Cõi Người Ta
Thư gửi một nhân viên an ninh ( 1,2 ) - Đoan Trang
Chị vốn không thích nước Mỹ, có thể vì một mặc cảm tự ti và ghen tị thầm kín trong lòng: Tại sao cũng là con người mà dân Mỹ không phải trầy trật... học tiếng Anh, lại có thể cầm hộ chiếu đi lại thoải mái khắp thế giớ
Chị
mong sớm gặp lại em, em yêu mến.
Thư gửi một nhân viên an ninh
Em
thân mến,
Chị
không gọi tên em, nhưng em biết thư này chị gửi em, phải
không?
Chị
đang ở châu Âu, trong một chuyến đi ngắn ngày để tham
gia các sự kiện bên lề phiên Kiểm điểm Định kỳ
(UPR) của Việt Nam ngày 5/2/2014. Các sự kiện đó là
những cuộc gặp gỡ, tiếp xúc với các phái đoàn đại
diện ngoại giao của một số nước, và một số tổ
chức quốc tế. Nội dung trao đổi là về tình hình nhân
quyền ở Việt Nam.
Những
thông tin ấy các thành viên trong đoàn, trong đó có chị,
đều đã phát biểu công khai trên một vài cơ quan truyền
thông đại chúng – tất nhiên là ''lề trái'' như Dân
Làm Báo, hoặc ''hải ngoại, tư bản'' như BBC, VOA, RFA.
Nhưng những lời trong thư này thì chị chưa từng nói với
ai, và em biết không, em là người chị muốn chia sẻ
những suy nghĩ đó hơn cả.
Em
có tin là, khi ở trong nước và cả ở nước ngoài, đã
nhiều lần chị phải cắn môi, bám chặt tay vào mép
bàn... để không bấm số của em, gọi điện cho em? Chị
muốn gọi để nói thẳng với em những việc chị đang
làm, những suy nghĩ của chị về em và về cuộc sống
của mỗi chúng ta, thẳng thắn và rõ ràng, hy vọng ''sự
thật sẽ giải phóng chúng ta''. Quả thật, đã có lần
chị nháy vào số của em rồi, nhưng rồi lại dập máy
trước khi em trả lời. Vì... chị sợ. Không phải sợ
em, mà vì chị sợ sẽ không đủ khả năng để diễn đạt
hết những điều chất chứa trong lòng bấy lâu nay, mà
đến khi ra bên ngoài, chứng kiến một xã hội khác, một
thế giới khác, những điều ấy càng quay cuồng trong đầu
chị nhiều hơn.
Cái
xã hội ấy, thế giới ấy khác với nơi chúng ta đang
sống biết bao nhiêu, em ạ.
Em
có nhớ tháng 11/2012, khi chị trở về Việt Nam sau một
tuần sang Bangkok học (em chắc biết chị vẫn đang theo
học cao học ngành quản trị), chị tặng em một hộp kem
đánh móng tay? Chị vẫn nhớ vẻ mặt em lúc ấy: Gương
mặt em rực sáng lên, với một nụ cười đầy ngỡ
ngàng, vui thích – vẻ mặt mà chị không bao giờ quên
được. Chừng như em cảm động, vì chưa bao giờ nghĩ
một ''thành phần phức tạp'' như chị lại có thể tặng
quà cho em. Chị cũng vậy, vì ngay lúc đó, chị cảm nhận
rằng em giống chị ở một điểm: không biết ăn diện.
Sau này nhiều lúc nghĩ lại, chị vẫn tự trách mình đã
tặng em kem đánh móng tay. Lẽ ra nên là một thứ khác
thực tế hơn, ví dụ đồ chơi cho con em, hoặc cái quần,
cái áo gì đó. Vì người như chúng ta, có bao giờ dùng
kem đánh móng tay đâu. Với cách trang phục giản dị,
thậm chí xuềnh xoàng, của em và chị mà móng tay lại
màu hồng bóng thì quả thật là không hợp.
Chị
luôn nghĩ, nếu không có cái rào cản ''an ninh quốc gia'',
hay nói đúng hơn, ''lợi ích của Đảng và Nhà nước''
ngăn trở, rất có thể chúng ta sẽ là hai chị em rất
thân. Vì chúng ta giống nhau: nghèo, tiết kiệm, không biết
ăn diện, và có lẽ cả hai đều có tinh thần trách nhiệm
ngang nhau đối với công việc. Chúng ta sẽ nói với nhau
những chuyện hay hơn nhiều so với các chuyện chúng ta
vẫn từng phải trao đổi. Em sẽ hướng dẫn chị dùng
sữa chua để làm sạch da mặt, sẽ khoe với chị thằng
cu con khỏe mạnh, thông minh; còn chị sẽ kể với em
những cuộc đi phỏng vấn với các nhân vật thật là
hài hước, sẽ chia sẻ với em thông tin về giới văn
nghệ sĩ, nhà khoa học, trí thức – một thế giới đa
dạng và sinh động – mà bọn phóng viên thì thường
thích kể về công việc phỏng vấn và nhân vật được
chúng phỏng vấn lắm.
Cũng
như bây giờ chị muốn kể với em về thế giới bên
ngoài này biết bao.
Em
biết không, có một chuyện cười: Hôm vào Hạ viện Mỹ,
chị khụng khiệng trên đôi giày cao gót dọc một hành
lang để vào phòng hội nghị. Vì không quen đi giày cao
gót nên chị trượt chân ngã lăn quay trên thảm. Nghe
tiếng ''huỵch'' rõ to, cả đám bảo vệ đứng ngoài cổng
và quan chức phía trong phòng họp đều đổ xô ra. Khi
thấy người gây ra tiếng động là một cô gái châu Á
vừa bị ngã, đang lập cập ngồi lên, họ lao cả đến
để... đỡ chị dậy. Ai cũng hỏi ''bạn có sao không''
một cách nhẹ nhàng, lịch sự và nhân ái đến mức chị
đã bối rối lại càng bối rối. Họ hỏi rất thật
lòng và cố gắng để mình không có cảm giác ngượng
ngùng. Và ngay lúc ấy chị nghĩ, nếu ta đang ở Việt Nam
mà bị ngã như thế thì sao? Chắc là sẽ có ngay hàng
tràng cười hô hố: ''Chưa đến giường cơ mà em ơi'',
''thọt chân à em''...
Sự
tôn trọng con người, nó thể hiện ở những điều nhỏ
nhặt như thế. Nhân quyền đâu phải cái gì xa xôi đâu
em, nó chỉ đơn giản là ''treat people with equal respect'',
tất cả mọi người đều được đối xử với sự tôn
trọng mà thôi.
Bảo
vệ, vệ sĩ, và cả công an ở Việt Nam, có bao giờ có
được thái độ trân trọng với từng con người, từng
công dân như thế đâu, phải không em?
Giờ
này chị đang ở châu Âu. Chị đã đến Stockholm,
Brussels, Budapest, và Geneva. Những thành phố thanh bình, bồ
câu và quạ bay rợp trời, thiên nga bơi lấp lánh trắng
mặt hồ. Lần đầu tiên chị thấy ''Danube lơ'' êm đềm
như thế nào, và nó lại gợi cho chị nhớ tới những
lời ca mẹ chị vẫn hát ngày xưa, về một dòng sông
khác ở châu Âu, Volga:
''Nép
bên nhau, thiết tha lời ân tình
Bờ
cỏ vắng, bóng đêm dần buông.
Họa
mi hót khúc ca rừng êm đềm
hòa
theo tiếng sóng vỗ dạt dào.
Sông
Volga, những đêm thơ mộng ơi
Thời
gian hỡi, hãy khoan, ngừng trôi''.
Thật
sự là có những giây phút chị chỉ mong thời gian ngừng
trôi.
Đường sồi.
Cuộc
sống thanh bình đến mức những người như chúng ta, nếu
cứ giữ mãi cái nhìn trước nay của chúng ta, với tư
duy rõ ràng về ''thế lực thù địch chống phá Nhà
nước'', thì sẽ chẳng thể hiểu nổi vì sao ''bọn tư
bản giãy chết'' lại cứ phải quan tâm đến ''công việc
nội bộ'' của một nước xa xôi, nghèo, chậm phát triển,
như Việt Nam, dưới ''chiêu bài'' nhân quyền.
Họ
quan tâm để làm gì? Có rất nhiều lý do vụn vặt, nhưng
lý do bản chất của sự quan tâm ấy, là vì họ ở một
xã hội văn minh, nơi mà người ta tin rằng nhân quyền là
một giá trị phổ quát, dù là của người châu Âu, châu
Á hay châu Phi, dù là của công dân Mỹ, Thụy Sĩ hay Việt
Nam.
Còn
chuyện ''nhân quyền và chủ quyền, cái nào cao hơn'' thì
dài lắm, chị sẽ nói nhiều về nó ở một bài viết
nào đấy sau.
Điều
mà bây giờ chị muốn nói bây giờ, là càng đi xa, chỉ
càng thấy nhớ và thương Việt Nam hơn.
Chị
vốn không thích nước Mỹ, có thể vì một mặc cảm tự
ti và ghen tị thầm kín trong lòng: Tại sao cũng là con
người mà dân Mỹ không phải trầy trật... học tiếng
Anh, lại có thể cầm hộ chiếu đi lại thoải mái khắp
thế giới, không như công dân Việt Nam đi đâu cũng bị
dò xét, nghi ngờ, bị ách lại hỏi giấy tờ, làm khó
dễ, v.v. Nhưng khi ở Mỹ, chị cũng phải thừa nhận,
những người Mỹ tạo nên một cộng đồng thân thiện
và yêu nước – theo cái nghĩa, họ tự hào về quốc gia
của họ. Và đặc biệt là sự thân thiện. Ở đó, dù
là anh gác cổng người da đen hay chú bồi bàn da trắng
tóc vàng, hay cô bán hàng gốc Á trong siêu thị, tất cả
đều cởi mở và lịch thiệp với khách. Họ chẳng tiếc
gì một nụ cười với khách, đến mức có lúc chị nghĩ
hay đó là sự chuyên nghiệp mà họ học được, tức là
họ được huấn luyện để lúc nào cũng tươi cười như
vậy? Chứ chẳng nhẽ họ yêu công việc của họ, trân
trọng khách hàng của họ đến thế được?
Song
có lẽ cách hành xử hòa nhã ấy là thật, xuất phát từ
thái độ của họ đối với công việc và con người,
chứ không phải họ tập được.
Ngay
ở Hungary, một xứ Đông Âu mà dân trong nước lâu nay
vẫn nhiều người bảo là ''nghèo'', thì gia đình người
Việt nào chị gặp cũng có xe hơi riêng và nơi ở, nếu
không phải một ngôi nhà đẹp như biệt thự với vườn
cây xanh mướt vào mùa hè, thì cũng là một căn hộ chung
cư xinh xắn, ấm áp suốt cả mùa đông. Dân Hung cũng cởi
mở, thân thiện, sẵn sàng giúp đỡ như dân Mỹ, Bỉ hay
Thụy Điển. Hôm ở Thụy Điển, chị bước vào xe buýt
và ngồi đúng vào hàng ghế dành cho người cao tuổi
(hình như vậy). Khi một bà già tóc trắng như cước
lại gần, quen phản xạ của người Việt Nam là cứ thấy
ai bước tới là phải cảnh giác, chị suýt đứng dậy...
bỏ chạy, thì bà già đã kêu lên: ''Ấy ấy, bạn cứ
ngồi. Tôi chỉ định chỉ đường cho bạn đi thôi. Vừa
nãy tôi có nghe thấy bạn hỏi đường mà''.
Em
ơi, bao giờ thì người Việt Nam đối xử với nhau thân
ái được như vậy?
Chị
thấy xót xa cho thế hệ bố mẹ của chúng ta – những
người sống trải qua bao năm tháng chiến tranh bom đạn,
rồi tới thời bao cấp đói khổ, và trên tất cả, cứ
sống mãi trong một xã hội người với người đối xử
với nhau hung hãn như chó sói. Chị thấy xót xa cho những
bạn trẻ Việt Nam thế hệ 7x, 8x, 9x – những người mà,
như chị nói, đã không bao giờ có cơ hội được đào
tạo đàng hoàng, tử tế trong môi trường giáo dục ở
Việt Nam, để đến nỗi giờ này khoảng cách về kiến
thức và kỹ năng giữa họ và người trẻ ở các nước
khác, ngay cả trong khu vực, đã là quá xa.
Và
chị thấy xót xa cho những người như em.
Chị
vẫn nhớ câu chuyện em kể cho chị, về những đêm em
giả làm người đi đường để rình bắt cướp ở Hải
Phòng. Em bảo, dù biết có đồng đội ở quanh đó yểm
trợ, nhưng em vẫn ''sợ chết đi được''. Chị nhớ đôi
mắt em sáng ngời, vui thích, khi cầm hộp kem đánh móng
tay chị tặng. Chị nhớ vẻ mặt bực bội của em nhìn
chị, khi em phải hy sinh ngày chủ nhật cùng chồng đưa
con trai đi chơi công viên, chỉ để phải gặp ''con mụ
phản động'' là chị. Chị nhớ em thật thà bảo, lương
thưởng của em, tính tổng cộng tất cả lại, chỉ có 8
triệu đồng thôi – mà là ''em vừa được tăng đấy
nhé''. Và chị bảo, ô cao thế, vẫn còn hơn chị đến
2-3 triệu.
Một quán cafe ở Budapest.
Em
à,
Bao
giờ thì chúng ta có thể nói chuyện với nhau bình thường
như hai người bạn, như hai chị em? Bao giờ thì chúng ta
không còn bị những cơm, áo, gạo, tiền ám ảnh? Không
còn những đề tài chị phải viết để có tiền nhuận
bút, những dự án ''chống phản động'' em phải tham gia,
những gương mặt phản động em phải gặp? Bao giờ cái
thế giới của chúng ta được thanh bình, hay là bình
thường hóa, để không còn vô vàn hình ảnh đen tối
loang loáng trong đầu mỗi ngày đêm: an ninh quốc gia, phản
động, dư luận viên, thế lực thù địch, chống phá...?
Bao
giờ em có thể cầm cuốn hộ chiếu của em ra nước
ngoài, đến Mỹ và châu Âu, để nhìn những dòng sông
lững lờ trôi, với đàn thiên nga như rắc hoa trắng trên
mặt nước?
Điều
làm chị xót xa hơn cả khi nghĩ về em, là trong những đêm
năm xưa em đi bắt cướp, hay trong những lần em phải bỏ
chồng con ở nhà để đi làm việc ngoài giờ, để đấu
tranh với bọn phản động, và chẳng bao giờ có hy vọng
đi sang Mỹ hay châu Âu, thì vẫn có những vị tướng
công an đi nước ngoài như đi chợ, thậm chí còn dư tiền
tậu nhà cửa, xe hơi ở Mỹ. Con cái họ được du học
tại trường xịn, tương lai được đảm bảo. Nếu họ
có lo gì, chắc chỉ là phải lo làm sao cho chế độ ăn
uống của họ được ''healthy'', nghĩa là ăn sạch uống
sạch, đầy đủ chất, không gây tiểu đường, ung thư,
xơ gan, suy thận... Kể ra điều này cũng hơi khó thực
hiện ở nước ta, nhưng biết đâu đấy, có khi bọn mình
quen tư duy kiểu dân nghèo nên tưởng thế thôi, chứ
nhiều tiền thì mua tiên cũng được, kể cả mua sừng tê
giác, vây cá mập, tay gấu ở Việt Nam.
Một góc thư viện công ở New York.
Bây
giờ, viết đến những dòng này, chị cũng lại cảm thấy
lo sợ: Biết đâu lá thư này của chị lại sẽ làm hại
em? Có thể đồng nghiệp, rồi cấp trên của em, sẽ đánh
giá em là thân thiết với ''con phản động'' quá, sơ hở
quá, mất cảnh giác quá.
Nhưng
chị hy vọng họ sẽ hiểu đây là những suy nghĩ thật
lòng của chị, và nếu họ ''xử lý'', nhắc nhở hay có
lời này nọ về em chỉ vì em là người được chị gửi
lá thư này, thì chị thấy họ không có tư cách để làm
đồng nghiệp hay cấp trên của em. Tuy nhiên, chị tin là
họ không ngu ngốc như thế.
Đoan Trang - Thư gửi một nhân viên an ninh (2)
Những người đi biểu tình ở Hà Nội, không biết có để ý đến ngày
5/8/2012? Đó là ngày đầu tiên lực lượng “chống phản động” (bao gồm cả an
ninh, công an và dân phòng) có sáng kiến bắt người biểu tình, gom về
trại lưu trú, tức trung tâm phục hồi nhân phẩm Lộc Hà, ngoại thành Hà
Nội.
Riêng tôi, tôi rất nhớ 5/8/2012 là một ngày hè nóng bức, nắng vàng ong ong và mọi người – cả công an lẫn người bị bắt, lẫn những người đứng chờ ngoài cổng trại – đều nhễ nhại mồ hôi. Và tôi rất nhớ ánh mắt mệt mỏi của một anh công an trẻ, ngồi ở một góc phòng hỏi cung, trong lúc “đám biểu tình” đang bị “làm việc” đồng loạt. Khi buổi thẩm vấn tập thể kết thúc, căn phòng trở lại yên ắng. Nắng chiều đổ vào chỗ anh ta ngồi, nóng gay gắt. Anh bỏ mũ xuống cái bàn trước mặt, gục xuống một lúc rồi lại ngồi thẳng lên, ngáp dài, đôi mắt đỏ ngầu thiếu ngủ.
- Anh có mệt lắm không? – Tôi hỏi.
- Mệt mỏi lắm chị Trang ơi! Đấy chị xem, tuần nào cũng thế này. Tuần nào mấy người cũng đi biểu tình. Mà có thấy thằng Trung Quốc nào đâu cơ chứ…
Tôi cũng chỉ biết mỉm cười. Thật khó nói để anh hiểu, rằng việc người dân biểu tình ôn hòa chống những hành vi gây hấn của Trung Quốc trên Biển Đông là việc làm tốt, thể hiện lòng yêu nước, chính kiến của người dân, hình thành một mặt trận ngoại giao nhân dân, cùng với nhà nước bảo vệ chủ quyền quốc gia. Ngay kể cả nó không có mục đích ấy, hoặc không đạt được mục đích ấy đi chăng nữa, thì biểu tình, tự do tập hợp và biểu đạt chính kiến, vẫn là quyền tự do căn bản của công dân; và nhiệm vụ của lực lượng công an là phải bảo vệ biểu tình chứ không phải là đánh đập, bắt bớ người biểu tình, rồi còn có các biện pháp “đánh nguội” sau đó như đe dọa, miệt thị, bôi nhọ họ trên truyền thông.
Nhưng, nói sao anh hiểu? Suy cho cùng, quyền tự do biểu đạt, quyền tham gia chính trị, v.v. của người dân là những khái niệm hoàn toàn xa lạ với anh và những công an viên như anh. Còn trước mắt là chuyện tuần nào anh cũng phải ra đường bêu nắng, chụp bắt và sau đó “làm việc” với những người mà cấp trên của anh (đại diện cho “Nhà nước”) luôn bảo là phản động, là Việt Tân trá hình, lợi dụng lòng yêu nước để gây rối trật tự công cộng và chống phá chế độ.
“Tuần nào cũng thế này!”. Nghĩa là chủ nhật tuần nào, anh cũng phải bỏ vợ con, gia đình ở nhà, lếch thếch ra đường đấu tranh với “bọn biểu tình”, trong cái nóng nực, trong sự mệt mỏi và thiếu ngủ. Rồi phải bắt chúng lên xe buýt, đưa về đồn hoặc về trại phục hồi nhân phẩm, nghe chúng chửi mắng, rồi cũng không quyết định được gì cả, hơi một tí lại phải gọi điện báo cáo, chờ cấp trên cho chỉ thị…
Nghĩ như vậy, làm sao không thấy thương anh?
Riêng tôi, tôi rất nhớ 5/8/2012 là một ngày hè nóng bức, nắng vàng ong ong và mọi người – cả công an lẫn người bị bắt, lẫn những người đứng chờ ngoài cổng trại – đều nhễ nhại mồ hôi. Và tôi rất nhớ ánh mắt mệt mỏi của một anh công an trẻ, ngồi ở một góc phòng hỏi cung, trong lúc “đám biểu tình” đang bị “làm việc” đồng loạt. Khi buổi thẩm vấn tập thể kết thúc, căn phòng trở lại yên ắng. Nắng chiều đổ vào chỗ anh ta ngồi, nóng gay gắt. Anh bỏ mũ xuống cái bàn trước mặt, gục xuống một lúc rồi lại ngồi thẳng lên, ngáp dài, đôi mắt đỏ ngầu thiếu ngủ.
- Anh có mệt lắm không? – Tôi hỏi.
- Mệt mỏi lắm chị Trang ơi! Đấy chị xem, tuần nào cũng thế này. Tuần nào mấy người cũng đi biểu tình. Mà có thấy thằng Trung Quốc nào đâu cơ chứ…
Tôi cũng chỉ biết mỉm cười. Thật khó nói để anh hiểu, rằng việc người dân biểu tình ôn hòa chống những hành vi gây hấn của Trung Quốc trên Biển Đông là việc làm tốt, thể hiện lòng yêu nước, chính kiến của người dân, hình thành một mặt trận ngoại giao nhân dân, cùng với nhà nước bảo vệ chủ quyền quốc gia. Ngay kể cả nó không có mục đích ấy, hoặc không đạt được mục đích ấy đi chăng nữa, thì biểu tình, tự do tập hợp và biểu đạt chính kiến, vẫn là quyền tự do căn bản của công dân; và nhiệm vụ của lực lượng công an là phải bảo vệ biểu tình chứ không phải là đánh đập, bắt bớ người biểu tình, rồi còn có các biện pháp “đánh nguội” sau đó như đe dọa, miệt thị, bôi nhọ họ trên truyền thông.
Nhưng, nói sao anh hiểu? Suy cho cùng, quyền tự do biểu đạt, quyền tham gia chính trị, v.v. của người dân là những khái niệm hoàn toàn xa lạ với anh và những công an viên như anh. Còn trước mắt là chuyện tuần nào anh cũng phải ra đường bêu nắng, chụp bắt và sau đó “làm việc” với những người mà cấp trên của anh (đại diện cho “Nhà nước”) luôn bảo là phản động, là Việt Tân trá hình, lợi dụng lòng yêu nước để gây rối trật tự công cộng và chống phá chế độ.
“Tuần nào cũng thế này!”. Nghĩa là chủ nhật tuần nào, anh cũng phải bỏ vợ con, gia đình ở nhà, lếch thếch ra đường đấu tranh với “bọn biểu tình”, trong cái nóng nực, trong sự mệt mỏi và thiếu ngủ. Rồi phải bắt chúng lên xe buýt, đưa về đồn hoặc về trại phục hồi nhân phẩm, nghe chúng chửi mắng, rồi cũng không quyết định được gì cả, hơi một tí lại phải gọi điện báo cáo, chờ cấp trên cho chỉ thị…
Nghĩ như vậy, làm sao không thấy thương anh?
Nếu là người yêu nước đi biểu tình mà bị đối xử thế này, bạn có ôn hòa được không?
Truyền thống của ngành an ninh
Nhưng thành thực mà nói, lực lượng an ninh-công an Việt Nam có một đặc điểm kỳ lạ, là: Đối với họ, không hiểu sao, có muốn thương cũng không được.
Từ lâu nay ở Việt Nam, vẫn có một lực lượng đông đảo những người mà tôi gọi là “thành phần thứ ba” hay “các nhà bất mãn với các nhà dân chủ”. Đó là những người hiểu về các giá trị của dân chủ, hiểu rằng chính thể hiện nay của Việt Nam là một chính quyền tồi tệ, được lãnh đạo bởi một đảng độc tài tồi tệ. Nhưng họ hoàn toàn ngờ vực, không tin, thậm chí ghét bỏ những người đấu tranh cho dân chủ hay nói chung là “phong trào đối lập”, vì thấy phe đối lập có quá nhiều điều bất ổn. Một trong những điểm bất ổn là sự đối đầu gay gắt với lực lượng bảo vệ chế độ và bạ ai, bạ cái gì cũng chửi; ví dụ, gọi công an là “chó”, “lợn”, gọi đảng cộng sản là “bọn bán nước”, “tay sai Bắc Kinh”, v.v.
Nhưng có một điều khổ tâm cho phe đối lập, mà “các nhà bất mãn với các nhà dân chủ” không hiểu cho: Ấy là, với lực lượng an ninh, thật sự có muốn thương yêu, muốn nghĩ tốt về họ, muốn ôn hòa với họ, cũng rất khó. Xin lưu ý là điều này đặc biệt đúng với những cán bộ an ninh cấp cao, những đồng chí ngồi ở vị trí lãnh đạo và/hoặc tham mưu cho lãnh đạo. Chứ còn những người đã phải ra đường trực tiếp “đấu tranh với bọn phản động” thì là cấp thấp rồi, không hẳn đại diện cho bộ mặt của an ninh Việt Nam.
Dẫu ta có ôn hòa, lịch thiệp với họ, thì cũng chỉ được vài câu là lại thấy cái đặc thù công an Việt Nam ở họ bộc lộ: Lại là giọng khiêu khích, mỉa mai, châm chọc, kiểu: “Thế nào, đi biểu tình được bao nhiêu tiền”, “Bây giờ cho ra Hoàng Sa chiến đấu bảo vệ đất nước nhé”, “Được giải nhân quyền vui chứ hả, anh em bạn bè chúc mừng chưa”… Lại là giọng răn dạy, “định hướng”, tóm lại là muốn “quản lý” dân, coi dân như lũ ngu, không có thông tin, chẳng biết gì, chứ không thèm đối thoại, càng không cần nghe. Lại là giọng nói xấu, “dìm hàng”, bôi nhọ người thứ ba (vắng mặt):
- Lúc bắt đầu biểu tình, thấy H. hô hào to lắm. Đến lúc thấy công an đến, H. lại chạy ra một chỗ khuất giả vờ gọi điện thoại, hí hí… Bỏ mặc anh em, hí hí…
- Tay T. đó bọn tôi lạ gì. Trình độ văn hóa lớp 3, chữ không đầy cái lá mít mà viết lách gì.
- Bà đó làm ăn thua lỗ, mất tiền, sinh ra điên điên dở dở thế rồi đi biểu tình, rồi được bọn trên mạng nó bơm lên thôi. Khổ…
Trong mắt họ, đặc biệt là các cán bộ của ngành an ninh, dường như ngoài lãnh đạo Đảng, lãnh đạo ngành ra, chẳng còn ai là người tốt, phàm là dân thì ai cũng xấu xa, nhất là “phản động” thì còn xấu nữa. Người nào cũng bần tiện, lưu manh, ít hiểu biết, còn nếu có chút kiến thức hay bằng cấp thì lại là phường cơ hội, háo danh, hoặc hoang tưởng.
Nói về luật sư Trịnh Hội, người có bằng thạc sĩ luật nhân quyền ở ĐH Oxford, một tờ báo của ngành công an viết: “Đó là những danh xưng hão, nhiều kẻ học đòi nghe lớp lý lịch của Hội thì át vía chứ chẳng tài cán gì. Cái danh ấy có được chủ yếu cũng đến từ “ngoại” – như cái cách mà Hội làm ở hải ngoại, ấy là nấp dưới mác bố vợ Nguyễn Cao Kỳ, nguyên Phó Tổng thống ngụy”. Than ôi, họ tưởng Oxford cũng giống như trường đại học ở Việt Nam, có thể nhận “chỉ đạo” từ ông Nguyễn Cao Kỳ, gửi gắm con cái vào học hay sao? Họ tưởng các đại học ở phương Tây đều giống như ĐH Kiến trúc TP.HCM, nơi Ban Giám hiệu “giật mình” khi biết “có con trai của một cán bộ cao cấp Chính phủ học tập ở trường mình” ư?
Khi tôi viết những dòng này, tôi biết rằng nếu có đọc được, họ sẽ lại ngay lập tức bật cái cơ chế tự động nói xấu và bôi nhọ người khác trong não của họ lên, để bảo rằng “Đoan Trang viết bài bênh vực cho quan thầy Trịnh Hội, ông chủ của Trang ở Việt Tân”. Nói sao để họ hiểu?
Quen lối suy nghĩ xấu xa về người dân, về xã hội, làm sao họ tin được trên đời này, có những người đi biểu tình thực sự vì yêu nước? Có những người bỏ công việc trị giá vài nghìn USD mỗi tháng để dấn thân vào con đường xây dựng xã hội dân sự, tạo nền móng cho một nền dân chủ bền vững ở Việt Nam trong tương lai? Làm sao họ hiểu được xã hội dân sự thực chất là gì, nhân quyền là gì, tự do-dân chủ là gì?
Đã thành một thứ truyền thống của ngành, đó là: An ninh Việt Nam không bao giờ nghĩ được cái gì tốt đẹp. Không bao giờ.
Truyền thống của ngành an ninh
Nhưng thành thực mà nói, lực lượng an ninh-công an Việt Nam có một đặc điểm kỳ lạ, là: Đối với họ, không hiểu sao, có muốn thương cũng không được.
Từ lâu nay ở Việt Nam, vẫn có một lực lượng đông đảo những người mà tôi gọi là “thành phần thứ ba” hay “các nhà bất mãn với các nhà dân chủ”. Đó là những người hiểu về các giá trị của dân chủ, hiểu rằng chính thể hiện nay của Việt Nam là một chính quyền tồi tệ, được lãnh đạo bởi một đảng độc tài tồi tệ. Nhưng họ hoàn toàn ngờ vực, không tin, thậm chí ghét bỏ những người đấu tranh cho dân chủ hay nói chung là “phong trào đối lập”, vì thấy phe đối lập có quá nhiều điều bất ổn. Một trong những điểm bất ổn là sự đối đầu gay gắt với lực lượng bảo vệ chế độ và bạ ai, bạ cái gì cũng chửi; ví dụ, gọi công an là “chó”, “lợn”, gọi đảng cộng sản là “bọn bán nước”, “tay sai Bắc Kinh”, v.v.
Nhưng có một điều khổ tâm cho phe đối lập, mà “các nhà bất mãn với các nhà dân chủ” không hiểu cho: Ấy là, với lực lượng an ninh, thật sự có muốn thương yêu, muốn nghĩ tốt về họ, muốn ôn hòa với họ, cũng rất khó. Xin lưu ý là điều này đặc biệt đúng với những cán bộ an ninh cấp cao, những đồng chí ngồi ở vị trí lãnh đạo và/hoặc tham mưu cho lãnh đạo. Chứ còn những người đã phải ra đường trực tiếp “đấu tranh với bọn phản động” thì là cấp thấp rồi, không hẳn đại diện cho bộ mặt của an ninh Việt Nam.
Dẫu ta có ôn hòa, lịch thiệp với họ, thì cũng chỉ được vài câu là lại thấy cái đặc thù công an Việt Nam ở họ bộc lộ: Lại là giọng khiêu khích, mỉa mai, châm chọc, kiểu: “Thế nào, đi biểu tình được bao nhiêu tiền”, “Bây giờ cho ra Hoàng Sa chiến đấu bảo vệ đất nước nhé”, “Được giải nhân quyền vui chứ hả, anh em bạn bè chúc mừng chưa”… Lại là giọng răn dạy, “định hướng”, tóm lại là muốn “quản lý” dân, coi dân như lũ ngu, không có thông tin, chẳng biết gì, chứ không thèm đối thoại, càng không cần nghe. Lại là giọng nói xấu, “dìm hàng”, bôi nhọ người thứ ba (vắng mặt):
- Lúc bắt đầu biểu tình, thấy H. hô hào to lắm. Đến lúc thấy công an đến, H. lại chạy ra một chỗ khuất giả vờ gọi điện thoại, hí hí… Bỏ mặc anh em, hí hí…
- Tay T. đó bọn tôi lạ gì. Trình độ văn hóa lớp 3, chữ không đầy cái lá mít mà viết lách gì.
- Bà đó làm ăn thua lỗ, mất tiền, sinh ra điên điên dở dở thế rồi đi biểu tình, rồi được bọn trên mạng nó bơm lên thôi. Khổ…
Trong mắt họ, đặc biệt là các cán bộ của ngành an ninh, dường như ngoài lãnh đạo Đảng, lãnh đạo ngành ra, chẳng còn ai là người tốt, phàm là dân thì ai cũng xấu xa, nhất là “phản động” thì còn xấu nữa. Người nào cũng bần tiện, lưu manh, ít hiểu biết, còn nếu có chút kiến thức hay bằng cấp thì lại là phường cơ hội, háo danh, hoặc hoang tưởng.
Nói về luật sư Trịnh Hội, người có bằng thạc sĩ luật nhân quyền ở ĐH Oxford, một tờ báo của ngành công an viết: “Đó là những danh xưng hão, nhiều kẻ học đòi nghe lớp lý lịch của Hội thì át vía chứ chẳng tài cán gì. Cái danh ấy có được chủ yếu cũng đến từ “ngoại” – như cái cách mà Hội làm ở hải ngoại, ấy là nấp dưới mác bố vợ Nguyễn Cao Kỳ, nguyên Phó Tổng thống ngụy”. Than ôi, họ tưởng Oxford cũng giống như trường đại học ở Việt Nam, có thể nhận “chỉ đạo” từ ông Nguyễn Cao Kỳ, gửi gắm con cái vào học hay sao? Họ tưởng các đại học ở phương Tây đều giống như ĐH Kiến trúc TP.HCM, nơi Ban Giám hiệu “giật mình” khi biết “có con trai của một cán bộ cao cấp Chính phủ học tập ở trường mình” ư?
Khi tôi viết những dòng này, tôi biết rằng nếu có đọc được, họ sẽ lại ngay lập tức bật cái cơ chế tự động nói xấu và bôi nhọ người khác trong não của họ lên, để bảo rằng “Đoan Trang viết bài bênh vực cho quan thầy Trịnh Hội, ông chủ của Trang ở Việt Tân”. Nói sao để họ hiểu?
Quen lối suy nghĩ xấu xa về người dân, về xã hội, làm sao họ tin được trên đời này, có những người đi biểu tình thực sự vì yêu nước? Có những người bỏ công việc trị giá vài nghìn USD mỗi tháng để dấn thân vào con đường xây dựng xã hội dân sự, tạo nền móng cho một nền dân chủ bền vững ở Việt Nam trong tương lai? Làm sao họ hiểu được xã hội dân sự thực chất là gì, nhân quyền là gì, tự do-dân chủ là gì?
Đã thành một thứ truyền thống của ngành, đó là: An ninh Việt Nam không bao giờ nghĩ được cái gì tốt đẹp. Không bao giờ.
Anh ấy du học ở một nước phương Tây.
Và anh ấy được báo chí quốc doanh ca ngợi là "đi lên bằng chính đôi chân mình".
Ai cần tình thương yêu?
Điều khủng khiếp mà tôi nhận ra trong quá trình cố gắng tìm hiểu lực lượng an ninh và thể chế chính trị ở Việt Nam hiện nay là: Chính quyền công an trị ở Việt Nam không cần người dân yêu thương họ, mà thật ra cũng không cần người dân thương yêu ai cả. Đối với chính quyền, tốt nhất là dân chúng Việt Nam đừng yêu thương ai/cái gì hết, kể cả yêu Đảng Cộng sản, bởi vì yêu Đảng rồi lại ý kiến ý cò, đòi Đảng phải cải cách, phải đổi mới, phải làm cái nọ cái kia để xứng đáng với tình yêu ấy, phức tạp lắm, mệt lắm.
Bản thân lực lượng an ninh cũng có nhiệm vụ khiêu khích, chọc ngoáy, cốt làm sao cho các gương mặt đối lập “nổi điên” lên, phản ứng lại, mà tất nhiên là chẳng làm gì được, rồi thành ra ức chế, bí bức và rốt cục là sống trong thù hằn. Nói cách khác, chính quyền chỉ sợ các nhà đấu tranh trở thành những nhân cách lớn, tràn đầy tình yêu thương, cao thượng, thu hút quần chúng; chứ sợ gì những kẻ hằn học, bất mãn, thất bại.
Dân ghét Đảng ư? Tốt, không cần dân yêu, chỉ cần nghe lời – tức là chấp hành tốt chủ trương chính sách của Đảng – là được.
Dân ghét “phong trào dân chủ”, “lực lượng đối lập” ư? Quá tốt.
Dân ghét nhau ư? Càng tốt, để khỏi “chung tay xây dựng xã hội dân sự”, khỏi thành lập những “No-U xóa đường lưỡi bò, bảo vệ Tổ quốc”, “Cơm có thịt”, “Hội bầu bí tương thân”, v.v.
Cái khó đối với chúng ta bây giờ, là phải làm gì trong một xã hội có một chính quyền và một lực lượng an ninh chỉ chăm chăm gieo rắc những suy nghĩ xấu xa và lòng thù hận như thế? Mà chúng ta thì không phải là thánh để có thể đem yêu thương đối đãi hận thù…
Bài liên quan: Thư gửi một nhân viên an ninh
Và anh ấy được báo chí quốc doanh ca ngợi là "đi lên bằng chính đôi chân mình".
Ai cần tình thương yêu?
Điều khủng khiếp mà tôi nhận ra trong quá trình cố gắng tìm hiểu lực lượng an ninh và thể chế chính trị ở Việt Nam hiện nay là: Chính quyền công an trị ở Việt Nam không cần người dân yêu thương họ, mà thật ra cũng không cần người dân thương yêu ai cả. Đối với chính quyền, tốt nhất là dân chúng Việt Nam đừng yêu thương ai/cái gì hết, kể cả yêu Đảng Cộng sản, bởi vì yêu Đảng rồi lại ý kiến ý cò, đòi Đảng phải cải cách, phải đổi mới, phải làm cái nọ cái kia để xứng đáng với tình yêu ấy, phức tạp lắm, mệt lắm.
Bản thân lực lượng an ninh cũng có nhiệm vụ khiêu khích, chọc ngoáy, cốt làm sao cho các gương mặt đối lập “nổi điên” lên, phản ứng lại, mà tất nhiên là chẳng làm gì được, rồi thành ra ức chế, bí bức và rốt cục là sống trong thù hằn. Nói cách khác, chính quyền chỉ sợ các nhà đấu tranh trở thành những nhân cách lớn, tràn đầy tình yêu thương, cao thượng, thu hút quần chúng; chứ sợ gì những kẻ hằn học, bất mãn, thất bại.
Dân ghét Đảng ư? Tốt, không cần dân yêu, chỉ cần nghe lời – tức là chấp hành tốt chủ trương chính sách của Đảng – là được.
Dân ghét “phong trào dân chủ”, “lực lượng đối lập” ư? Quá tốt.
Dân ghét nhau ư? Càng tốt, để khỏi “chung tay xây dựng xã hội dân sự”, khỏi thành lập những “No-U xóa đường lưỡi bò, bảo vệ Tổ quốc”, “Cơm có thịt”, “Hội bầu bí tương thân”, v.v.
Cái khó đối với chúng ta bây giờ, là phải làm gì trong một xã hội có một chính quyền và một lực lượng an ninh chỉ chăm chăm gieo rắc những suy nghĩ xấu xa và lòng thù hận như thế? Mà chúng ta thì không phải là thánh để có thể đem yêu thương đối đãi hận thù…
Bài liên quan: Thư gửi một nhân viên an ninh
Đoan Trang
(Blog Đoan Trang)
Bàn ra tán vào (0)
Thư gửi một nhân viên an ninh ( 1,2 ) - Đoan Trang
Chị vốn không thích nước Mỹ, có thể vì một mặc cảm tự ti và ghen tị thầm kín trong lòng: Tại sao cũng là con người mà dân Mỹ không phải trầy trật... học tiếng Anh, lại có thể cầm hộ chiếu đi lại thoải mái khắp thế giớ
Thư gửi một nhân viên an ninh
Em
thân mến,
Chị
không gọi tên em, nhưng em biết thư này chị gửi em, phải
không?
Chị
đang ở châu Âu, trong một chuyến đi ngắn ngày để tham
gia các sự kiện bên lề phiên Kiểm điểm Định kỳ
(UPR) của Việt Nam ngày 5/2/2014. Các sự kiện đó là
những cuộc gặp gỡ, tiếp xúc với các phái đoàn đại
diện ngoại giao của một số nước, và một số tổ
chức quốc tế. Nội dung trao đổi là về tình hình nhân
quyền ở Việt Nam.
Những
thông tin ấy các thành viên trong đoàn, trong đó có chị,
đều đã phát biểu công khai trên một vài cơ quan truyền
thông đại chúng – tất nhiên là ''lề trái'' như Dân
Làm Báo, hoặc ''hải ngoại, tư bản'' như BBC, VOA, RFA.
Nhưng những lời trong thư này thì chị chưa từng nói với
ai, và em biết không, em là người chị muốn chia sẻ
những suy nghĩ đó hơn cả.
Em
có tin là, khi ở trong nước và cả ở nước ngoài, đã
nhiều lần chị phải cắn môi, bám chặt tay vào mép
bàn... để không bấm số của em, gọi điện cho em? Chị
muốn gọi để nói thẳng với em những việc chị đang
làm, những suy nghĩ của chị về em và về cuộc sống
của mỗi chúng ta, thẳng thắn và rõ ràng, hy vọng ''sự
thật sẽ giải phóng chúng ta''. Quả thật, đã có lần
chị nháy vào số của em rồi, nhưng rồi lại dập máy
trước khi em trả lời. Vì... chị sợ. Không phải sợ
em, mà vì chị sợ sẽ không đủ khả năng để diễn đạt
hết những điều chất chứa trong lòng bấy lâu nay, mà
đến khi ra bên ngoài, chứng kiến một xã hội khác, một
thế giới khác, những điều ấy càng quay cuồng trong đầu
chị nhiều hơn.
Cái
xã hội ấy, thế giới ấy khác với nơi chúng ta đang
sống biết bao nhiêu, em ạ.
Em
có nhớ tháng 11/2012, khi chị trở về Việt Nam sau một
tuần sang Bangkok học (em chắc biết chị vẫn đang theo
học cao học ngành quản trị), chị tặng em một hộp kem
đánh móng tay? Chị vẫn nhớ vẻ mặt em lúc ấy: Gương
mặt em rực sáng lên, với một nụ cười đầy ngỡ
ngàng, vui thích – vẻ mặt mà chị không bao giờ quên
được. Chừng như em cảm động, vì chưa bao giờ nghĩ
một ''thành phần phức tạp'' như chị lại có thể tặng
quà cho em. Chị cũng vậy, vì ngay lúc đó, chị cảm nhận
rằng em giống chị ở một điểm: không biết ăn diện.
Sau này nhiều lúc nghĩ lại, chị vẫn tự trách mình đã
tặng em kem đánh móng tay. Lẽ ra nên là một thứ khác
thực tế hơn, ví dụ đồ chơi cho con em, hoặc cái quần,
cái áo gì đó. Vì người như chúng ta, có bao giờ dùng
kem đánh móng tay đâu. Với cách trang phục giản dị,
thậm chí xuềnh xoàng, của em và chị mà móng tay lại
màu hồng bóng thì quả thật là không hợp.
Chị
luôn nghĩ, nếu không có cái rào cản ''an ninh quốc gia'',
hay nói đúng hơn, ''lợi ích của Đảng và Nhà nước''
ngăn trở, rất có thể chúng ta sẽ là hai chị em rất
thân. Vì chúng ta giống nhau: nghèo, tiết kiệm, không biết
ăn diện, và có lẽ cả hai đều có tinh thần trách nhiệm
ngang nhau đối với công việc. Chúng ta sẽ nói với nhau
những chuyện hay hơn nhiều so với các chuyện chúng ta
vẫn từng phải trao đổi. Em sẽ hướng dẫn chị dùng
sữa chua để làm sạch da mặt, sẽ khoe với chị thằng
cu con khỏe mạnh, thông minh; còn chị sẽ kể với em
những cuộc đi phỏng vấn với các nhân vật thật là
hài hước, sẽ chia sẻ với em thông tin về giới văn
nghệ sĩ, nhà khoa học, trí thức – một thế giới đa
dạng và sinh động – mà bọn phóng viên thì thường
thích kể về công việc phỏng vấn và nhân vật được
chúng phỏng vấn lắm.
Cũng
như bây giờ chị muốn kể với em về thế giới bên
ngoài này biết bao.
Em
biết không, có một chuyện cười: Hôm vào Hạ viện Mỹ,
chị khụng khiệng trên đôi giày cao gót dọc một hành
lang để vào phòng hội nghị. Vì không quen đi giày cao
gót nên chị trượt chân ngã lăn quay trên thảm. Nghe
tiếng ''huỵch'' rõ to, cả đám bảo vệ đứng ngoài cổng
và quan chức phía trong phòng họp đều đổ xô ra. Khi
thấy người gây ra tiếng động là một cô gái châu Á
vừa bị ngã, đang lập cập ngồi lên, họ lao cả đến
để... đỡ chị dậy. Ai cũng hỏi ''bạn có sao không''
một cách nhẹ nhàng, lịch sự và nhân ái đến mức chị
đã bối rối lại càng bối rối. Họ hỏi rất thật
lòng và cố gắng để mình không có cảm giác ngượng
ngùng. Và ngay lúc ấy chị nghĩ, nếu ta đang ở Việt Nam
mà bị ngã như thế thì sao? Chắc là sẽ có ngay hàng
tràng cười hô hố: ''Chưa đến giường cơ mà em ơi'',
''thọt chân à em''...
Sự
tôn trọng con người, nó thể hiện ở những điều nhỏ
nhặt như thế. Nhân quyền đâu phải cái gì xa xôi đâu
em, nó chỉ đơn giản là ''treat people with equal respect'',
tất cả mọi người đều được đối xử với sự tôn
trọng mà thôi.
Bảo
vệ, vệ sĩ, và cả công an ở Việt Nam, có bao giờ có
được thái độ trân trọng với từng con người, từng
công dân như thế đâu, phải không em?
Giờ
này chị đang ở châu Âu. Chị đã đến Stockholm,
Brussels, Budapest, và Geneva. Những thành phố thanh bình, bồ
câu và quạ bay rợp trời, thiên nga bơi lấp lánh trắng
mặt hồ. Lần đầu tiên chị thấy ''Danube lơ'' êm đềm
như thế nào, và nó lại gợi cho chị nhớ tới những
lời ca mẹ chị vẫn hát ngày xưa, về một dòng sông
khác ở châu Âu, Volga:
''Nép
bên nhau, thiết tha lời ân tình
Bờ
cỏ vắng, bóng đêm dần buông.
Họa
mi hót khúc ca rừng êm đềm
hòa
theo tiếng sóng vỗ dạt dào.
Sông
Volga, những đêm thơ mộng ơi
Thời
gian hỡi, hãy khoan, ngừng trôi''.
Thật
sự là có những giây phút chị chỉ mong thời gian ngừng
trôi.
Đường sồi.
Cuộc
sống thanh bình đến mức những người như chúng ta, nếu
cứ giữ mãi cái nhìn trước nay của chúng ta, với tư
duy rõ ràng về ''thế lực thù địch chống phá Nhà
nước'', thì sẽ chẳng thể hiểu nổi vì sao ''bọn tư
bản giãy chết'' lại cứ phải quan tâm đến ''công việc
nội bộ'' của một nước xa xôi, nghèo, chậm phát triển,
như Việt Nam, dưới ''chiêu bài'' nhân quyền.
Họ
quan tâm để làm gì? Có rất nhiều lý do vụn vặt, nhưng
lý do bản chất của sự quan tâm ấy, là vì họ ở một
xã hội văn minh, nơi mà người ta tin rằng nhân quyền là
một giá trị phổ quát, dù là của người châu Âu, châu
Á hay châu Phi, dù là của công dân Mỹ, Thụy Sĩ hay Việt
Nam.
Còn
chuyện ''nhân quyền và chủ quyền, cái nào cao hơn'' thì
dài lắm, chị sẽ nói nhiều về nó ở một bài viết
nào đấy sau.
Điều
mà bây giờ chị muốn nói bây giờ, là càng đi xa, chỉ
càng thấy nhớ và thương Việt Nam hơn.
Chị
vốn không thích nước Mỹ, có thể vì một mặc cảm tự
ti và ghen tị thầm kín trong lòng: Tại sao cũng là con
người mà dân Mỹ không phải trầy trật... học tiếng
Anh, lại có thể cầm hộ chiếu đi lại thoải mái khắp
thế giới, không như công dân Việt Nam đi đâu cũng bị
dò xét, nghi ngờ, bị ách lại hỏi giấy tờ, làm khó
dễ, v.v. Nhưng khi ở Mỹ, chị cũng phải thừa nhận,
những người Mỹ tạo nên một cộng đồng thân thiện
và yêu nước – theo cái nghĩa, họ tự hào về quốc gia
của họ. Và đặc biệt là sự thân thiện. Ở đó, dù
là anh gác cổng người da đen hay chú bồi bàn da trắng
tóc vàng, hay cô bán hàng gốc Á trong siêu thị, tất cả
đều cởi mở và lịch thiệp với khách. Họ chẳng tiếc
gì một nụ cười với khách, đến mức có lúc chị nghĩ
hay đó là sự chuyên nghiệp mà họ học được, tức là
họ được huấn luyện để lúc nào cũng tươi cười như
vậy? Chứ chẳng nhẽ họ yêu công việc của họ, trân
trọng khách hàng của họ đến thế được?
Song
có lẽ cách hành xử hòa nhã ấy là thật, xuất phát từ
thái độ của họ đối với công việc và con người,
chứ không phải họ tập được.
Ngay
ở Hungary, một xứ Đông Âu mà dân trong nước lâu nay
vẫn nhiều người bảo là ''nghèo'', thì gia đình người
Việt nào chị gặp cũng có xe hơi riêng và nơi ở, nếu
không phải một ngôi nhà đẹp như biệt thự với vườn
cây xanh mướt vào mùa hè, thì cũng là một căn hộ chung
cư xinh xắn, ấm áp suốt cả mùa đông. Dân Hung cũng cởi
mở, thân thiện, sẵn sàng giúp đỡ như dân Mỹ, Bỉ hay
Thụy Điển. Hôm ở Thụy Điển, chị bước vào xe buýt
và ngồi đúng vào hàng ghế dành cho người cao tuổi
(hình như vậy). Khi một bà già tóc trắng như cước
lại gần, quen phản xạ của người Việt Nam là cứ thấy
ai bước tới là phải cảnh giác, chị suýt đứng dậy...
bỏ chạy, thì bà già đã kêu lên: ''Ấy ấy, bạn cứ
ngồi. Tôi chỉ định chỉ đường cho bạn đi thôi. Vừa
nãy tôi có nghe thấy bạn hỏi đường mà''.
Em
ơi, bao giờ thì người Việt Nam đối xử với nhau thân
ái được như vậy?
Chị
thấy xót xa cho thế hệ bố mẹ của chúng ta – những
người sống trải qua bao năm tháng chiến tranh bom đạn,
rồi tới thời bao cấp đói khổ, và trên tất cả, cứ
sống mãi trong một xã hội người với người đối xử
với nhau hung hãn như chó sói. Chị thấy xót xa cho những
bạn trẻ Việt Nam thế hệ 7x, 8x, 9x – những người mà,
như chị nói, đã không bao giờ có cơ hội được đào
tạo đàng hoàng, tử tế trong môi trường giáo dục ở
Việt Nam, để đến nỗi giờ này khoảng cách về kiến
thức và kỹ năng giữa họ và người trẻ ở các nước
khác, ngay cả trong khu vực, đã là quá xa.
Và
chị thấy xót xa cho những người như em.
Chị
vẫn nhớ câu chuyện em kể cho chị, về những đêm em
giả làm người đi đường để rình bắt cướp ở Hải
Phòng. Em bảo, dù biết có đồng đội ở quanh đó yểm
trợ, nhưng em vẫn ''sợ chết đi được''. Chị nhớ đôi
mắt em sáng ngời, vui thích, khi cầm hộp kem đánh móng
tay chị tặng. Chị nhớ vẻ mặt bực bội của em nhìn
chị, khi em phải hy sinh ngày chủ nhật cùng chồng đưa
con trai đi chơi công viên, chỉ để phải gặp ''con mụ
phản động'' là chị. Chị nhớ em thật thà bảo, lương
thưởng của em, tính tổng cộng tất cả lại, chỉ có 8
triệu đồng thôi – mà là ''em vừa được tăng đấy
nhé''. Và chị bảo, ô cao thế, vẫn còn hơn chị đến
2-3 triệu.
Một quán cafe ở Budapest.
Em
à,
Bao
giờ thì chúng ta có thể nói chuyện với nhau bình thường
như hai người bạn, như hai chị em? Bao giờ thì chúng ta
không còn bị những cơm, áo, gạo, tiền ám ảnh? Không
còn những đề tài chị phải viết để có tiền nhuận
bút, những dự án ''chống phản động'' em phải tham gia,
những gương mặt phản động em phải gặp? Bao giờ cái
thế giới của chúng ta được thanh bình, hay là bình
thường hóa, để không còn vô vàn hình ảnh đen tối
loang loáng trong đầu mỗi ngày đêm: an ninh quốc gia, phản
động, dư luận viên, thế lực thù địch, chống phá...?
Bao
giờ em có thể cầm cuốn hộ chiếu của em ra nước
ngoài, đến Mỹ và châu Âu, để nhìn những dòng sông
lững lờ trôi, với đàn thiên nga như rắc hoa trắng trên
mặt nước?
Điều
làm chị xót xa hơn cả khi nghĩ về em, là trong những đêm
năm xưa em đi bắt cướp, hay trong những lần em phải bỏ
chồng con ở nhà để đi làm việc ngoài giờ, để đấu
tranh với bọn phản động, và chẳng bao giờ có hy vọng
đi sang Mỹ hay châu Âu, thì vẫn có những vị tướng
công an đi nước ngoài như đi chợ, thậm chí còn dư tiền
tậu nhà cửa, xe hơi ở Mỹ. Con cái họ được du học
tại trường xịn, tương lai được đảm bảo. Nếu họ
có lo gì, chắc chỉ là phải lo làm sao cho chế độ ăn
uống của họ được ''healthy'', nghĩa là ăn sạch uống
sạch, đầy đủ chất, không gây tiểu đường, ung thư,
xơ gan, suy thận... Kể ra điều này cũng hơi khó thực
hiện ở nước ta, nhưng biết đâu đấy, có khi bọn mình
quen tư duy kiểu dân nghèo nên tưởng thế thôi, chứ
nhiều tiền thì mua tiên cũng được, kể cả mua sừng tê
giác, vây cá mập, tay gấu ở Việt Nam.
Một góc thư viện công ở New York.
Bây
giờ, viết đến những dòng này, chị cũng lại cảm thấy
lo sợ: Biết đâu lá thư này của chị lại sẽ làm hại
em? Có thể đồng nghiệp, rồi cấp trên của em, sẽ đánh
giá em là thân thiết với ''con phản động'' quá, sơ hở
quá, mất cảnh giác quá.
Nhưng
chị hy vọng họ sẽ hiểu đây là những suy nghĩ thật
lòng của chị, và nếu họ ''xử lý'', nhắc nhở hay có
lời này nọ về em chỉ vì em là người được chị gửi
lá thư này, thì chị thấy họ không có tư cách để làm
đồng nghiệp hay cấp trên của em. Tuy nhiên, chị tin là
họ không ngu ngốc như thế.
Đoan Trang - Thư gửi một nhân viên an ninh (2)
Những người đi biểu tình ở Hà Nội, không biết có để ý đến ngày
5/8/2012? Đó là ngày đầu tiên lực lượng “chống phản động” (bao gồm cả an
ninh, công an và dân phòng) có sáng kiến bắt người biểu tình, gom về
trại lưu trú, tức trung tâm phục hồi nhân phẩm Lộc Hà, ngoại thành Hà
Nội.
Riêng tôi, tôi rất nhớ 5/8/2012 là một ngày hè nóng bức, nắng vàng ong ong và mọi người – cả công an lẫn người bị bắt, lẫn những người đứng chờ ngoài cổng trại – đều nhễ nhại mồ hôi. Và tôi rất nhớ ánh mắt mệt mỏi của một anh công an trẻ, ngồi ở một góc phòng hỏi cung, trong lúc “đám biểu tình” đang bị “làm việc” đồng loạt. Khi buổi thẩm vấn tập thể kết thúc, căn phòng trở lại yên ắng. Nắng chiều đổ vào chỗ anh ta ngồi, nóng gay gắt. Anh bỏ mũ xuống cái bàn trước mặt, gục xuống một lúc rồi lại ngồi thẳng lên, ngáp dài, đôi mắt đỏ ngầu thiếu ngủ.
- Anh có mệt lắm không? – Tôi hỏi.
- Mệt mỏi lắm chị Trang ơi! Đấy chị xem, tuần nào cũng thế này. Tuần nào mấy người cũng đi biểu tình. Mà có thấy thằng Trung Quốc nào đâu cơ chứ…
Tôi cũng chỉ biết mỉm cười. Thật khó nói để anh hiểu, rằng việc người dân biểu tình ôn hòa chống những hành vi gây hấn của Trung Quốc trên Biển Đông là việc làm tốt, thể hiện lòng yêu nước, chính kiến của người dân, hình thành một mặt trận ngoại giao nhân dân, cùng với nhà nước bảo vệ chủ quyền quốc gia. Ngay kể cả nó không có mục đích ấy, hoặc không đạt được mục đích ấy đi chăng nữa, thì biểu tình, tự do tập hợp và biểu đạt chính kiến, vẫn là quyền tự do căn bản của công dân; và nhiệm vụ của lực lượng công an là phải bảo vệ biểu tình chứ không phải là đánh đập, bắt bớ người biểu tình, rồi còn có các biện pháp “đánh nguội” sau đó như đe dọa, miệt thị, bôi nhọ họ trên truyền thông.
Nhưng, nói sao anh hiểu? Suy cho cùng, quyền tự do biểu đạt, quyền tham gia chính trị, v.v. của người dân là những khái niệm hoàn toàn xa lạ với anh và những công an viên như anh. Còn trước mắt là chuyện tuần nào anh cũng phải ra đường bêu nắng, chụp bắt và sau đó “làm việc” với những người mà cấp trên của anh (đại diện cho “Nhà nước”) luôn bảo là phản động, là Việt Tân trá hình, lợi dụng lòng yêu nước để gây rối trật tự công cộng và chống phá chế độ.
“Tuần nào cũng thế này!”. Nghĩa là chủ nhật tuần nào, anh cũng phải bỏ vợ con, gia đình ở nhà, lếch thếch ra đường đấu tranh với “bọn biểu tình”, trong cái nóng nực, trong sự mệt mỏi và thiếu ngủ. Rồi phải bắt chúng lên xe buýt, đưa về đồn hoặc về trại phục hồi nhân phẩm, nghe chúng chửi mắng, rồi cũng không quyết định được gì cả, hơi một tí lại phải gọi điện báo cáo, chờ cấp trên cho chỉ thị…
Nghĩ như vậy, làm sao không thấy thương anh?
Riêng tôi, tôi rất nhớ 5/8/2012 là một ngày hè nóng bức, nắng vàng ong ong và mọi người – cả công an lẫn người bị bắt, lẫn những người đứng chờ ngoài cổng trại – đều nhễ nhại mồ hôi. Và tôi rất nhớ ánh mắt mệt mỏi của một anh công an trẻ, ngồi ở một góc phòng hỏi cung, trong lúc “đám biểu tình” đang bị “làm việc” đồng loạt. Khi buổi thẩm vấn tập thể kết thúc, căn phòng trở lại yên ắng. Nắng chiều đổ vào chỗ anh ta ngồi, nóng gay gắt. Anh bỏ mũ xuống cái bàn trước mặt, gục xuống một lúc rồi lại ngồi thẳng lên, ngáp dài, đôi mắt đỏ ngầu thiếu ngủ.
- Anh có mệt lắm không? – Tôi hỏi.
- Mệt mỏi lắm chị Trang ơi! Đấy chị xem, tuần nào cũng thế này. Tuần nào mấy người cũng đi biểu tình. Mà có thấy thằng Trung Quốc nào đâu cơ chứ…
Tôi cũng chỉ biết mỉm cười. Thật khó nói để anh hiểu, rằng việc người dân biểu tình ôn hòa chống những hành vi gây hấn của Trung Quốc trên Biển Đông là việc làm tốt, thể hiện lòng yêu nước, chính kiến của người dân, hình thành một mặt trận ngoại giao nhân dân, cùng với nhà nước bảo vệ chủ quyền quốc gia. Ngay kể cả nó không có mục đích ấy, hoặc không đạt được mục đích ấy đi chăng nữa, thì biểu tình, tự do tập hợp và biểu đạt chính kiến, vẫn là quyền tự do căn bản của công dân; và nhiệm vụ của lực lượng công an là phải bảo vệ biểu tình chứ không phải là đánh đập, bắt bớ người biểu tình, rồi còn có các biện pháp “đánh nguội” sau đó như đe dọa, miệt thị, bôi nhọ họ trên truyền thông.
Nhưng, nói sao anh hiểu? Suy cho cùng, quyền tự do biểu đạt, quyền tham gia chính trị, v.v. của người dân là những khái niệm hoàn toàn xa lạ với anh và những công an viên như anh. Còn trước mắt là chuyện tuần nào anh cũng phải ra đường bêu nắng, chụp bắt và sau đó “làm việc” với những người mà cấp trên của anh (đại diện cho “Nhà nước”) luôn bảo là phản động, là Việt Tân trá hình, lợi dụng lòng yêu nước để gây rối trật tự công cộng và chống phá chế độ.
“Tuần nào cũng thế này!”. Nghĩa là chủ nhật tuần nào, anh cũng phải bỏ vợ con, gia đình ở nhà, lếch thếch ra đường đấu tranh với “bọn biểu tình”, trong cái nóng nực, trong sự mệt mỏi và thiếu ngủ. Rồi phải bắt chúng lên xe buýt, đưa về đồn hoặc về trại phục hồi nhân phẩm, nghe chúng chửi mắng, rồi cũng không quyết định được gì cả, hơi một tí lại phải gọi điện báo cáo, chờ cấp trên cho chỉ thị…
Nghĩ như vậy, làm sao không thấy thương anh?
Nếu là người yêu nước đi biểu tình mà bị đối xử thế này, bạn có ôn hòa được không?
Truyền thống của ngành an ninh
Nhưng thành thực mà nói, lực lượng an ninh-công an Việt Nam có một đặc điểm kỳ lạ, là: Đối với họ, không hiểu sao, có muốn thương cũng không được.
Từ lâu nay ở Việt Nam, vẫn có một lực lượng đông đảo những người mà tôi gọi là “thành phần thứ ba” hay “các nhà bất mãn với các nhà dân chủ”. Đó là những người hiểu về các giá trị của dân chủ, hiểu rằng chính thể hiện nay của Việt Nam là một chính quyền tồi tệ, được lãnh đạo bởi một đảng độc tài tồi tệ. Nhưng họ hoàn toàn ngờ vực, không tin, thậm chí ghét bỏ những người đấu tranh cho dân chủ hay nói chung là “phong trào đối lập”, vì thấy phe đối lập có quá nhiều điều bất ổn. Một trong những điểm bất ổn là sự đối đầu gay gắt với lực lượng bảo vệ chế độ và bạ ai, bạ cái gì cũng chửi; ví dụ, gọi công an là “chó”, “lợn”, gọi đảng cộng sản là “bọn bán nước”, “tay sai Bắc Kinh”, v.v.
Nhưng có một điều khổ tâm cho phe đối lập, mà “các nhà bất mãn với các nhà dân chủ” không hiểu cho: Ấy là, với lực lượng an ninh, thật sự có muốn thương yêu, muốn nghĩ tốt về họ, muốn ôn hòa với họ, cũng rất khó. Xin lưu ý là điều này đặc biệt đúng với những cán bộ an ninh cấp cao, những đồng chí ngồi ở vị trí lãnh đạo và/hoặc tham mưu cho lãnh đạo. Chứ còn những người đã phải ra đường trực tiếp “đấu tranh với bọn phản động” thì là cấp thấp rồi, không hẳn đại diện cho bộ mặt của an ninh Việt Nam.
Dẫu ta có ôn hòa, lịch thiệp với họ, thì cũng chỉ được vài câu là lại thấy cái đặc thù công an Việt Nam ở họ bộc lộ: Lại là giọng khiêu khích, mỉa mai, châm chọc, kiểu: “Thế nào, đi biểu tình được bao nhiêu tiền”, “Bây giờ cho ra Hoàng Sa chiến đấu bảo vệ đất nước nhé”, “Được giải nhân quyền vui chứ hả, anh em bạn bè chúc mừng chưa”… Lại là giọng răn dạy, “định hướng”, tóm lại là muốn “quản lý” dân, coi dân như lũ ngu, không có thông tin, chẳng biết gì, chứ không thèm đối thoại, càng không cần nghe. Lại là giọng nói xấu, “dìm hàng”, bôi nhọ người thứ ba (vắng mặt):
- Lúc bắt đầu biểu tình, thấy H. hô hào to lắm. Đến lúc thấy công an đến, H. lại chạy ra một chỗ khuất giả vờ gọi điện thoại, hí hí… Bỏ mặc anh em, hí hí…
- Tay T. đó bọn tôi lạ gì. Trình độ văn hóa lớp 3, chữ không đầy cái lá mít mà viết lách gì.
- Bà đó làm ăn thua lỗ, mất tiền, sinh ra điên điên dở dở thế rồi đi biểu tình, rồi được bọn trên mạng nó bơm lên thôi. Khổ…
Trong mắt họ, đặc biệt là các cán bộ của ngành an ninh, dường như ngoài lãnh đạo Đảng, lãnh đạo ngành ra, chẳng còn ai là người tốt, phàm là dân thì ai cũng xấu xa, nhất là “phản động” thì còn xấu nữa. Người nào cũng bần tiện, lưu manh, ít hiểu biết, còn nếu có chút kiến thức hay bằng cấp thì lại là phường cơ hội, háo danh, hoặc hoang tưởng.
Nói về luật sư Trịnh Hội, người có bằng thạc sĩ luật nhân quyền ở ĐH Oxford, một tờ báo của ngành công an viết: “Đó là những danh xưng hão, nhiều kẻ học đòi nghe lớp lý lịch của Hội thì át vía chứ chẳng tài cán gì. Cái danh ấy có được chủ yếu cũng đến từ “ngoại” – như cái cách mà Hội làm ở hải ngoại, ấy là nấp dưới mác bố vợ Nguyễn Cao Kỳ, nguyên Phó Tổng thống ngụy”. Than ôi, họ tưởng Oxford cũng giống như trường đại học ở Việt Nam, có thể nhận “chỉ đạo” từ ông Nguyễn Cao Kỳ, gửi gắm con cái vào học hay sao? Họ tưởng các đại học ở phương Tây đều giống như ĐH Kiến trúc TP.HCM, nơi Ban Giám hiệu “giật mình” khi biết “có con trai của một cán bộ cao cấp Chính phủ học tập ở trường mình” ư?
Khi tôi viết những dòng này, tôi biết rằng nếu có đọc được, họ sẽ lại ngay lập tức bật cái cơ chế tự động nói xấu và bôi nhọ người khác trong não của họ lên, để bảo rằng “Đoan Trang viết bài bênh vực cho quan thầy Trịnh Hội, ông chủ của Trang ở Việt Tân”. Nói sao để họ hiểu?
Quen lối suy nghĩ xấu xa về người dân, về xã hội, làm sao họ tin được trên đời này, có những người đi biểu tình thực sự vì yêu nước? Có những người bỏ công việc trị giá vài nghìn USD mỗi tháng để dấn thân vào con đường xây dựng xã hội dân sự, tạo nền móng cho một nền dân chủ bền vững ở Việt Nam trong tương lai? Làm sao họ hiểu được xã hội dân sự thực chất là gì, nhân quyền là gì, tự do-dân chủ là gì?
Đã thành một thứ truyền thống của ngành, đó là: An ninh Việt Nam không bao giờ nghĩ được cái gì tốt đẹp. Không bao giờ.
Truyền thống của ngành an ninh
Nhưng thành thực mà nói, lực lượng an ninh-công an Việt Nam có một đặc điểm kỳ lạ, là: Đối với họ, không hiểu sao, có muốn thương cũng không được.
Từ lâu nay ở Việt Nam, vẫn có một lực lượng đông đảo những người mà tôi gọi là “thành phần thứ ba” hay “các nhà bất mãn với các nhà dân chủ”. Đó là những người hiểu về các giá trị của dân chủ, hiểu rằng chính thể hiện nay của Việt Nam là một chính quyền tồi tệ, được lãnh đạo bởi một đảng độc tài tồi tệ. Nhưng họ hoàn toàn ngờ vực, không tin, thậm chí ghét bỏ những người đấu tranh cho dân chủ hay nói chung là “phong trào đối lập”, vì thấy phe đối lập có quá nhiều điều bất ổn. Một trong những điểm bất ổn là sự đối đầu gay gắt với lực lượng bảo vệ chế độ và bạ ai, bạ cái gì cũng chửi; ví dụ, gọi công an là “chó”, “lợn”, gọi đảng cộng sản là “bọn bán nước”, “tay sai Bắc Kinh”, v.v.
Nhưng có một điều khổ tâm cho phe đối lập, mà “các nhà bất mãn với các nhà dân chủ” không hiểu cho: Ấy là, với lực lượng an ninh, thật sự có muốn thương yêu, muốn nghĩ tốt về họ, muốn ôn hòa với họ, cũng rất khó. Xin lưu ý là điều này đặc biệt đúng với những cán bộ an ninh cấp cao, những đồng chí ngồi ở vị trí lãnh đạo và/hoặc tham mưu cho lãnh đạo. Chứ còn những người đã phải ra đường trực tiếp “đấu tranh với bọn phản động” thì là cấp thấp rồi, không hẳn đại diện cho bộ mặt của an ninh Việt Nam.
Dẫu ta có ôn hòa, lịch thiệp với họ, thì cũng chỉ được vài câu là lại thấy cái đặc thù công an Việt Nam ở họ bộc lộ: Lại là giọng khiêu khích, mỉa mai, châm chọc, kiểu: “Thế nào, đi biểu tình được bao nhiêu tiền”, “Bây giờ cho ra Hoàng Sa chiến đấu bảo vệ đất nước nhé”, “Được giải nhân quyền vui chứ hả, anh em bạn bè chúc mừng chưa”… Lại là giọng răn dạy, “định hướng”, tóm lại là muốn “quản lý” dân, coi dân như lũ ngu, không có thông tin, chẳng biết gì, chứ không thèm đối thoại, càng không cần nghe. Lại là giọng nói xấu, “dìm hàng”, bôi nhọ người thứ ba (vắng mặt):
- Lúc bắt đầu biểu tình, thấy H. hô hào to lắm. Đến lúc thấy công an đến, H. lại chạy ra một chỗ khuất giả vờ gọi điện thoại, hí hí… Bỏ mặc anh em, hí hí…
- Tay T. đó bọn tôi lạ gì. Trình độ văn hóa lớp 3, chữ không đầy cái lá mít mà viết lách gì.
- Bà đó làm ăn thua lỗ, mất tiền, sinh ra điên điên dở dở thế rồi đi biểu tình, rồi được bọn trên mạng nó bơm lên thôi. Khổ…
Trong mắt họ, đặc biệt là các cán bộ của ngành an ninh, dường như ngoài lãnh đạo Đảng, lãnh đạo ngành ra, chẳng còn ai là người tốt, phàm là dân thì ai cũng xấu xa, nhất là “phản động” thì còn xấu nữa. Người nào cũng bần tiện, lưu manh, ít hiểu biết, còn nếu có chút kiến thức hay bằng cấp thì lại là phường cơ hội, háo danh, hoặc hoang tưởng.
Nói về luật sư Trịnh Hội, người có bằng thạc sĩ luật nhân quyền ở ĐH Oxford, một tờ báo của ngành công an viết: “Đó là những danh xưng hão, nhiều kẻ học đòi nghe lớp lý lịch của Hội thì át vía chứ chẳng tài cán gì. Cái danh ấy có được chủ yếu cũng đến từ “ngoại” – như cái cách mà Hội làm ở hải ngoại, ấy là nấp dưới mác bố vợ Nguyễn Cao Kỳ, nguyên Phó Tổng thống ngụy”. Than ôi, họ tưởng Oxford cũng giống như trường đại học ở Việt Nam, có thể nhận “chỉ đạo” từ ông Nguyễn Cao Kỳ, gửi gắm con cái vào học hay sao? Họ tưởng các đại học ở phương Tây đều giống như ĐH Kiến trúc TP.HCM, nơi Ban Giám hiệu “giật mình” khi biết “có con trai của một cán bộ cao cấp Chính phủ học tập ở trường mình” ư?
Khi tôi viết những dòng này, tôi biết rằng nếu có đọc được, họ sẽ lại ngay lập tức bật cái cơ chế tự động nói xấu và bôi nhọ người khác trong não của họ lên, để bảo rằng “Đoan Trang viết bài bênh vực cho quan thầy Trịnh Hội, ông chủ của Trang ở Việt Tân”. Nói sao để họ hiểu?
Quen lối suy nghĩ xấu xa về người dân, về xã hội, làm sao họ tin được trên đời này, có những người đi biểu tình thực sự vì yêu nước? Có những người bỏ công việc trị giá vài nghìn USD mỗi tháng để dấn thân vào con đường xây dựng xã hội dân sự, tạo nền móng cho một nền dân chủ bền vững ở Việt Nam trong tương lai? Làm sao họ hiểu được xã hội dân sự thực chất là gì, nhân quyền là gì, tự do-dân chủ là gì?
Đã thành một thứ truyền thống của ngành, đó là: An ninh Việt Nam không bao giờ nghĩ được cái gì tốt đẹp. Không bao giờ.
Anh ấy du học ở một nước phương Tây.
Và anh ấy được báo chí quốc doanh ca ngợi là "đi lên bằng chính đôi chân mình".
Ai cần tình thương yêu?
Điều khủng khiếp mà tôi nhận ra trong quá trình cố gắng tìm hiểu lực lượng an ninh và thể chế chính trị ở Việt Nam hiện nay là: Chính quyền công an trị ở Việt Nam không cần người dân yêu thương họ, mà thật ra cũng không cần người dân thương yêu ai cả. Đối với chính quyền, tốt nhất là dân chúng Việt Nam đừng yêu thương ai/cái gì hết, kể cả yêu Đảng Cộng sản, bởi vì yêu Đảng rồi lại ý kiến ý cò, đòi Đảng phải cải cách, phải đổi mới, phải làm cái nọ cái kia để xứng đáng với tình yêu ấy, phức tạp lắm, mệt lắm.
Bản thân lực lượng an ninh cũng có nhiệm vụ khiêu khích, chọc ngoáy, cốt làm sao cho các gương mặt đối lập “nổi điên” lên, phản ứng lại, mà tất nhiên là chẳng làm gì được, rồi thành ra ức chế, bí bức và rốt cục là sống trong thù hằn. Nói cách khác, chính quyền chỉ sợ các nhà đấu tranh trở thành những nhân cách lớn, tràn đầy tình yêu thương, cao thượng, thu hút quần chúng; chứ sợ gì những kẻ hằn học, bất mãn, thất bại.
Dân ghét Đảng ư? Tốt, không cần dân yêu, chỉ cần nghe lời – tức là chấp hành tốt chủ trương chính sách của Đảng – là được.
Dân ghét “phong trào dân chủ”, “lực lượng đối lập” ư? Quá tốt.
Dân ghét nhau ư? Càng tốt, để khỏi “chung tay xây dựng xã hội dân sự”, khỏi thành lập những “No-U xóa đường lưỡi bò, bảo vệ Tổ quốc”, “Cơm có thịt”, “Hội bầu bí tương thân”, v.v.
Cái khó đối với chúng ta bây giờ, là phải làm gì trong một xã hội có một chính quyền và một lực lượng an ninh chỉ chăm chăm gieo rắc những suy nghĩ xấu xa và lòng thù hận như thế? Mà chúng ta thì không phải là thánh để có thể đem yêu thương đối đãi hận thù…
Bài liên quan: Thư gửi một nhân viên an ninh
Và anh ấy được báo chí quốc doanh ca ngợi là "đi lên bằng chính đôi chân mình".
Ai cần tình thương yêu?
Điều khủng khiếp mà tôi nhận ra trong quá trình cố gắng tìm hiểu lực lượng an ninh và thể chế chính trị ở Việt Nam hiện nay là: Chính quyền công an trị ở Việt Nam không cần người dân yêu thương họ, mà thật ra cũng không cần người dân thương yêu ai cả. Đối với chính quyền, tốt nhất là dân chúng Việt Nam đừng yêu thương ai/cái gì hết, kể cả yêu Đảng Cộng sản, bởi vì yêu Đảng rồi lại ý kiến ý cò, đòi Đảng phải cải cách, phải đổi mới, phải làm cái nọ cái kia để xứng đáng với tình yêu ấy, phức tạp lắm, mệt lắm.
Bản thân lực lượng an ninh cũng có nhiệm vụ khiêu khích, chọc ngoáy, cốt làm sao cho các gương mặt đối lập “nổi điên” lên, phản ứng lại, mà tất nhiên là chẳng làm gì được, rồi thành ra ức chế, bí bức và rốt cục là sống trong thù hằn. Nói cách khác, chính quyền chỉ sợ các nhà đấu tranh trở thành những nhân cách lớn, tràn đầy tình yêu thương, cao thượng, thu hút quần chúng; chứ sợ gì những kẻ hằn học, bất mãn, thất bại.
Dân ghét Đảng ư? Tốt, không cần dân yêu, chỉ cần nghe lời – tức là chấp hành tốt chủ trương chính sách của Đảng – là được.
Dân ghét “phong trào dân chủ”, “lực lượng đối lập” ư? Quá tốt.
Dân ghét nhau ư? Càng tốt, để khỏi “chung tay xây dựng xã hội dân sự”, khỏi thành lập những “No-U xóa đường lưỡi bò, bảo vệ Tổ quốc”, “Cơm có thịt”, “Hội bầu bí tương thân”, v.v.
Cái khó đối với chúng ta bây giờ, là phải làm gì trong một xã hội có một chính quyền và một lực lượng an ninh chỉ chăm chăm gieo rắc những suy nghĩ xấu xa và lòng thù hận như thế? Mà chúng ta thì không phải là thánh để có thể đem yêu thương đối đãi hận thù…
Bài liên quan: Thư gửi một nhân viên an ninh
Đoan Trang
(Blog Đoan Trang)