Nhưng vị tổng thống từng là thành viên của tổ chức phiến quân Tuparamos - nổi tiếng trong thập niên 1970 với hàng loạt vụ cướp ngân hàng, cướp thực phẩm, tiền bạc chia cho người nghèo - tỏ ra không hài lòng khi được gọi là "tổng thống nghèo nhất thế giới".

Vị tổng thống 78 tuổi này đã có đời sống chính trị đủ dài để hiểu rằng "chỉ có điên mới tự nhận mình là kiểu mẫu cho người khác". "Nếu tôi đề nghị mọi người sống như tôi, họ sẽ giết tôi mất" - ông nói trong một cuộc phỏng vấn ngay tại ngôi nhà nhỏ nhưng ấm áp và chỉ có duy nhất một phòng ngủ nằm giữa cánh đồng hoa cúc ở ngoại ô Montevideo.

Ông Mujica nói rằng, những người coi ông là nghèo nhất không hiểu ý nghĩa của từ giàu. "Tôi không phải là tổng thống nghèo nhất. Những người nghèo nhất là những người cần nhiều thứ để sống. Cách sống của tôi là hậu quả của những vết thương. Tôi là người con của chính lịch sử của mình. Nhiều năm qua tôi vẫn sống hạnh phúc, dù chỉ có một tấm đệm".

Ông sống cùng phu nhân là Lucia Topolansky - một thành viên hàng đầu của quốc hội, cũng từng là quyền tổng thống. Căn nhà duy nhất có 1 phòng ngủ và vật có giá trị nhất là chiếc tivi để theo dõi tin tức. Năm 2012, ông chuyển từ dinh thự tổng thống sang ngôi nhà vốn được nhà nước dành cho người vô gia cư này. "Tôi có thể là một ông già lập dị, nhưng đây là một sự lựa chọn tự do" - ông đùa.

Ông duy trì thói quen ăn chay và hiến đến 90% lương - tương đương 12.000USD/năm - cho các tổ chức từ thiện và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ gặp khó khăn. Tổng thu nhập của hai vợ chồng ông chỉ vào khoảng 775USD/tháng, tương đương mức thu nhập của bình quân trên một đầu người ở Uruguay. Ông đi công tác cũng chỉ bằng vé máy bay hạng thường.

Trong cuộc kê khai tài sản bắt buộc năm 2010, chiếc xe Volkswagen sản xuất năm 1987 trở thành tài sản có giá trị nhất của ông - khoảng 1.800USD.

Chính khách "không lừa dối mức chi tiêu của mình"

Từng là cựu thành viên của nhóm du kích Tupamaros, ông Mujica bị cảnh sát bắt 6 lần và trải qua 14 năm trong một nhà tù quân sự.

Tuy nhiên, kể từ khi trở thành Tổng thống Uruguay vào năm 2010, ông được hoan nghênh trên toàn thế giới vì cách sống khiêm nhường trong những gì mình có, chỉ trích tiêu dùng quá mức, đẩy mạnh các chính sách về hôn nhân đồng tính, phá thai và mới đây nhất là cho phép hợp pháp hóa cần sa. Tổng thống Mujica luôn nỗ lực thúc đẩy việc sử dụng năng lượng tái sinh và tái chế trong các chính sách của chính phủ.

Ông có lẽ là lãnh đạo cánh tả duy nhất trên thế giới nhận được thiện cảm của tờ Daily Mail với tư cách một nhà lãnh đạo duy nhất đáng tin, khi ông xuất hiện trong một bài báo với tựa đề: "Cuối cùng cũng đã có một chính khách không lừa dối mức chi tiêu của mình".

Khi được bầu lần đầu tiên làm phó tổng thống năm 1984, ông đến tòa nhà quốc hội bằng chiếc xe máy Vespa. Khi được hỏi liệu ông sẽ sống như vậy lâu dài, ông trả lời: “Tôi hy vọng như vậy”. Câu chuyện này đã trở thành một giai thoại đặc trưng cho tính cách của vị tổng thống này. Tổng thống Mujica còn thừa nhận ông hy vọng sẽ nhận nuôi được 30 hoặc 40 trẻ em nghèo sau khi kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2014.

Phóng viên tờ Guardian đến gặp vợ chồng Tổng thống Mujica tại nhà mà không gặp bất kỳ trở ngại an ninh nào, ngoại trừ hai vệ sĩ và chú chó tật nguyền có 3 chân Manuela. Ông Mujica mặc bộ quần áo giản dị, không khác gì một nông dân chính hiệu.

Trong cuộc trò chuyện, ông và vợ hào hứng kể về các lần gặp gỡ người anh hùng Che Guevara và ông cho rằng mình có thể là nhà lãnh đạo cuối cùng gặp Mao Trạch Đông. Cũng trong câu chuyện, ông nói tự hào vì mảnh đất quê hương mình là một trong những nơi an toàn và ít tham nhũng nhất thế giới. Ông miêu tả Uruguay là "hòn đảo của người di cư trong thế giới của những người điên khùng".

Thật vậy, Uruguay tự hào về truyền thống xã hội của mình. Chính phủ nước này định giá cho những mặt hàng thiết yếu như sữa và cung cấp giáo dục miễn phí, máy tính miễn phí cho tất cả trẻ nhỏ. Những ngành công nghiệp chủ chốt như năng lượng và viễn thông được quốc hữu hóa.

Dưới thời của người tổng thống tiền nhiệm, Uruguay đi đầu thế giới về cấm tiêu thụ thuốc lá. Đầu tuần trước, nước này thông qua luật hợp pháp hóa cần sa, cho phép nhà nước đóng vai trò chính trong sản xuất, phân phối và bán thuốc gây nghiện một cách hợp pháp. Những hành động này đã nhận được nhiều lời khen và cùng với những chính sách tiến bộ khác về nạo phá thai và hôn nhân đồng giới, Uruguay được mệnh danh là nước tự do nhất ở Mỹ Latin.