Trong lúc vận động tranh cử, luật sư Rodrigo Duterte cam kết sẽ thay đổi Hiến pháp để xây dựng một chế độ liên bang cho Philippines : tản quyền về các « tiểu bang mới » để điều hành vận mệnh của 81 tỉnh hiện nay. Theo tổng thống tân cử chế độ hiện tại chỉ là phương tiện để thành phần chính trị gia ở Manila thay nhau chiếm giữ quyền lực : cũng từng người ấy, trong một văn phòng duy nhất, cai trị tất cả người Philippines.

Lời tuyên bố này, theo AFP, đúng là cá tính đao to búa lớn mà thị trưởng Davao hay sử dụng để bài bác chính khách thủ đô.

Ngày 30/06/2016, ông Rodrigo Duterte sẽ là nhân vật tỉnh lẻ đầu tiên lên thay tổng thống mãn nhiệm Benigno Aquino, tuy rất được lòng dân, nhưng xuất thân từ một nhóm gia đình giàu có, thượng lưu ở Manila, từ nhiều thế hệ đứng đầu sinh họat chính trị Philippines.

Để chứng tỏ ông xem thường thủ đô, ngày Lưỡng viện quốc hội thông báo kết quả bầu tổng thống với nghi lễ trang trọng, Rodrigo Duterte không đến tham dự. Từ khi đắc cử đến nay, ông chỉ về Manila có một lần và cho biết sẽ dành đa số thời gian của nhiệm kỳ sáu năm « đóng đô » ở đảo Davao cách thủ đô 2000 cây số.

Hy vọng hoà bình và phát triển kinh tế

Theo kế hoạch « liên bang » của tổng thống mới thì các « tiểu bang » sẽ được quyền tự trị rộng rãi, có thể giữ lại phần lớn lợi nhuận từ khai thác tài nguyên giúp cho địa phương được phát triển tốt hơn. Trong chế độ liên bang,  trung ương chỉ giữ những thẩm quyền cốt lõi như an ninh, quốc phòng, chính sách đối ngoại và hải quan.

Tác động quan trọng nhất của chính sách tản quyền là thiểu số Hồi giáo ly khai sẽ ngừng nổi dậy chống chính quyền trung ương.

Trong những tuần lễ gần đây, những tuyên bố thuận chiều từ các thủ lĩnh Hồi giáo võ trang cho phép suy luận là họ đồng ý với dự án liên bang .

Từ muốn đến được, đường đi không dễ 

Tuy nhiên, theo AFP, cải cách Hiến Pháp không phải là chuyện đơn giản. Bản Hiến pháp Philippines được viết lại lần cuối cùng vào năm 1987 sau cuộc « cách mạng nhân dân » lật đổ chế độ độc tài Marcos. Các Nghị sĩ đã cài nhiều chốt chận, phòng ngừa mọi mưu toan tái lập chế độ độc tài, chẳng hạn như giới hạn nhiệm kỳ tổng thống, duy nhất, 6 năm.

Để lách các chốt chận, ông Rodrigo Duterte sẽ nhân giai đoạn đang được lòng dân, tổ chức trưng cầu dân ý, sửa đổi Hiến Pháp, theo tiết lộ của những người thân cận. Thế nhưng, không có gì bảo đảm là ý định này sẽ thực hiện thành công và chưa chắc mang lại kết quả mong chờ.

Lợi bất cập hại 

Những người chống lại dự án liên bang cho rằng kế hoạch của ông Rodrigo Duterte mù mờ. Họ đặt câu hỏi liệu chế độ liên bang sẽ trị được căn bệnh hiện nay của Philippines hay sẽ làm cho các vấn đề trở thành nghiêm trọng hơn ?

Theo nhà phân tích Temario Rivera, thuộc Center for People Empowerment in Governance, trong một nước mà chính thể đã yếu thì chế độ liên bang có thể làm cho tan rả. Tản quyền có thể tạo cơ hội cho các bè nhóm lợi ích ở địa phương, một phần là nguồn cội của bạo lực hiện nay, tóm thu quyền thế.

Vì chính phủ trung ương không đủ mạnh để phản ứng, chế độ liên bang sẽ đưa Philippines vào một tương lai đầy bất trắc.

RFI