Tuần tới này, một cặp vợ chồng bạn của me tôi sẽ ăn mừng ngày kỷ niệm 72 năm chung sống của hai cụ. Buổi lễ mang một ý nghĩa đặc biệt nếu chỉ để ý đến con số 72 năm, bởi vì như bạn biết rồi, có người còn không sống được đến tuổi đó, nói chi đến chuyện ăn đời ở kiếp với một người chồng, hay vợ một thời gian dài như thế.

Nhân câu chuyện về lễ kỷ niệm đám cưới nói trên, người viết tìm thấy một bài viết của ông Michael Gurian, một nhà tâm lý, trên tờ Readers Digest với đề tài “cuộc hôn nhân hạnh phúc dưới cái nhìn khoa học” để làm quà tặng cho bạn trong năm mới 2012.

Bài viết này ghi nhận, dẫn chứng và phân tích để cho chúng ta có một cái nhìn thực tế về những cuộc hôn nhân nói chung, đặc biệt là các cuộc hôn nhân hạnh phúc.

Ông Gurian nói rằng bất cứ một cặp vợ chồng nào nếu không chịu khó làm quen và hiểu rõ những giai đoạn lần lượt xảy ra của hôn nhân, thì chuyện bỏ nhau có thể xảy ra.

Còn nếu hiểu được thì họ có thể tránh được sự tan vỡ, bởi vì trong suốt thời gian của một mối liên hệ giữa hai người sống chung, bộ óc của con người ra lệnh cho một chuỗi các câu trả lời về những gì xảy ra giữa hai người với nhau.

Và tùy theo cách mà con người ứng xử cho từng giai đoạn đo, khiến một cuộc hôn nhân có thể bền vững hay không.

Ông Michael nói rằng trong suốt 20 năm qua, ông đã cố gắng tìm hiểu và học hỏi về việc trí óc của nam giới và nữ giới ảnh hưởng đến hôn nhân của họ như thế nào kể từ ngày mới gặp gỡ, cho đến khi chung sống dài lâu với nhau trong đời. Và ông thấy rằng một khi cả hai người hiểu được những hành xử khác nhau của người kia thì họ có thể sống với nhau suốt đời.

1/ Giai đoạn một: Sự lãng mạn

Khi hai người yêu nhau đến gần với nhau thì trí óc của họ cũng bắt đầu cảm giác yêu đương - falling in love. Dấu hiệu Pheromones - một dấu hiệu hoá học - được truyền đi trong cảm giác của chúng ta, lúc bấy giờ lên rất cao độ. Thế cho nên khi họ ngửi mùi hương của nhau, hay nhìn vào mắt nhau, hai tư tưởng riêng biệt của nam và nữ sẽ biến thành một. Lúc bấy giờ mức oxytocin, một loại hormone - có thể cũng lên cao, che dấu đi những thái độ không tốt của nhau. Thế nhưng niềm vui sướng lúc ban đầu rồi cũng qua đi, nhường chỗ lại cho một giai đoạn khác của mối liên hệ hiện ra.

2/ Giai đọan hai: Sự vỡ mộng

Sau một vài tháng, hay chừng một năm sau, hormones và chất hóa học của não bộ chúng ta thay đổi, và lúc bấy giờ phần não bộ giữ nhiệm vụ suy nghĩ, có tên cerebral cortex, có thể nhận biết là việc chọn lựa người bạn đời là một sai lầm. Chúng ta cảm thấy tức giận lẫn nhau, khó chịu, hay ngay cả sợ hãi nữa là đàng khác. Nếu chúng ta lấy vợ hay chồng ở vào giai đoạn 1 - lãng mạn - thì ở giai đoạn 2, chúng ta bắt đầu nghĩ đến việc muốn suy nghĩ lại về hôn nhân của mình .

Lúc đó, nếu thấy người chồng nằm dài trên sofa để coi phim thay vì trò chuyện với mình, người vợ sẽ tự hỏi: “Chồng mình có thể nghĩ cái gì trong đầu ông ấy nhỉ?” Dĩ nhiên người vợ sẽ có cảm tưởng bị chối bỏ, nhất là từ khi chồng không còn nói ra về những xúc cảm của mình với vợ nữa .

Trong khi đó thì người chồng không hiểu được tại sao vợ mình lại bắt bẻ từng li, từng tí.

Rồi nếu họ đã ở với nhau được vài năm, có con cái, thì người chồng lại tự hỏi không biết bả muốn gì nữa đây.

Chất hóa học của não bộ - brain chemicals - cuốn đi những yêu đương lãng mạn của giai đoạn một. Lúc nầy, rất dễ dàng để nghĩ rằng có một điều gì không đúng xảy ra cho vợ hay chồng. Và cũng dễ dàng để nói rằng: “Cô ta hay anh ta, thật ra không phải là người tôi muốn lấy!”.

Trên thực tế, nếu sự rối trí xảy ra cũng là điều bình thường thôi bởi vì điều quan trọng là làm sao để giúp hai người có hai bộ óc rất khác nhau ấy, sống chung với nhau về lâu về dài.

3/ Giai đoạn ba: Tranh đấu với quyền lực

Nếú cả hai vợ chồng đều có kinh nghiệm về sự vỡ mộng thì thường họ sẽ tạo dựng sự tranh đấu về quyền lực.

Họ bắt đầu muốn thay đổi người bạn đời của mình, đem người kia trở về cái con người của thuở xưa, trong giai đoạn lãng mạn.

Nếu một người đàn ông và một người đàn bà yêu nhau mà không phấn đấu thì họ sẽ còn phải đối diện với những vấn đề phiền toái khác nữa.

Những cặp vợ chồng trẻ bị vướng phải mạng nhện quyền lực, không nhận ra việc não bộ của mình khác nhau trong suy nghĩ, hành động và điều đó làm cho họ độc nhất và đây chính là chìa khóa cho cuộc sống chung lâu dài.

Sau giai đoạn lãng mạn, người đàn ông muốn có những sinh hoạt độc lập trong khi người đàn bà thì liên lạc với bạn họ nhiều hơn. Trong khi khuynh hướng này là nền tảng về vấn đề học hỏi cách cư xử, cũng như giới tính của cả hai phía, các chất hormones như testoterone và estrogen sẽ hỗ trợ cho sự khác biệt này của họ.

Lý do chính khiến vợ chồng cãi lẫy nhau trong giai đoạn tìm kiếm quyền lực này đó là sự khác biệt về cách cư xử đối với sự độc lập trong hôn nhân.

Chúng ta sẽ không lấy làm ngạc nhiên khi những cuộc hôn nhân lần đầu tiên thường kéo dài khoảng 7, 8 năm trước khi bị chấm dứt bởi việc li dị - đó là thời gian mà chúng ta muốn thay đổi người kia.

Theo luật của Tạo Hóa, người ta chỉ có thể bước tới chứ không bước lui; do đó, một giai đoan mới trong hôn nhân sẽ bắt đầu một khi đôi lứa hiểu nhau hơn, tìm được sự cảm thông giữa hai người yêu nhau, cũng như là giữa một người nam và một người nữ.

4-Giai đoạn bốn: Sự tỉnh táo

Những gì mà các cặp tình nhân không biết trước khi họ chia tay là việc họ không để ý đến một bước nhỏ, nhưng quan trọng giữa các giai đoạn.

Trong giai đoạn Lãng mạn, Vỡ mộng và Tranh đấu với quyền lực, người đàn ông lẫn đàn bà trở nên quá gần gũi, xoá bỏ hẳn cái cá tính của mình.

Thí dụ như một người đàn ông thấy vợ mình khi nào cũng dễ dàng bị xúc động, thì họ cần phải thăm hỏi và an ủi. Người chồng cũng cần phải nói chuyện để biết được ý thích của vợ mình như thế nào, để hiểu tâm lý của vợ mình hơn nữa.

Trong khi đó, người vợ có thể cho rằng những thói quen của chồng về vấn đề giải trí, sự bận rộn làm việc và nhu cầu được độc lập của chồng có vẻ hơi ích kỷ và nguy hiểm.

Ở giai đoạn bốn, vợ chồng chợt nhận ra là họ quá gần gũi nhau một cách không lành mạnh, do đó về tâm lý, họ cần phải xa cách nhau ra. Sự xa cách này không có nghĩa là sự li dị, mà là sự thấu hiểu nhau.

Trong giai đoạn này, cái bộ óc suy nghĩ sẽ điều khiển những phản ứng tình cảm đưa đến những xung đột và vợ chồng sẽ cảm thấy tiếc thương khi họ không còn tình tứ hay lãng mạn nữa.

Lúc này, người đàn ông sẽ lùi lại và không nói gì nữa cả khi ông ta nhìn thấy vợ mình làm một điều gì đó gây sự khó chịu cho mình. Trong khi đó thì người đàn bà sẽ nói lên sự hỗ trợ đối với chồng khi ông ấy gây một sự khó chịu tương tự cho mình bằng câu nói: “Bây giờ thì em biết nguyên cớ của vấn đề rồi”.

Sau cùng, người đàn ông nhận ra là đàn bà suy nghĩ đúng khi cho rằng một sự liên hệ sẽ bị hủy diệt nếu hai người không có thì giờ ở cạnh nhau.

Nhưng ngược lại, người đàn ông cũng đúng luôn khi cho rằng nếu họ không có được sự độc lập thì gia đình sẽ gặp phải chuyện trục trặc.

Thật ra, khi chúng ta ở quá xa nhau, tình yêu thần tiên của thuở ban đầu sẽ từ từ chết đi.

Thế nhưng, khi chúng ta quá gần gũi đến độ người kia mất đi cá tính của họ thì cuộc hôn nhân cũng sẽ không bền vững.

Hiểu rõ được sức mạnh của sự thu hút về mặt hóa học của nam nữ - male and female chemistry - là chìa khoá của sự thành công trong hôn nhân.

5/ Giai đoạn năm: Một cuộc hôn nhân dài lâu

Sự quân bình giữa người đàn ông và người đàn bà trong mối liên hệ về tình yêu của họ được gọi dưới tên: “Intimate Separateness” ố sự chia cách thân mật.

Sự tranh đấu về quyền lực ở giai đoạn ba sẽ biến đi, nhường chỗ lại cho tình yêu chín mùi, nuôi dưỡng cả sự thân mật lẫn sự chía cách.

Ðôi lứa sống chung với nhau, nuôi nấng con cái, yêu thương lẫn nhau, nhưng không có nghĩa là họ trở thành người kia, mà bởi vì họ học hỏi cách sống hạnh phúc trong sự khác biệt.

Ðể gia tăng sự thân mật giữa vợ chồng, ông Michael Gurian đề nghị những phương cách sau đây:

Vun xới sự thân mật: Một cặp vợ chồng hạnh phúc của một cuộc hôn nhân êm ấm thường tạo được một sự liên hệ có tính cách như một tập tục, chẳng hạn có những ngày hẹn hò riêng cho nhau- date nights-, buổi ăn tối của gia đình, nói chuyện điện thoại hay gởi e mail cho nhau khi một người phải đi xa.

Những tập tục này trỡ nên nền tảng giúp cho hôn nhân được bền vững.

Mỗi giây phút bên nhau không cần phải thân mật bởi vì hai vợ chồng biết rằng sự ràng buộc của tập tục mà họ có, sẽ duy trì sức mạnh của tình yêu cho dù đời sống có bận rộn và căng thẳng đến thế nào đi nữa.

Cả vợ lẫn chồng nên cố gắng thực hiện cách cư xử dễ thương và kính trọng đối với nhau, ít ra là 95% trong mọi sự liên hệ. Dĩ nhiên, không ai trong hai người nên nghĩ rằng mình có quyền được hưởng sự đối xử đặc biệt hơn người kia, và chúng ta không nên nghĩ chồng, hay vợ mình là người phải hứng chịu mọi phản ứng do căng thẳng gây nên.

Cả hai đều nên biết rằng, một cuộc hôn nhân hạnh phúc dựa trên sự đối xử nhã nhặn với nhau.

Vợ chồng nên giải quyết những xung đột hơn là để vấn đề nưng mủ. Dĩ nhiên cả hai có thể tức giận và cãi cọ, nhưng họ nên biết chắc là họ sẽ phải xin lỗi vì mình đã có thái độ hay lời nói quá đáng . Ðồng thời phải tìm cách giải quyết những bất đồng ý kiến ngay tức khắc.

Khi cần thiết, chúng ta nên tìm sự giúp đỡ ở bạn bè, người thân và các cố vấn tâm lý.

Ðể tránh việc chia tay: Vợ chồng nên làm quen với tính lập dị cũng như sự khác biệt của nhau, nhất là sự khác biệt giữa nam nữ. Chẵng hạn như chồng thích coi phim bạo lực, đánh nhau thì thay vì bực tức, vợ vô phòng ngủ vặn phim tình cảm khóc sướt mướt coi một mình.

Còn nếu vợ muốn chia sẻ xúc cảm của mình về chuyện của làm ở sở thì chồng nên chịu khó lắng nghe vì biết đó là điều cần thiết được bày tỏ tình cảm của người phụ nữ.

Vợ và chồng có những nhóm bạn riêng của mình: vợ có nhóm bạn gái, chồng có nhóm bạn trai và họ nên khuyến khích chồng gặp gỡ và làm quen với nhóm bạn riêng của mỉnh.

Theo năm tháng, cho dù biết chồng mình là người bạn đời của mình nhưng họ vẫn còn một số bạn bè để chia sẻ những buồn vui của đời sống.

Cả vợ lẫn chồng nên cho phép người kia sống với cái lãnh vực khác biệt trong hôn nhân. Nếu đó là một dự án đặc biệt, một thú tiêu khiển, một môn thể thao hay là một mối giao thiệp xã hội quan trọng của vợ hay chồng, người kia cần giúp họ phát triển.

Như thế, mỗi người đều có một sinh hoạt riêng tư, một thời giờ riêng của mình để giúp mình tăng thêm sức mạnh về tính thần và ý nghĩa cho cuộc sống.

Nên hiểu rằng cảm xúc mà đôi lứa dành cho nhau sẽ thay đổi theo thời gian và những thay đổi ấy là tự nhiên. Cái não bộ hóa học - the brain chemistry - giữ nhiệm vụ trong việc điều khiển con người và không ai có thể thay đổi nó. Thế nên tại sao chúng ta không để cho sinh hóa hướng chúng ta đến sự hiểu biết, thông cảm, tình yêu vĩnh cữu và tự nhiên.

Hy vọng mọi người, kể cả kẻ viết lá thư này, học hỏi và áp dụng được những đề nghị -hay hay và nghe cũng có lý ghê - của ông Michael Gurian vào đời sống để năm mới được an vui và hạnh phúc hơn.

Hẹn bạn thư sau nhé! (Y.T)

Tác giả : Yến Tuyết/Sống Magazine