HÔM QUA  -   CAO MỴ NHÂN 

Hôm qua tôi nhận được một bài thơ viết tay, với mấy dòng chữ ...pha phôi, kể rằng bài thơ này tôi đã được nghe chính tác giả ngâm, trong một buổi hội thơ tại "Thạch Động" năm 1982, tức là bài thơ đã "34 tuổi". 
Nay, nếu tác giả còn tại thế, thì ông vừa chẵn 90 tuổi, và người được tặng bài thơ này, cũng đang 90 tuổi. 
Vì thế, tôi bắt đầu câu chuyện bằng 2 chữ "Hôm qua" là đã đủ dĩ vãng rồi. 
Vâng năm đó chúng tôi thường gặp nhau với những buồn phiền kèm theo, nhưng lạ một điều, là những buồn phiền đó lại không gây bực bội cho nhau, mà nếu thiếu vắng ai, thì băn khoăn, lo lắng cho nhau lắm. 
Nhà thơ, nghệ sĩ diễn ngâm, thiếu tá Tô Kiều Ngân có lẽ ra tù cải tạo sau tôi một năm. 
Nếu so với trước ngày đổi đời 30-4-1975, thì ông chỉ hơi kém phong độ chút đỉnh, trang phục sơ sài hơn, chứ  tâm tư tình cảm thì lúc nào cũng  không thay đổi, luôn hoà nhã, dịu dàng và rất mới mẻ. 
Tính ra năm ấy, người nghệ sĩ đa tài này mới có 56 tuổi thôi, còn quá 
vừa với danh nghĩa hào hoa. 
Như trên vừa nêu, là nghe danh ông, có lẽ 70% dân chúng Saigon và các tỉnh biết tới rồi, 30% kia là hoặc ở quê xã xa xôi, hoặc không thuộc giới Văn nghệ sĩ, nên không theo dõi. 
Thiếu tá gốc Tâm lý chiến Quân lực VNCH, vốn vừa là thi, văn sĩ, vừa là ngâm sĩ, tiêu lang (người thổi sáo), lại còn là người rất rành về các thứ nhạc cụ: sáo, đàn tây ban cầm, đàn nguyệt cổ nhạc ...
Tới khi chơi thơ mãi cũng hơi lơ là, đến các khuôn viên khác mà chủ nhân mời cả đám, cũng thấm mùi chán nản.
  Vài quý vị khá niên trưởng lúc đó, 1982, lại có ý dạy "khiêu vũ" cho nhau.  Điều không thể ngờ được là thi sĩ ngâm thơ Tô Kiều Ngân, còn là bậc thầy dạy "nhẩy đầm" cho cả đám, nếu ai muốn học. 
Tất nhiên trong đám cũng có vài người nữa hướng dẫn thêm. 
Nhà thơ cổ điển Vĩnh Mạnh có thời làm trưởng phòng văn nghệ Đài phát thanh Saigon, chủ nhân Thạch động (do tôi đặt ra, ít lâu sau, chúng tôi khốn khổ vì công an Phan đăng Lưu điều tra cái danh xưng này) rất quý mến nhà thơ nghệ sĩ Tô Kiều Ngân, vì ông ...chan hoà quá. 
Trong nhóm có chị TT là phu nhân của một nhà thương mại rất giàu có ở chợ Trương Minh Giảng, là học viên khiêu vũ. 
Nhưng lại là người láng giềng của nghệ sĩ đa tài Tô Kiều Ngân, người được tặng bài thơ Hoa Chanh gồm 10 đoạn thơ 7 chữ, có câu sáng giá nhất:  
 "Bốn mươi năm trước, em  ...Mười Sáu"  (Tô Kiều Ngân) 
Có nghĩa là chị TT năm đó cũng năm mươi sáu như nhà thơ tác giả vậy. 
Nhưng nói theo kiểu thời đại  ...vui vẻ cả làng, là đã thi sĩ mà còn nghệ sĩ, thì thật khôn can mọi chuyện. 
Quý vị hãy ngó cái đèn có nhiều bóng, làm sao che bớt được bóng nào chứ, thi sĩ Tô Kiều Ngân như tôi trình bầy trên, lại rất hoà nhã, hào hoa, nên ông chính là tim đèn không bao giò lụn tàn, mới là đa năng đa hiệu. 
Mùa dạy và học khiêu vũ năm đó là thời gian mưa rào, nên có những cơn mưa đến bất chợt, nhà thơ nghệ sĩ vậy, dẫu có: 
      Nghệ sĩ trót sinh giầu cảm lụy 
    Dẫu tàn nhân thế, khó quên nhau 
            (Tô Kiều Ngân) 
Ông vẫn chủ trương đúng y phương châm của Tổng cục CTCT, ấy là "vui xuân không quên nhiệm vụ", nên tối đó ông không tới ...sàn tập. Chúng tôi phải chờ mưa dứt hạt mới về nhà hay đi đâu được. 
Chị TT nhìn mưa mà thương nhớ sót sa.  
Rồi thì mưa cũng tạnh thôi, nhưng hồn thơ cứ ướt át mãi, Tô thi sĩ từ lâu rồi và đang bấy giờ, ông phải che mưa cho "2 mái nhà" lận, làm sao có thể "phong hoa tuyết nguyệt" được chứ.  
Nói nôm na là người văn nghệ sĩ dễ mến của quý vị và chúng tôi, đã ...hân hạnh  có được nhị vị phu nhân, với khả năng của riêng ông, ông chăm lo tinh thần và vật chất cho nhị vị nữ lưu đương nêu, được chút nào hay chút nấy. Có điều rất ấm êm cho mỗi hoàn cảnh. 
Vậy mà chưa hết quý vị ạ, một buổi trưa kia ông báo trước với ...hội thơ, là trên đường thiên lý mưu sinh, ông đã vô tình gặp được một ...phụ nữ lầm than nhưng có giọng hát hay hơn ca sĩ. 
Ông ngừng lại, xem thân hữu nghĩ thế nào. 
Chúng tôi và nhất là chủ nhân Thạch Động hoan hỉ nói nhà thơ nghệ sĩ cứ  tự nhiên. Hôm sau chúng tôi quả là ngạc nhiên trước khả năng thẩm định  tài năng của thi sĩ diễn ngâm Tô Kiều Ngân. 
Người nghệ sĩ dân gian này được giới thiệu tên Thuý Ái, hát hay, còn viết được nhạc, còn làm cả thơ, ngâm thơ, nên tiêu lang cũng hơn một lẫn đệm sáo cho người phụ nữ gian truân  ngâm thơ cùng hát, chính những bài của chị. Những bài thơ nhạc của Thuý Ái ghi là: "Thất tình ca". Gồm những nỗi sót thương khổ lụy vì hình ảnh người chồng và mấy đứa con, bị rỏi xuống đại dương, trong một cuộc vượt biên, mà chiếc tầu ấy tuyệt vọng trên hải trình không được vớt. 
Bài thơ tôi nhận được từ người quen trong nhóm thơ ca  ...lang thang sau ngày 30-4-1975 buồn tủi đó, hôm qua, chính là bài Hoa Chanh của thi sĩ Tô Kiều Ngân, viết tặng chị TT người con gái hàng xóm với 40 năm trước TT  16 tuổi, ở ngôi nhà có cây chanh nơi cố đô sầu mộng ...

    CAO MỴ NHÂN (HNPD)