Hằng năm, hầu hết trên toàn thế giới, con cái thường làm lễ mừng cha mẹ là những người đã sinh và nuôi dưỡng mình khôn lớn. Người Việt chúng ta nói riêng xưa nay không có ngày Lễ mừng Cha hay Mẹ riêng biệ

Hằng năm, hầu hết trên toàn thế giới, con cái thường làm lễ mừng cha mẹ là những người đã sinh và nuôi dưỡng mình khôn lớn. Người Việt chúng ta nói riêng xưa nay không có ngày Lễ mừng Cha hay Mẹ riêng biệt mà chỉ lấy ngày Đại Lễ Vu Lan, được tổ chức rất trọng thể vào ngày 7 tháng 7 âm lịch để tưởng nhớ đến đấng sinh thành. Nhân ngày Đại Lễ này, con cái thường đi Chùa lễ Phật cầu an hay cúng vái, tưởng nhớ đến Cha Mẹ, nếu đã khuất núi.
Tuy nhiên, sau tháng tư đen 1975, hàng triệu người Việt rời bỏ quê hương đi tìm Tự Do, lưu lạc khắp năm châu và định cư tại nhiều quốc gia khác nhau như Anh, Pháp, Áo, Vương Quốc Bỉ, Mỹ, Gia Nã Đại, Úc, Thuỵ Sĩ, Đức, Hòa Lan, Na Uy … Nhập gia thì phải tùy tục cho nên với giòng thời gian chúng ta từ từ hội nhập vào đời sống, xã hội của quốc gia tạm dung, cũng theo phong tục người bản xứ tổ chức những ngày lễ giống như họ. Trước hết là Ngày Lễ Mẹ, hay theo người Việt mình được gọi với cái tên âu yếm, dễ thương hơn là Ngày Hiền Mẫu, được tổ chức vào tháng 5. Sau đó là Ngày Lễ Cha, nhằm vinh danh người cha mà truyền thống Á Châu mình ví như là rường cột của gia đình (ghi chú thêm của người viết: Quan niệm này đối với người Việt chỉ có giá trị tương đối vì sau 30.4.1975, khi mà người cha bị Cộng Sản bắt đưa đi học tập cải tạo thì người mẹ một mình đã phải tảo tần nuôi đàn con dại, thăm nuôi chồng cho đến ngày người chồng may mắn được về đoàn tụ cùng gia đình, vợ con!).
Trong khi khắp nơi trên toàn thế giới tổ chức Ngày Lễ Mẹ đồng loạt vào ngày chủ nhật thứ hai của tháng năm thì ngược lại, ngày Lễ Cha tùy theo địa phương được tổ chức, ít ra cũng có ba ngày khác nhau, vào ngày Lễ Thăng Thiên, ngày chủ nhật thứ hai của tháng sáu và ngày chủ nhật thứ ba của tháng bảy. Trong khuôn khổ bài này, người viết xin được giới thiệu khái quát với quí độc giả Ngày Lễ Cha tại vài quốc gia mà người viết sưu tầm được từ Internet.
Hiện tại có nhiều quốc gia trên thế giới còn duy trì và tổ chức Ngày Lễ Cha.

* Âu Châu

• Ai-len: Quốc gia chủ yếu là Công giáo và ngày của Cha là 19.6. Cho mục đích này, đặc biệt từ vài tuần trước đó đã được trang trí với những món quà cho đàn ông trong nhiều siêu thị.
• Áo: Khác với Đức, ngày Lễ Cha tại nước Áo được tổ chức vào ngày chủ nhật thứ hai của tháng sáu và đặc biệt thường được tổ chức giữa những người có đức tin nên mang tính cách tôn giáo nhiều hơn. Tương tự như Ngày Lễ Mẹ, đây là dịp mà con cái người Áo đi mua bông, mua quà nho nhỏ để tặng Cha. Lần đầu tiên ngày Lễ Cha được tổ chức vào năm 1956 tại Áo.
• Ba Lan: Ở Ba Lan, Ngày của Cha (Dzień Ojca) được tổ chức vào ngày 23 Tháng Sáu.
• Bỉ: Chủ Nhật thứ hai trong tháng sáu (ngoại trừ tại Antwerp) là Ngày của Cha tại Bỉ.
• Bồ Đào Nha: Bồ Đào Nha tổ chức Ngày của Cha (Dia do Pai) vào ngày 19 Tháng Ba.
• Bulgaria: Ngày của Cha được tổ chức Ngày 26 tháng Mười Hai tại Bulgaria.
• Croatia: Croatia tổ chức Ngày của Cha (Očev dan) vào ngày 19 Tháng Ba.
• Đan Mạch: Tại Đan Mạch, Ngày của Cha được tổ chức vào 5 tháng 6, cũng là ngày của Hiến pháp Đan Mạch.
• Đức: Ngày Lễ Cha tại Đức được tổ chức vào ngày Lễ Thăng Thiên (Ascension), ngày thứ năm thứ hai trước Lễ Ba Ngôi (Whitsun/Pentecost) và còn được dân Đức đặt tên là ngày Lễ đàn ông. Ngay vào thời trung cỗ (middle ages) người ta đã tổ chức những buổi diễn hành, để khánh hạ người Cha DIO. Hình thức tổ chức mừng Ngày Lễ Cha như hiện nay đã có từ cuối thế kỷ thứ 19 và vẫn còn được giới đàn ông Đức ưa thích, duy trì cho đến bây giờ. Đặc biệt là tại vùng Bắc Đức, được tiêu biểu qua những buổi liên hoan (Party) dành cho người đàn ông. Họ đi bộ, có người ngồi trên xe ngựa, đi xe đạp, xe đẩy (wheel barrows) hay trắc-tơ (tractors) nối đuôi nhau kéo ra cánh đồng xanh vui chơi, ăn nhậu và sau đó trở về nhà nhưng ai nấy đều say túy toé. Lắm người uống quá nhiều nên mãi đến sáng hôm sau mới mò về nhà được. Với thời gian, nhất là giới trẻ, nhiều bà cũng tham dự Ngày Lễ Cha chung vui với chồng, kết quả của nền văn minh hiện đại “nam nữ bình quyền“.
Vì tiêu thụ khá nhiều rượu bia và càng ngày càng có nhiều người đàn ông (ngay cả những người chưa có con!) tham dự nên theo thống kê thường xảy ra lộn xộn, người ta hay đánh nhau trong Ngày Lễ Cha cho nên vì vậy ngày lễ này bị tai tiếng nhiều, được mang thêm cái tên là “ngày lễ uống say và đánh lộn“, buồn cười là đàn bà lại đánh nhau trong ngày lễ đàn ông, ngoài tai nạn lưu thông do quý ông say rượu gây ra đã làm cho cảnh sát và các cơ quan cứu cấp làm việc tới tấp trong dịp này.
• Hòa Lan: Ngày Lễ Cha được du nhập vào Hòa Lan kể từ năm 1936. Tại đây, những người cha tụ họp lại tổ chức buổi tiệc dành riêng cho đàn ông có ca nhạc và nhảy múa. Ngày của Cha (vaderdag) ở Hòa Lan đã được tổ chức kể từ thập niên 70er/80er vào ngày Chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu. Trong ngày này thường thì người Cha được mang đồ ăn sáng đến tận giường, nhận những “Quà Tặng điển hình cho đàn ông” (ví dụ, Cà-Vạt, vớ, xì gà, dao cạo râu, đồ điện hoặc thậm chí quà tặng tự làm làm bằng tay). Một số người cha ly dị lợi dụng cơ hội này để bênh vực, bảo vệ cho phong trào “Cha 4 Tư pháp”.
• Hungary: Tại Hungary, Ngày của Cha được tổ chức vào ngày chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu. Tuy nhiên trong xã hội, trái ngược với Ngày của Mẹ được tổ chức vào Chủ nhật đầu tiên trong tháng Năm, và nhiều hơn nữa cho ngày Phụ nữ 8 tháng 3, không quan trọng.
• Liechtenstein: Ngày của Cha, được tổ chức vào ngày 19 tháng 3, giống như ở Ý. Ngày này cũng chính thức là Ngày Thánh Giuse (St Joseph), là ngày lễ của địa phương.
• Lithuania: Ngày của Cha được tổ chức vào Chủ nhật đầu tiên trong tháng Sáu, bốn tuần sau Ngày của Mẹ (Ngày Từ Mẫu, ngày chủ nhật đầu tiên trong tháng Năm).
• Luxembourg (Lục Xâm Bảo): Ở Luxembourg người ta kỷ niệm Ngày của Cha (Pappendag) vào ngày Chủ nhật đầu tiên trong tháng Mười. Trẻ em tặng cha hoa hay những món quà nhỏ hoặc thủ công. Trong trường tiểu học, một số bài hát cho Ngày của Cha được chuẩn bị và sau đó trình bày ở nhà.
• Na Uy: Đọc Thụy Điển.
• Nga: Ngày 23 tháng Hai là ngày của người đàn ông nhưng không chính thức .
• Pháp: Ngày của Cha được tổ chức từ năm 1952 vào ngày Chủ Nhật thứ ba trong tháng Sáu.
• Phần Lan: Ở Phần Lan, Ngày của Cha được tổ chức vào ngày Chủ Nhật thứ hai trong tháng Mười Một.
• Romania: Ngày của Cha được chính thức tổ chức vào ngày 5 tháng 5 kể từ năm 2008. Quyết định năm 2007, bởi các sáng kiến của hãng sản xuất bia Interbrew SA Romania với thương hiệu “bia núi”.
• Slovakia: Ban đầu, Ngày của Cha tại Slovakia được tổ chức vào ngày Thánh Giuse là ngày 19 tháng Ba. Tuy nhiên về sau được chuyển thể theo Mỹ. Bây giờ, Ngày của Cha được tổ chức vào Chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu.
• Tây Ban Nha: Vào ngày 19 tháng Ba, người Tây Ban Nha ăn mừng Ngày của Cha El Día del Padre Đây là ngày đã được lựa chọn bởi vì đó là Joseftag, ngày Saint José (cha của Chúa Giêsu). Tại Tây Ban Nha, phong tục là người cha nhận được quà tặng của trẻ em, thường sơn hoặc làm thủ công trong trường. Tạo ra ngày lễ hội này là giáo viên Manuela Vicente Ferrero với trường học của bà ta gần Madrid. Lễ hội tại trường học đã được tổ chức năm 1948 trong đó người cha của học sinh được “giải trí”. Lễ hội này là một sự cân bằng đối với Ngày của Mẹ (Ngày Từ Mẫu) hầu xoa dịu sự “ghen tị” của những người cha.
• Thụy Điển: Ngày của Cha (fars dag) được tổ chức vào Chủ Nhật thứ hai trong tháng Mười Một. Năm 1931, từ Mỹ truyền đến Thụy Điển và lần đầu tiên được tổ chức vào tháng Sáu. Nhưng sau đó, Ngày của Cha theo yêu cầu của cộng đồng thương mại Bắc Âu dời lại vào ngày trên Chủ Nhật thứ hai trong Tháng Mười Một hầu tạo cho đàn ông một tình trạng so sánh với mẹ. Ngày của Cha được tổ chức khắp nơi ở Scandinavia và Estonia cùng ngày, với ngoại lệ của Đan Mạch, nơi sẽ được tổ chức vào ngày 5 tháng 6.
• Thụy Sĩ: Khá phức tạp khi đề cập đến ngày Lễ Cha tại Thụy Sĩ vì ngày lễ này không mang nhiều ý nghĩa quan trọng đối với dân Thụy Sĩ. Năm 2007, Ngày Lễ Cha và Ngày hành động đã được “du nhập” không chính thức vào Thụy Sĩ và được tổ chức trên toàn quốc vào ngày chủ nhật đầu tiên trong tháng Sáu.
Đặc biệt, những buổi tiệc vui hay sinh hoạt như tổ chức du ngoạn nhân ngày Lễ này thường được tổ chức vào ngày chủ nhật thứ hai hay thứ ba của tháng sáu.
Theo những người khởi xướng phong trào Ngày Lễ Cha của Cha Thụy Sĩ là để bày tỏ ước tính giá trị giao ước (Engagement) cho người cha. Không giống như ở các nước khác Ngày Lễ Cha trước hết là một ngày hành động giữa cha – con và cũng là nhằm vào một chiều hướng chính trị: các điều kiện khung cho trách nhiệm đối với cha trong nghề nghiệp, gia đình và xã hội được cải thiện.
• Vương quốc Anh: Ngày của Cha ở Vương quốc Anh được tổ chức vào Chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu, không phải là một ngày lễ chính thức.
• Ý: Tại Ý, đại đa số là Công giáo thì Ngày Của Cha là Ngày Thánh Giuse 19 tháng Ba. Không giống như ở Đức, tại Ý Ngày của Cha không phải là ngày cho các trò chơi của người đàn ông hay “ngày dành cho nam giới”, nhưng là ngày Lễ gia đình bắt rễ sâu, được tổ chức và quan sát như là một đối tác với Ngày của Mẹ. Trẻ em thực hiện hoặc mua các món quà nhỏ cho người cha, cũng như tìm hiểu những bài thơ hay trình diễn ở trường mẫu giáo và trường học những màn kịch ngắn.

* Úc Châu

• Úc: Ở Úc, Ngày của Cha được tổ chức vào Chủ nhật đầu tiên trong tháng Chín.
• New Zealand: Tại New Zealand, Ngày của Cha, giống như ở Úc được tổ chức vào chủ nhật đầu tiên trong tháng Chín.

* Á Châu

• Cộng hòa Trung Quốc (Republik China): Tại Cộng hòa Trung Quốc Đài Loan, Ngày Lễ Cha được tổ chức vào 8 tháng Tám. Điều này là do “số tám” ở Cộng hòa Trung Quốc (八, Hán Việt bā) được phát âm là ba, và ngày thứ tám của tháng Tám, từ đó hình thức gọi ngắn hạn là baba, phát âm tương tự như “Cha”. Ngoài ra, số 8 cũng là một biểu tượng cho sự may mắn.
• Hồng Kông: Ngày của Cha, bất kể Trung Quốc được tổ chức vào ngày chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu.
• Iran: Tại Iran, Ngày của Cha tổ chức vào ngày kỷ niệm sinh nhật của Shia Imam đầu tiên, Ali. Đây là ngày có thể thay đổi do lịch Hồi giáo và âm lịch hàng năm.
• Nam Hàn: Tại Nam Hàn không có “Ngày của Cha”, nhưng ngày Lễ Cha 5 tháng Năm còn được gọi là ngày trẻ con (children’s day) và cũng là ngày Quốc Lễ, nhằm tạo điều kiện và cơ hội cho người cha đùa chơi tại những công viên (parks) hay có thì giờ để chung vui với con cái.
• Nhật Bản: Ngày của Cha được tổ chức vào chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu. Ở Nhật Bản ngày này còn được gọi là “chichi no hi” và không phải ngày nghỉ lễ.
• Philippines: Ngày của Cha được tổ chức vào chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu
• Thái lan: Người Thái gọi ngày Lễ Cha là “Wan Phor“ và là ngày quốc lễ, dân chúng được nghỉ làm vì đó cũng là ngày sinh nhật của Vua Bhumibol Adulyadej, mồng năm tháng 12. Trong ngày Lễ này Thái vinh danh những người Cha gương mẫu của toàn nước Thái. Trong năm 2004 có đến 327 người Cha được vinh danh. Nếu ngày 5.12 là ngày chủ nhật thì Thái, không liên quan gì đến ngày sinh nhật Vua, sẽ dời ngày Lễ này sang ngày thứ hai kế tiếp.
• Thổ Nhĩ Kỳ: Ngày của Cha (“babalar günü”) được tổ chức vào Chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu. Và cũng giống như nước Áo, không phải là ngày thuần túy cho đàn ông, tổ chức tương tự ngày Lễ Mẹ.
• Trung Cộng: Ngày của Cha được tổ chức vào chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu.

* Châu Phi

• Nam Phi: Ở Nam Phi, Ngày của Cha được tổ chức vào ngày chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu.

* Mỹ Châu

• Mỹ: Tại Mỹ, ngày Lễ Cha tương đối được trọng vọng, không thua gì ngày Lễ Mẹ và được tổ chức vào ngày chủ nhật thứ ba của tháng sáu. Trọng điểm của ngày lễ này là người cha mà biểu tượng chính cho ngày Lễ Cha tại Mỹ là Cà Vạt, xe hơi (càng chạy nhanh càng tốt) và những hoạt động thể thao như đánh Golf hay đi câu cá.
Lần đầu tiên, vào năm 1909, Bà B. Dodd nảy ra ý kiến tổ chức Father’s Day để vinh danh Cha của bà, ông William Smart, là một cựu chiến binh trong cuộc nội chiến vào những năm 1861-1865. Mẹ của bà ta bị chết sau khi sanh xong đứa con thứ sáu và ông Smart đã một mình nuôi đứa con vừa lọt lòng cũng như lo chăm sóc cho năm đứa con dại khác tại một nông trại thuộc miền Đông tiểu bang Washington. Vì thế bà B. Dodd muốn vinh danh người cha đã có nghị lực nuôi dưỡng sáu người con. Ngày Lễ Cha đầu tiên được tổ chức vào ngày 19.6.1910 tại Spokon/Washington. Cùng thời điểm nhiều thành phố khác trên nước Mỹ cũng tổ chức ngày lễ vinh danh những người cha. Ngày lễ thành công đến độ Tổng Thống Calvin Coolidge năm 1924 lên tiếng hổ trợ và đề nghị chọn một ngày Lễ Cha chung cho từng tiểu bang nước Mỹ. Với thời gian, hầu hết mọi giới người Mỹ đều chấp nhận ngày lễ này.
Và trong năm 1966, Tổng thống Lyndon Johnson đã ký một tuyên bố rằng chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu cho Ngày của Cha. Vào năm 1974, Tổng thống Richard Nixon, bởi Công Luật 92-278, đã tuyên bố chính thức chấp nhận ngày lễ Cha làm ngày quốc lễ và chọn ngày chủ nhật thứ ba của tháng sáu làm Ngày Lễ Cha của Mỹ. Tại Mỹ, con cái mua bông hoa, làm thơ, mua quà tặng cho người Cha. Riêng trong năm 1997 đã có hơn 90 triệu thiệp mừng được bán nhân ngày lễ này. Giống như ở Đức, vì được xem như là ngày lễ dành riêng cho đàn ông nên ở Mỹ, người cha cũng thường hay ngồi xe ngựa diễn hành để vui mừng ngày lễ cho chính mình, ngoài những buổi du ngoạn chung giữa cha con và đây chính là kỷ niệm mà hầu hết “những người đàn ông Mỹ“ sau này khi lớn lên họ không khi nào quên được.
Tổng thống Mỹ George W. Bush công bố vào ngày 13 Tháng Sáu 2003, “Ban hành Ngày của Tổng thống Cha (“President’s Father’s Day Proclamation“)!”.
• Argentina: Ở Argentina họ ăn mừng “Dia del Padre” hàng năm vào ngày chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu.
• Bolivia: Kỷ niệm Ngày của Cha “Dia del Padre” vào ngày 19/3, Thánh Giuse (San José).
• Brazil: Ngày của Cha được tổ chức hàng năm vào ngày Chủ Nhật thứ hai trong tháng Tám.
• Cuba: Cuba kỷ niệm Ngày của Cha (Dia de los Padres) vào ngày chủ nhật thứ 3 trong tháng Sáu. Ngày này có được là do sáng kiến của nhà văn Dulce María Borrero, đã vận động cho một ngày quốc gia tưởng nhớ đến người cha. Lần đầu tiên Ngày của Cha ở Cuba đã được tổ chức vào ngày 19 tháng Sáu năm 1938.
• Panama, Paraguay, Peru và Venezuela: Ngày của Cha được tổ chức hàng năm vào ngày chủ nhật thứ ba trong tháng Sáu.
Người viết tóm lược nguồn gốc Ngày Lễ Cha xứ người để giới thiệu cùng độc giả và hy vọng qua đó người Việt tỵ nạn cộng sản, nếu đang định cư tại một trong những quốc gia kê trên biết thêm (nếu chưa) được chút ít phong tục tập quán của người bản xứ hầu từ đó có thể dễ dàng hội nhập hơn vào xã hội xứ lạ.
Vì tính cách tổng quát của bài viết chắc chắn còn nhiều thiếu sót, mong quý độc giả thông cảm và bổ túc thêm. Đa tạ!.

• © Lê-Ngọc Châu
• (Tháng 5-2014, Nhân ngày Father’s Day = Le jour de père = Vatertag)
• Tài liệu tham khảo: Internet