Adam Goldman, tác giả bài viết công bố danh tính phiến quân John trên tờ Washington Post. Ảnh: Twitter

Trong nhiều tháng, tên chiến binh được gọi là "phiến quân John" giấu kín thân phận sau tấm vải đen, lăm lăm con dao trong tay và chế giễu phương Tây trong những video chặt đầu con tin. Hôm qua, kẻ được coi là biểu tượng cho sự man rợ của IS bị vạch trần bởi hai phóng viên của tờ Washington Post.

"Tôi cố gắng thu nhặt các mẩu thông tin và những dữ liệu nhỏ nhặt", Adam Goldman, người cùng với đồng nghiệp Souad Mekhennet điều tra được danh tính của phiến quân John, nói. "Việc này rất khó khăn. Mọi người đều rất kín tiếng".

Những người từng là con tin của IS nói rằng phiến quân John thông thạo tiếng Arab, một gợi ý cho thấy anh ta không thuộc cộng đồng người Pakistan hay Bangladesh chiếm số nhiều ở Anh.

Tên này bắt tù nhân xem video từ al-Shabaab, nhóm khủng bố tại Somalia. Điều đó cho thấy hắn quan tâm đến phong trào jihad ở Đông Phi trước khi đến Syria.

Khi Goldman cuối cùng cũng tiến đến gần cái tên Mohammed Emwazi, một công dân Anh gốc Kuwait lớn lên ở phía tây London, nhà báo này khám phá ra hai điều.

Điều thứ nhất, cái tên của người đàn ông chế giễu phương Tây trong những video tàn bạo của IS - Emwazi - gần như không có sự hiện diện trên internet. Anh ta không có tài khoản Facebook, Twitter, không có dấu vết trên mạng, rất khác với hầu hết giới thanh niên.

"Manh mối rất mỏng. Điều này khá lạ vì trong thời đại ngày nay, nếu bạn 26 tuổi bạn thường hoạt động rất nhiều trên internet", Goldman nói. Kỹ năng máy tính của Emwazi, được mài giũa ở Đại học Westminster, có thể đã giúp anh ta xóa sạch dấu vết.

Điều rõ ràng thứ hai là có nhiều người, trên cả hai bờ Đại Tây Dương có thể đã biết cái tên này nhưng vẫn giữ im lặng. Goldman cho biết ít nhất hai trong số bạn bè của Emwazi đã xem các video hành quyết và biết ai là kẻ cầm dao từ lâu, trước khi Washington Post tiếp cận họ.

"Tôi không nghi ngờ gì về việc Mohammed chính là phiến quân John. Cậu ấy giống như một người anh em của tôi. Tôi chắc chắn đó là cậu ta", một người bạn thân của Emwazi nói.

Đại diện của nhóm nhân quyền Anh từng liên lạc với Emwazi trước khi anh ta đến Syria cũng tin rằng Emwazi chính là kẻ cầm dao. "Có sự tương đồng mạnh mẽ", Asim Qureshi, giám đốc nghiên cứu tại tổ chức nhân quyền CAGE nói. "Điều này làm tôi cảm thấy khá chắc chắn rằng đây là cùng một người", ông nói thêm.

Asim Qureshi, giám đốc nghiên cứu tại tổ chức nhân quyền CAGE, từng liên lạc với phiến quân John. Ảnh: AP

Sau khi Emwazi tốt nghiệp đại học, anh ta và hai người bạn lên kế hoạch đến Tanzania. Tuy nhiên, khi vừa hạ cánh tháng 5/2009, họ bị bắt giữ và cuối cùng bị trục xuất. Emwazi sau đó bay tới Amsterdam, nơi anh ta và bạn bè bị MI5 thẩm vấn vì cáo buộc mưu đồ đến Somalia để tham gia al-Shabab.

Những người bạn đi cùng Emwazi nói rằng họ có tên trong một danh sách theo dõi khủng bố. Họ mô ta điều kiện giam giữ là vô nhân đạo và bất hợp pháp. Emwazi một lần nữa bị các quan chức chống khủng bố bắt khi trở về Anh từ Kuwait năm 2010 và bị ngăn cản trở lại Kuwait.

"Tôi cảm thấy như một tù nhân, không phải chỉ ở trong buồng giam mà ở cả London. Tôi bị giam cầm và bị nhân viên an ninh kiểm soát, ngăn  cản tôi bắt đầu cuộc sống mới tại nơi tôi sinh ra, Kuwait", Emwazi viết trong một e-mail tháng 6/2010 gửi đến Qureshi.

Các quan chức Mỹ có thể đã không tiết lộ danh tính của phiến quân John một phần vì lo ngại cho tính mạng của các con tin còn lại. Nhà báo Anh John Cantlie được cho là con tin phương Tây cuối cùng bị IS giam giữ, sau khi nữ thiện nguyện người Mỹ Kayla Muller thiệt mạng.

Goldman không tin rằng việc xác định phiến quân John sẽ đẩy Cantlie vào mối nguy hiểm trầm trọng hơn tình trạng hiện tại. "Anh ta chẳng phải đối diện mối nguy hiểm nào còn ghê gớm hơn vì nhóm cực đoan đã giết tất cả họ", ông nói và cho biết thêm rằng FBI tháng trước thể hiện rõ họ biết kẻ đằng sau mặt nạ là ai.

Trong khi thông tin chi tiết về thời thơ ấu của Emwazi, cáo buộc đến Somalia để gia nhập khủng bố và nỗi thất vọng với nước Anh của anh ta đã được công khai, Goldman cho biết vẫn còn nhiều câu hỏi chưa được trả lời. Làm thế nào mà anh ta đến được Syria? Anh ta đi với ai? Sao  MI5 lại để vuột mất y, để người này có thể  trở thành đại diện cho jihad quốc tế?

Ông Goldman cho biết ông bị "sốc" bởi danh tính của Emwazi bị giữ bí mật lâu đến như thế và bí ẩn lại không được truyền thông Anh vén màn.

Từ văn phòng của ông ở Washington, Goldman cho biết ông sẽ không suy đoán về phản ứng của phiến quân John tại Syria khi biết vỏ bọc của anh ta đã bị xé tan ."Tôi không thể suy đoán phiến quân John nghĩ gì".

Phương Vũ (Theo Telegraph/ Washington Post)