Lũ lụt miền Trung năm nay không khác gì mọi năm, các tỉnh nghèo như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Huế lại một lần nữa trả mối nợ với thiên nhiên bằng tài sản, mùa màng và ngay cả sinh mạng cho thủy thần khi nửa đêm nước ùn ùn kéo tới, dâng lên, cuốn trôi mọi thứ. Lũ tự nhiên cộng với lũ được xả từ đập thủy điện Hố Hô trong đêm 14 tháng 10 đã nhấn chìm huyện Hương Khê và làm cho hàng trăm xã của hai tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình chìm sâu dưới dòng nước ngầu đỏ phù sa từ thượng nguồn.

Chung tay cứu trợ

Với đồng bào miền Trung không tỉnh này thì tỉnh khác, hầu như năm nào họ cũng bị bão lụt đọa đày và sau đó nhận được một số vật phẩm hiếm hoi từ nhà nước, Hội Chữ thập đỏ hay các hội thiện nguyện tôn giáo. Hầu như cứu trợ thường đi đôi với tiêu cực và những câu chuyện ăn chận tiển cứu trợ trở thành thói quen, như một định luật mà người nhận lẫn người phân phát phải chấp nhận.

Nhưng vào những ngày đầu cứu trợ năm nay dạng thức ấy có vẻ thay đổi, hay ít ra cũng thay đổi một phần.

Ngay khi những cơn mưa trầm kha vừa dứt các nhà thờ công giáo trong tỉnh Quảng Bình đã cùng sát vai với giáo dân của mình trong việc bươn chải với lũ, một trong những vị đó là Linh mục Giu Se Trần Chính Trực, nhà thờ giáo xứ Tân Hội, xã Đồng Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình, linh mục Trực kể lại:

“Từ khi tôi biết được lũ nó về, cộng thêm việc xả nước trên thượng nguồn về thì tôi thấy dân có nguy cơ bị ngập rất nhiều và nguy cơ nguy hiểm đến tính mạng nữa, đặc biệt là trâu bò lợn gà mọi cơ sở vật chất của họ có nguy cơ bị chết, bị trôi mất chính vì thế mà trong buổi chiều ngày thứ Năm tôi đã thông báo với vùng Thanh Hóa trực thuộc với lĩnh vực của tôi thì phải cảnh giác lũ và lũ quét trên thượng nguồn nó về. Tới 7 giờ tối nước dâng lên đột ngột trong vòng một tiếng đồng hồ từ 7 tới 8 giờ tối chỉ trong một tiếng đồng hồ nước dâng lên đến 3 mét. Chính vì thế việc dâng lên đột ngột như vậy khiến người dân rất bất ngờ. Đến sáng ngày thứ Sáu tôi đã chủ động dùng tất cả những khả năng mà Chúa đã cho tôi để đi phân phát mấy trăm thùng mì tôm trong sáng ngày Thứ Sáu đó. Tôi đem việc này lên mạng thì rất nhiều người ủng hộ công việc của tôi.

Trong hai ngày vừa rồi tôi trực tiếp đi đến từng hộ dân và những hộ dân đó tôi không phân biệt lương hay giáo. Tôi thấy họ đói khổ và đang còn mắc kẹt trong nhà bị nước bao vây.
- Linh mục Giu Se Trần Chính Trực

Trong hai ngày vừa rồi tôi trực tiếp đi đến từng hộ dân và những hộ dân đó tôi không phân biệt lương hay giáo. Tôi thấy họ đói khổ và đang còn mắc kẹt trong nhà bị nước bao vây. Trâu bò lợn gà trôi mất của cải của họ bao đời nay cũng bị trôi theo, họ chỉ còn một tấm áo trên người ngồi trên nóc nhà rất là tội nghiệp. Cũng vì thế tôi ước mong qua những hình ảnh mà tôi đưa lên thì mong cộng đồng trên mạng cảm động và giúp đỡ trực tiếp cho họ để họ có chút niềm vui trong cuộc sống. Khi chứng kiến cái cảnh đó chắc ai cũng khó cầm nước mắt. Tôi cũng cám ơn những ai đã trực tiếp hay gián tiếp ủng hộ bà con bị lũ lụt”.

Sức mạnh của cộng đồng các tôn giáo trong đó có Phật giáo tại Việt Nam đã chứng tỏ trong nhiều năm qua trong các đợt cứu trợ bão lũ miền Trung, chùa Giác Ngộ là một địa chỉ không xa lạ với Phật tử Sài Gòn, Thượng Tọa Thích Nhật Từ trụ trì chùa Giác Ngộ cho chúng tôi biết việc chuẩn bị cứu trợ kỳ này:

“Chùa Giác Ngộ khi nghe tin bão lũ tấn công đất Trung bộ thì rất đau xót cho nên chùa Giác Ngộ tự đóng góp 2000 phần quà mỗi phần quà trị giá chỉ có 300 ngàn của ít lòng nhiều mong sớm đến được tận tay các gia đình nạn nhân bị bão lụt tấn công, giúp cho họ một phần nào nỗi đau bởi những tổn thất không thể tránh khỏi. Rất mong tất cả mọi người có tinh thần “lá lành ít đùm lá rách nhiều” để cho nỗi đau của người miền Trung sớm được vượt qua.

Bên chùa đi trực tiếp, cách thức mà chúng tôi làm là sẽ nối kết với Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Bình và Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh, chủ yếu tập trung ở hai tỉnh này. Thông qua Ban Trị sự Phật giáo tỉnh nối kết với chính quyền địa phương sau đó chúng tôi sẽ chọn những địa điểm mà tương đối nghiêm trọng hơn những vùng khác để đi ra trực tiếp phối hợp với chính quyền địa phương và Phật giáo tỉnh để trao quà tận tay những hộ kém may mắn. Cái ngày đi thì trong vòng tháng 10 này thôi sau khi vận động đủ số tiền thì đi liền”.

Vai trò mạng xã hội

Nhà dân bị ngập lụt ở huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh ngày 15 tháng 10 năm 2016. AFP photo

Facebook tỏ ra là một phương tiện hữu hiệu trong vai trò truyền thông. Chỉ trong vài giờ có tổ chức xã hội dân sự đã quyên được hàng trăm triệu và nhanh chóng mua ngay các vật phẩm cần thiết khởi hành trong đêm tới vùng rốn lũ.

Anh Dũng Mai trưởng nhóm Mai Information, một trong những hội nhóm xã hội dân sự kể lại chuyện cứu trợ của nhóm anh:

“Trong hai ngày 16 và 17 bằng sự đóng góp của từng cá nhân trong nhóm Mai Information và sự đóng góp của anh em trong cộng đồng người ta gửi tới nhờ chúng tôi trong hai ngày đó chúng tôi đã gửi tới bà con miền Trung thông qua nhà thờ, thông qua các nhóm mà người ta đi cứu trợ.

Chúng tôi thu nhận được ngày hôm nay hơn 70 triệu còn ngày hôm qua hơn ba mươi triệu nữa là hơn 100 triệu. Chúng tôi không có điều kiện mua hiện vật bởi vì gửi hiện vật thì phải do anh chị đi tận nơi. Chúng tôi gửi tiền cho anh em đi tới tại chỗ đồng thời chúng tôi cũng có những quan hệ tới các hội nhóm tại địa phương ở Hà Tĩnh ở Vinh, Quảng Bình những hội nhóm này có người tại chỗ nên có điều kiện thì họ mua hàng hóa trực tiếp rồi gửi hóa đơn cho chúng tôi”.

Rất mong tất cả mọi người có tinh thần “lá lành ít đùm lá rách nhiều” để cho nỗi đau của người miền Trung sớm được vượt qua.
- Thượng Tọa Thích Nhật Từ

Một nhóm xã hội dân sự khác do anh Nguyễn Lân Thắng hướng dẫn đã ngay lập tức bắt tay vào công việc cứu trợ nạn nhân vùng lũ, từ Hà Nội anh và bạn trực chỉ thẳng tới Quảng Bình trong đêm tối, anh kể lại với chúng tôi:

“Hiện nay thì tôi đang ở khu vực Quảng Bình để cứu trợ bà con do hậu quả của ngập lụt. Tôi đã đi một số vùng tường đối sâu và một số chỗ bị ngập nước trong đợt vừa rồi. Qua trao đổi với bà con ở đây thì họ rất bức xúc vì cứ xả lũ như thế này không chỉ là nông dân mà cả ngư dân cũng thiệt hại rất là nặng. Có những ngôi làng ngập trắng cả làng ướt hết cả gạo và trôi hết nhà cửa, tài sản.

Còn ở khu vực gần biển khi nước lũ tràn về như làng Cảnh Dương mà chúng tôi mới đến, có 17 tàu cá mỗi chiếc giá trị hơn 1 tỷ đồng trôi ra biển rồi có chiếc bị đắm cho nên họ rất khó khăn. Rất may trong đợt này thì sự kêu gọi của xã hội cũng như bản thân chúng tôi được sự ủng hộ nhiệt tình khắp mọi nơi trong cả nước cũng như bà con kiều bào khắp năm chục hiện tại bây giờ có hàng chục nhóm đang về các vùng Quảng Bình, Hà Tĩnh để cứu trợ cho bà con.

Hiện tại nhóm của tôi chỉ có hai người thôi nhưng tôi kết hợp với rất nhiều nhóm khác. Chúng tôi đi sâu vào để tìm hiểu thông tin các vùng khó khăn để mọi người hiểu được tình hình. Lũ lụt là một chuyện nhưng chuyện khắc phục hậu quả sau này để khôi phục đời sống sản xuất mới là điều quan trọng. Hiện tại nhóm chúng tôi số tiền quyền góp ở thời điểm hiện tại là trên 500 triệu đồng trong tài khoản tiền Việt còn số gửi trên Pay Pal hay ở hải ngoại thì nó lên khoảng 15 ngàn đô la. Ngoài ra còn rất nhiều anh em bạn bè khác đang hứa chuyển gạo chuyển lương khô, thực phẩm vể khu vực này và chúng tôi đang chờ đón sự giúp đỡ của mọi người”.

Đó là những tập thể, dù nhỏ hay lớn cũng chứng tỏ sự đồng lòng của nhiều người sẽ tạo nên sức mạnh.

Hiện tượng Phan Anh

MC Phan Anh trò chuyện với người dân miền Trung.

Tuy nhiên điều mà năm nay khác rất xa với các năm trước là hiện tượng Phan Anh, một người MC khá nổi tiếng trong làng Showbiz Việt Nam. Anh nổi tiếng vì tài năng đã đành, anh còn nổi tiếng nhiều hơn sau khi bị VTV đấu tố công khai trên kênh truyền hình vì đã viết trên Facebook của mình những lời cổ vũ cho nhịp sống xã hội. Anh bị cho là muốn làm nổi và câu hỏi được bà Tạ Bích Loan đưa ra cho anh và những người làm thiện nguyện khác là: “Động cơ gì?”

Phan Anh từ tốn trả lời với tâm thức của một người hiểu rõ việc mình làm, và câu chuyện “Động cơ gì” trôi theo dòng thời gian. Cho tới mùa lũ năm nay, người MC ấy lại khuấy động mạng xã hội khi công khai đưa ra kế hoạch tỉ mỉ và rất khoa học cho ý định cứu trợ đồng bào miền Trung của anh.

Trước nhất, anh bỏ tiền túi của mình ra: 500 triệu đồng. Như một tín chỉ, một lời hứa bằng hiện kim, bằng trái tim muốn chia sẻ thật sự và gần như ngay lập tức, sự chân thành của anh đã được đáp trả.

Chỉ trong vòng 24 giờ anh thông báo trong tài khoản của anh một con số làm ai cũng ngạc nhiên: 8 tỷ đồng. Một ngày sau đó: 10 tỷ và tới ngày thứ ba đã lên 14 tỷ, anh phải thú nhận mình không thể bao biện hết với số tiền cứ tăng dần như thế. Anh khẩn khoản yêu cầu các nhóm khác giúp cho anh xử lý số tiền ngày một lớn cho đồng bào trong khi anh cùng với báo chí, thiện nguyện viên, những bạn trẻ yêu mến anh tới tận vùng lũ nặng nhất để trao mỗi phần quà là 500 ngàn cùng với lương thực, vật dụng cần thiết.

Hiện tượng Phan Anh chưa từng xảy ra trước đó đã thổi một luồng gió lạ vào giới nghệ sĩ trình diễn. Hồ Ngọc Hà, Ngọc Trinh rồi Trấn Thành, Kgroup. . . cũng tuyên bố nhập cuộc với Phan Anh. Không khí như hội hè, như festival cứu trợ. Người theo dõi không khỏi vui mừng khi thấy sự thay da đổi thịt của một bộ phận giải trí vốn rất mang tiếng là vô cảm và chỉ sống theo trào lưu khoe khoang, hào nhoáng.

Phan Anh trở thành ngôi sao dẫn đường mặc dù rất nhiều người khó tính theo dõi anh thừa nhận rằng anh không có nhu cầu như thế. Đâu đó tiếng xì xầm lo sợ cho anh sẽ bị ném đá trù dập nhưng nhìn chung cộng đồng mạng công khai và hào hứng vỗ tay cho việc anh làm. Những tràng pháo tay phát suất từ trái tim của người yêu mến nhân cách của anh khác rất xa với những tiếng vỗ tay vì tài năng trong những sân khấu mà anh xuất hiện.

Hiện tượng Phan Anh cũng như của Dũng Mai, Nguyễn Lân Thắng cùng nhiều người khác tuy vậy vẫn được nhà nước nhắc nhở và sự nhắc nhở này bị phản ứng ngược từ dư luận sau khi một status dán lên tường Facebook của Ban Tuyên giáo Đảng Cộng sản Việt Nam có nội dung:

“Ban tuyên giáo Đảng Cộng sản Việt Nam:

Đồng bào miền Trung đang cần sự giúp dỡ. Nhưng các bạn cần tỉnh táo, không giúp đỡ tiền bạc cho những kẻ đang đánh bóng tên tuổi, những hội nhóm bất minh, thường xuyên gây rối loạn và giờ ra vẻ “giúp đỡ”.

Hãy hành động bằng con tim và cả lý trí.

Giúp được bằng sức mình thì giúp, không thì quyên góp vào các tổ chức chính thống như Hội chữ thập đỏ, các cơ quan báo chí, quân đội đang túc trực ngày đêm tại vùng rốn lũ.

Thân ái.”

Sáng ngày 19 tháng 10 nhà nước phát động chiến dịch xuất quân cứu trợ. Số tiền mà nhà nước huy động trong nhiều ngày trên nhiều quận huyện được 10 tỷ, được nói là sẽ giúp cho đồng bào 5 tỉnh miền Trung.

Câu chuyện cứu trợ của MC Phan Anh vẫn nóng trên mạng xã hội và các facebooker theo dõi vẫn tiếp tục gửi tiền vào tài khoản của anh, đã góp phần đánh thức rất nhiều người trước nay vốn không tin vào tiếng nói của người nổi tiếng. Nổi tiếng cùng với tử tế và nhân hậu đã tạo nên nhịp cầu yêu thương tới với đồng bào không may.