nước vô tù ! Bởi, tên đẹp nhất « Việt Nam « thì chỉ có mỗi một tên , của duy nhất một người . Như lời ca của nhạc nô Trần kiết Tường , ong ỏng ngày đêm các loa phường khóm : « Hồ chí Minh đẹp nhất tên người « .. Bác là số một . Từ hàm râu đến … cái tên . Là đẹp trai . Là « người yêu « của các đấng nhi đồng « quờ khăn Đảng « quàng khăn đỏ ( Ai yêu bác HCM hơn các em nhi đồng ? ) . Là đại tài , đại vĩ . Là « cha già dân tộc « . Ở miền Nam , trước 75 , « con hơn cha nhà có phúc « nhưng khi Bác vào rồi , con mà hơn "cha " ( già ) là nhà … tróc nóc !
Không biết tại sao Trần kiết Tường không bị tù cải tạo ? Thằng cha này chơi khăm , cha viết Hồ chí Minh là tên đẹp nhất Việt Nam nhưng Hồ chí Minh là cái tên .. bá vơ , đâu phải tên thật của « Bác » đâu ?
Đây đây này , trên « tulieuvankien.dangcongsan.vn « ghi : « Chủ tịch Hồ Chí Minh (tên lúc nhỏ là Nguyễn Sinh Cung, tên khi đi học là Nguyễn Tất Thành « ( http://tulieuvankien.dangcongsan.vn/c-mac-angghen-lenin-ho-chi-minh/ho-chi-minh/tieu-su-cuoc-doi-va-su-nghiep/tieu-su-chu-tich-ho-chi-minh-52 ) .
Có lẻ không có một nhân vật « lịch sử « nào ( vâng , Hồ chí Minh cũng là môt nhân vật lch sử . Như Mao trạch Đông , Staline , Kim nhật Thành , Pon Pot …vv ) có một lai lich rất mù mờ như ông Hồ . Ngày sanh ông có thật là 19/5/1890 ? Lúc nhỏ ông học trường nào ? Có nhiều bà-con không ? Có bao nhiêu bà , con , ngoài các bà : Marie Bière / Tăng tuyết Minh / Vera Vasilieva / Nông thi Ngát / Nông thị Xuân .. ) , và ông con Nguyễn tất Trung ( 1956 ) ? Ngày sinh của ông không rõ mà ngày chết cũng không ! Nhiều bài viết , của một số nhân vật CS , ghi ngày ông mất là 2/9/1969 nhưng vì trùng với ngày quốc khánh ( ! ) nên mấy chú Thọ, chú Duẫn cho ông thêm « 24 giờ phép « nữa : 03/09/1969 vv
Nếu « cái răng cái tóc là gốc con người « thì cái tên là nỗi mong ước , lòng kỳ vọng của cha mẹ đặt vào đứa con . Điều này , không được người CS coi trọng . Họ thay tên , đổi họ thường xuyên, viện cớ là để qua mắt mật thám tây . Cứ như chỉ có Cộng sản mới làm cách mạng , còn Nguyễn thái Học , Phó đức Chính , Phạm hồng Thái , Phan bội Châu , Phan chu Trinh , Nguyễn tường Tam , Nguyễn tường Long , Nguyễn gia Trí ….. người chết chém , kẻ bị tù , chỉ là các nhân vật giả tưởng ?! Nhờ mấy ông tí !
Ông Đặng xuân Viện đặt tên cho con là Đặng xuân Khu . Ông Khu lớn lên theo CS , dân Mao… ít ( Maoïste ) , tôn thờ họ Mao nên đổi tên là Trường Chinh . Tên theo người đến chết . Có tên đường Trường Chinh nhưng không có đường Đặng xuân Khu .. Coi như ông Viện mất con !
Cũng như 3 anh em Phan đình Khải , Phan Đình Dinh , Phan đình Đống đã hoàn toàn khai tử họ Phan , trở thành Lê đức Thọ , Đinh đức Thiện ( cựu Bộ trưởng Giao thông vận tải CS ) , Mai chí Thọ ( cựu Bộ trưởng Nội Vụ CS ) hay ông Võ văn Kiệt , tên cúng cơm Phan văn Hòa … Trong tiểu sử các ông gộc CS , không thấy ghi tên cha mẹ ! Cũng không có gì lạ ! Các ông chỉ làm theo « Bác … yêu » !
Ông Ngô đính Diệm là con ông bà Ngô đính Khả . Ông Nguyễn văn Thiệu là « Nguyễn văn Thiệu « từ lúc mới ra đời . Ông D . Trump là D.Trump … vv Nhưng ông Hồ chí Minh thì chỉ « ra đời « lúc ông Nguyễn Tất Thành đã 52 tuổi ( 8/1942 ) . Nói một cách giản tiện , ông Hồ chí Minh là con giai ông Nguyễn tất Thành !
Bố ông « Hồ « , Nguyễn Sinh Sắc , đặt tên con là Nguyễn sinh Cung . Nhưng Cung không « sinh » lâu mà Cung .. tử sớm . Rồi sau đó là cả mấy chục ( mấy trăm ? ) cái tên ! Rốt cuộc , « Sài Gòn « phải mất , bị hay vào đó là tên của một nhân vật .. « tiểu thuyết « . Như Lê văn Tám là một người không có gốc gác , tổ tiên vì chỉ là một sáng tác của Trần Huy Liệu !
………………………..
Tên với họ . Tiếng với tăm . Danh với lợi ! Cách mạng là … cắt mạng , bỏ tên ? Kháng chiến gì chỉ làm khiến chán ? Hỡi những người tự làm cha … mình !
Tại sao không học theo người điên Bùi Giáng :
« Hỏi tên rằng biển xanh dâu
Hỏi quê rằng mộng ban đầu đã xa ! «
Thương hải còn biến vi tang điền , nói chi đến những cái tên tự đặt , phủ nhận ông cha ?
« Thời của những kẻ giết người (*) » ấy , nghĩ lại mà kinh !
BP
(*) : Henry Miller, The Time of the Assassins / Nguyễn hữu Hiệu dịch
VS chuyen
