Nhân Vật
Đánh Giá Quá Cao, Thật Ra Hắn Chỉ Là Con Rối : Lê Hiếu Đằng và bi kịch của một thế hệ
Lê Hiếu Đằng, nguyên lãnh tụ phong trào sinh viên đô thị miền Nam trước 1975, nguyên phó tổng thư ký UBTW Liên Minh Các Lực Lượng Dân Tộ
Nguyễn Trần Sâm
Lê
Hiếu Đằng, nguyên lãnh tụ phong trào sinh viên đô thị miền Nam trước
1975, nguyên phó tổng thư ký UBTW Liên Minh Các Lực Lượng Dân Tộc, Dân
Chủ và Hòa bình Việt Nam, nguyên tổng thư kí UB Nhân Dân Cách Mạng khu
Sài Gòn Gia Định, nguyên phó chủ nhiệm Hội Đồng Tư Vấn về Dân Chủ và
Pháp Luật thuộc UBTW MTTQVN, đã ra đi mãi mãi.
Như tất cả những người kính trọng và thương tiếc Anh, tôi cũng cảm thấy thôi thúc trong lòng được nói điều gì đó về Anh.
*
Cuộc đời Lê Hiếu Đằng có cả vinh
quang và cay đắng, cả hào khí và bi kịch. Và có lẽ nét đặc trưng nhất là
bi kịch. Một bi kịch chung cho tất cả những ai đã từng dấn thân vào
cuộc đấu tranh chống lại một xã hội chưa tốt đẹp và còn nhiều khuyết
tật, để hướng về và ủng hộ một xã hội khác, lúc đầu tưởng như vô cùng
tốt đẹp, nhưng ngày càng để lộ ra những mặt trái và bản chất không những
không thể tự hoàn thiện mà còn chỉ có thể ngày một suy đồi. Nói như nhà
văn Đào Hiếu, đó là hệ quả của “bệnh tưởng bở”. Tưởng bở rằng những lời
nói mỹ miều về một thứ chủ nghĩa cao siêu và tốt đẹp chưa từng có là
thật, thậm chí là “khoa học”, để rồi tẽn tò nhận ra rằng tất cả những
thứ đó chỉ là những thứ hão huyền, rằng những lời mỹ miều chỉ là trò lừa
mị.
Nếu như trước 1975, khi nhận ra
những khuyết tật và sai trái của chế độ Việt Nam Cộng Hòa và hy vọng
rằng có thể xây dựng một xã hội khác tốt đẹp hơn để thay thế, những
người như Lê Hiếu Đằng đã nhanh chóng đi đến quyết định tham gia vào
cuộc đấu tranh chống lại chính quyền VNCH, thì sau 1975, việc quyết định
phải chống lại hệ thống mới không hề đơn giản. Đó là bi kịch của những
người có trái tim, những người vốn nặng tình, một khi đã trao gửi lời
thề non hẹn biển thì rất khó dứt bỏ lời thề đó. Bởi với người có lương
tri, việc bội ước – ngay cả khi đã bị bội ước trước – cũng là điều gần
như cấm kỵ. Người ta gần như chỉ còn biết hy vọng rằng những trò nhiễu
nhương đang diễn ra hàng ngày kia chỉ là tạm thời, rồi xã hội sẽ tốt đẹp
lên. Cho đến một ngày, người ta nhận ra tất cả đều vô vọng…
Nhưng ngay cả khi đã nhận ra điều
đó, tôi nghĩ rằng các anh, những Lê Hiếu Đằng, vẫn còn tiếp tục dằn vặt
bản thân, vò xé lương tâm hàng năm, thậm chí nhiều năm, trước khi “tính
sổ” với thực tại. Và cũng có không ít những người đành chép miệng hay
tặc lưỡi thở dài: thôi thì mặc kệ cho cuộc sống trôi đi, đến đâu thì
đến.
Vào phút chót, Lê Hiếu Đằng,
người vừa ra đi hôm 22 tháng 1, đã quyết định dứt khoát từ bỏ Thực Tại,
quyết định đối mặt với Nó, vạch mặt chỉ tên Nó.
Và cùng với làn sóng ủng hộ lập
trường của Anh, như dự đoán, Anh cũng đã phải chịu những lời chỉ trích
và thóa mạ từ nhiều phía. Những người trước đây ủng hộ chính thể VNCH
thì “tính sổ” với Anh vì Anh đã từng chống lại chính thể của họ. Đối với
họ, việc “phản tỉnh” của Lê Hiếu Đằng chỉ chứng tỏ hoạt động của Anh
trước 1975 là sai trái. Những người của chính thể đương quyền thì coi
Anh là kẻ phản bội, phản lại cái lý tưởng mà Anh đã đi theo trong những
năm trước đây.
Chỉ những người từng ít nhiều hy
vọng vào chính thể đương quyền và trong ba-bốn thập niên qua phải đứng
nhìn nó múa may quay cuồng trên nỗi đau của hàng chục triệu người dân
lao động mới hiểu Lê Hiếu Đằng. Và họ tìm thấy ở Anh người đã cất lên
tiếng nói thay cho hàng ngàn người vừa có tâm đức, vừa có trí tuệ, nhưng
đã nhận nhầm lớp mặt nạ là gương mặt nhân hậu, từ bi và thông tuệ. Bằng
những lời tuyên cáo hùng hồn, Lê Hiếu Đằng đã dứt khoát bước ra khỏi bi
kịch. Giờ đây, Anh đã có thể nhắm mắt mà cảm thấy nhẹ nhõm trong lòng.
*
Trong lịch sử, những người gặp phải bi kịch như Lê Hiếu Đằng không phải là ít.
Đã từng có những con người như
Trần Đức Thảo, một nhà triết học được các học giả phương Tây kính nể,
như Nguyễn Mạnh Tường, một trí thức nổi tiếng ngay từ tuổi đôi mươi ở
Pháp, như Tạ Quang Bửu, một trí tuệ mênh mông và sâu thẳm,… đã từng vì
tình yêu quê hương đất nước mà từ bỏ môi trường khoa học và sự nghiệp mà
họ mơ ước suốt những năm trẻ tuổi để về phục vụ cho cái chính thể mà họ
hy vọng là tốt đẹp hơn chế độ cũ, để rồi cuối cùng, người thì bị vắt
như những trái chanh, người thì bị đè bẹp, bị hành hạ suốt đời.
Đã từng có những con người, ngay
tại một đất nước trong nhiều thế kỷ đã đi đầu trong nền văn minh thế
giới như nước Đức, như Heidelberg, Nietzsche,… và hàng chục nhà tư tưởng
và khoa học lỗi lạc, đã hy vọng rằng học thuyết của Hitler là đỉnh cao
của lương tri.
Đã có hàng trăm hàng ngàn những con người vừa có tâm đức, vừa có trí tuệ đã nhận diện nhầm những chính thể.
Cũng có những người tỉnh táo hơn,
đã sớm nhận ra bộ mặt giả dối. Hoàng Xuân Hãn khi nhận ra sự phản phúc
đã quyết định ở hẳn lại Pháp từ 1951. Albert Einstein, ngay từ trước năm
1933 đã cảm thấy ghê tởm cái không khí quân phiệt ở Đức, và ông quyết
định tới sống ở tận bán cầu Tây…
Nhưng không thể vì thế mà chúng
ta có thể thóa mạ những người trót để mình rơi vào bi kịch. Bởi chính
chúng ta cũng đang còn sống trong bi kịch.
Điều quan trọng là hãy biết vượt ra khỏi bi kịch, như Lê Hiếu Đằng đã làm.
Bàn ra tán vào (4)
Nguyễn Nhơn
Trên DLB cũng có bài của BS. Phạm Hồng Sơn ca tụng Hú Đằng như là Kafka, Galois, Vũ Trọng Phụng...
Đực Làng Bưng Cầu bình lựn:" Hùm chết để da, người ta chết để tiếng "
Tiếng thơm, tiếng thúi tùy người làm
Chớ không do đơm đặt mà được
So sánh anh cựu vc nằm vùng cả đời lầm lẫn
Với các vĩ nhân thế giới e là hơi bi hố
Chó chết hết chuyện, nhưng người chết chưa hết chuyện
Nghĩa tử là nghĩa tận, đáng lẽ không nên nói
Nhưng mà đã nói ra thì cũng nên nói cho đúng lý
Công kênh tô vẻ cho nhau chẳng ích gì!
----------------------------------------------------------------------------------
Lão Ngoan Đồng
Đã gọi là bi kịch thì nó phải là một cái tuồng hát. Nhưng ở đây Lê Hiếu Đằng và những “con tương cận” không phải diển bi kịch. Hiện tượng nầy phải gọi là bị gạt gẫm, rồi kẻ mù quáng ôm vào mình tin tưởng là “thiên đường hạ giới”. Tuy nhiên nếu đã tự hay được gọi là “trí thức”, thì phải biết suy nghĩ đúng sai, lợi hại như thế nào. Sau đó phải biết “thức tỉnh ngay lập tức”, chớ đợi đến khi gần chết rồi mới tỏ ra hối hận (?) thì không thể gọi là bi kịch, mà phải gọi là “tấu hài” đúng hơn.
----------------------------------------------------------------------------------
Truong tran
"Giải phóng" nhưng sao nước mắt vẫn rơi! máu vẫn tiếp tục chảy! hận thù vẫn chưa chấm dứt! "Giải phóng" ơi! "Giải phóng" làm gì để bao người vỡ mộng! Dân chủ ! Tự do ! Công lý ! vẫn mịt mù !!! "Giải phóng" ơi !!!"Giải phóng" để hàng triệu người phải bỏ nước ...tìm đường sống !!! tha phương cầu thực khắp thế giới !!! Bao thảm cảnh bày ra : Cha xa con...Vợ xa chồng !!!! Nghĩa tử là nghĩa tận,thường được hiểu theo lẽ thường.Nhưng các (public figures) như Mác,Lênin,Sít ta lin,Mao,Hồ, Hít le,Pôn pốt ...thì cần phải "làm cho rõ nghĩa" để con cháu nhớ đời ngàn năm tội đồ của họ...nên có chửi cũng chưa đủ .Các tiểu tội đồ khác như Giáp,Đồng,Chinh,Duẩn... và cứ thế đi xuống...tới kỳ nhông ,cắc ké như HPN Tường,NĐ Xuân....cũng không thể dễ quên trong lòng dân Việt ...khi mỗi độ Xuân về !!! LH Đằng tiêu biểu cho trí thức miền Nam (dù chỉ là thiểu số) nói riêng ,và cho trí thức VN nói chung...thấy mà xót xa ,tội nghiệp ! Mang danh trí thức mà bị xí gạt cả đời !!! Khi tỉnh ngộ thì không chống gậy ...cũng chui tọt vào áo quan...thế là hết !!! Thương thay cho thân phận bung xung,được dùng để cò mồi ,đánh bóng chế độ ! Trách chi bầy "dân ngu ,cu đen"! Thảo nào ,"lãnh đạo ta" đánh giá dân trí VN còn thấp kém lắm,chưa xứng đáng được hưởng tự do,dân chủ !!!! Đểu thật !! Bọn đánh bài tráo có khác !!!! Nhân tiện ,xin cám ơn HNPĐ đã nhận biết và xóa bỏ bài post của "dư lợn viên " ba xu ...Tiết học của cuộc ném bom ...
----------------------------------------------------------------------------------
Hai Duong
Một câu nói để đời, không biết của Ô.Tổng Thống Thiệu nghĩ ra hay của đám cận thần "gà" Ổng :"Đừng NGHE những gì Cộng Sản NÓI mà hay NHÌN những gì Cộng Sản LÀM ". Bà con ta ai cũng biết vậy mà cứ QUÊN hoài.
----------------------------------------------------------------------------------
Các tin đã đăng
- Huỳnh Ngọc Chênh - Hôm nay đón Nguyễn Thúy Hạnh về nhà, kịch tính như phim
- "Sư Minh Tuệ" - by Đỗ Duy Ngọc / Trần Văn Giang (ghi lại)
- "Thế lực nào đã đầu độc tướng vi-xi Nguyễn Chí Vịnh?" - Lê Văn Đoành / Trần Văn Giang (ghi lại)
- NHỮNG NỮ LƯU LỪNG DANH Ở MỸ & THẾ GIỚI - TRẦN VĂN NGÀ
- Putin tiến thoái lưỡng nan vì đã tính sai nước cờ _ Hoài Việt
Đánh Giá Quá Cao, Thật Ra Hắn Chỉ Là Con Rối : Lê Hiếu Đằng và bi kịch của một thế hệ
Lê Hiếu Đằng, nguyên lãnh tụ phong trào sinh viên đô thị miền Nam trước 1975, nguyên phó tổng thư ký UBTW Liên Minh Các Lực Lượng Dân Tộ
Nguyễn Trần Sâm
Lê
Hiếu Đằng, nguyên lãnh tụ phong trào sinh viên đô thị miền Nam trước
1975, nguyên phó tổng thư ký UBTW Liên Minh Các Lực Lượng Dân Tộc, Dân
Chủ và Hòa bình Việt Nam, nguyên tổng thư kí UB Nhân Dân Cách Mạng khu
Sài Gòn Gia Định, nguyên phó chủ nhiệm Hội Đồng Tư Vấn về Dân Chủ và
Pháp Luật thuộc UBTW MTTQVN, đã ra đi mãi mãi.
Như tất cả những người kính trọng và thương tiếc Anh, tôi cũng cảm thấy thôi thúc trong lòng được nói điều gì đó về Anh.
*
Cuộc đời Lê Hiếu Đằng có cả vinh
quang và cay đắng, cả hào khí và bi kịch. Và có lẽ nét đặc trưng nhất là
bi kịch. Một bi kịch chung cho tất cả những ai đã từng dấn thân vào
cuộc đấu tranh chống lại một xã hội chưa tốt đẹp và còn nhiều khuyết
tật, để hướng về và ủng hộ một xã hội khác, lúc đầu tưởng như vô cùng
tốt đẹp, nhưng ngày càng để lộ ra những mặt trái và bản chất không những
không thể tự hoàn thiện mà còn chỉ có thể ngày một suy đồi. Nói như nhà
văn Đào Hiếu, đó là hệ quả của “bệnh tưởng bở”. Tưởng bở rằng những lời
nói mỹ miều về một thứ chủ nghĩa cao siêu và tốt đẹp chưa từng có là
thật, thậm chí là “khoa học”, để rồi tẽn tò nhận ra rằng tất cả những
thứ đó chỉ là những thứ hão huyền, rằng những lời mỹ miều chỉ là trò lừa
mị.
Nếu như trước 1975, khi nhận ra
những khuyết tật và sai trái của chế độ Việt Nam Cộng Hòa và hy vọng
rằng có thể xây dựng một xã hội khác tốt đẹp hơn để thay thế, những
người như Lê Hiếu Đằng đã nhanh chóng đi đến quyết định tham gia vào
cuộc đấu tranh chống lại chính quyền VNCH, thì sau 1975, việc quyết định
phải chống lại hệ thống mới không hề đơn giản. Đó là bi kịch của những
người có trái tim, những người vốn nặng tình, một khi đã trao gửi lời
thề non hẹn biển thì rất khó dứt bỏ lời thề đó. Bởi với người có lương
tri, việc bội ước – ngay cả khi đã bị bội ước trước – cũng là điều gần
như cấm kỵ. Người ta gần như chỉ còn biết hy vọng rằng những trò nhiễu
nhương đang diễn ra hàng ngày kia chỉ là tạm thời, rồi xã hội sẽ tốt đẹp
lên. Cho đến một ngày, người ta nhận ra tất cả đều vô vọng…
Nhưng ngay cả khi đã nhận ra điều
đó, tôi nghĩ rằng các anh, những Lê Hiếu Đằng, vẫn còn tiếp tục dằn vặt
bản thân, vò xé lương tâm hàng năm, thậm chí nhiều năm, trước khi “tính
sổ” với thực tại. Và cũng có không ít những người đành chép miệng hay
tặc lưỡi thở dài: thôi thì mặc kệ cho cuộc sống trôi đi, đến đâu thì
đến.
Vào phút chót, Lê Hiếu Đằng,
người vừa ra đi hôm 22 tháng 1, đã quyết định dứt khoát từ bỏ Thực Tại,
quyết định đối mặt với Nó, vạch mặt chỉ tên Nó.
Và cùng với làn sóng ủng hộ lập
trường của Anh, như dự đoán, Anh cũng đã phải chịu những lời chỉ trích
và thóa mạ từ nhiều phía. Những người trước đây ủng hộ chính thể VNCH
thì “tính sổ” với Anh vì Anh đã từng chống lại chính thể của họ. Đối với
họ, việc “phản tỉnh” của Lê Hiếu Đằng chỉ chứng tỏ hoạt động của Anh
trước 1975 là sai trái. Những người của chính thể đương quyền thì coi
Anh là kẻ phản bội, phản lại cái lý tưởng mà Anh đã đi theo trong những
năm trước đây.
Chỉ những người từng ít nhiều hy
vọng vào chính thể đương quyền và trong ba-bốn thập niên qua phải đứng
nhìn nó múa may quay cuồng trên nỗi đau của hàng chục triệu người dân
lao động mới hiểu Lê Hiếu Đằng. Và họ tìm thấy ở Anh người đã cất lên
tiếng nói thay cho hàng ngàn người vừa có tâm đức, vừa có trí tuệ, nhưng
đã nhận nhầm lớp mặt nạ là gương mặt nhân hậu, từ bi và thông tuệ. Bằng
những lời tuyên cáo hùng hồn, Lê Hiếu Đằng đã dứt khoát bước ra khỏi bi
kịch. Giờ đây, Anh đã có thể nhắm mắt mà cảm thấy nhẹ nhõm trong lòng.
*
Trong lịch sử, những người gặp phải bi kịch như Lê Hiếu Đằng không phải là ít.
Đã từng có những con người như
Trần Đức Thảo, một nhà triết học được các học giả phương Tây kính nể,
như Nguyễn Mạnh Tường, một trí thức nổi tiếng ngay từ tuổi đôi mươi ở
Pháp, như Tạ Quang Bửu, một trí tuệ mênh mông và sâu thẳm,… đã từng vì
tình yêu quê hương đất nước mà từ bỏ môi trường khoa học và sự nghiệp mà
họ mơ ước suốt những năm trẻ tuổi để về phục vụ cho cái chính thể mà họ
hy vọng là tốt đẹp hơn chế độ cũ, để rồi cuối cùng, người thì bị vắt
như những trái chanh, người thì bị đè bẹp, bị hành hạ suốt đời.
Đã từng có những con người, ngay
tại một đất nước trong nhiều thế kỷ đã đi đầu trong nền văn minh thế
giới như nước Đức, như Heidelberg, Nietzsche,… và hàng chục nhà tư tưởng
và khoa học lỗi lạc, đã hy vọng rằng học thuyết của Hitler là đỉnh cao
của lương tri.
Đã có hàng trăm hàng ngàn những con người vừa có tâm đức, vừa có trí tuệ đã nhận diện nhầm những chính thể.
Cũng có những người tỉnh táo hơn,
đã sớm nhận ra bộ mặt giả dối. Hoàng Xuân Hãn khi nhận ra sự phản phúc
đã quyết định ở hẳn lại Pháp từ 1951. Albert Einstein, ngay từ trước năm
1933 đã cảm thấy ghê tởm cái không khí quân phiệt ở Đức, và ông quyết
định tới sống ở tận bán cầu Tây…
Nhưng không thể vì thế mà chúng
ta có thể thóa mạ những người trót để mình rơi vào bi kịch. Bởi chính
chúng ta cũng đang còn sống trong bi kịch.
Điều quan trọng là hãy biết vượt ra khỏi bi kịch, như Lê Hiếu Đằng đã làm.
