Nữ diễn viên Triệu Vi (áo vàng) được người hâm mộ Mỹ gốc Hoa chụp ảnh khi Cô đến California, Hoa Kỳ hồi 3/6/2015.

AFP PHOTO / David McNew

00:00/00:00

Ngay sau khi Tòa Trọng tài thường trực ra phán quyết về vụ kiện của Philippines một làn sóng phản đối rộng lớn của người dân Trung Quốc xuất hiện trên hai trang mạng Weibo và Instagram, bày tỏ phản ứng trước phán quyết mà họ cho là vô giá trị là bất công đối với chủ quyền của Trung Quốc.

Phản ứng này là dễ hiểu vì truyền thống của những người dân sống trong chế độ Cộng sản luôn được định hướng theo chủ trương của nhà nước. Trong vụ này còn cho thấy chính quyền Bắc Kinh tỏ ra rất bài bản trong việc hướng dẫn dư luận theo phương thức bầy đàn và nhất là khích động tinh thần dân tộc của người dân Trung Quốc vốn rất nhạy cảm tới những vấn đề mang hình ảnh của những lần bị xâm lăng từ Nguyên Mông cho tới Nhật Bản trong lịch sử cận đại.

Có một điều lạ hơn bình thường, không chỉ người dân phản ứng với phán quyết của PCA mà các ngôi sao trong công nghệ giải trí của Trung Quốc cũng đồng loạt lên tiếng chống đối. Họ mang các hình ảnh loan tải trên trang mạng Instagram và Weibo với những dòng status lôi kéo người hâm mộ. Ít nhất một trăm khuôn mặt tên tuổi như Triệu Vi, Phạm Băng Băng, Chân Tử Đan, Đồng Đại Vỹ, Kiều Nhậm Lương, Lưu Hạo Nhiên, Huỳnh Hiểu Minh, Lục Tiểu Linh Đồng, Vương Khải, Triệu Lệ Dĩnh hay Vương Tổ Lam, Mã Thiên Vũ…

Tôn sùng thần tượng gần như cuồng tín

Lạ hơn nữa lại là phản ứng của người Việt, nơi đất nước vừa thoát vòng kềm tỏa của chiếc lưỡi bò trên biển Đông, nỗi vui xem ra không được nhân rộng như tại Philippines. Cùng với những tiếng vỗ tay rất khiêm nhượng người dân Việt theo dõi các vấn đề chính trị có liên quan tới vận mệnh của đất nước với con số rất nhỏ bé so với phần còn lại của một cộng đồng vốn xem nhẹ đến hời hợt các vấn đề chính trị.

Không xem là niềm vui nhưng không ít người lại chia sẻ sự bực tức của các ngôi sao Trung Quốc. Một trong những status gây sóng gió trong câu chuyện này là của BTV Lê Thanh Huyền một hot girl của chương trình thể thao 24/7 trên kênh truyền hình VTV. Lê Thanh Huyền viết:

Tôi nghĩ các nghệ sĩ Trung Quốc có khi họ chẳng muốn nói như vậy nhưng có khi họ phải chịu áp lực nào đó buộc họ phải lên tiếng.
-Nghệ sĩ Thành Lộc

“Mình thích Triệu Vi

Triệu Vi vừa ủng hộ đường lưỡi bò là của Trung Quốc

Nhưng mình vẫn thích Triệu Vi

Mình thích Triệu Vi vì nhan sắc của chị ấy, vì tài năng của chị ấy, cuộc sống gia đình của chị ấy… Và chả có lý do gì để mình phải (chê) anh chị ấy chỉ vì một quan điểm chính trị cả (đúng hay sai chưa bàn tới nhé).

Thanh niên bây giờ sao cứ thấy nhiều người lười lắm, ham chơi, học hành kém cỏi, kiến thức hạn hẹp, toàn sa đà vào dăm cái thứ ba lăng nhăng vô bổ, mỗi chửi đồng là giỏi.”

Mỗi người có một suy nghĩ về thái độ của cô gái trẻ tuổi đang làm việc cho một kênh truyền thông lớn nhất nước này, nhưng khó mà đồng cảm hoàn toàn với cách tôn sùng thần tượng Trung Quốc đến độ gần như cuồng tín nếu không muốn nói là u mê của cô. Triệu Vi là người đã công khai ủng hộ đường lưỡi bò, một vành đai nhốt đất nước Việt Nam vào chiếc rọ vừa bị Tòa PCA cắt bỏ.

Tuy nhiên không phải nghệ sĩ nào cũng như cô xướng ngôn viên Lê Thanh Huyền, lên tiếng ngay khi có sự xuất hiện lác đác các fan người Việt cổ vũ cho các sao Trung Quốc, Nghệ sĩ ưu tú Thành Lộc đã viết một status bày tỏ quan điềm của anh về vấn đề này, vấn đề mà anh cho rằng bất cứ người Việt Nam nào cũng phải thực hiện mà người nghệ sĩ hơn ai hết phải là giới tiên phong, anh viết:

Những cung bậc của nghệ sĩ Thành Lộc khi giao lưu với khán giả trong buổi giới thiệu cuốn tự truyện Tâm Thành và Lộc Đời. Courtesy FB Thành Lộc.

“Một danh sách dài ngoằn các tài tử minh tinh điện ảnh và nghệ sĩ của Trung Hoa lục địa mà "thần dân" xứ Việt chết mê chết mệt đã lên tiếng ủng hộ cái gọi là đường lưỡi bò láo xược trên biển Đông của nhà cầm quyền Trung Quốc, họ phản đối phán quyết của toà án quốc tế, bất chấp luật pháp và đi ngược lại với lương tri thế giới. Những Phạm Băng Băng, Triệu Vy, Huỳnh Hiểu Minh, Lục Tiểu Linh Đồng...v.v... vốn đã xem chúng ta là thần dân của họ, tài nguyên nước ta là tài sản của quốc gia họ từ bao đời nay rồi! Vậy có đúng là nghệ thuật kinh tế đi trước để lót đường cho chính trị và xâm lược đi sau không?

Các văn nghệ sĩ, các fans hâm mộ những soái ca, tỉ tỉ , những thứ ngôn tình hay nam thần ngọc nữ gì đó... hãy tỉnh táo và sáng suốt mà lo bảo vệ những giá trị văn hoá Việt còn sót lại trong mong manh và chỉ có chúng ta mới là những người phải thể hiện lòng tự tôn dân tộc mình. Dĩ nhiên dân tộc Hoa cũng là 1 trong 50 dân tộc hình thành bản sắc văn hoá Việt , tôi không kêu gọi kỳ thị mà tôi kêu gọi sự thức tỉnh!

Nghệ sĩ Việt trước hết phải là công dân Việt!”

Nói với chúng tôi về vấn đề này nghệ sĩ Thành Lộc chia sẻ:

“Tôi có suy nghĩ theo hai chiều hướng khác nhau một chút, tại vì bao giờ cũng vậy mình suy nghĩ thế này thì cũng nên suy nghĩ theo một hướng khác. Tôi nghĩ các nghệ sĩ Trung Quốc có khi họ chẳng muốn nói như vậy nhưng có khi họ phải chịu áp lực nào đó buộc họ phải lên tiếng. Người nghệ sĩ là người của đám đông, họ có khả năng kích động được người hâm mộ suy nghĩ giống như họ và đôi khi họ bị buộc làm điều đó từ sự bắt buộc nào đó. Nghệ sĩ là những người có sự nhạy cảm, hiểu biết nên đôi khi họ cũng hiểu ra vấn đề vì vậy mình nên tìm hiểu thêm để có sự bao dung cho nhau.

Tuy nhiên cũng có nhiều nghệ sĩ ở Trung Quốc các suy nghĩ của họ lại phù hợp với nhà cầm quyền Bắc Kinh, điều đó cũng không thể loại trừ. Phản ứng của tôi bởi vì ngay từ đầu tôi cảm thấy băn khoăn một chút về đại đa số giới trẻ cũng như khán giả trẻ tại Việt Nam họ có sự cuồng tín các nghệ sĩ Trung Quốc, Trung Hoa lục địa. Tôi chỉ muốn lên tiếng cảnh giác mọi người là đôi khi bản thân sự hấp dẫn của nghệ thuật mang tính ru ngủ làm cho người ta quên đi ý thức của một công dân trong một quốc gia đang bị một quốc gia khác xâm lược. Quan điểm của người nghệ sĩ mà người ta thừa nhận đường lưỡi bò là của họ thì mình phải xem lại sự ngưỡng mộ của mình đôi khi đến cuống tín có đúng đắn hay không?

Dĩ nhiên với tư cách của một nghệ sĩ Việt Nam tôi nghĩ những người nghệ sĩ Việt Nam mình phải ý thức một điều chúng ta là những công dân Việt Nam, chúng ta phải bảo vệ nguồn lợi của quốc gia, của lãnh thổ mình. Người nghệ sĩ Việt Nam phải biết lên tiếng bảo vệ quyền làm chủ lãnh thổ, hải đảo của mình chứ không đơn thuần chỉ biết sự việc mà thôi.”

Một nghệ sĩ khác, danh hài Vượng Râu, người có những quan tâm về chính trị sâu sắc chia sẻ với chúng tôi về cái nhìn của anh về những ý kiến mà ngôi sao Trung Quốc bày tỏ trên mạng. Với anh chỉ là một sự thất vọng, thất vọng cho chính họ và ngay cả cho fan Việt Nam mà họ có:

Nghệ sĩ Nguyễn Công Vượng với nghệ danh Vượng Râu.

“Trước tiên phải nói rõ đấy là những ngôi sao. Một là họ cố tình không hiểu về vị trí địa lý cũng như lịch sử Trung Quốc hai nữa là họ phớt lờ những điều mà tòa phán quyết vừa rồi vị trí của Trung Quốc không bao giờ có con đường lưỡi bỏ ở Biển Đông mà họ đã vẽ ra như thế. Điều mà những ngôi sao đó không hiểu do nhận thức kém hay cố tình mà họ dùng sự ảnh hưởng của mình để xuyên tạc sự thật mà cả thế giới đều không công nhận, đặc biệt đấy là chủ quyền của Việt Nam. Những ngôi sao đó vô hình trung đã làm mất lòng tin và lòng hâm mộ. Bản thân của Vượng Râu cũng hâm mộ đối với những nghệ sĩ, những ngôi sao đó nhưng công lý giữa cái trắng và cái đen mà bị những ngôi sao có tầm ảnh hưởng quốc tế như những ngôi sao của Trung Quốc thay trắng đổi đen thì đấy là một sự thất vọng.

Đấy là một sự nhận thức. Nhận thức ở đây giữa việc đúng hay sai chứ không phải là sự yêu nước. Vượng Râu cảm thấy thất vọng tràn trề mà không chỉ riêng Vượng Râu nhưng rất nhiều người ở Việt Nam, rất nhiều khán giả từng hâm mộ nhưng chắc chắn sau lần này họ sẽ tẩy chay, không những tẩy chay những ngôi sao đó mà tẩy chay luôn cả Trung Quốc vì đã đến nước này rồi thì không còn gì để chúng ta nói thêm về bằng chứng lịch sử nữa.”

Nghệ sĩ Việt Nam cần phải có bản lĩnh

Bên cạnh hai nghệ sĩ tên tuổi công khai chống lại những chiêu trò của ngôi sao Trung Quốc là những nghệ sĩ khác cùng đồng tình với họ. Ca sĩ Hoàng Thùy Linh ngay lập tức tỏ thái độ của cô trên trang Facebook và MC Phan Anh cũng bày tỏ chính kiến của mình về đường lưỡi bò một cách mạnh mẽ.

Vượng Râu cũng hâm mộ đối với những nghệ sĩ, những ngôi sao đó nhưng công lý giữa cái trắng và cái đen mà bị những ngôi sao có tầm ảnh hưởng quốc tế như những ngôi sao của Trung Quốc thay trắng đổi đen thì đấy là một sự thất vọng.
-Danh hài Vượng Râu

Có người cho rằng ý kiến của Lê Thanh Huyền là ý kiến cá nhân mặc dù cô đang làm việc cho VTV nhưng người ta cũng không khỏi liên tưởng tới việc MC Phan Anh từng bị VTV đấu tố khi anh bày tỏ quan điểm về cá chết do Formosa gây ra. Câu chuyện của hai người nổi tiếng với mức độ tương phản khác nhau đã bày ra những tư cách phát ngôn trái chiều đề từ đó những người vốn thờ ơ với vận mệnh đất nước có cái nhìn so sánh khách quan và chọn lấy quyết định đúng đắn cho mình.

Nếu chính phủ Trung Quốc tỏ ra quá giỏi về việc huấn luyện người dân của họ tinh thần phản kháng dù mù quáng nhưng rất thành công trong công tác định hướng thì ngược lại Việt Nam vẫn tỏ ra uể oải trước việc truyền thông minh bạch về các vấn đề có liên quan tới Trung Quốc. Hệ lụy trước mắt cho thấy người trẻ công khai ủng hộ sao Trung bất kể lịch sử và tự hào Việt Nam trong công cuộc gìn giữ bờ cõi đang là vết dao cắt sâu vào lịch sử dân tộc.

Nghệ sĩ Vượng Râu chia sẻ lo lắng của anh:

“Qua việc này thì Vượng Râu mong muốn rằng những nghệ sĩ Việt Nam chúng ta cần phải có bản lĩnh và chúng ta cần biết thêm về chính trị xã hội. Phải quan tâm lý do rất đơn giản là chính những lúc như thế này chúng ta cần thể hiện. Thể hiện ở đây không phải theo xu thế đám đông, không phải theo xu thế câu like mà thể hiện ở đây đó là chính kiến của bản thân mình cho vận mệnh đất nước và dân tộc. Không chỉ riêng việc đường lưỡi bò trong đó có hai quần đảo của chúng ta là Hoàng Sa và Trường Sa. Ngoài những việc đó văn nghệ sĩ phải có tiếng nói trong những sự việc đang xảy ra tại đất nước mình.

Vượng Râu chỉ mong muốn chúng ta có tên tuổi thì càng phải tri ân khán giả không phải bằng live show, không phải bằng sự biểu diễn vì mọi người đều đã được xem rồi mà hãy bằng cái tâm của mình đó là những việc quan trọng khi lên tiếng nói cho lẽ phải và sự thực. Chưa bao giờ nghệ sĩ Việt Nam, đất nước của chúng ta có những quần đảo bị tranh chấp mà không một nghệ sĩ nào, hay rất ít nghệ sĩ lên tiếng. Bây giờ mới lên tiếng có phải là chúng ta quá chậm so với Trung Quốc. Trong khi họ cố tình vu oan và nhận nhăng là của họ. Trong khi đó những người có tên tuổi trong đất nước mình không nói lên tiếng nói nào. Như thế có phải chúng ta đã đi chậm một bước không?

Chậm còn hơn không nhưng mong rằng sau sự việc này các nghệ sĩ Việt Nam cần phải tỉnh táo, nhạy cảm. Cần lên tiếng đúng lúc, đúng chỗ không phải quá nặng nề đề không qua bận tâm về chính trị nhưng cần phải lên tiếng đúng lúc đúng chỗ để cùng chung tay đưa đất nước của chúng ta phát triển.”

Câu chuyện sao Trung Quốc và fan hâm mộ Việt Nam dù có gây nhức nhối thêm nữa cho người có ưu tư tới nền văn hóa, sư an nguy của quốc gia cũng chưa đủ nói lên một sự thật phía sau nó, đó là sau bao năm nhồi nhét có chọn lọc những thứ văn nghệ ru ngủ và dễ dãi của Trung Quốc nhà nước Việt Nam nay vẫn chưa tỉnh ngộ ra để thấy rằng giới trẻ mà họ muốn không để ý tới thời cuộc chính là bộ phận lớn nhất sẽ quay lại với quốc gia khi đất nước có biến.

Không ai tin rằng đây là ước muốn của Đảng Cộng sản Việt Nam mặc dù ông Tổng Bí Thư chính là người công khai bày tỏ sự hâm mộ của mình đối với ngôi sao đóng vai Tôn Ngộ Không của Trung Quốc, Lục Tiểu Linh Đồng, người vừa lên tiếng chống đối việc chiếc lưỡi bò Trung Quốc bị phương Tây cắt bỏ.