Nhiều người gọi chiến dịch tranh cử tổng thống của tỷ phú người Mỹ Donald Trump trong suốt hơn một năm qua là chiến dịch vận động "rẻ tiền".

Trump "không thể ngừng yêu bản thân"...

Ông trùm bất động sản thu hút truyền thông, dư luận bằng những phát ngôn gây sốc, đầy tính châm trọc, đả kích và có phần ngông cuồng.

Trong bài phân tích đăng trên tờ New York Times hôm 22/7, tác giả David Brooks bình luận, những bài phát biểu của Trump bị đánh giá là lan man, không có mục đích, ông lấy việc dương đông kích tây, đánh bóng bản thân làm điểm nhấn.

Theo lời Cố vấn chính trị của đảng Cộng hòa Mike Murphy, những phát biểu của Donald Trump đã vượt khỏi phạm trù khoa trương, lời nói của ông giờ giống như "câu chúc rượu của những kẻ say xỉn bên bàn tiệc".

Brooks phân tích, giọng điệu của Trump thường rất rõ ràng tuy nhiên ông không hay sử dụng những câu văn dài hay cả một đoạn để diễn đạt ý kiến của mình thay vào đó là những câu chỉ gồm 5 đến 6 chữ bị sắp xếp lộn xộn, khiến người nghe phải loay hoay lựa chọn cho mình cách lí giải khả thi nhất.

Điển hình phải kể đến những câu nói như: "They want the wall (Họ muốn bức tường)... I dominated with the evangelicals (Tôi chiếm ưu thế trong phái phúc âm)... I won in a landslide (Tôi giành chiến thắng áp đảo)... We can’t be the stupid people anymore (Chúng ta không thể đóng vai những kẻ ngốc thêm nữa)."

Và nếu thường xuyên theo dõi các bài phát biểu của vị tỉ phú, sẽ không khó để phát hiện một điều khá thú vị. Nếu ông này cố gắng nói những câu dài hơn 8 chữ thì bất luận chủ đề lúc đầu được Trump đề cập tới là gì thì đến cuối cùng chắc chắn vẫn sẽ kết thúc bằng những thứ liên quan đến cá nhân ông.

Ví dụ như khi Trump tuyên bố đề cử Mike Pence - Thống đốc bang Indiana làm ứng cử viên phó tổng thống:

"Lí do quan trọng nhất mà tôi chọn Mike Pence chính là bởi người dân bang Indiana ủng hộ tôi và tôi đã giành được chiến thắng tuyệt đối ở bang này."

Ông Trump mang đến cảm giác người đàn ông này không thể ngừng yêu và tự hào về bản thân. Mỗi lần muốn diễn đạt một điều gì đó sâu sắc, ông đều không thể cưỡng lại được những câu nói ca ngợi chính mình - David Brooks bình luận.

Trong suốt những tuần qua, cái tên Trump chưa hề có dấu hiệu hạ nhiệt, những nét đặc trưng trong cách phát ngôn của ông đang ngày càng được bộc lộ rõ nét.

Brooks cho rằng đây có lẽ là thời kì kì lạ nhất trong lịch sử nước Mỹ, khi "những trạng thái tâm lí không bình thường" của vị ứng cử viên tổng thống đảng Cộng hòa trở thành đề tài bàn tán của người dân cả nước.

Trong khi tất cả mọi người đều đang cho rằng, Donald Trump nên kiềm chế lại sự nóng nảy của bản thân và xây dựng một hình ảnh điềm đạm hơn, bình tĩnh hơn thì một lần nữa vị tỷ phú này lại khiến cử tri Mỹ phải thất vọng với bài phát biểu đề cử Mike Pence làm ứng cử viên phó tổng thống.

Donald Trump (trái) và ứng viên Phó tổng thống của ông, Mike Pence. (Ảnh: Doug Mills/The New York Times)

... Và tự mãn

Theo Brooks, có lẽ bài phát biểu của Trump tuyên bố Mike Pence trở thành người cộng sự hỗ trợ ông trong cuộc đua vào Nhà Trắng sẽ trở thành bài phát biểu kì cục nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Tác giả châm biếm bài phát biểu của Trump rằng nếu nghe lại qua những đoạn băng ghi âm thì nội dung của nó sẽ như sau:

"Pence…quan điểm của tôi về Iraq là đúng… Pence… Hillary chỉ là một kẻ bịp bợm… Pence… quan điểm của tôi về Châu Âu là hoàn toàn chính xác… Pence… Hillary Clinton chỉ toàn nói những điều bịa đặt… Pence… Chúng ta sẽ khiến ngành dầu khí quay trở lại thời kì thịnh vượng… Pence… Christian thích tôi… Pence… mội điều tôi nói đều có căn cứ… Pence, trông anh được đấy… Khách sạn của tôi ở Washington ngày càng phát triển… Pence."

Có vẻ như với bài phát biểu này của mình, Trump đã bác bỏ được định kiến của những người cho rằng các phát biểu của ông lan man, sáo rỗng và không có mục đích.

Lần này con đường được vạch ra trong bài phát biểu của Trump vô cùng rõ ràng, chỉ có điều là nhân vật chính trong bài phát biểu của Trump lại không phải là chính ông, bởi vậy cứ khoảng 30 giây ông lại phải thêm vào một vài câu nói tự mãn, đánh bóng bản thân, hay một vài câu nói tức giận để khẳng định lại phong cách diễn thuyết của mình - Brooks nhận xét.

Nhưng tình hình thế giới đang ủng hộ Trump

Có thể nói Trump đang ở thời kì đỉnh cao của sự thành công, nhưng người ta ta cũng thấy một Donal Trump dễ dàng nổi nóng và phẫn nộ hơn bao giờ hết. Thật khó để đoán định, vị tỷ phú đầy tham vọng này đang suy tính gì trong đầu.

Nghiên cứu của các nhà khoa học cũng cung cấp những đầu mối nhất định. Họ chỉ ra rằng, rất nhiều người sử dụng những hành động mang tính cực đoan để che đậy sự tự mãn hoặc tự ti một cách thái quá của bản thân.

Tâm lí không ổn định là đặc điểm nhận biết những người đang có xu hướng tâm lí này. Bên ngoài họ rất tự tin và mạnh mẽ nhưng bên trong lại vô cùng yếu mềm và dễ bị tổn thương cũng chính bởi vậy họ luôn cảm thấy long tự tôn của mình đang bị đe dọa.

Hoặc có thể lí giải theo một cách khác. Trump đang ngày một thành công, bởi vậy sự sùng bái và ngưỡng mộ mà ông dành cho bản thân mình cũng ngày một lớn nhưng mỗi ngày lại có nhiều hơn những người lên án, phê bình và chống lại ông.

Hai sự đối lập này kết hợp lại khiến tỉ phú New York cảm thấy mình đang bị đe dọa. 

Bởi vậy, bên ngoài, ứng viên đảng Cộng hòa đang phát biểu như một chính trị gia thật sự, nhưng bên trong "cậu bé Trump" lại đang vùng vẫy, muốn cướp lấy chiếc mic kia để thể hiện sự tự mãn và phẫn nộ của mình.

Tuy nhiên có thể thấy, những biến động trong tình hình thế giới đang phần nào tạo lợi thế cho Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng.

Nếu đứng trước các hình thái khủng hoảng như khủng hoàng kinh tế thì chắc chắn người dân sẽ lựa chọn vị lãnh đạo có một cái đầu lạnh và cách ứng xử khôn khéo.

Nhưng trong tình hình thế giới đang bị bóng đen khủng bố bao trùm, hang loạt những vụ khủng bố liên tiếp diễn ra trong những tuần qua, thì chắc hẳn người dân lại muốn đặt cược niềm tin vào vị lãnh đạo có những chính sách cứng rắn, có hơi hướng độc đoán như Donald Trump để giúp xoa dịu nỗi sợ hãi.

Nếu tình trạng khủng bố trên toàn thế giới vẫn tiếp tục kéo dài, Trump có khả năng cao sẽ đắc cử tổng thống. Trong tình hình đó, dù khả năng kiềm chế bản thân có tồi đến đâu thì Trump cũng chắc chắn trở thành người chiến thắng.

*Bài viết thể hiện quan điểm của David Brooks, cây viết chính luận cho tờ New York Times từ tháng 9/2003. Các bài phân tích của ông đăng vào thứ Ba và thứ Sáu hàng tuần. Ông cũng đang làm bình luận viên cho các hãng thông tấn lớn của Mỹ như PBS, NPR và NBC.