Bản ghi nhớ FISA (FISA memo) gây nhiều tranh cãi về vụ lạm dụng giám sát của Cục Điều tra liên bang (FBI) đã được giải mật và công bố vào thứ Sáu (2/2), sau khi Tổng thống Trump chấp thuận.

Vậy Bản ghi nhớ FISA là gì?

Bản ghi nhớ này gồm 4 trang, do các nhân viên của Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Devin Nunes ghi lại. Bản ghi nhớ tiết lộ việc FBI và Bộ Tư pháp (DOJ) đã lạm dụng giám sát trong cuộc điều tra Nga, theo các nhà lập pháp đảng Cộng hòa.

Bản ghi nhớ đã làm “dấy lên mối lo ngại về tính chính đáng và hợp pháp của DOJ và FBI với Tòa án Giám sát tình báo nước ngoài (FISC – được thành lập theo Đạo luật Giám sát tình báo nước ngoài – FISA) và miêu tả một sự đổ vỡ đau xót về các quá trình pháp lý được thiết lập để bảo vệ người Mỹ thoát khỏi sự lạm dụng liên quan đến quá trình giám sát”

Một số điểm chính của bản ghi nhớ:

• Ông Christopher Steele, người đã biên soạn hồ sơ gây tranh cãi và không thể kiểm chứng được về Tổng thống Trump, khẳng định với cựu Phó Tổng chưởng lý Bruce Ohr rằng ông “ao ước ông Donald Trump không được bầu và cực kỳ vui thích nếu ông Trump không làm tổng thống”.
• Hồ sơ Steele là chìa khóa cho giấy phép FISA của FBI khi giám sát các cộng sự của ông Trump.
• FBI và DOJ đã xin được một giấy phép FISA ban đầu nhằm vào Carter Page, cựu cố vấn về chính sách đối ngoại của ông Trump.
• Các giấy phép và sự gia hạn giám sát không đề cập đến việc hồ sơ Steele đã được trả tiền bởi Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ (DNC) và chiến dịch của bà Hillary Clinton. Bản ghi nhớ cho thấy ngay từ khi xin giấy phép FISA lần đầu tiên DOJ đã biết được “các nhà hoạt động chính trị có liên quan với hồ sơ Steele”.
• Trong khi ông Ohr gặp Steele, vợ của ông lại làm thuê cho Fusion GPS – công ty ký hợp đồng để tạo ra hồ sơ Steele và đã hỗ trợ nghiên cứu đối lập về ông Trump. Thông tin này cũng không có trong giấy phép.
• Cựu Phó Giám đốc FBI Andrew McCabe nói với Ủy ban Tình báo Hạ viện vào tháng 12/2017 rằng một giấy phép giám sát sẽ không được phát hành mà không có hồ sơ Steele và những thứ nó tiết lộ.

Đầu tuần này, Ủy ban Tình báo Hạ viện đã bỏ phiếu để công bố bản ghi nhớ. Đảng Cộng hòa ủng hộ việc phát hành bản ghi nhớ, cho rằng đó là vì lợi ích của “những người quan tâm đến Mỹ và hệ thống chính quyền dân chủ của chính phủ chúng ta”, Nghị sĩ Matt Gaetz cho biết trong một lá thư được ký bởi 65 nhà lập pháp khác nhau.

Các ý kiến phản bác

Các nhà Dân chủ đã cảnh báo chống lại việc công bố bản ghi nhớ, kêu gọi đặt câu hỏi về tính xác thực của nó và cảnh báo nó có thể gây bất lợi cho an ninh quốc gia.

Tổng thống Trump đã phản ứng thế nào?

Ông Trump đã giải mật bản ghi nhớ mà không có chỉnh sửa lại vào thứ Sáu 2/2. Ông nói: “Nhiều người nên xấu hổ về chính bản thân họ và tệ hơn thế nhiều nữa”.

FBI phản ứng ra sao?

Trong một tuyên bố, FBI nói rằng nó có “mối liên quan chặt chẽ” với bản ghi nhớ.

“FBI đã được cung cấp một cơ hội giới hạn để xem qua bản ghi nhớ vào ngày trước khi Ủy ban Tình báo Hạ viện bỏ phiếu để công bố nó. Như đã được trình bày trong lần xem xét ban đầu của chúng tôi, chúng tôi có những lo ngại nghiêm trọng về sự thiếu sót thông tin thực tế, về cơ bản làm ảnh hưởng đến tính chính xác của bản ghi nhớ”.

Các quan chức Bộ Tư pháp đã yêu cầu Nhà Trắng ngăn chặn việc công bố bản ghi nhớ.

Nhưng điều gì đang gây tranh cãi về chương trình giám sát của FISA ngay từ đầu?

Mục 702 của Đạo luật FISA cho phép các quan chức tình báo giám sát hoạt động liên lạc của người nước ngoài ở bên ngoài Hoa Kỳ mà không có giấy phép.

Các nhà phê bình lập luận rằng mặc dù pháp luật không thể được sử dụng để nhắm mục tiêu đến người Mỹ, nhưng công dân Hoa Kỳ thường bị cuốn vào việc thu thập dữ liệu – có thể bị theo dõi mà không có giấy phép.

An Bình