* Tom Huỳnh, J.D.

T.Huynh@1stcounsel.com

Từ nhiều năm gần đây, những vụ nhân viên kiện chủ nhà hàng vi phạm luật lao động đã ngày càng trở nên rất phổ biến trên khắp nước Mỹ, mà lý do hầu hết là trong vấn đề lương bổng và tiền típ của nhân viên.  Theo luật lao động Hoa Kỳ, một nhân viên trong nhà hàng có quyền thay mặt những đồng nghiệp trong nhà hàng đó (kể cả những người đã thôi việc) để kiện chủ vi phạm luật lao động.  Hơn thế nữa, những người cư trú bất hợp pháp ở Mỹ và đi làm chui lấy tiền mặt cũng vẫn có quyền kiện chủ nhà hàng để đòi bồi thường, bởi luật lao động Hoa Kỳ bảo vệ mọi người đi làm ở Mỹ, bất luận tình trạng di trú.  Vì vậy, hầu hết những vụ kiện liên quan đến luật lệ lao động nhắm vào chủ nhà hàng thường là những vụ kiện tập thể (class-action lawsuits) mà tất cả nhân viên đang làm việc cho nhà hàng đó hoặc đã nghỉ làm đều có thể là nguyên cáo, và được quyền hưởng tiền bồi thường nếu thắng kiện.  Hầu hết chủ nhân nhà hàng khi bị kiện đều chấp nhận trả tiền để dàn xếp ngoài tòa, có khi lên đến hàng triệu Mỹ kim.  Nhưng có điều ít ai biết rằng những vụ kiện tập thể lại là cơ hội làm giàu cho luật sư đại diện người đi kiện, vì luật sư thường hưởng 1/3 số tiền mà phía chủ bị kiện chịu trả để dàn xếp vụ kiện.  Trong khi đó thì mỗi người đi kiện thường nhận được một phần rất nhỏ khi số tiền còn lại được chia đều cho tổng số người đi kiện.  Một ví dụ là trường hợp hệ thống nhà hàng Nhật Nobu cách đây không lâu đã trả $2.5 triệu Mỹ kim để dàn xếp một vụ kiện tập thể của khoảng 500 nhân viên đang hoặc đã làm việc cho Nobu, thì luật sư đại diện nhân viên đi kiện được hưởng $833,333, và mỗi nhân viên đi kiện chỉ được hưởng khoảng $3,300.  

Luật lao động có những quy định phức tạp khiến chủ nhà hàng rất dễ bị kiện, đặc biệt là nếu không lưu trữ hồ sơ và các chứng từ liên quan đến vấn đề lương bổng của nhân viên.  Vì vậy, chủ nhà hàng cũng rất khó biện minh khi bị kiện, đành chấp nhận trả một khoản tiền để dàn xếp ngoài tòa vì muốn tránh rủi ro có thể bị phạt nặng hơn khi ra tòa, và cũng để giảm chi phí phải trả cho luật sư biện hộ.  Bởi những lý do vừa kể, những vụ kiện nhắm vào chủ nhà hàng là cơ hội kiếm tiền khá dễ dàng cho rất nhiều luật sư, mà đáng kể nhất trong khoảng thời gian vài năm qua có lẽ là trường hợp của luật sư Daniel Maimon Kirschenbaum tại Manhattan (New York). 

Kể từ khi tốt nghiệp trường luật Fordham và mở văn phòng hành nghề từ năm 2005, luật sư Kirschenbaum đã đại diện nhân viên làm việc trong các nhà hàng để kiện hơn 100 chủ nhà hàng, hầu hết là những nhà hàng hoạt động hay có chi nhánh tại New York.  Tính đến nay, số chủ nhà hàng bị ông Kirschenbaum kiện đã chi tổng cộng hơn 30 triệu Mỹ kim để dàn xếp những vụ kiện, và khoảng 30% tổng số tiền này là phần của ông.  Khi được phỏng vấn bởi tờ New York Post hồi năm 2011, ông Kirschenbaum tuyên bố ông là người sáng chế ra ‘thương vụ’ này (nguyên văn: “I invented this business”), và cũng cho biết “tôi thật là may mắn, những vụ này cứ tìm đến tôi.”  

Vì sao chủ nhà hàng bị kiện?

Chủ nhà hàng bị kiện là vì một trong những vi phạm rất thường thấy sau đây:

- Trả lương cho nhân viên không đúng mức lương tối thiểu (minimum wage)

- Nhà hàng trả lương khoáng cho nhân viên, và không trả lương giờ phụ trội (overtime pay) theo quy định của liên bang, tiểu bang hoặc thành phố

- Chủ nhà hàng giữ lại hoặc lấy bớt tiền típ của nhân viên, hoặc chia tiền típ cho quản lý hay những nhân viên không trực tiếp làm công việc phục vụ khách hàng

- Trả tiền mặt cho nhân viên, hoặc không lưu trử đầy đủ hồ sơ lương bổng của nhân viên

Tóm lại, chủ nhà hàng thường vi phạm luật lệ lao động, và kiện nhà hàng phạm luật là một cách kiếm tiền khá dễ dàng cho luật sư.  Vì vậy, hiện nay trên khắp nước Mỹ ngày càng có thêm nhiều luật sư tham gia ‘thương vụ’ này.  Trước đây, những nhà hàng lớn có số nhân viên đông đảo thường là mục tiêu bị kiện.  Càng nhiều nhân viên thì số tiền dàn xếp vụ kiện càng lớn, và dĩ nhiên cũng giúp cho luật sư chia được thêm nhiều tiền hơn.  Tuy nhiên, rút kinh nghiệm từ những vụ kiện xảy ra trong những năm vừa qua, hầu hết chủ nhà hàng lớn đã tìm sự cố vấn chuyên môn để tránh vi phạm và sẽ khó bị kiện hơn trước đây.  Do đó, hiện nay đến lượt nhiều nhà hàng nhỏ trở thành mục tiêu của những vụ kiện liên quan đến luật lao động, bởi hầu hết chủ nhân đều không hiểu rõ các thứ luật lệ hiện hành, đặc biệt là vấn đề lương bổng và tiền típ của nhân viên.  Và đây cũng là hồi chuông báo động để quý vị chủ nhà hàng người Việt trên khắp các tiểu bang có sự cảnh giác, tránh trở thành mục tiêu bị kiện vì phạm luật lao động.  Cũng cần lưu ý rằng chủ nhà hàng vi phạm luật lao động cũng có thể bị phạt rất nặng khi bị kiểm tra bởi cơ quan lao động, thậm chí còn có thể bị truy tố hình sự nếu có ý gian lận.