Đại học cổ kính Sorbone lâu đời của Pháp ngày nay không đáp ứng nổi sự phát triển khoa học nhanh như kỹ thuật hàng không, điện tử, năng lượng nguyên tử, truyền thông... Nhiều trường đại học mới ra đời. Để tránh tình trạng người tài không có đất dụng võ, các cuộc thi cử tuyển chọn công khai được đề ra.
Nhằm lựa chọn và đào tạo đội ngũ khoa học chất lượng, năm 1982 Bộ Giáo dục Pháp liên kết với các sở giáo dục xây một nhà thi tuyển rộng ngay ngoại ô Arcueil, cách cửa ô phía nam Paris chừng 5km. Trường thi khá rộng, chứa được 4.000 thí sinh, có đường đi và phòng đặc biệt dành cho thí sinh khuyết tật.
Giám đốc trường thi do Bộ Giáo dục quyết định thông qua cuộc bầu chọn của nhiều hiệu trưởng. Giám đốc có nhiệm vụ điều hành trường, thông báo lên mạng các kỳ thi, nhận hồ sơ, lên lịch thi, tổ chức chấm thi và phải chịu trách nhiệm bảo quản mọi cơ sở vật chất, vật dụng thiết bị của trường.
Trường thi không trực tiếp ra đề thi. Đề thi do nơi tuyển sinh cung cấp. Trường sẽ bàn với nơi tuyển thi, Bộ và cơ sở liên quan, để lập hội đồng giám khảo, mời các chuyên gia, giảng viên, thanh tra trong ngành đó ở các nơi khác nhau để tạo sự khách quan hoàn toàn.
Trường thi của Pháp tại Paris. Ảnh: lê anh hoài
Giấy báo gửi cho thí sinh đều qua mạng Internet và thư trực tiếp. Thí sinh có thể kiểm tra trên mạng với mật mã riêng. Trước khi đi thi, họ sẽ nhận được một chỉ dẫn rõ ràng cách đến và thông tin về các khách sạn Trường thi.
Phương tiện giao thông công cộng thuận tiện ở Paris và trên toàn nước Pháp tạo điều kiện cho người đi thi không mất công tìm kiếm. Xe buýt, tàu điện ngầm đỗ ngay trước cổng. Trường thi lớn như vậy nhưng chẳng bao giờ thấy cảnh sát phải canh gác. Không có hiện tượng trèo tường, nhảy rào. Chỉ có mấy nhân viên bảo vệ đứng chỉ dẫn và kiểm tra giấy tờ vào cổng.
Một đất nước muốn phát triển nhanh, tốt, trước hết phải quan tâm đến vấn đề đào tạo đội ngũ kế cận. Muốn đào tạo đội ngũ kế cận tốt, trước hết cần có sự anh minh, công bằng trong thi cử. Có thế mới lựa chọn được người tài cho đất nước.
Các trường đại học uy tín, đặc biệt là sư phạm và kỹ sư, y dược đòi hỏi sinh viên chất lượng cao. Khác với VN, đại học sư phạm ở Pháp là trường tuyển toàn sinh viên xuất sắc, được học bổng, nên đầu vào đầu ra đều rất khó.
Học sinh tốt nghiệp đại học sư phạm, bách khoa, y dược và một số trường kỹ thuật nổi tiếng hầu như có công việc ngay. Số lượng đào tạo ít nhưng chất lượng cao.
Đại học tổng hợp không đòi hỏi phải thi, chỉ tuyển theo hồ sơ, nên đầu vào đông nhưng được tốt nghiệp chưa đến 30%. Sinh viên tốt nghiệp vẫn phải nộp đơn thi tuyển vào các công sở. Người làm hợp đồng muốn thành nhân viên chính thức đều tham gia thi tuyển. Nói như vậy mới thấy tầm quan trọng của Trường thi này.
Có đợt thi, rất nhiều thí sinh rớt vì bị điểm liệt đã biểu tình trước trường thi đòi tổ chức thi lại. Tuy nhiên hội đồng thi không nhân nhượng với lý do bằng cấp phải đi đôi với chất lượng. Nếu nhân nhượng trong thi tuyển, nước Pháp sẽ có một đội ngũ kỹ thuật yếu kém, vô dụng và sẽ gây thiệt hại về kinh tế cũng như mọi mặt lâu dài. Danh dự của nơi tổ chức thi, và trường cấp bằng rất quan trọng. Tương lai trông cậy ở đội ngũ này, nên sự nhân nhượng là không thể chấp nhận.
Tại Pháp, thí sinh phạm lỗi quay cóp, dùng giấy tờ giả bị cấm 5 năm không được quay lại trường thi. Giám thị không nghiêm túc, sẽ bị kỷ luật, và không bao giờ được hành nghề. Giám đốc muốn giữ ghế buộc phải tuyển đội ngũ giám thị tốt vì ông ta cũng phải chịu trách nhiệm trước pháp luật chứ không được phép đổ lỗi cho nhân viên.
Song Phương chuyển
