Độc giả từ xa mua sách xin liên lạc: (714) 856-4635; hoặc email: tuanbaosong@gmail.com

“Bất bình tắc minh” (bất bình mà phải cất tiếng kêu) là thành ngữ nhà văn Phan Nhật Nam vẫn hay thường dùng để nói chuyện vì sao một nhà văn cần phải viết. Viết không còn là một nhu cầu tầm thường, có hay không cũng chẳng sao, mà viết là một nhu cầu bứt gan, cháy ruột, phải tỏ bày, nếu không muốn tránh sự uất nghẹn, có thể đứt mạch máu não, nhồi máu cơ tim, hay hóa thành điên dại.

Và thời gian dù đã qua đi, ba mươi tám năm sau ngày thất trận, Phan Nhật Nam vẫn ngày đêm “canh cánh” bên lòng những điều chưa viết nổi, những điều mà không nói ra, ghi lại, mà ông coi, sẽ như là một trọng tội với những người đã chết. Người chết đã không còn, những sống cũng là nghĩa vụ, phải hoàn thành nghĩa vụ, như tướng Ushijima trong chiến trận Okinawa đã nói với Đại tá Yahara: “Nếu ông chết, ai sẽ kể lại trận chiến này?”

Khởi đi từ một người lính trong chiến tranh, trong mười bốn năm, Phan Nhật Nam đã trải qua những đoạn đường binh lửa, chứng kiến cái chết của bạn bè, sự khốc liệt của chiến trận. Trong ngưng bắn vội vã, ông cũng đã chứng kiến sự gian trá của hòa bình, và sau cùng là những gì trao đổi lạt lẽo, lừa dối trên bàn hội nghị. Cuối cùng sự bi thảm của người lính thất trận đã đưa những người lính tức tưởi phải buông súng như Phan Nhật Nam đến cảnh khốn cùng của chuyện bị bỏ lại trên vùng đất địch, và làm người tù phát vãng trong nhiều năm trên chính phần đất được gọi là quê hương của mình.

Dòng văn của Phan Nhật Nam không phải là ngọn suối hiền lành, hay nước trong mặt hồ tĩnh lặng. Đó là cơn bão táp, dữ dội lôi cuốn người đọc. Từ “Mùa Hè Đỏ Lửa” ông đã đem người đọc vào những cảnh ngộ của những tình huống sôi động từng phút từng giây của chiến trận, khét lẹt mùi bom đạn và những hành động thích ứng của những nhân vật “anh hùng thản nhiên” trong từng hồi của câu chuyện.

Đó không phải là chuyện kể, cũng không phải là phóng sự chiến tranh, Phan Nhật Nam sống với trận chiến từng ngày, ông kê vai gánh nỗi nhọc nhằn của từng người lính, cười và khóc cùng số phận của “vận nước - phận người” như theo cách nói của ông. Khi người lính đi cùng với người dân, chia xẻ bom đạn, ly tán, chết chóc, là nhân chứng của một lịch sự có chiều dài và chiều sâu bi thảm, ông nghe và ghi lại những gì mắt thấy tai nghe, và cả những nỗi đau đớn quặn mình thắt gan, nát ruột trên dọc đường chinh chiến, chạy loạn từ Mỹ Chánh đến Saigon, mà ông ghi lại trong “Chuyện Dọc Đường.”

Từ một thư sinh đến một người lính. Người lính trong lực lượng “tổng trừ bị” đến một người lính “diện địa” nằm đường giữ ấp. Từ người lính trận đến một người tù. Nhà văn Phan Nhật  Nam đã được có cơ hội hơn chúng ta, đã nhìn tên lính “đối đầu” ngoài mặt trận, bên kia ghế ngồi hay dưới hình ảnh những tên vệ binh coi tù. Vốn sống của một nhà văn như Phan Nhật Nam có thể nói là vô tận.

Và ở nhà văn này, luôn luôn có sự thôi thúc vô hình của những chiến trường xưa réo gọi, của những người ra đi không bao giờ trở lại, của những người chết trên quê hương chúng ta và cả những người sống nhởn nhơ, vô cảm ở đâu đó. Đón là bổn phận của người viết - theo cách nói của Phan Nhật Nam.

Sau nhiều năm, đọc lại Phan Nhật Nam chúng ta không hề thất vọng! Lửa hình như chưa nguội trong trái tim người lính năm xưa. Hòa bình và yên nghỉ thường đe doạ làm tha hóa sức đấu tranh và làm tàn lụi ngọn lửa bừng bừng của một thời trai tráng, nhưng cho dù có nhiều ngộ nhận, cho dù có nhiều bất bình, tôi vững tin cây viết Phan Nhật Nam vẫn đứng vững trong lòng anh em đồng đội và tất cả những người đã yêu mến ông.

Im lặng không phải là điều dễ làm với những nhà văn còn có tấm lòng trăn trở với quê hương, nhưng viết cũng chưa là hẳn là điều dễ dàng. Phan Nhật Nam, cẩn trọng với từng dòng chữ trong hai cuốn sách của ông. Không có được tấm lòng yêu thương tha thiết đất nước Việt Nam, gian truân nhiều hơn là hưởng thụ, khổ đau dày hơn hạnh phúc, mà gần như cả cuộc đời ông đã gắn bó, Phan Nhật Nam không thể trở thành một nhà văn được chúng ta yêu mến như hôm nay.

Phan Nhật Nam đang gửi đến người đọc hai cuốn sách mới xuất bản của ông, sau nhiều năm dài: “Phận Người - Vận Nước” và “Chuyện Dọc Đường,” hai cuốn sách sẽ không làm chúng ta thất vọng. Và nói đến tiểu thuyết hay ký sự trong chiến tranh Việt Nam, chúng ta không thể nào không nói đến Phan Nhật Nam.

Huy Phương

http://tuanbaosongonline.com/D_1-2_2-192_4-802/phan-nhat-nam-ngon-lua-hinh-nhu-chua-nguoi-trong-trai-tim-cua-nguoi-linh-nam-xua.html