Thời gian trôi nhanh, thấm thoát mà đã một năm kể từ ngày cựu Thủ Tướng Malcolm Fraser ra đi vĩnh viễn (20/03/2015) để lại bao tiếc thương cho cộng đồng Người Việt tỵ nạn. Các khóa sinh thuộc Khóa Lãnh Đạo Hai Nguồn Gốc với sự hỗ trợ của CĐNVTD/VIC đã tổ chức một buổi lễ tưởng niệm cố Thủ Tướng vào ngày giỗ đầu của Ông (19/03/2016).

Có người cho rằng không nên lấy văn hóa ta (lễ giỗ) choàng vào cho một người có văn hóa tây. Thật ra người tây phương cũng có lễ giỗ (death anniversary) tuy nhiên cách làm "giỗ" của họ có tính chất riêng tư, không có lễ nghi ràng buộc. Ngoài ra cô Phượng Vỹ (Chủ Tịch CĐNVTD/VIC) còn cho biết cố Thủ Tướng Malcolm Fraser luôn nghĩ rằng những người có hai bản sắc văn hóa không nên phân vân về việc chon lựa (giữa hai bản sắc) mà phải ôm trọn cả hai (He felt strongly that people of dual cultural backgrounds should not have to choose between them, but should be able to embrace them both). Một người đã mở rộng vòng tay cứu giúp chúng ta (không phân biệt tây, ta, Âu, Á), một vị đại ân nhân của Người Việt tỵ nạn mà đã có những ý nghĩ, lời nói và hành động thật bao dung và đầy tính nhân bản như vậy thì tại sao chúng ta vẫn còn phải suy xét, phân biệt giữa văn hóa ta và tây về nghi thức của một buổi lễ để tưởng niệm Ông?!

Cho nên để bày tỏ lòng tri ân đến với một vị ân nhân đã qua đời như cố Thủ Tướng Malcolm Fraser, có lẽ không có dịp nào tốt và ý nghĩa hơn là ngày giỗ đầu. Do đó có những đồng hương đến dự buổi lễ giỗ đã bày tỏ rất chân tình - các vị nói rằng vì vấn đề tuổi tác và sức khoẻ yếu kém cho nên không có thể tham dự mọi sinh hoạt của Cộng Đồng nhưng với buổi lễ giỗ của cố Thủ Tướng thì dầu đường sá xa xôi, dầu không được khoẻ cũng phải đi, và còn mang theo vợ con đi cùng. Đây là dịp để bày tỏ lòng biết ơn đối với cố Thủ Tướng, người đã cứu giúp không chỉ một thế hệ mà là cả bao thế hệ kế tiếp. Đồng thời đây cũng là dịp để truyền đạt lại cho những thế hệ sau cái văn hóa "uống nước nhớ nguồn", "ăn quả nhớ kẻ trồng cây", cái đạo lý về cách ăn ở có trước có sau của Người Việt chúng ta.

Đối với cô Celia, một người bạn trẻ vừa mới được giải thưởng "Youth Leader of the Year Award", cố Thủ Tướng Malcolm Fraser là vị cứu tinh của gia đình cô và của rất nhiều người hiện diện trong buổi lễ giỗ hôm nay. Cố Thủ Tướng là người có đầy lòng trắc ẩn, đã can đảm cất cao tiếng nói và đứng lên tranh đấu cho người tỵ nan. Cố Thủ Tướng là người đã mở rông vòng tay đón nhận người Việt tỵ nạn, đã cho họ cơ hội tạo dựng lại một cuộc sống mới và những thế hệ kế tiếp một tương lai tươi sáng. Điều đáng tiếc là cô Celia đã không có cơ hội gặp và đích thân cám ơn Ông. Ơn nghĩa ấy cô luôn mang nặng trong lòng và mong muốn được bày tỏ vào ngày giỗ hàng năm của Ông. Cô xin nguyện với lòng mình là sẽ làm cho hương linh cố Thủ Tướng hãnh diện bằng sự đóng góp vào những công việc mà chính Ông đã làm cho những người kém may mắn. Cố Thủ Tướng là một vị lãnh đạo tài đức, cuộc đời của Ông đã làm cho cuộc sống chúng ta thêm phong phú và sự ra đi của Ông đã để lại nhiều mất mát và tiếc thương.

Để bày tỏ lòng tưởng nhớ về Ông, BTC đã cho trình chiếu DVD "Malcom Fraser Tribute" (https://www.youtube.com/watch?v=AvqTbLYLgX0&feature=youtu.be) với những hình ảnh về con người và cuộc đời của một vị Thủ Tướng đã để lại một di sản to lớn đầy tính nhân bản cho cộng đồng Người Việt và cho đất nước Úc.

Với nhiều cảm xúc, cô Phượng Vỹ chia sẽ về những lần gặp gỡ và tranh luận với cố Thủ Tướng Malcolm Fraser để biết thêm về con người của Ông - Ông là một vị ân nhân đối với cộng đồng Người Việt không phải chỉ vì Ông đã mở rộng vòng tay đón nhận chúng ta mà còn đặt niềm tin, có nhiều hoài bảo với kỳ vọng là giới trẻ Việt Nam sẽ tạo dựng một đất nước giàu lòng vị tha. Ông luôn đặt nặng vấn đề nhân đạo và nhân quyền. Tấm lòng nhân đạo của Ông không chỉ mở ra một con đường hướng đến tương lai tươi sáng cho thế hệ thứ nhất mà còn cho cả bao thế hệ kế tiếp. Vị toàn quyền Nam Úc, ông Lê văn Hiếu, là một trong số những người tỵ nạn đầu tiên được nhận vào nước Úc, đã chứng minh rằng tấm lòng nhân đạo của Ông đã và đang sinh ra những quả tốt tươi cho đất nước Úc.

Cô Angie Bùi (PT Phó CT Ngoại Vụ CĐNVTD/VIC) nói rằng - Cựu Thủ Tướng Malcolm Fraser là một vị lãnh đạo đầy lòng nhân ái không chỉ mở cửa đón nhận Người Việt tỵ nạn mà còn có những chính sách thiết thực giúp cho chúng ta hội nhập vào cộng đồng chính mạch. Sự thành công của chúng ta ngày hôm nay cũng chính là sự thành công của chính sách đa văn hóa do Ông khởi xướng. Sự ra đi của Ông là một mất mát lớn cho đất nước Úc và cho cộng đồng Người Việt, nhưng cũng đã nhắc nhở cho chúng ta thấy cái tính nhân bản, tinh thần đấu tranh cho tự do, dân chủ, công bằng của Ông để cho chúng ta có được một cuộc sống hài hòa trong xã hội đa văn hóa Úc Châu. Cô còn cho biết khi tiếp xúc với Ông thì mới thấy Ông là người có tấm lòng bác ái rất quảng đại đã không những cho người Việt cơ hội để thành công mà lại còn giúp cho cộng đồng chúng ta phát triển, lớn mạnh trên đất nước Úc.

Trong phần chia sẽ cảm nghĩ, ông Lê văn Minh, một vị Cựu Quân Nhân QLVNCH, cho rằng tất cả những ai dấn thân gánh vác và đóng góp cho cộng đồng để xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp hơn là đã nói lên tinh thần của cố Thủ Tướng. Ông Nguyễn Thế Thái, một người di dân theo diện tay nghề, khi nhìn vào xã hội, lối sống ở Úc đã cho rằng Người Việt tỵ nạn định cư tại Úc là những người vô cùng may mắn. Nói một cách khác, nếu không có cố Thủ Tướng Malcolm Fraser thì Người Việt sẽ không có may mắn hưởng được một cuộc sống an bình tại đất nước này. Công đức của Ông thật lớn lao, nhưng đáng kể nhất là sự hỗ trợ mạnh mẽ đối với thế hệ thứ hai qua chương trình Khóa Lãnh Đạo Hai Nguồn Gốc.

Em Tommy Nguyễn (Đại diện cho thế hệ thứ hai), cô Phượng Vỹ (Chủ Tịch CĐNVTD/VIC) và ông Nguyễn Thế Phong (Uỷ Ban Quản Trị Đền Thờ Quốc Tổ) cử hành buổi lễ tưởng niệm theo nghi thức tuyền thống qua phần dâng hương và đọc văn tế (ông Phong đọc bài tiếng Việt, em Tommy đọc bản tiếng Anh). Tiếp theo, đồng bào tuần tự tiến lên thắp nến cầu nguyện trong một bầu không khí trang nhiêm hòa cùng tiếng đệm đàn nhè nhẹ của em Tony Lê.

Chương trình buổi lễ được hai MC trẻ trung điều khiển - Hồng Anh và Andrew Phạm. Sau nghi thức truyền thống (theo văn hóa ta) là phần tưởng niệm theo văn hóa tây với các mục trình diễn vĩ cầm, phong cầm (với tiếng dương cầm) và qua những ca khúc có nội dung vinh danh và tri ân cố Thủ Tướng. Mở đầu, Andrew Đỗ trình bày một tấu khúc do chính em sáng tác bày tỏ lòng tri ân đến với cố Thủ Tướng. Tiếp theo là phần đóng góp của nhóm Viễn Xứ (Thiên Thư, Nguyễn Long, Nguyễn Minh Hà) & Bảo Kim, và các em khóa sinh thuộc Khóa Lãnh Đạo Hai Nguồn Gốc (Celia Trần, Cammy Lư, Nhân Ái, Nhân Mỹ, Tommy Nguyễn) với những lời ca, tiếng nhạc, âm thanh nhẹ nhàng đi vào lòng người.

Vào cuối buổi lễ, không ai bảo ai, các em khóa sinh thuộc Khóa Lãnh Đạo Hai Nguồn Gốc tự động xếp hàng ngang trước bàn thờ cùng nhau cúi đầu lạy tạ. Một hình ảnh thật xúc động, thật dễ thương vô cùng.

Một buổi lễ tưởng niệm thật đơn sơ nhưng thật ý nghĩa, ấm cúng và trang trọng. Đặc biệt là có sự hài hòa của hai nên văn hóa ta và tây như lời cố Thủ Tướng Malcolm Fraser đã khuyến khích và nhắn nhủ - "...people of dual cultural backgrounds should not have to choose between them, but should be able to embrace them both".

Qua hôm sau, ngày 20/03/2016, đồng bào tề tựu đến viếng mộ phần của cố Thủ Tướng tại nghĩa trang "Công Cộng" Melbounre (Melbourne General Cemetery), trong Khu Vườn Tưởng Niệm Các Vị Thủ Tướng (The Prime Minister's Memorial Garden). Với cái tên "Khu Vườn Tưởng Niệm Các Vị Thủ Tưởng" thì cứ ngỡ rằng khu vườn phải là tuyệt đẹp, rộng lớn, có vô số những kỳ hoa, dị thảo, ... nhưng khi bước chân vào, thoáng nhìn, thì thấy đây chỉ là một khu vườn thật bình thường, không rộng lớn, không có gì độc đáo, không bông hoa, chỉ có cỏ xanh và vài tàn cây cao. Tuy nhiên khi đứng ở trong đó thì mới cảm nhận được sự thoáng mát, trong lành, gần gũi với thiên nhiên, tĩnh lặng và yên bình thật đúng là nơi để "Rest in Peace".

Ngôi mộ của cố Thủ Tướng nằm ngay chính giữa của khu vườn nhỏ nhắn, thật đơn giản, quá đơn giản đối với một vi Thủ Tướng. Ngoài cố Thủ Tướng Malcolm Faser còn có các mộ phần của cố Thủ Tướng Robert Menzies (cùng với vợ Bà Pattie Menzies), Harold Holt và John Gorton. Mộ phần của cố Thủ Tướng Harold Holt chỉ là một ngôi mộ "gió" vì Ông mất tích ngoài biển không tìm được xác. Trên ngôi mộ của Ông có ghi hàng chữ "HE LOVED THE SEA"! Tham dự đám tang của Ông tại giáo đường St Paul's Anglican (St Paul's Anglican Cathedral), Melbourne vào ngày 22/12/1967, trong số các vị nguyên thủ quốc gia trên thế giới có Tổng Thống VNCH Nguyễn văn Thiệu.

Cô Phượng Vỹ (Chủ Tịch CĐNVTD/VIC) và ông Nguyễn văn Bon (Cựu Chủ Tịch CĐNVTD/VIC) được mời lên cùng với ông Nguyễn Thế Phong (chủ lễ) dâng hương cầu nguyện trước tiên. Sau đó, cô Phượng Vỹ, với tư cách đại diện cho CĐNVTD/VIC, bước đến kính cẩn đặt vòng hoa tưởng niệm. Đứng bên mộ phần của Ông, cô Phượng Vỹ đã có một vài cảm nghĩ về cố Thủ Tướng, những cảm nghĩ mà cô đã chia sẽ trong buổi lễ giỗ tối hôm trước. Thêm vào đó, cô còn có nhận xét là một vị Thủ Tướng đã đóng góp rất nhiều cho xã hội, cho đất nước, lại là một đất nước giàu có mà ngôi mộ của Ông thật quá đơn giản. Điều này cho thấy rằng chính phủ Úc đặt ưu tiên cho người sống hơn là người chết, chú trọng vào sự phục vụ con người, xã hội và giảm thiểu những việc làm không thiết thực.

Tiếp theo, đồng bào tuần tự bước tới thắp nhang, dâng hoa, khấn nguyện bên mộ phần của Ông. Khó biết được trong lòng mỗi người đang nghĩ gì, nhưng những ai đã tìm đến đây để viếng mộ phần của Ông chắc hẳn trong lòng luôn có sự thành kính tri ân và tưởng nhớ đến Ông. Sau khi nhang khói, mọi người đều ở lại chuyện trò, tâm tình thân mật với nhau thật lâu.

Bước chân ra về, quay đầu nhìn lại một lần nữa, một vạt nắng ấm trải dài lên trên ngôi mộ của Ông như để sưởi ấm hồn người đi và lòng người ở lại.

Melbourne
19 & 20/03/2016

• Một số hình ảnh của buổi lễ giỗ và ngày viếng mộ
• Một số hình ảnh của bà Phúc An