Nhân Vật
Bà Này Là Người Do Thái Thứ 3 Của CDT/LB: Tân Thống Đốc Janet Yellen
Giới hạn chính sách tiền tệ mà không làm phương hại đến tăng trưởng, tiêu thụ và đầu tư. Đó là trọng trách lớn nhất của tân Thống đốc ngân hàng trung ương Hoa Kỳ
Thanh Hà & Nguyễn-Xuân Nghĩa Ngày 140211
Tạp Chí Kinh Tế RFI
Thanh Hà & Nguyễn-Xuân Nghĩa Ngày 140211
Bảo đảm ổn định tài chính và tiền tệ cho nước Mỹ
* Tân Thống đốc Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ, Janet Yellen - REUTERS /Robert Galbraith *
Giới hạn chính sách tiền tệ mà không làm phương hại đến tăng
trưởng, tiêu thụ và đầu tư. Đó là trọng trách lớn nhất của tân Thống đốc
ngân hàng trung ương Hoa Kỳ, Janet Yellen. Ngày 02/02/2014 bà tuyên thệ
nhậm chức, trở thành người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo Cục dự trữ liên
bang của nền kinh tế số 1 thế giới. Cùng lúc thị trường chứng khoán Mỹ
tuột giá rất mạnh. Các thị trường Á Châu rồi Âu Châu cũng theo nhau sụt
giá.
Sau gần bốn năm làm Phó Chủ Tịch Hội Đồng Dự Trữ Liên Bang, tức
là hệ thống Ngân hàng Trung ương của Mỹ, kinh tế gia Janet Yellen lên
thay thế thống đốc Ben Bernanke. Đâu là những thách thức đang chờ đợi
tân Thống đốc Janet Yellen trước vấn đề kinh tế của nước Mỹ và của toàn cầu
vì ảnh hưởng rất lớn của Hoa Kỳ đối với các nền kinh tế khác trên thế
giới?
Liên tục điều hành Ngân hàng trung ương Mỹ trong hai nhiệm kỳ từ năm
2006 đến cuối 2013, khi khủng hoảng tài chính bùng nổ vào mùa thu năm
2008, ông Bernanke đã bằng mọi giá tránh để Hoa Kỳ không rơi vào kịch
bản của cuộc Đại khủng hoảng 1929. Chính sách tiền tệ Fed trong hơn năm
năm qua tập trung vào việc tung tiền ra mua vào công khố phiếu để các
ngân hàng có thanh khoản dễ cấp tín dụng cho tư nhân với lãi suất rẻ.
Giờ đây, khi kinh tế của Hoa Kỳ có dấu hiệu phục hồi Cục dự trữ liên
bang ‘siết lại’ chính sách tiền tệ tránh để xảy ra lạm phát. Bà Yellen,
lên lãnh đạo Ngân hàng trung ương Mỹ ở giai đoạn này và nhiệm vụ của bà
sẽ phúc tạp hơn bởi nhiều lý do:
Thứ nhất ngay trên chính trường Mỹ quan hệ giữa Cục dự trữ liên bang
với bên Hạ viện tương đối khá phức tạp và có những bất đồng về tác động
của việc ‘siết chặt’ chính sách tiền tệ đối với tăng trưởng của Hoa Kỳ
vào thời điểm nước Mỹ chuẩn bị bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11/2014.
Khó khăn thứ nhì đặt ra đối với bà Yellen, là liệu kinh tế và thị
trường lao động ở Mỹ đã thực sự được cải thiện một cách vững vàng hay
chưa để Hoa Kỳ có thể điều chỉnh chính sách tiền tệ như mong muốn? Bên
cạnh đó, thách thức thứ ba đặt ra cho tân lãnh đạo Ngân hàng trung ương
Mỹ là làm thế nào để tìm được một thế cân bằng, giữa hai mục tiêu: một
là phải tăng lãi suất để đề phòng nguy cơ lạm phát và đe dọa bong bóng
tài chính tiềm tàng. Thế nhưng mục tiêu nhứ nhì là việc tăng lãi suất đó
không được gây trở ngại cho đầu tư và tiêu thụ.
Sau cùng về mặt đối ngoại, tân thống đốc của Fed sẽ phải thận trọng
trước những tác động dây chuyền từ chính sách tiền tệ của Mỹ đối với
phần còn lại của thế giới, đặc biệt là với các nền kinh tế đang trỗi
dậy. Về điểm này RFI Việt ngữ mời chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa
từ California, Hoa Kỳ giải thích thêm.
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Nền kinh tế Hoa Kỳ gặp những bài
toán bất thường, có lẽ từ 30 năm hay thậm chí 80 năm mới thấy một lần,
nên bị suy trầm nặng và thất nghiệp cao. Vì vậy, Ngân hàng Trung ương Mỹ
phải có những giải pháp bất thường sau khi các biện pháp tăng chi để
kích thích sản xuất đều thất bại. Giải pháp ta gọi là bất thường này gồm
có hạ lãi suất tới gần số không và vì chưa công hiệu nên ba lần bơm
tiền vào kinh tế qua thủ thuật gọi là "quantitative easing" hay tăng mức
lưu hoạt có định lượng.
- Lần thứ nhất là vào Tháng 10 năm 2008, lần thứ hai là Tháng 10 năm
2010 và lần thứ ba là vào Tháng Chín năm 2012. Nói dễ hiểu, biện pháp
gọi là in bạc bơm tiền có nghĩa là Ngân hàng Trung ương Mỹ mua vào công
khố phiếu và chứng phiếu có bảo đảm và trả bằng tiền được bút ghi trong
sổ để các ngân hàng có thanh khoản dễ cho vay với lãi suất rẻ.
- Tổng cộng thì khoảng ba ngàn tỷ Mỹ kim được bơm ra như vậy từ cuối
năm 2008. Và lần thứ ba vào năm 2012 Ngân hàng Trung ương Mỹ còn nói
trước là mỗi tháng bơm ra 85 tỷ đô la để kích thích kinh tế cho tới khi
thất nghiệp giảm đến mức 6,5%.... Nói vắn tắt lại, Ngân hàng Trung ương
Mỹ áp dụng chính sách in tiền cho nhiều và cho rẻ để kích thích kinh tế.
- Khi kinh tế Mỹ đã phục hoạt khá hơn thì từ Tháng Năm năm ngoái, Ngân
hàng Trung ương Mỹ thông báo là sẽ điều chỉnh chính sách tiền tệ cho
tinh tế hơn. Ta hiểu là tùy tình hình khả quan của kinh tế thì việc điều
chỉnh này để trở về trạng thái bình thường gồm có ba việc, thứ nhất là
giảm đà bơm tiền, thứ hai là nâng lãi suất lên khỏi số không hiện nay và
thứ ba là thu lại lượng tiền đã bơm ra.
- Tôi nghĩ rằng sau năm năm bơm tiền thì khi thu hồi lại một lượng tiền
lên tới ba ngàn tỷ đô la, nước Mỹ sẽ phải mất chục năm. Sau những biện
pháp bất thường, việc bình thường hóa này là trách nhiệm khá nặng nề của
Thống đốc Janet Yellen trong những năm tới.
RFI: Vì sao khi Mỹ thông báo chuyện điều chỉnh đó từ năm
ngoái thì các thị trường tài chính trên thế giới lại bị chấn động nặng?
Việc nước Mỹ thu hồi lại biện pháp bơm tiền căn cứ trên tình hình kinh
tế Hoa Kỳ sẽ ảnh hưởng ra sao đến thế giới?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Trong câu chuyện rắc rối này,
chúng ta có ba vấn đề khác nhau mà lại chòng chéo với nhau nên hơi khó
hiểu và tôi sẽ cố trình bày lại cho đơn giản.
- Thứ nhất, Hoa Kỳ sẽ chỉ
giảm dần lượng tiền bơm ra và nâng lãi suất khi kinh tế tăng trưởng mạnh
và thất nghiệp trở lại mức 6,5%. Nhưng con số 6,5% này là thiếu chính
xác và thật ra có thể đạt được qua thống kê Bộ Lao Động công bố hôm Thứ
Sáu đầu tháng. Nó thiếu chính xác vì có cả chục triệu người đã nản chí
chẳng muốn kiếm việc nữa nên không được kể là thất nghiệp, chứ số thất
nghiệp thật, gồm những ai muốn tìm việc toàn thời mà không ra, có thể
vẫn ở mức 13%. Vì vậy, Ngân hàng Trung ương khó quyết định là có nên giảm mức can
thiệp hay chăng. Tuần qua, khi có chỉ dấu cho thấy kinh tế chưa khả quan
thì thị trường Mỹ đã sụt giá mạnh đúng lúc bà Yellen đang tuyên thệ
nhậm chức Thống đốc. Nói cho nôm na thì Thống đốc Mỹ vừa phải chuẩn bị
đạp thắng tức là giảm mức bơm tiền, nhưng có khi lại phải tống ga, tức
là vẫn bơm tiền thay vì đã giảm hai lần mỗi lần 10 tỷ đô la vào đầu
Tháng 12 và cuối Tháng Giêng vừa qua.
- Thứ hai, khi tiền tại Mỹ bơm ra quá nhiều và quá rẻ như vậy, một hậu
quả trực tiếp là Mỹ kim mất giá, hàng Mỹ dễ xuất cảng và đồng bạc của
các xứ khác lên giá so với Mỹ kim nên khó bán hơn. Khi ấy, nhiều nước đã
than là Mỹ mặc nhiên phá giá đồng bạc để thoát hiểm, tức là gây ra một
trận chiến hối đoái. Nhưng, tiền Mỹ nhiều và rẻ như vậy cũng lại chẩy
qua xứ khác, là lượng tư bản nóng tràn vào các thị trường tài chánh bên
ngoài. Tùy hoàn cảnh từng nơi, các nền kinh tế gọi là mới nổi hay đang lên,
đều gặp ảnh hưởng của biện pháp Hoa Kỳ. Nếu lệ thuộc vào xuất cảng thì
khó cạnh tranh hơn vì đồng bạc lên giá, mà nhập cảng lại rẻ hơn và dễ bị
thiếu hụt ngoại tệ. Nếu có thị trường tài chánh đủ sâu rộng thì vay
được tiền Mỹ với giá hời để làm ăn có lời bằng nội tệ của mình trong thị
trường của mình.
- Thứ ba là ngày nay, khi Hoa Kỳ thu hồi dần biện pháp bơm tiền và còn
có thể tăng lãi suất thì mọi chuyện đều đảo lộn và sẽ gây chấn động cho
các nước đang lên. Đầu tiên, tư bản nóng từ Mỹ tràn vào các thị trường
đầu tư tài chính để kiếm lời cho nhiều cho nhanh nay sẽ rút khỏi các thị
trường đó. Chúng ta đã thấy chuyện này trong vụ khủng hoảng tại Mexico
năm 1994 hay tại Đông Á và Liên bang Nga năm 1997. Trong khi ấy, dù tiền Mỹ có lên giá thì kinh tế Mỹ ngày nay lại ít lệ
thuộc hơn vào nhập cảng nên các nước sống nhờ xuất cảng hàng hóa vào Mỹ
vẫn chẳng có lợi như trước dù đồng bạc và hàng hóa của họ có trở thành
rẻ hơn. Sau cùng, nhóm các nước gọi là đang lên hiện có quá nhiều vấn đề
nội tại và có thể bị suy trầm kinh tế. Đúng lúc đó thì lại bị những
chấn động về tài chánh và ngoại hối từ Hoa Kỳ nên rất dễ bị khủng hoảng.
Đây là ta chưa nói đến hoàn cảnh cũng đầy bất trắc của kinh tế Âu Châu,
Nhật và nhất là Trung Quốc.
RFI: Sau khi đã bơm ra đến 3000 tỷ trong 5 năm, Hoa Kỳ mới
chỉ bắt đầu giảm lượng tiền bơm ra là 10 tỷ đô la một tháng, nghĩa là
vẫn là một số tiền rất nhỏ. Thế thì vì sao lại gây chấn động lớn như vậy?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Từ tháng 9/ 2012, mỗi tháng Mỹ
bơm ra 85 tỷ đô la, có thể là 60% lượng tiền này đã chảy qua làm giàu
cho xứ khác. Từ đầu 12/2013, Mỹ chỉ bơm ra 75 tỷ, là giảm 10 tỷ, và đến
ngày 29/01/2014 thì quyết định giảm thêm 10 tỷ cho đến kỳ họp tới của Ủy
ban Chính sách Tiền tệ FOMC do bà Yellen lần đầu tiên chủ tọa vào ngày
18/03/2014.
- Số tiền một tháng 10 tỷ đó quả là không nhiều, nhưng mà lại hơn tổng
số tư bản hàng tháng vẫn trút vào hai nước láng giềng là Canada và
Mêhicô, hay vào bảy nước đang lên như Ấn Độ, Brazil, Chilê, Indonesia,
Thái Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraina. Điều ấy mới cho thấy ảnh hưởng rất lớn
của Hoa Kỳ.
- Trở về chuyện Mỹ, Ngân hàng Trung ương có hai nhiệm vụ kinh tế chính
là bảo đảm ổn định tiền tệ, là ngăn ngừa lạm phát, và yểm trợ khả năng
nhân dụng tức là giảm trừ thất nghiệp. Thống đốc Janet Yellen phải thi
hành hai nhiệm vụ này cho quyền lợi của dân Mỹ. Sáu tháng một lần, bà
chủ tọa Ủy ban FOMC để duyệt xét tình hình kinh tế tài chính và cùng
quyết định về mức lãi suất căn bản lẫn lượng tiền bơm ra hay sẽ thu vào.
- Lượng tiền đó thật ra rất lớn và trong nền kinh tế toàn cầu hóa thì
nó chảy vào những nơi có lời nhất khi lãi suất tại Mỹ được duy trì quá
thấp. Nếu kinh tế hồi phục, thất nghiệp giảm và lạm phát sẽ là vấn đề
thì lãi suất tại Mỹ sẽ tăng, cho vay tại Mỹ có lời hơn và tiền sẽ chảy
về Hoa Kỳ, với số lượng có thể làm nhiều nước khốn đốn.
- Luân lý trong câu chuyện kinh tế có ba góc này này là khi mượn đòn
bảy của Hoa Kỳ để giải quyết nhu cầu của mình thì từng nước cũng phải
liệu sức vì đòn bẩy đó không bền. Khi muốn đầu cơ tài chính để kiếm lời
cho nhanh hoặc vay ngắn hạn để tài trợ dài dạn, các nước đang lên sẽ mắc
họa trong mấy năm tới, mỗi nước theo một cách. Và trách nhiệm không tùy
thuộc vào một bà Mỹ mà vào giới lãnh đạo và nhà đầu tư của các nước
này.
RFI: Câu hỏi cuối: hai nhiệm kỳ của Chủ tịch Ben Bernanke
có gì là nổi bật ? Ta sẽ đánh giá thế nào về thành tích của một kinh tế
gia từng là chuyên gia về vụ tổng khủng hoảng thời 1929-1933 tại Hoa Kỳ ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Có nhiều nguồn dư luận phê phán
trái ngược về thành quả tám năm của ông Bernanke, nói chung thì không
mấy hài lòng. Tôi thiển nghĩ rằng ông ta lãnh một hậu quả tích lũy từ ba
chục năm. Khi khủng hoảng bùng nổ thì nước Mỹ bị phá sản về chính trị
vì bầu lên một chính quyền chỉ chú trọng đến cải tạo xã hội hơn là cải
tiến kinh tế nên thất bại với giải pháp tăng chi và gây bội chi kỷ lục.
Khi ấy chỉ còn Ngân hàng Trung ương là định chế cứu vãn cuối cùng với
giải pháp quá bất thường là in bạc quá nhiều và giữ lãi suất thấp quá
lâu.
- Hậu quả chung là giới có tiền đầu tư thì làm giàu gấp bội trên thị
trường tài chính mà người sống nhờ đồng lương đi làm lại chẳng khá hơn
vì cơ chế kinh tế không cải cách sau những thay đổi quá lớn. Bà Janet
Yellen có ông chồng là Giáo sư đã đoạt giải Nobel Kinh tế từ năm 2001,
nếu giải quyết thành công việc bình thường hóa kinh tế với bài toán xã
hội quá nghiêm trọng của Hoa Kỳ thì bà Yellen cũng xứng đáng được Nobel!
Trong khi chờ đợi, thế giới nên tự chuẩn bị cho rất nhiều sóng gió khi
kinh tế Mỹ đã vững mạnh hơn và thủy triều rút về Hoa Kỳ.
RFI
RFI
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- Huỳnh Ngọc Chênh - Hôm nay đón Nguyễn Thúy Hạnh về nhà, kịch tính như phim
- "Sư Minh Tuệ" - by Đỗ Duy Ngọc / Trần Văn Giang (ghi lại)
- "Thế lực nào đã đầu độc tướng vi-xi Nguyễn Chí Vịnh?" - Lê Văn Đoành / Trần Văn Giang (ghi lại)
- NHỮNG NỮ LƯU LỪNG DANH Ở MỸ & THẾ GIỚI - TRẦN VĂN NGÀ
- Putin tiến thoái lưỡng nan vì đã tính sai nước cờ _ Hoài Việt
Bà Này Là Người Do Thái Thứ 3 Của CDT/LB: Tân Thống Đốc Janet Yellen
Giới hạn chính sách tiền tệ mà không làm phương hại đến tăng trưởng, tiêu thụ và đầu tư. Đó là trọng trách lớn nhất của tân Thống đốc ngân hàng trung ương Hoa Kỳ
Thanh Hà & Nguyễn-Xuân Nghĩa Ngày 140211
Bảo đảm ổn định tài chính và tiền tệ cho nước Mỹ
* Tân Thống đốc Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ, Janet Yellen - REUTERS /Robert Galbraith *
Giới hạn chính sách tiền tệ mà không làm phương hại đến tăng
trưởng, tiêu thụ và đầu tư. Đó là trọng trách lớn nhất của tân Thống đốc
ngân hàng trung ương Hoa Kỳ, Janet Yellen. Ngày 02/02/2014 bà tuyên thệ
nhậm chức, trở thành người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo Cục dự trữ liên
bang của nền kinh tế số 1 thế giới. Cùng lúc thị trường chứng khoán Mỹ
tuột giá rất mạnh. Các thị trường Á Châu rồi Âu Châu cũng theo nhau sụt
giá.
Sau gần bốn năm làm Phó Chủ Tịch Hội Đồng Dự Trữ Liên Bang, tức
là hệ thống Ngân hàng Trung ương của Mỹ, kinh tế gia Janet Yellen lên
thay thế thống đốc Ben Bernanke. Đâu là những thách thức đang chờ đợi
tân Thống đốc Janet Yellen trước vấn đề kinh tế của nước Mỹ và của toàn cầu
vì ảnh hưởng rất lớn của Hoa Kỳ đối với các nền kinh tế khác trên thế
giới?
Liên tục điều hành Ngân hàng trung ương Mỹ trong hai nhiệm kỳ từ năm
2006 đến cuối 2013, khi khủng hoảng tài chính bùng nổ vào mùa thu năm
2008, ông Bernanke đã bằng mọi giá tránh để Hoa Kỳ không rơi vào kịch
bản của cuộc Đại khủng hoảng 1929. Chính sách tiền tệ Fed trong hơn năm
năm qua tập trung vào việc tung tiền ra mua vào công khố phiếu để các
ngân hàng có thanh khoản dễ cấp tín dụng cho tư nhân với lãi suất rẻ.
Giờ đây, khi kinh tế của Hoa Kỳ có dấu hiệu phục hồi Cục dự trữ liên
bang ‘siết lại’ chính sách tiền tệ tránh để xảy ra lạm phát. Bà Yellen,
lên lãnh đạo Ngân hàng trung ương Mỹ ở giai đoạn này và nhiệm vụ của bà
sẽ phúc tạp hơn bởi nhiều lý do:
Thứ nhất ngay trên chính trường Mỹ quan hệ giữa Cục dự trữ liên bang
với bên Hạ viện tương đối khá phức tạp và có những bất đồng về tác động
của việc ‘siết chặt’ chính sách tiền tệ đối với tăng trưởng của Hoa Kỳ
vào thời điểm nước Mỹ chuẩn bị bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11/2014.
Khó khăn thứ nhì đặt ra đối với bà Yellen, là liệu kinh tế và thị
trường lao động ở Mỹ đã thực sự được cải thiện một cách vững vàng hay
chưa để Hoa Kỳ có thể điều chỉnh chính sách tiền tệ như mong muốn? Bên
cạnh đó, thách thức thứ ba đặt ra cho tân lãnh đạo Ngân hàng trung ương
Mỹ là làm thế nào để tìm được một thế cân bằng, giữa hai mục tiêu: một
là phải tăng lãi suất để đề phòng nguy cơ lạm phát và đe dọa bong bóng
tài chính tiềm tàng. Thế nhưng mục tiêu nhứ nhì là việc tăng lãi suất đó
không được gây trở ngại cho đầu tư và tiêu thụ.
Sau cùng về mặt đối ngoại, tân thống đốc của Fed sẽ phải thận trọng
trước những tác động dây chuyền từ chính sách tiền tệ của Mỹ đối với
phần còn lại của thế giới, đặc biệt là với các nền kinh tế đang trỗi
dậy. Về điểm này RFI Việt ngữ mời chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa
từ California, Hoa Kỳ giải thích thêm.
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Nền kinh tế Hoa Kỳ gặp những bài
toán bất thường, có lẽ từ 30 năm hay thậm chí 80 năm mới thấy một lần,
nên bị suy trầm nặng và thất nghiệp cao. Vì vậy, Ngân hàng Trung ương Mỹ
phải có những giải pháp bất thường sau khi các biện pháp tăng chi để
kích thích sản xuất đều thất bại. Giải pháp ta gọi là bất thường này gồm
có hạ lãi suất tới gần số không và vì chưa công hiệu nên ba lần bơm
tiền vào kinh tế qua thủ thuật gọi là "quantitative easing" hay tăng mức
lưu hoạt có định lượng.
- Lần thứ nhất là vào Tháng 10 năm 2008, lần thứ hai là Tháng 10 năm
2010 và lần thứ ba là vào Tháng Chín năm 2012. Nói dễ hiểu, biện pháp
gọi là in bạc bơm tiền có nghĩa là Ngân hàng Trung ương Mỹ mua vào công
khố phiếu và chứng phiếu có bảo đảm và trả bằng tiền được bút ghi trong
sổ để các ngân hàng có thanh khoản dễ cho vay với lãi suất rẻ.
- Tổng cộng thì khoảng ba ngàn tỷ Mỹ kim được bơm ra như vậy từ cuối
năm 2008. Và lần thứ ba vào năm 2012 Ngân hàng Trung ương Mỹ còn nói
trước là mỗi tháng bơm ra 85 tỷ đô la để kích thích kinh tế cho tới khi
thất nghiệp giảm đến mức 6,5%.... Nói vắn tắt lại, Ngân hàng Trung ương
Mỹ áp dụng chính sách in tiền cho nhiều và cho rẻ để kích thích kinh tế.
- Khi kinh tế Mỹ đã phục hoạt khá hơn thì từ Tháng Năm năm ngoái, Ngân
hàng Trung ương Mỹ thông báo là sẽ điều chỉnh chính sách tiền tệ cho
tinh tế hơn. Ta hiểu là tùy tình hình khả quan của kinh tế thì việc điều
chỉnh này để trở về trạng thái bình thường gồm có ba việc, thứ nhất là
giảm đà bơm tiền, thứ hai là nâng lãi suất lên khỏi số không hiện nay và
thứ ba là thu lại lượng tiền đã bơm ra.
- Tôi nghĩ rằng sau năm năm bơm tiền thì khi thu hồi lại một lượng tiền
lên tới ba ngàn tỷ đô la, nước Mỹ sẽ phải mất chục năm. Sau những biện
pháp bất thường, việc bình thường hóa này là trách nhiệm khá nặng nề của
Thống đốc Janet Yellen trong những năm tới.
RFI: Vì sao khi Mỹ thông báo chuyện điều chỉnh đó từ năm
ngoái thì các thị trường tài chính trên thế giới lại bị chấn động nặng?
Việc nước Mỹ thu hồi lại biện pháp bơm tiền căn cứ trên tình hình kinh
tế Hoa Kỳ sẽ ảnh hưởng ra sao đến thế giới?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Trong câu chuyện rắc rối này,
chúng ta có ba vấn đề khác nhau mà lại chòng chéo với nhau nên hơi khó
hiểu và tôi sẽ cố trình bày lại cho đơn giản.
- Thứ nhất, Hoa Kỳ sẽ chỉ
giảm dần lượng tiền bơm ra và nâng lãi suất khi kinh tế tăng trưởng mạnh
và thất nghiệp trở lại mức 6,5%. Nhưng con số 6,5% này là thiếu chính
xác và thật ra có thể đạt được qua thống kê Bộ Lao Động công bố hôm Thứ
Sáu đầu tháng. Nó thiếu chính xác vì có cả chục triệu người đã nản chí
chẳng muốn kiếm việc nữa nên không được kể là thất nghiệp, chứ số thất
nghiệp thật, gồm những ai muốn tìm việc toàn thời mà không ra, có thể
vẫn ở mức 13%. Vì vậy, Ngân hàng Trung ương khó quyết định là có nên giảm mức can
thiệp hay chăng. Tuần qua, khi có chỉ dấu cho thấy kinh tế chưa khả quan
thì thị trường Mỹ đã sụt giá mạnh đúng lúc bà Yellen đang tuyên thệ
nhậm chức Thống đốc. Nói cho nôm na thì Thống đốc Mỹ vừa phải chuẩn bị
đạp thắng tức là giảm mức bơm tiền, nhưng có khi lại phải tống ga, tức
là vẫn bơm tiền thay vì đã giảm hai lần mỗi lần 10 tỷ đô la vào đầu
Tháng 12 và cuối Tháng Giêng vừa qua.
- Thứ hai, khi tiền tại Mỹ bơm ra quá nhiều và quá rẻ như vậy, một hậu
quả trực tiếp là Mỹ kim mất giá, hàng Mỹ dễ xuất cảng và đồng bạc của
các xứ khác lên giá so với Mỹ kim nên khó bán hơn. Khi ấy, nhiều nước đã
than là Mỹ mặc nhiên phá giá đồng bạc để thoát hiểm, tức là gây ra một
trận chiến hối đoái. Nhưng, tiền Mỹ nhiều và rẻ như vậy cũng lại chẩy
qua xứ khác, là lượng tư bản nóng tràn vào các thị trường tài chánh bên
ngoài. Tùy hoàn cảnh từng nơi, các nền kinh tế gọi là mới nổi hay đang lên,
đều gặp ảnh hưởng của biện pháp Hoa Kỳ. Nếu lệ thuộc vào xuất cảng thì
khó cạnh tranh hơn vì đồng bạc lên giá, mà nhập cảng lại rẻ hơn và dễ bị
thiếu hụt ngoại tệ. Nếu có thị trường tài chánh đủ sâu rộng thì vay
được tiền Mỹ với giá hời để làm ăn có lời bằng nội tệ của mình trong thị
trường của mình.
- Thứ ba là ngày nay, khi Hoa Kỳ thu hồi dần biện pháp bơm tiền và còn
có thể tăng lãi suất thì mọi chuyện đều đảo lộn và sẽ gây chấn động cho
các nước đang lên. Đầu tiên, tư bản nóng từ Mỹ tràn vào các thị trường
đầu tư tài chính để kiếm lời cho nhiều cho nhanh nay sẽ rút khỏi các thị
trường đó. Chúng ta đã thấy chuyện này trong vụ khủng hoảng tại Mexico
năm 1994 hay tại Đông Á và Liên bang Nga năm 1997. Trong khi ấy, dù tiền Mỹ có lên giá thì kinh tế Mỹ ngày nay lại ít lệ
thuộc hơn vào nhập cảng nên các nước sống nhờ xuất cảng hàng hóa vào Mỹ
vẫn chẳng có lợi như trước dù đồng bạc và hàng hóa của họ có trở thành
rẻ hơn. Sau cùng, nhóm các nước gọi là đang lên hiện có quá nhiều vấn đề
nội tại và có thể bị suy trầm kinh tế. Đúng lúc đó thì lại bị những
chấn động về tài chánh và ngoại hối từ Hoa Kỳ nên rất dễ bị khủng hoảng.
Đây là ta chưa nói đến hoàn cảnh cũng đầy bất trắc của kinh tế Âu Châu,
Nhật và nhất là Trung Quốc.
RFI: Sau khi đã bơm ra đến 3000 tỷ trong 5 năm, Hoa Kỳ mới
chỉ bắt đầu giảm lượng tiền bơm ra là 10 tỷ đô la một tháng, nghĩa là
vẫn là một số tiền rất nhỏ. Thế thì vì sao lại gây chấn động lớn như vậy?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Từ tháng 9/ 2012, mỗi tháng Mỹ
bơm ra 85 tỷ đô la, có thể là 60% lượng tiền này đã chảy qua làm giàu
cho xứ khác. Từ đầu 12/2013, Mỹ chỉ bơm ra 75 tỷ, là giảm 10 tỷ, và đến
ngày 29/01/2014 thì quyết định giảm thêm 10 tỷ cho đến kỳ họp tới của Ủy
ban Chính sách Tiền tệ FOMC do bà Yellen lần đầu tiên chủ tọa vào ngày
18/03/2014.
- Số tiền một tháng 10 tỷ đó quả là không nhiều, nhưng mà lại hơn tổng
số tư bản hàng tháng vẫn trút vào hai nước láng giềng là Canada và
Mêhicô, hay vào bảy nước đang lên như Ấn Độ, Brazil, Chilê, Indonesia,
Thái Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraina. Điều ấy mới cho thấy ảnh hưởng rất lớn
của Hoa Kỳ.
- Trở về chuyện Mỹ, Ngân hàng Trung ương có hai nhiệm vụ kinh tế chính
là bảo đảm ổn định tiền tệ, là ngăn ngừa lạm phát, và yểm trợ khả năng
nhân dụng tức là giảm trừ thất nghiệp. Thống đốc Janet Yellen phải thi
hành hai nhiệm vụ này cho quyền lợi của dân Mỹ. Sáu tháng một lần, bà
chủ tọa Ủy ban FOMC để duyệt xét tình hình kinh tế tài chính và cùng
quyết định về mức lãi suất căn bản lẫn lượng tiền bơm ra hay sẽ thu vào.
- Lượng tiền đó thật ra rất lớn và trong nền kinh tế toàn cầu hóa thì
nó chảy vào những nơi có lời nhất khi lãi suất tại Mỹ được duy trì quá
thấp. Nếu kinh tế hồi phục, thất nghiệp giảm và lạm phát sẽ là vấn đề
thì lãi suất tại Mỹ sẽ tăng, cho vay tại Mỹ có lời hơn và tiền sẽ chảy
về Hoa Kỳ, với số lượng có thể làm nhiều nước khốn đốn.
- Luân lý trong câu chuyện kinh tế có ba góc này này là khi mượn đòn
bảy của Hoa Kỳ để giải quyết nhu cầu của mình thì từng nước cũng phải
liệu sức vì đòn bẩy đó không bền. Khi muốn đầu cơ tài chính để kiếm lời
cho nhanh hoặc vay ngắn hạn để tài trợ dài dạn, các nước đang lên sẽ mắc
họa trong mấy năm tới, mỗi nước theo một cách. Và trách nhiệm không tùy
thuộc vào một bà Mỹ mà vào giới lãnh đạo và nhà đầu tư của các nước
này.
RFI: Câu hỏi cuối: hai nhiệm kỳ của Chủ tịch Ben Bernanke
có gì là nổi bật ? Ta sẽ đánh giá thế nào về thành tích của một kinh tế
gia từng là chuyên gia về vụ tổng khủng hoảng thời 1929-1933 tại Hoa Kỳ ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Có nhiều nguồn dư luận phê phán
trái ngược về thành quả tám năm của ông Bernanke, nói chung thì không
mấy hài lòng. Tôi thiển nghĩ rằng ông ta lãnh một hậu quả tích lũy từ ba
chục năm. Khi khủng hoảng bùng nổ thì nước Mỹ bị phá sản về chính trị
vì bầu lên một chính quyền chỉ chú trọng đến cải tạo xã hội hơn là cải
tiến kinh tế nên thất bại với giải pháp tăng chi và gây bội chi kỷ lục.
Khi ấy chỉ còn Ngân hàng Trung ương là định chế cứu vãn cuối cùng với
giải pháp quá bất thường là in bạc quá nhiều và giữ lãi suất thấp quá
lâu.
- Hậu quả chung là giới có tiền đầu tư thì làm giàu gấp bội trên thị
trường tài chính mà người sống nhờ đồng lương đi làm lại chẳng khá hơn
vì cơ chế kinh tế không cải cách sau những thay đổi quá lớn. Bà Janet
Yellen có ông chồng là Giáo sư đã đoạt giải Nobel Kinh tế từ năm 2001,
nếu giải quyết thành công việc bình thường hóa kinh tế với bài toán xã
hội quá nghiêm trọng của Hoa Kỳ thì bà Yellen cũng xứng đáng được Nobel!
Trong khi chờ đợi, thế giới nên tự chuẩn bị cho rất nhiều sóng gió khi
kinh tế Mỹ đã vững mạnh hơn và thủy triều rút về Hoa Kỳ.
RFI
RFI
