Từ khi Tổng Thống Ronald Reagan qua đời năm 2004, chúng ta đã được nghe nhiều về di sản do ông để lại, về những thành quả đáng kể của chính phủ của ông như đạt được hiệp định tài giảm binh bị với Nga, về vai trò của ông trong sự tan rã của Liên bang Xô viết cũ, chấm dứt Chiến tranh Lạnh. Nhưng cho tới nay, ít người chú ý tới vai trò và di sản của Đệ nhất Phu nhân Nancy Reagan, người bạn đời của vị Tổng Thống thứ 40 của Mỹ, một trong những vị Tổng Thống được đánh giá cao trong lịch sử Hoa Kỳ. Mục Đời sống Văn hoá của VOA do Hoài Hương phụ trách kỳ này xin được dành để mang lại quý vị ý kiến của các nhà bình luận và cựu quan chức chính phủ Reagan về vai trò quan trọng của bà Nancy Reagan, sau khi bà được đưa về nơi an nghỉ cuối cùng hôm thứ Sáu 12/3.

Người ta vẫn nói sau một người đàn ông thành công có bóng dáng của một phụ nữ. Trong trường hợp Tổng Thống Reagan của Mỹ, sau ông có bóng dáng một phụ nữ mảnh khảnh, khả ái, luôn ăn mặc lịch sự, sang trọng, và luôn luôn nhìn ông với ánh mắt nói lên sự thán phục vô biên và tình yêu sâu đậm, thuỷ chung mà bà dành cho ông thời sinh tiền cũng như sau khi ông từ giã cõi đời. Người phụ nữ đó là Nancy Reagan, phu nhân vị Tổng Thống thứ 40 của Hoa Kỳ.

Nhà bình luận Sabato nhận định: “Nancy Reagan là một vị Đệ nhất Phu nhân có tầm quan trọng đáng kể trong lịch sử nước Mỹ. Bà không phải là một Đệ nhất Phu nhân theo lối chúng ta quen ngày nay, nghĩa là một Đệ nhất Phu nhân nắm vững và đi tiên phong trong các vấn đề quan trọng gây tranh cãi, tuy nhiên ở hậu trường, bà Nancy âm thầm phục vụ đất nước và giúp cho chính phủ của Tổng Thống Reagan trở nên thành công hơn là so với nếu không có sự đóng góp của bà.”

Muốn đánh giá những sự đóng góp đó, chúng ta cần xác định vai trò của một Đệ nhất Phu nhân hay, có thể, một Đệ nhất Phu Quân của Mỹ, một điều có thể trong tương lai, nếu bà Hillary Clinton đắc cử Tổng Thống trong cuộc bầu cử năm nay.

Ông Sabato: “Nhiệm vụ của một Đệ nhất Phu nhân hoặc có thể của một Đệ nhất Phu Quân là hỗ trợ Tổng Thống bằng bất cứ cách nào có thể, đưa ra những lời khuyên không hề bị bóp méo vì bất cứ động cơ nào, cho phép ông hoặc bà Tổng Thống tin tưởng rằng lời khuyên ấy tuyệt đối đến từ trái tim và vì quyền lợi của Tổng Thống. Bà Nancy Reagan đã hoàn thành nhiệm vụ đó. Đó chính là điều mà bà đã làm.”

Trong cương vị Đệ nhất Phu nhân, Nancy Reagan đóng một vai trò rất đáng kể trong chính phủ của Tổng Thống Reagan mà công chúng cho tới nay mới bắt đầu hiểu rõ hơn, bình luận gia Sabato đặc biệt nêu thành tích của bà khích lệ Tổng Thống Reagan vững tin vào các nỗ lực thương thuyết giữa Mỹ và Liên bang Xô-viết cũ. Ông Sabato nói:

“Bà ấy muốn di sản do chồng bà để lại là một di sản vì hoà bình, và trên thực tế bà đã giúp ông thực hiện điều đó. Sự thật là chính phủ của Tổng Thống Reagan trong nửa nhiệm kỳ sau cùng, đã làm rất nhiều để thăng tiến quan hệ giữa Hoa Kỳ và một nước Liên bang Xô-viết trong giai đoạn trước khi tan rã.”

Bấm vào để nghe phần âm thanh

Di sản của chính Đệ nhất Phu nhân Reagan

Cá nhân bà Nancy Reagan, để lại những gì?

Đáng chú ý hơn cả có lẽ là câu chuyện tình đẹp của hai vợ chồng Tổng Thống Reagan trải dài hơn 5 thập niên và thuỷ chung, không suy suyển từ khi ông bà còn sống tại thủ đô điện ảnh Hollywood cho tới khi dọn vào Tòa Bạch ốc ở thủ đô Washington, thể hiện cả ở nơi công chúng lẫn ở chốn riêng tư.

Ông bà Reagan gặp nhau trong những năm đầu của thập niên 1950, thời cả hai còn là những diễn viên điện ảnh. Sau khi lập gia đình, bà từ bỏ sự nghiệp để vun đắp gia đình và chăm sóc con cái. Trước sau như một, mối quan hệ thuỷ chung của bà đã trở thành một nền móng vững chắc cho sự tiến thân của ông.

Ông Bob Cocheelo, tác giả của quyển “Ronald & Nancy” nói:

“Ai cũng cảm nhận được tình yêu mà bà Nancy dành cho chồng, nó hiển nhiên và sâu đậm. Bà đã cho ông sự tự tin để lạc quan và tập trung vào sự nghiệp của mình.”

Đổi lại, tình yêu ông Reagan dành cho vợ cũng được ghi lại với những bằng chứng như những bức thư tình mà ông bà trao cho nhau, kể cả dòng chữ do ông viết:

“Em yêu, anh yêu em biết là bao nhiêu. Anh không màng cả việc phải chờ đợi bao lâu mới tìm gặp được em, Sự chờ đợi chỉ làm cho tình cảm chúng ta thêm phần ngọt ngào.”

Tổng Thống Reagan đã từng đề cập tới tầm quan trọng của mối quan hệ vợ chồng như sau:

“Đối với một người đàn ông, không có gì tuyệt vời hơn cho bằng khi về nhà, biết rõ rằng đằng sau cánh cửa đó là một phụ nữ đang trông chờ và lắng nghe bước chân của mình.”

Bên cạnh mối tình thuỷ chung dành cho ông, Nancy Reagan còn là cố vấn thân cận nhất của chồng. Một cựu quan chức trong chính phủ Reagan nói về bà như sau:

“Ngoài mối tình rất đẹp, bà Nancy còn là cố vấn thân cận nhất và là người luôn luôn bảo vệ ông. Bà có bản năng nhạy bén về cả chính trị lẫn bản năng bảo vệ phu quân Ronald. Bà rất năng động trong các chiến dịch vận động tranh cử của chồng bà ngay từ lúc khởi đầu sự nghiệp chính trị của ông.”

Một số người cho rằng Nancy đôi khi phải trở thành một người cứng rắn, đòi hỏi, để cho phép chồng bà tiếp tục đóng vai trò một chính khách chừng mực, linh động, luôn chiếm được cảm tình của người khác.

Ông Baker có ý kiến sau đây về nhận xét đó:

“Tôi tin rằng đó là một nhận xét công bằng. Bà rất cứng rắn, nhưng bà cần phải cứng rắn như thế. Tổng Thống Reagan là một người có bản tính hiếu hoà dễ tin, có thể nói ông chưa từng gặp bất cứ người nào mà ông không tin hoặc không thích, đó chính là một trong những bí quyết về sự thành công của ông: đó là một thái độ lạc quan và năng nổ của ông.”

Về những biến chuyên và thay đổi đổi nơi bà trong suốt cuộc sống ở bên ông, kể cả thời gian dài ông vật vã với bệnh Alzheimer, và cả sau này, sau khi ông đã khuất núi, ông Baker nói:

“Nancy Reagan là người bảo vệ di sản của Tổng Thống Reagan, ngay cả sau khi ông đã qua đời, bà vẫn cống hiến hết quãng đời còn lại để bảo vệ di sản của ông. Hai ông bà có một mối quan hệ đẹp khác thường, đó là một câu chuyện tình tuyệt đẹp.”

Thưa quý thính giả, hình ảnh in sâu trong tâm trí người Mỹ về vợ chồng Tổng Thống Reagan có lẽ là lúc Nancy Reagan nghiêng mình hôn linh cữu chồng lần cuối trong quốc táng của vị Tổng Thống thứ 40, qua đời sau một thập niên phấn đấu với bệnh Alzeihmer, thời gian mà Nancy miêu tả là The Long Goodbye - “Cuộc giã từ kéo dài”.

Bây giờ đến lượt công chúng Mỹ từ giã Nancy Reagan lần cuối. Sau hai ngày quàn tại Thư Viện Tổng Thống Reagan để công chúng đến viếng, lễ an táng của Đệ nhất Phu nhân Nancy Reagan diễn ra trong vòng riêng tư hôm thứ Sáu 12/3. Cuối cùng Nancy an nghỉ bên cạnh chồng theo ước nguyện của bà. Buổi lễ có sự hiện diện của các vị Đệ nhất Phu nhân Michelle Obama, Laura Bush và Rosalynn Carter, cũng như Hillary Clinton, cựu Đệ nhất Phu nhân và hiện là ứng cử viên đang vận động để được Đảng Dân Chủ đề cử ra tranh chức Tổng Thống Mỹ.